STATIONAIRE EN AMBULANTE ZORG IN DE EUREGIO GRONAU/ENSCHEDE Samenvattende rapportage (November 2006) Auteurs: Opdrachtgever: Thomas Schäfer en Jochen Beck (TecMedic) Euregionaal Servicecentrum voor Gezondheid (ESG) Euregionaal Servicecentrum voor Gezondheid (ESG) Hengelosestraat 705 7521 PA Enschede Leiding: drs. Annette Dwars Technology & Medicine (TecMedic) Labor für Empirische Markt- und Sozialforschung am Standort Bocholt der Fachhochschule Gelsenkirchen Münsterstraße 265 D-46397 Bocholt Leiding: Prof. dr. Thomas Schäfer
Inhoud Het EUREGIO-gebied Achtergrond en doel van de samenvattende rapportage De database van de Zorgatlas Ambulante medische zorg in de Euregio Stationaire medische zorg in de Euregio - Structuur van de specialismen - Kerncijfers betreffende de structuur en de geleverde zorg - Problemen bij het doorsturen van patiënten na ontslag - Grensoverschrijdende zorg Geavanceerde medische apparatuur en speciaal zorgaanbod Appendix - Aangeschreven ziekenhuizen - Brief aan de Nederlandse ziekenhuizen - Vragenlijst Nederlandse versie
Afbeelding 1: Euregio ingedeeld naar Kreise (DE) en regio s (NL) Het EUREGIO-gebied Geografisch gezien bestrijkt de EUREGIO (ca. 13.000 km²; ca. 3,37 miljoen inwoners) de volgende gebieden: in Duitsland Nedersaksen: - Landkreis Grafschaft Bentheim - Landkreis Osnabrück - Stadt Osnabrück - De gemeenten Emsbüren, Spelle en Salzbergen (Landkreis Emsland) Noordrijn-Westfalen: - Kreis Borken - Kreis Coesfeld - Kreis Steinfurt - Kreis Warendorf - Stadt Münster In Nederland Provincie Gelderland: - Regio Achterhoek - GemeenteWarnsveld Provincie Overijssel: - Regio Twente - delen van Noordoost-Overijssel (de gemeenten Dalfsen, Hardenberg en Ommen) Provincie Drenthe: - de gemeente Coevorden Ongeveer tweederde van de oppervlakte en de bevolking behoren tot het Duitse deel van de EURE- GIO. Momenteel telt de EUREGIO 130 Duitse en Nederlandse leden (gemeenten en "Kreise").
Achtergrond en doel van de samenvattende rapportage Met het doel de burgers een zo uitgebreid mogelijk overzicht van het ambulante en stationaire zorgaanbod in de Euregio aan te bieden en aldus de grensoverschrijdende medische zorg voor de inwoners van de Euregio te stimuleren heeft de werkgroep Gezondheidspolitiek stationaire en ambulante zorg van het Euregionaal Servicecentrum voor Gezondheid (ESG) te Enschede een omvangrijke database opgebouwd, die zowel primair als secundair verzamelde gegevens bevat. Op basis van deze gegevens is het mogelijk het medische zorgaanbod, maar ook eventuele accenten of tekortkomingen in het behandelingsaanbod in detail te analyseren, waarbij in het Duitse deel van de Euregio een resolutie tot het niveau van de vijfcijferige postcodes is bereikt. De ruimtelijke spreiding van de zorginstellingen en het zorgaanbod kan bij voorkeur worden weergegeven door middel van speciaal hiervoor samengestelde thematische kaarten. Dergelijke kaarten zijn inmiddels in opdracht van het ESG vervaardigd. U kunt ze op de ESG website op en http://www.esg.org/verzorgingsatlas (Nederlandse versie) http://www.esg.org/versorgungsatlas (Duitse versie) inzien en ook downloaden. Behalve via de kaarten wordt het gegevensmateriaal op deze internet pagina s zodanig aangeboden dat het ook in de tabelvorm op het maximaal beschikbare detailniveau weergegeven kan worden. Het doel van deze samenvattende rapportage is het nader beschrijven van de ten grondslag liggende database en het demonstreren van de toepassings- en presentatiemogelijkheden daarvan aan de hand van een aantal voorbeelden. Daarmee wordt beoogd de belangstelling van de lezer te wekken en deze te motiveren de genoemde internet pagina s te raadplegen, waarmee hij een gedetailleerd beeld van het medische zorgaanbod in de Euregio verkrijgt. Het rapport en de aangeboden informatie zijn bedoeld voor een breed geïnteresseerd publiek in de Euregio, waaronder patiënten, die een passende vorm van zorg zoeken, in de zorg werkzame artsen, ziekenhuispersoneel, vakinhoudelijk deskundige overheidsmedewerkers, journalisten, studenten, scholieren etc. De projectpartners hopen dat zoveel mogelijk mensen uit deze doelgroep op alle mogelijke manieren van het tot stand gebrachte informatieplatform gebruik zullen maken.
De database van de Zorgatlas De kern van de database berust op een primaire inventarisatie van gegevens omtrent de structuur en het aanbod van de ziekenhuizen. In het kader van deze inventarisatie werden alle ziekenhuizen in de Euregio aangeschreven met het verzoek om een vragenlijst in te vullen en te retourneren ten behoeve van een inventarisatie van de door de ziekenhuizen in de Euregio aangeboden zorg (rapportagejaar: 2004). Deze vragenlijst was vooraf door de werkgroep Gezondheidspolitiek stationaire en ambulante zorg van het Euregionaal Servicecentrum voor Gezondheid (ESG) samengesteld en wel in een Duitse en een Nederlandse versie, die op grond van de uiteenlopende systemen enigszins van elkaar verschilden (zie appendix). In het kader van de inventarisatie zijn in totaal 66 ziekenhuizen benaderd: 5 in het Nederlandse en 61 in het Duitse deel van de Euregio (zie overzicht in de bijlage en afb. 2). Deze 66 ziekenhuizen vormen de onderzoekspopulatie. 42 ziekenhuizen hebben de vragenlijst ingevuld en teruggestuurd (39 Duitse en 3 Nederlandse). Dit betekent een respons van 63,6%. Daarnaast was het mogelijk de gegevens uit de vragenlijst van nog eens 20 Duitse ziekenhuizen uit de onderzoekspopulatie grotendeels over te nemen uit de zgn. kwaliteitsrapporten (deze Qualitätsberichte zijn in Duitsland wettelijk verplicht en via een website van de zorgverzekeraars voor iedereen toegankelijk). (www.g-qb.de). 1 De aan de hand van de enquête onder de ziekenhuizen tot stand gekomen gegevensverzameling werd op het gebied van de ambulante zorg uitgebreid met een van de Kassenärztlichen Vereinigung Westfalen-Lippe afkomstige lijst van vrijgevestigde artsen ( niedergelassene Ärzte ) en gespecialiseerde zorgaanbieders (gerangschikt naar postcode). Voor het Nederlandse deel van de Euregio stelde de zorgverzekeraar Menzis de projectgroep een lijst van huisartsen ter beschikking. Voor het in Niedersachsen gelegen gedeelte van de Euregio zijn aan de werkgroep geen gegevens over de ambulante medische zorg beschikbaar gesteld. De inwoneraantallen naar Kreis werden ontleend aan de officiële statistische gegevens. 1 De Qualitätsberichte zijn ingedeeld in een basis- en een systeemgedeelte. Het basisgedeelte geeft een systematisch overzicht van de structuur en het zorgaanbod, terwijl het systeemgedeelte algemene informatie over het kwaliteitsmanagement bevat.
