Nieren door Annemieke Middelkamp
Ligging Nieren zijn twee boonvormige organen, aan weerszijden van de wervelkolom, als het ware achter de buikholte bevinden. Ze worden gedeeltelijk door de onderste paar ribben bedekt.. De rechter nier ligt altijd wat lager dan links, omdat de lever de rechter nier wat naar beneden duwt. Links ligt de milt, een zeer bloedrijk orgaan van een centimeter of tien, boven tegen de nier aan. Als een soort kapje ligt op elke nier een bijnier. De bijnier heeft niets met urine te maken, maar maakt hormonen.
Schematische voorstelling van de nier 1. mergpiramide / mergstralen 2. arteriole 3. nierslagader 4. nierader 5. renale hylum, 6. nierbekken 7. urether 8. minor calyx, 9. 10. en 11 nierkapsel, 12. afferente ader?? 13. nefronen 14. kleine nierkelk 15. grote nierkelk 16. niermerg 17. renale kolom Anatomie nieren
Functies van de nieren Regulering van het volume en de samenstelling van het bloed Invloed op de kalkhuishouding Bloeddrukregulatie Invloed op de aanmaak van erytrocyten
Fysiologie Het Lichaampje van Malpighi (nierlichaampje) is een onderdeel van het Nefron. Het bestaat uit twee onderdelen: Kapsel van Bouman Glomerulus. Onder arteriële druk vindt in het nierlichaampje filtratie van het bloed plaats. Deze de primaire urine gaat door naar de niertubulus. Hier wordt het bewerkt en geconcentreerd.
Elk nierlichaampje heeft een vas afferens (aanvoerend bloedvat) vas efferens (afvoerend bloedvat). Bloedvoorziening
Nieren met ca. 1 milj.nefronen In de nefronen vindt de bloedzuivering plaats Passieve proces is de productie van de voorurine Actieve proces is de terugresorptie en vorming van urine
Passieve proces: Water met opgeloste stoffen wordt uit poreuze kluwens van haarvaten (zeeflichaampjes of glomuruli) geperst en opgevangen. (180 liter per dag) Bloedcellen en grote eiwitten blijven in het bloed achter. Een belangrijke afvalstof is ureum dat door de lever is gemaakt om ammoniak onschadelijk te maken Actieve proces Waardevolle stoffen (o.a.natrium en glucose) en veel water worden teruggeresorbeerd. Uiteindelijk komt de geconcentreerde vloeistof die nu urine heet via de nierkelken in het nierbekken waarna hij door de ureter naar de urineblaas wordt getransporteerd en uiteindelijk via de urethra wordt geloosd.
Nierziekten; nierinsufficiëntie Pre-renaal: met betrekking tot de bloedaanvoer naar de nier. de aanvoer van 'vuil' bloed stagneert. door vaatvernauwing door 'aderverkalking' door een plotselinge afsluiting (embolie) Renaal: het nierweefsel zelf. De zeef is stuk. De reinigende functie verslechtert. door herhaalde infecties door bepaalde medicijnen (zoals phenacetine, pijnstiller) door vergiften (zoals 'zware metalen' als Cadmium e.d.) door sommige ziekten wordt de zeef dusdanig worden beschadigd dat er voor het lichaam waardevolle stoffen verloren gaan. Er zijn diversen ziekten bekend die het nierweefsel kunnen aantasten.