Afbeelding 2: Ziekenhuizen in de Euregio 2: St. Agnes-Hospital Bocholt 3: Clemenshospital Münster 4: Westfälische Klinik Münster 5: Nieders. Landeskrankenhaus Osnabrück 6: St. Antonius-Hospital Gronau 7: Christliches Krankenhaus Quakenbrück 8: Schüchtermann Klinik Bad Rothenfelde 9: Krankenhaus Lengerich 10: Westfälische Klinik Lengerich 11: Josephs-Hospital Warendorf 12: St. Marien-Krankenhaus Ahaus 13: St. Josef-Stift Sendenhorst 14: St. Rochus-Hospital Telgte 15: St. Marien-Hospital Vreden 17: St.Vinzenz-Hospital Rhede 18: St.Gerburgis-Hospital Nottuln 19: St. Vinzenz-Hospital Coesfeld 20: Hedon-Klinik Lingen 21: Grafschafter Klinikum Nordhorn 23: Marienkrankenhaus Nordhorn 24: Alexianer-Krankenhaus Münster 25: Augenklinik Ahaus 26: St. Marien-Hospital Lüdinghausen 27: Fachklinik Hornheide Münster 28: Augustahospital Isselburg-Anholt 29: Mathias-Spital Rheine 30: Pius-Hospital Ochtrup 31: Herz-Jesu-Krankenhaus Hiltrup 32: Marienhospital Oelde 33: Lukas-Krankenhaus Gronau 34: St. Antonius-Krankenhaus Hörstel 35: Kinderhospital Osnabrück 36: St. Elisabeth-Hospital Beckum 37: Evang. Krankenhaus Johannisstift Münster 38: St. Marien-Hospital Borken 39: Universitätsklinikum Münster 40: Paulinenkrankenhaus Bad Bentheim 41: St. Franziskus-Hospital Münster 42: Christliches Klinikum Melle 43: Marienhospital Ankum-Bersenbrück 44: Diakonie-Krankenhaus Georgsmarienhütte 45: Krankenhaus Maria-Hilf Stadtlohn
46: Klinikum Osnabrück 47: Franz-Hospital Dülmen 48: Klinikum St. Georg - Franziskus-Hospital Harderberg 49: Raphaelsklinik Münster 50: Paracelsusklinik Osnabrück 51: Johanniter-Krankenhaus Bramsche 52: Clemens-August-Jugendklinik Neuenkirchen 53: Clemens-August-Klinik Neuenkirchen 54: Marienhospital Osnabrück 55: Klinikum St. Georg - Krankenhaus St. Raphael Ostercappeln 56: Marienhospital Emsdetten 57: Marienhospital Steinfurt-Borghorst 59: St. Franziskus-Hospital Ahlen 60: Augenklinik Dr.Erhardt Bad Rothenfelde 61: Diakonie-Klinikum Osnabrücker Land Dissen 62: Klinikum Ibbenbüren 63: St. Bonifatius-Hospital Lingen 64: Slingeland Ziekenhuis Doetinchem 65: Medisch Spectrum Twente Enschede 66: Ziekenhuisgroep Twente (Almelo und Hengelo) Ambulante medische zorg in de Euregio Dat in de Euregio twee, qua organisatie en financiering van de medische zorg, verschillende zorgsystemen bestaan, blijkt nergens duidelijker dan op het gebied van de ambulante zorg. Terwijl specialistische zorg in Duitsland doorgaans wordt aangeboden door specialisten met een eigen praktijk, zijn in Nederland de specialisten uitsluitend werkzaam in de ziekenhuizen, waar poliklinieken voor de diverse vormen van specialistische ambulante zorg verantwoordelijk zijn. Ook in Duitsland is het in bijzondere gevallen mogelijk dat een ziekenhuisarts wordt ingeschakeld bij de ambulante medische zorg, voor zover de verantwoordelijke Kassenärztliche Vereinigung (KV) hem of haar hiertoe machtigt. Maar dit doet de KV alleen in de situatie dat de betreffende vorm van zorg als gevolg van een ontoereikend zorgaanbod niet door vrijgevestigde specialisten kan worden gewaarborgd. Dergelijke machtigingen hebben altijd een beperkte geldigheidsduur en zullen worden ingetrokken indien de behoefte aan specialistische zorg in het betreffende vakgebied kan worden gedekt door vrijgevestigde specialisten. Het systeem van huisartsenzorg verschilt tussen beide landen eveneens. In Nederland bestaat het systeem van primaire artsenzorg. De eerstelijnszorg wordt hoofdzakelijk door de huisartsen verleend. Patiënten moeten zich laten registreren bij een huisarts in hun woonplaats. Daardoor wordt hun vrije artsenkeus sterk beperkt. De huisartsen hebben een leidende taak met het gevolg dat behalve in noodgevallen geen specialistische of stationaire behandeling mag plaatsvinden zonder een doorverwijzing van de huisarts. In Duitsland kan de patiënt de arts vrij kiezen. De taak van de huisarts wordt meestal vervuld door een algemeen arts ( Allgemeinmediziner ) of door een als huisarts werkzame internist (dus ook door volledig opgeleide specialisten). In het Noordrijn-Westfaalse deel van de Euregio zijn in totaal 977 huisartsen werkzaam, waarvan 59,0 procent met de kwalificatie algemene geneeskunde en 23,8 procent met de kwalificatie interne geneeskunde. Een overzicht van de structuur van de huisartsenzorg, ingedeeld naar Kreis (inclusief de kreisfreie stad Münster) in 2006 is weergegeven in tabel 1.
Het aantal potentiële patiënten per arts varieert. Het gemiddeld kleinste aantal potentiële patiënten, gemeten naar inwoneraantal, heeft een huisarts in de kreisfreie stad Münster, het hoogste aantal een arts in de Kreise Borken en Coesfeld, die overwegend een plattelandskarakter hebben (zie tabel 1). Tabel 1 Huisartsen in het jaar 2006 in het Noordrijn-Westfaalse deel van de Euregio, naar Kreis van vestiging Kreis / stad Specialisme Borken Coesfeld Münster Steinfurt Warendorf Totaal Alg. geneeskunde 118 84 97 166 111 576 Arts 7 4 9 5 0 25 Praktijkarts 36 13 19 49 26 143 Internist 36 27 69 64 37 233 Alle huisartsen 197 128 194 284 174 977 Inwoners per huisarts 1.874 1.728 1.399 1.564 1.628 1.627
In het Nederlandse gedeelte van de Euregio zijn 515 huisartsen verantwoordelijk voor de primaire artsenzorg voor de inwoners. Dit betekent een verhouding van gemiddeld ca. 2.150 inwoners per huisarts (zie tabel 2). Hierbij bestaat tussen de gemeenten een bandbreedte van gemiddeld 1.868 (Borne) tot 2.943 (Tubbergen) patiënten, gemeten naar inwoneraantal, per huisarts (met een standaardafwijking van 237,3). Tabel 2 Huisartsen in het Nederlandse deel van de EUREGIO naar gemeente *) Gemeente Aantal inwoners Aantal huisartsen Aantal inwoners per arts Aalten 27.476 14 1.963 Almelo 72.048 36 2.001 Berkelland 45.294 20 2.265 Borne 20.547 11 1.868 Bronckhorst 37.700 19 1.984 Coevorden 36.135 15 2.409 Dalfsen 26.439 11 2.404 Dinkelland 26.092 11 2.372 Doesburg 11.539 6 1.923 Doetinchem 56.755 27 2.102 Enschede 154.377 70 2.205 Haaksbergen 24.344 11 2.213 Hardenberg 57.909 25 2.316 Hellendoorn 36.152 16 2.260 Hengelo 81.299 42 1.936 Hof van Twente 35.041 17 2.061 Losser 22.489 10 2.249 Montferland 35.190 14 2.514 Oldenzaal 31.297 14 2.236 Ommen 17.303 9 1.923 Oost Gelre 30.006 15 2.000 Oude IJsselstreek 40.214 18 2.234 Rijssen-Holten 36.417 16 2.276 Tubbergen 20.601 7 2.943 Twenterand 33.438 17 1.967 Wierden 23.540 9 2.616 Winterswijk 29.137 13 2.241 Zutphen 46.642 22 2.120 Totaal 1.115.421 515 2.166 *) Zonder de gemeenten Rheden en Zevenaar. Voor de vrijgevestigde specialisten in het Duitse gedeelte van de Euregio is tussen de stad Münster en de Kreise met plattelandskarakter sprake van een nog groter verschil in het gemiddelde aantal patiënten per arts dan bij de huisartsen (zie tabel 3). De meest vertegenwoordigde specialismen zijn gynaecologie en verloskunde en kindergeneeskunde. Artsen uit deze vakgebieden zijn werkzaam in de primaire zorg (net als uit de overige in tabel 3 genoemde specialismen) aangezien patiënten ertoe neigen deze specialisten ook rechtstreeks, dus zonder doorverwijzing van de huisarts, te consulteren. Het grootste aantal vrij gevestigde speciale praktijken (inclusief gemachtigden) namelijk 312 is gevestigd in het Noordrijn-Westfaalse deel van de Euregio, zij het op het gebied psychologie/psychotherapie, hetgeen erop duidt dat er een relatief grote vraag naar deze vorm van
zorg bestaat (binnen dit specialisme zijn speciaal opgeleide psychologen werkzaam binnen de kassenärztliche zorg). Tabel 3 Vrijgevestigde specialisten en gemachtigde artsen uit specifieke specialismen in het Noordrijn-Westfaalse gedeelte van de Euregio, 2006, naar Kreis van vestiging Kreis / stad Specialisme Borken Coesfeld Münster Steinfurt Warendorf Totaal Oogheelkunde 19 12 34 22 16 103 Chirurgie 29 11 28 28 16 112 Gynaecologie en verloskunde 37 26 59 52 27 201 KNO 15 8 21 14 10 68 Dermatologie 10 6 30 16 8 70 Interne Geneeskunde 7 8 14 16 7 52 Kindergeneeskunde 25 19 40 29 20 133 Alle vrijgevestigde specialisten en gemachtigden 330 199 709 391 262 1891 Waarvan gemachtigden 66 27 98 67 34 292 Inwoners per specialist / gemachtigde arts 1.119 1.112 383 1.136 1.081 840 De patiënt die een arts met een bepaald specialisme zoekt, wordt met enige regelmaat geconfronteerd met het probleem dat sommige specialismen meerdere benamingen kennen, terwijl het aangeboden zorgpakket vergelijkbaar is. In tabel 4 zijn als voorbeeld de cijfers van specialisten op het gebied van radiotherapie en radiologie enerzijds, en anderzijds longgeneeskunde en pneumologie weergegeven. Tabel 4 Vrijgevestigde specialisten en gemachtigden binnen twee specialismen met meerdere benamingen in het Noordrijn-Westfaalse deel van de Euregio, 2006, naar Kreis van vestiging Kreis / stad Specialisme Borken Coesfeld Münster Steinfurt Warendorf Totaal Radiologie 6 2 13 6 4 31 Radiotherapie 2 0 2 2 0 6 Pneumologie 3 0 6 2 2 13 Longgeneeskunde 0 1 1 2 0 4 In het Nederlandse gedeelte van de Euregio vindt de specialistische zorg in de ziekenhuizen plaats. In de Nederlandse versie van de vragenlijst is daarom in dit verband gevraagd naar het aantal uitgevoerde poliklinische behandelingen. Als men zich beperkt tot de antwoorden, waarbij een van het cijfer nul afwijkend aantal - poliklinische behandelingen zijn aangegeven, dan blijkt dat de drie ziekenhuizen, die de vragenlijst hebben ingevuld, ten aanzien van hun specialismen zeer homogeen antwoor-