Postrenaal: betreffende de afvoer van urine. Door verstopping (o.a. door veel calcium, urinezuur) in de kleine nierbuisjes in het nierbekken in de urineleider. (andere nier moet het werk overnemen) De druk in het nierbekken en de nier zelf zal hoog oplopen; hoewel dat voor een korte periode (weken) waarschijnlijk weinig kwaad kan - de nier kan wel wat hebben raakt de nier op den duur beschadigd. door de steen is ook de kans op infecties verhoogd. plotselinge afsluiting van de afvoer van de nier is een zeer pijnlijke zaak. (koliekpijn) door drinken verergert de pijn. Door: opstijgende infecties, afsluitende steen, t.b.c Door een (kwaadaardige) tumor
Andere nieraandoeningen Glomerulonephritis Ontsteking van de glomeruli door Immunologisch proces Acute (door bèta-hemolytische streptokok of bacteriën / virussen) Chronische: > 2 jaar acute Nephritis Ontsteking tussen de nefronen door bacteriën (opstijgende urineweginfectie) Nefrotisch syndroom Proteïnurie, hypoproteïnemie en oedeem Er zit een lek in de glomeruli voor eiwitten Tumoren Grawitz tumor (volwassenen, kwaadaardig) Wilms tumor (kinderen, zeer kwaadaardig)
Onderzoekingen Bloedonderzoek: Infectie? bloedbezinking en leucocyten verhoogd Functie van de nieren ten aanzien van de afvalverwerking? Meting van afvalstoffen in bloed (kreatinine, ureum) (en in urine) Risico op nierstenen? Bepalen van urinezuur en calcium in bloed en urine Urineonderzoek: Infectie? leucocyten en bacteriën (sediment) in urine bepalen Bloed in de urine? Erytrocyten bepalen. Zuurgraad hoort, als bescherming tegen infecties, iets zuur te zijn.
Röntgenfoto's. Hiermee zijn nierstenen aan te tonen. IVP (IntraVeneus Pyelogram) (intraveneus=in een ader, pyelum=nierbekken, grafie= beschrijving) in een ader wordt een contraststof gespoten die snel, als afvalstof, in de urine komt. Er worden dan röntgenfoto s gemaakt zodat de urine zichtbaar wordt en daardoor de urinewegen. Vanaf nier tot aan de blaas kan men eventuele stenen of vernauwingen in de afvoerwegen goed beoordelen Echografie. Met ultrageluid golven, die dus onhoorbaar zijn, kunnen de nieren zichtbaar worden gemaakt door de weerkaatsing (echo) van de geluidsgolven op de nier te analyseren. Het werkt net als SONAR bij onderzeeërs. Men kan zo kanker of een opgezette nier constateren, soms ook nierstenen. CT (Computer Tomografie) scan hier wordt het lichaam als het ware Röntgenologisch in dunne plakjes gesneden. Vaak wordt ook nog een contrast-stof in een ader ingespoten om e.e.a. nog beter zichtbaar te maken. Om tumoren op te sporen.
Renogram (Latijn: ren=nier, grafie=beschrijving) een licht radioactieve stof wordt in een ader ingespoten. Met een speciale camera kan de weg van de stof door het lichaam en in de nieren worden gevolgd. Om te beoordelen hoe elke nier functioneert. Bij bloedonderzoek kan dat alleen voor beide nieren samen. Retrograad pyelogram (retrograad=tegen de stroom in) er wordt van onder af via een heel dunne katheter een contrastvloeistof (dus zichtbaar op een Röntgenfoto) via de urineleider omhoog het nierbekken ingespoten om e.e.a. nog beter zichtbaar te maken. Soms lukt het op een IVP namelijk niet goed om alle plekjes in het nierbekken even goed met contrastmiddel te vullen. Renoscopie: er kan via de urineleider met een klein buisje tot in het nierbekken worden gekeken 9onder narcose). Soms is dat met andere onderzoeken niet mogelijk. Er kan dan ook een biopt afgenomen worden.
Opdracht 1 Hoe kunnen de nieren bloeddrukverlagend werken? Om welke redenen is een verhoogde bloeddruk gevaarlijk? Op welke manieren kunnen medicijnen de bloeddruk verlagen, verklaar de werking!
Opdracht 2 Werk een casus uit over de verpleging van een patiënt met nierinsufficiëntie. De casus (gebaseerd op de praktijk) is bij Annemieke te verkrijgen. De antwoorden op de vragen eveneens.