den. Met uitzondering van het specialisme neurochirurgie hebben ofwel alle drie de ziekenhuizen voor ieder van de in de vragenlijst genoemde specialismen aangegeven dat zij behandelingen hebben uitgevoerd, ofwel geen van de ziekenhuizen. Aldus zijn in de gemeenten Doetinchem, Enschede en Hengelo in 2004 poliklinische behandelingen binnen de volgende specialismen verricht: anesthesie, allergologie, oogheelkunde, mondziekten en kaakchirurgie, revalidatiegeneeskunde, chirurgie, gynaecologie en verloskunde, geriatrie, KNO, dermatologie, interne geneeskunde, longgeneeskunde, reumatologie, cardiologie, kindergeneeskunde, neurologie, orthopedie, plastische chirurgie en urologie. Ambulante neurochirurgische behandelingen werden alleen in de gemeenten Doetinchem en Enschede in de vragenlijst vermeld. In de vragenlijst genoemde specialismen, die niet werden ingevuld: bijzondere tandheelkunde, hartrevalidatie, kinderchirurgie, kindercardiologie, nucleaire geneeskunde, psychiatrie, kinderpsychiatrie, klinische psychologie, radiotherapie, radiologie, interventie radiologie. Bij deze resultaten dient er echter rekening mee te worden gehouden dat de ziekenhuizen wellicht het aantal poliklinische behandelingen niet exact konden aangeven en daarom geen cijfers hebben genoemd. Bovendien zijn er in het Nederlandse deel van de Euregio nog twee andere ziekenhuizen, die de vragenlijst niet hebben teruggezonden, maar die in 2004 wel poliklinische behandelingen binnen één van de als ontbrekend genoemde specialismen verricht kunnen hebben. Een geografische kaart die de zorg door vrijgevestigde specialisten in het Duitse gedeelte van de Euregio weergeeft, is i.v.m. de technische ontwikkeling nog niet als printversie beschikbaar. Dit overzicht is binnenkort wel te vinden op http://www.esg.org/verzorgingsatlas. In de volgende printuitgave van de zorgatlas wordt deze kaart opgenomen.
Stationaire medische zorg in de Euregio Structuur van de specialismen 2 De ziekenhuizen in de Euregio bieden medische zorg binnen een groot aantal (deel)specialismen aan. Uiteraard is niet ieder specialisme, zoals bijvoorbeeld thoraxchirurgie, orthopedie en oogheelkunde, in ieder ziekenhuis van de Euregio vertegenwoordigd aangezien de onderling concurrerende ziekenhuizen zich doelgericht specialiseren en binnen hun behandelingsspectra eigen accenten zetten. Bovengenoemde vaststelling wordt vooral duidelijk bij beschouwing van de verdeling van de specialistische afdelingen over de Kreise van de Euregio (zie tabel 5 voor het Duitse deel van de Euregio). 3 Zo blijkt zelfs een zo oud en gevestigd specialisme als huid- en geslachtsziekten/dermatologie in slechts vier gevallen als specialistische afdeling in een ziekenhuis in de Euregio vertegenwoordigd te zijn (en in slechts drie van de negen Kreise). Specialistische afdelingen voor Zahnchirurgie en voor psychosomatiek zijn ieder in slechts één ziekenhuis in de Euregio (en daarom ook in slechts één Kreis) te vinden. Het meest frequent komen de afdelingen interne geneeskunde of een daaronder vallend deelgebied voor. Van de 59 ziekenhuizen, waarvan wij over gegevens beschikken, is dit specialisme in 44 ziekenhuizen vertegenwoordigd (d.w.z. in 74,6% van deze ziekenhuizen). Om de afzonderlijke ziekenhuizen ten aanzien van de structuur van hun specialismen met elkaar te kunnen vergelijken, hebben wij in iedere Kreis een ziekenhuis geselecteerd. Deze ziekenhuizen kunnen voor wat betreft de structuur van de specialismen onderling vergeleken worden (tabel 6), maar ook met de Nederlandse ziekenhuizen (tabel 7). Op het eerste gezicht valt op dat de tabel met de Nederlandse ziekenhuizen (tabel 7) opvallend minder vaak het antwoord nee bevat dan de tabel met de Duitse ziekenhuizen (tabel 6). Dit is in ieder geval voor een deel te verklaren uit de verschillen in organisatie met betrekking tot de overgang ambulant/stationair. Voor een aantal specialismen zouden inwoners van de Euregio profijt kunnen hebben van een grensoverschrijdende stationaire behandeling. Zo beschikken slechts vijf van de negen Kreise in het Duitse deel van de Euregio over een specialistische afdeling geriatrie (zie tabel 5), terwijl twee van de drie Nederlandse ziekenhuizen dit specialisme aanbieden. Laatstgenoemde ziekenhuizen missen echter bijvoorbeeld weer het specialisme kinderchirurgie (zie tabel 7). Voorts zijn sommige (deel)specialismen slechts in één van de twee deelgebieden van de Euregio voorhanden. 2 3 Een aantal specialismen is niet vertaald, aangezien ze qua inhoud en definitie van elkaar afwijken. In dit geval is de Duitse terminologie gehandhaafd. Om ervoor te zorgen dat de aanduidingen van de negen Kreise van de Euregio in de kopregel van de tabel passen, hebben wij gebruik gemaakt van afkortingen, afgeleid van de afkortingen die gebruikt worden op autonummerborden, nl.: Kreis Borken: BOR, Kreis Coesfeld: COE, Stadt Münster: MS, Kreis Steinfurt: ST, Kreis Warendorf: WAF, Kreis Emsland: EL, Grafschaft Bentheim: NOH, Landkreis Osnabrück: LK OS, Stadt Osnabrück: ST OS
Tabel 5 Aantal specialistische afdelingen in het Duitse deel van de Euregio naar Kreis BOR COE MS ST WAF EL NOH LK OS ST OS Σ Anesthesie 7 1 5 1 3 1 2 2 1 23 Oogheelkunde 2 1 3 1 0 0 0 1 2 10 Zahnchirurgie 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 Chirurgie 6 3 6 5 4 1 2 8 3 38 Alg. chirurgie 5 3 6 5 3 1 1 4 2 30 Visceralchirurgie 1 0 2 1 1 1 1 0 1 8 Unfallchirurgie 4 1 4 2 1 1 1 1 2 17 Thoraxchirurgie 0 0 2 1 0 0 1 1 1 6 Vaatchirurgie 2 0 2 1 1 1 0 2 2 11 Gynaecologie/Verloskunde 5 2 6 3 4 1 2 5 2 30 Gynaecologie 5 2 4 1 2 1 2 0 0 17 Verloskunde 5 2 4 1 2 1 2 0 0 17 Geriatrie 2 0 1 1 0 1 0 0 1 6 Plaatsen dagkliniek 2 0 1 1 0 0 0 0 0 4 KNO 4 3 4 5 3 1 1 5 2 28 Huid- en geslachtsziekten/ dermatologie 0 0 2 0 1 0 0 0 1 4 Interne geneeskunde 6 4 8 6 5 1 2 9 3 44 Alg.interne geneeskunde 3 2 5 6 3 0 1 1 3 24 Angiologie 1 0 0 1 0 0 1 0 0 3 Endokrinologie 1 0 0 1 0 0 1 0 0 3 Gastro-Enterologie 2 0 4 2 0 0 1 0 1 10 Hematologie 1 0 1 0 0 0 1 0 2 5 Oncologie 1 0 2 0 0 0 1 0 2 6 Cardiologie 2 1 2 2 1 1 1 2 2 14 Nefrologie 0 0 3 1 0 1 0 0 0 5 Longgeneeskunde 1 0 2 0 0 0 0 1 0 4 Reumatologie 1 0 1 0 1 0 0 0 0 3 Kinderchirurgie 0 0 1 0 0 0 1 0 0 2 Kindergeneeskunde 1 1 3 1 1 1 1 0 2 11 Kindercardiologie 0 0 1 0 0 0 1 0 0 2 MKG-Chirurgie 0 0 2 0 0 1 1 0 1 5 Neurochirurgie 0 0 3 0 0 0 0 1 1 5 Neurologie 2 1 3 1 1 1 0 1 2 12 Nucleaire geneeskunde 2 1 2 1 0 1 0 0 1 8 Orthopedie 1 0 3 2 2 0 2 3 0 13 Reumatologie 0 0 1 0 1 0 1 0 0 3 Plastische Chirurgie 8 2 4 4 1 1 3 9 1 33 Psychiatrie 2 0 3 4 1 0 1 1 1 13 Plaatsen dagkliniek 2 0 3 1 1 0 1 1 1 10 Psychoth./Neuros./Psychosom. 0 0 0 1 1 0 1 0 0 3 Kinderpsychiatrie 0 0 1 1 0 0 1 0 1 4 Plaatsen dagkliniek 0 0 1 0 0 0 0 0 1 2 Psychosomatiek 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 Psychother. Medizin 0 0 1 2 0 0 1 1 0 5 Plaatsen dagkliniek 0 0 0 1 0 0 0 1 0 2 Radiologie 4 1 4 0 2 0 1 0 0 12 Interventie Radiologie 1 0 3 0 0 0 1 0 0 5 Urologie 3 0 3 2 3 1 1 1 2 16
Tabel 6 Structuur v.d. specialismen in een aantal geselecteerde Duitse ziekenhuizen ZH A ZH B ZH C ZH D ZH E ZH F ZH G ZH H Anesthesie ja ja ja ja nee ja ja nee Oogheelkunde nee nee nee nee nee ja ja nee Zahnchirurgie nee nee nee ja nee nee nee nee Chirurgie ja ja ja ja ja ja ja ja Alg. chirurgie ja ja ja ja ja ja ja nee Visceralchirurgie nee ja ja ja nee nee ja nee Unfallchirurgie ja ja ja ja nee ja ja nee Thoraxchirurgie nee ja nee ja nee nee nee nee Vaatchirurgie ja nee ja nee nee nee ja ja Gynaecologie/Verloskunde ja ja ja ja ja ja ja nee Gynaecologie ja ja ja ja nee ja nee nee Verloskunde ja ja ja ja nee ja nee nee Geriatrie nee nee nee nee nee nee nee nee Plaatsen dagkliniek nee nee nee nee nee nee nee nee KNO ja ja nee ja ja ja ja nee Huid- en geslachtsziekten/ dermatologie nee nee nee nee nee nee nee nee Interne geneeskunde ja ja ja ja ja ja ja ja Alg.interne geneeskunde nee ja ja ja ja ja ja nee Angiologie nee nee nee ja ja nee nee nee Endokrinologie nee nee nee ja nee nee nee nee Gastro-Enterologie ja nee nee ja nee nee ja nee Hematologie nee nee nee ja nee nee nee nee Oncologie nee nee nee ja nee nee nee nee Cardiologie ja nee ja ja nee ja ja ja Nefrologie nee nee nee nee nee nee nee nee Longgeneeskunde nee ja nee nee nee nee nee nee Reumatologie nee nee nee nee nee nee nee nee Kinderchirurgie nee nee nee ja nee nee nee nee Kindergeneeskunde ja ja nee ja nee ja ja nee Kindercardiologie nee nee nee ja nee nee nee nee MKG-Chirurgie nee nee nee ja nee nee nee nee Neurochirurgie nee ja nee nee nee nee nee nee Neurologie nee nee nee nee nee nee nee nee Nucleaire geneeskunde nee nee nee nee nee ja nee nee Orthopedie nee nee nee ja nee nee nee nee Reumatologie nee nee nee nee nee nee nee nee Plastische Chirurgie nee nee nee nee nee nee nee nee Psychiatrie nee nee nee ja nee nee nee nee Plaatsen dagkliniek nee nee nee ja nee nee nee nee Psychoth./Neuros./Psychosom. nee nee nee ja nee nee nee nee Kinderpsychiatrie nee nee nee ja nee nee nee nee Plaatsen dagkliniek nee nee nee nee nee nee nee nee Psychosomatiek nee nee nee ja nee nee nee nee Psychother. Medizin nee nee nee ja ja nee nee nee Plaatsen dagkliniek nee nee nee nee nee nee nee nee Radiologie ja ja nee ja nee ja nee nee Interventie Radiologie nee ja nee ja nee nee nee nee Urologie ja nee ja nee nee nee nee nee
Tabel 7 Structuur v.d. specialismen van de drie Nederlandse ziekenhuizen Slingeland Ziekenhuis Doetinchem MST Enschede Ziekenhuisgroep Twente Almelo/Hengelo Anesthesie ja ja ja Allergologie nee nee ja Oogheelkunde ja ja ja Bijzondere tandheelkunde nee ja nee Mondziekten en kaakchirurgie ja ja ja Revalidatiegeneeskunde ja ja ja Hartrevalidatie nee nee ja Chirurgie ja ja ja Alg. chirurgie nee ja ja Oncologie/Gastro-enterologie nee nee ja Traumatologie nee ja ja Thoraxchirurgie nee ja nee Vaatchirurgie nee ja ja Gynaecologie/Verloskunde ja ja ja Neonatologie nee ja ja Geriatrie ja nee ja KNO ja ja ja Dermatologie ja ja ja Interne geneeskunde ja ja ja Alg. interne geneeskunde ja ja ja Endocrinologie nee ja nee Gastro-enterologie ja ja ja Hematologie nee ja ja Oncologie nee ja ja Nefrologie nee ja ja Infectieziekten nee ja ja Longgeneeskunde ja ja ja Reumatologie ja ja ja Cardiologie ja ja ja Kinderchirurgie nee nee nee Kindergeneeskunde ja ja ja Kindercardiologie nee nee nee Neurochirurgie ja ja nee Neurologie ja ja ja Neurofysiologie nee ja ja Radiotherapie nee ja ja Orthopedie ja ja ja Plastische chirurgie ja ja ja Psychiatrie nee ja ja Psychotherapie nee nee ja Kinderpsychiatrie nee nee nee Klinische psychologie ja ja ja Radiotherapie nee ja nee Radiologie (diagnostisch) ja ja ja Radiologie (interventioneel) ja nee ja Urologie ja ja ja
Kerncijfers betreffende de structuur en de geleverde zorg Aan de ondervraagde ziekenhuizen is verzocht via de vragenlijst onder meer gegevens aan te leveren betreffende de omvang van de geleverde zorg naar specialisme c.q. deelspecialisme. Daarbij verschilde de aard van de gevraagde aantallen behandelingen van de beide versies van de vragenlijst op karakteristieke wijze van elkaar (zie de kop van de tabellen 8 en 9). Overigens leek het erop dat de ziekenhuizen moeite hadden de betreffende vragen (voor het jaar 2004) te beantwoorden. Dit is merkbaar doordat de drie Nederlandse ziekenhuizen vrijwel uitsluitend alleen de vragen hebben beantwoord voor het specialisme chirurgie (zie tabel 9), maar niet voor de deelspecialismen. Wanneer tabel 8 naast het deel van tabel 5, dat op chirurgie betrekking heeft, naast elkaar wordt gelegd, komt er voor de Duitse ziekenhuizen een vergelijkbaar resultaat naar voren: slechts een klein deel van de ziekenhuizen, die voor de deelspecialismen gegevens hebben ingevuld, bleek in staat te zijn in de vragenlijst de gevraagde parameters voor de verrichte zorg te vermelden. (Ook in de kwaliteitsrapporten waren slechts het aantal beschikbare bedden en het totale aantal behandelingen weergegeven.) Tabel 8 Deelspecialismen chirurgie in het Duitse deel van de Euregio naar het aantal antwoorden alsmede gemiddelde kerncijfers betreffende de structuur en de geleverde zorg Deelspecialisme Aantal maanden met een bedden Aanwezige benutte capaciteit > 90% Aantal behandelingen (Fallzahlen = stationär + teilstationär) daarvan teilstationär daarvan ambulant n x n x n x n x n x Alg. chirurgie 8 2,6 23 62,5 21 1.970,5 2 0 8 1.964,0 Visceralchirurgie 0 1 78,0 1 1.697,0 0 1 1.271,0 Unfallchirurgie 4 3,3 12 50,0 12 1.652,6 0 5 3.818,8 Thoraxchirurgie 1 1,0 4 39,3 4 805,8 0 1 517,0 Vaatchirurgie 1 1,0 6 30,7 6 1.487,2 0 2 315,5
Tabel 9 Specialisme chirurgie in de drie Nederlandse ziekenhuizen naar kerncijfers betreffende de structuur en de geleverde zorg Aantal maanden met een Aanwezige bedden Aantal behandlingen daarvan klinisch daarvan poliklinisch daarvan dagbehandeling Ziekenhuis benutte capaciteit > 90% Slingeland Ziekenhuis Doetinchem 12 61,5 47.510 2.789 43.131 1.590 MST Enschede 37.244 5.933 29.426 1.885 Ziekenhuisgroep Twente 119 84.847 6.714 75.419 2.714 Problemen bij het doorsturen van patiënten na ontslag In de vragenlijst is onder meer gevraagd naar de belangrijkste problemen, die optreden wanneer patiënten na ontslag uit het ziekenhuis doorgestuurd worden naar andere zorginstellingen. Daarbij zijn de problemen gespecificeerd naar de ontvanger : verpleeghuis, revalidatie, vrijgevestigde arts, tehuis, ander ziekenhuis. Deze vraag mocht met een vrije formulering worden beantwoord. Het resultaat is verhelderend. Met betrekking tot het doorsturen van patiënten bij ontslag werden de volgende punten genoemd: a) naar het verpleeghuis: gebrek aan capaciteit voor kortdurende opname in verpleeghuis en in bejaardentehuizen; verschil van opvatting tussen ziekenhuis en medische dienst van de zorgverzekeraar over de noodzaak van verpleging; 1) de zorgverzekeraar erkent de verklaringen van de ziekenhuisarts voor thuiszorg (volgens 37 SGBV) niet 2) na ontslag worden patiënten door de medische dienst van de zorgverzekeraar in het kader van de Pflegeversicherung in een lagere categorie of niet ingedeeld; 1) erbij betrekken van de patiënt voor zover het ziektebeeld of de storing dit toelaat 2) erbij betrekken van familieleden, rekening houdende met eventuele eigen verklaringen van de patiënt; vertragingen ontstaan door onduidelijkheid over de kostendekking; er zijn niet altijd voldoende plaatsen beschikbaar; bij de patiënt ontbreekt soms een adequate contactpersoon; onvoldoende c.q. onvoldoende geschikte plaatsen die tegemoet komen aan de behandelingsbehoefte van de patiënt;
onvolledige of ontbrekende gegevens in de doorverwijzing naar verpleeghuis; brief van de arts komt met vertraging aan; ambulante zorg ontoereikend gefinancierd; vaak ontbrekende beschikbaarheid van hulpmiddelen; deze is niet gerelateerd aan de verzekeraar en de aard van de aandoening, maar meer aan de vraag of en in welke categorie de patiënt is ingedeeld (verplegingscategorie 1-3); treedt bijv. op indien de patiënt niet in een categorie is ingedeeld; bureaucratische belemmeringen; niet tijdige erkenning van kosten; onduidelijkheid over de kosten bij patiënten, die geen verstrekkingen uit de Pflegeversicherung ontvangen, maar nog voor een korte tijd verpleging behoeven; niet in een categorie indelen van alleenstaande patiënten met neiging tot flauwvallen door de medische dienst van de zorgverzekeraar; minder problematisch sinds een bureau voor het doorverwijzen van te verplegen patiënten is opgericht; problemen wanneer een categorie-indeling voor verpleging niet wordt goedgekeurd; patiënten roepen vaak geen hulp in wanneer zij daarvoor hun spaargeld moeten inzetten, bijvoorbeeld senioren die een arm breken; uit de Nederlandse vragenlijst: onvoldoende plaats op de verpleegafdelingen; patiënten, die op een plaats wachten, worden op de schakelafdeling opgenomen; de ziekenhuizen zijn vaak overvol; er liggen vele patiënten in ons ziekenhuis die op een plaats wachten. b) naar de revalidatie: deels lange afhandelingsprocedures bij de pensioen- en zorgverzekeraars; steeds minder mogelijkheden om zelf een revalidatiekliniek te kiezen; problemen om plaatsen voor de revalidatiefase B (vroegtijdige neurologische revalidatie) te vinden, vooral voor patiënten die worden beademd; door het grote aantal sterk verschillende aanvraagprocedures bij de verzekeraars ontstaan bij de praktische afwikkeling duidelijke verschillen; 1) erbij betrekken van patiënten; 2) erbij betrekken van familieleden; vertragingen ontstaan door onduidelijkheid over de kostenvergoeding; er zijn niet altijd voldoende plaatsen beschikbaar; problemen m.b.t. afspraken; doorverwijzingsbrief van de arts komt te laat aan; brief van de arts wordt als niet uitvoerig genoeg beoordeeld; de beslissingsspeelruimte over het al dan niet verlenen van vergoedingen/verstrekkingen aan patiënten wordt, afhankelijk van de verzekeraar, verschillend toegepast, hetgeen uiteraard resulteert in verschillen bij het verlenen van vergoedingen/verstrekkingen; afspraken over het definitieve tijdstip van ontslag; alleen bij patiënten wanneer moet worden beslist of deze in aanmerking komen voor revalidatie of voor blijvende opname in een verpleeghuis; wachten op de toezegging van de zorgverzekeraar over de vergoeding; wachten op opna-
me in de revalidatiekliniek; een toezegging van de verzekeraars verkrijgen; uit de Nederlandse vragenlijsten: is niet vaak het geval; vaak zijn ook hier de instellingen voor verpleging overvol. c) naar de vrijgevestigde arts: beschikbaarheid van hulpmiddelen en verbandmateriaal, vooral in het weekeinde; speciale zorgtechnieken (bijv. vacuumverpakking); 1) beperkte openingstijden van de praktijk op woensdag en vrijdag hebben gevolgen voor de uitgifte van recepten; knelpunt bij de verstrekking van medicijnen 2) ofschoon noodzakelijk schrijft de arts niet altijd thuiszorg en medicamenteuze therapie voor; voor nieuwe patiënten nauwelijks nog vrije capaciteit; overdracht van laboratoriumuitslagen en gegevens medicatie; problemen bij de financiering van sommige soorten psychofarmaca; geen noemenswaardige problemen maar in sommige gevallen onbegrip bij de arts dat de stationaire zorginstelling slechts in beperkte mate geneesmiddelen aan de patiënt mag meegeven, maar verantwoordelijk is voor de zorg na de stationaire behandeling; uit de Nederlandse vragenlijsten: is geen probleem; zodra de patiënt naar huis komt, lukt dit altijd. d) naar een tehuis: vaak ontbreekt het de tehuizen aan vrije capaciteit of is deze in de directe omgeving niet beschikbaar; problemen bij de kostenvergoeding door de zorgverzekeraars (beperkt indicatiebereik); 1) te weinig stationaire tehuizen ter plaatse 2) beschikbare behandelingsplaatsen zijn niet erkend 3) zorgverzekeraar vergoedt de kosten slechts in uitzonderingsgevallen, duurt erg lang; 1) erbij toereikende diagnostiek vooraf 2) betrekken en voorbereiden van de patiënt 3) erbij betrekken en voorbereiden van de familieleden; verklaring van kostenvergoeding is niet voor iedere diagnose eenvoudig; te lange wachttijden; te weinig plaatsen in de directe omgeving; zowel patiënten als artsen willen niet accepteren hoe beperkt de levensverwachting is. e) naar andere ziekenhuizen: vergoeding van kosten bij transportritten, met name bij overbrenging naar een ziekenhuis in de directe woonomgeving; afnemende bereidheid tot samenwerking door de stationaire sector, verschuiving naar de ambulante sector. uit de Nederlandse vragenlijsten: de afdelingen intensive care van andere ziekenhuizen zijn vaak overvol en hebben niet altijd plaats.
Grensoverschrijdende zorg Aan de ziekenhuizen zijn tevens vragen voorgelegd over problemen bij de grensoverschrijdende zorg, over inzicht in het zorgaanbod in het ene deel van de Euregio dat in het andere gedeelte ontbreekt alsmede over de informatiebehoefte op het gebied van de organisatie- en financieringsstructuren binnen de gezondheidszorg in het betreffende andere deel van de Euregio. Hier wordt de blik over de grens gericht, waarbij men kan aangeven welke elementen men zich ook in het eigen systeem zou wensen. A) Als voorbeeld van de problemen, die in de vragenlijst bij het punt grensoverschrijdende zorg al als voorbeeld waren genoemd, waren taal, MSRA 4 en financiering. In de antwoorden werden vervolgens de volgende punten genoemd: fundamentele problemen met betrekking tot de verzekering (kostenvergoeding); taal, documentatie van de behandeling, financiering; veel bureaucratische beslommeringen; taalprobleem, kostendekking bij niet-europese patiënten; MRSA: gedeeltelijke kostendekking; taal (bij Nederlandse patiënten doorgaans geen probleem omdat hetzij de patiënt het Duits beheerst, hetzij een deel van de medewerkers het Nederlands machtig is; overigens bestaat een overzicht van de kennis van vreemde talen bij de medewerkers); verstrekking van recepten aan buitenlandse patiënten (in het buitenland andere medicijnen); inzet van tolken, contracten met Nederlandse zorgverzekeraars zijn afgesloten, plan voor maatregelen bij het optreden van MRSA bevindt zich in de uitwerkingsfase. uit de Nederlandse vragenlijsten: wij missen de mogelijkheid om een tolk in te zetten; project Fitrage: dure medicijnen voor thuismedicatie worden in het buitenland niet vergoed; patiënten, die in het buitenland worden geopereerd, komen voor nabehandeling naar Nederland. B) Welk aanbod van zorg signaleert u in Nederland, dat u in Duitsland mist? gate-keeper-principe (huisarts); ambulante MRSA-screening ter plaatse; gezondheidszorg voor reizigers; verstrekking van hulpmiddelen door het Groene Kruis bij ambulante revalidatie nationaal dementieprogramma. Uit de Nederlandse vragenlijsten: MRSA-preventie. 4 MRSA is een afkorting van Methicilline-resistente Staphylococcus aureus.
C) Welk aanbod van zorg signaleert u in Duitsland, dat u in Nederland mist? brede specialistische ambulante zorg; zorg voor de bevolking via geografisch volledig dekkend systeem van noodartsen. uit de Nederlandse vragenlijsten: geen wachtlijsten PET/CT-scan (in Münster); wachtlijsten voor orthopedie zijn korter. D) Wat zou u willen weten over de organisatie- en financieringsstructuur van de gezondheidszorg in Nederland resp. Duitsland? aanbod aan grensoverschrijdende zorg; veel belangstelling; grote behoefte aan informatie; een beknopt overzicht van de structuur en de financiering van de zorg; mogelijkheden voor zorgaanbieders om te werven; de Nederlandse gezondheidszorg is grotendeels onbekend. uit de Nederlandse vragenlijsten: Wat zijn de betreffende verschillen tussen Duitsland en Nederland? Wat zijn de voordelen van de in Duitsland gehanteerde werkwijze? Wat kunnen wij daarvan leren? E) Het ESG wil grensoverschrijdende activiteiten stimuleren. Welke rol kan het ESG daarnaast naar uw mening nog vervullen? communicatie, bemiddeling, moderatie, back-office; bemiddeling van patiënten; informatietransfer; organiseren van vergoedingensysteem; ervaringsuitwisseling om op grond van ervaringen van anderen fouten te vermijden; openstellen van grensoverschrijdend patiëntenverkeer, ook voor stationaire patiënten, alsmede een werkelijk functionerend systeem van grensoverschrijdend patiëntenverkeer voor ambulante behandelingen. Tenslotte kon in de vragenlijst een vrije tekst worden ingevoerd voor opmerkingen en commentaar. Slechts enkele ziekenhuizen hebben van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. Twee ziekenhuizen wijzen erop dat uit de kwaliteitsrapporten informatie over de ziekenhuizen vanaf 2004 is af te leiden. Een ander ziekenhuis dankt voor de goede organisatie van de enquête.
Geavanceerde medische apparatuur en speciaal zorgaanbod Terwijl in Nederland grootschalige medische apparatuur en speciale zorg uitsluitend in de ziekenhuizen worden aangeboden, kan een Duitse patiënt voor dergelijke diagnostische en therapeutische zorg, waarvoor geavanceerde medische technologie nodig is, bij een vrijgevestigde arts terecht. Uit een vergelijking van de tabellen 10 en 14 blijkt bijvoorbeeld dat in het Noordrijn-Westfaalse deel van de Euregio in de praktijken van vrijgevestigde artsen meer MRI-apparatuur staat dan in alle ziekenhuizen in het Duitse deel van de Euregio samen. Naast de in tabel 9 genoemde apparatuur konden de ziekenhuizen in het antwoord op de vraag Welke technische apparatuur is in uw ziekenhuis aanwezig? via een vrije tekst maximaal 5 andere apparaten of medische voorzieningen aangeven. Daarbij zijn, gedeeltelijk meermaals, de volgende speciale medisch-technische voorzieningen genoemd: angiografie, angiokamer in de OK, argonplasma-beamer, bestralingsapparaat (lineaire versneller), brachytherapie-eenheid (inbrengen van stralingsbronnen in organen), Da Vinci Surgical System (navigatiegestuurde prostatectomie), digitale mammografie, digitale subtractieangiografie (DSH), DSA, EEG/EMG, ECG-apparaat, emissie-computertomograaf, endoscopie, HIFU-apparaat (verwijderen van een prostaatcarcinoom door middel van pulserend ultrageluid), complete oogchirurgische voorzieningen, conventionele röntgendiagnostiek, laboratoriumdiagnostiek, laser, lichttherapie (UV-A, UV-A1, UV- B), longfunctiediagnostiek, mammografieapparaat, mammotoom, meerlaagse CT, MR-angiografie, navigatiecomputer t.b.v. implantatie van endoprothesen in knie- en heupgewricht, operatiemicroscoop, röntgen-thorax-apparaat, low-dose-röntgentherapieapparaat, slaaplaboratorium, echografie, spirograaf (longvolumemeting), niersteenvergruizer (ESWL), 3D-echografie, urodynamische onderzoeksfaciliteit, cyclotron. Tabel 10 Medisch-technische voorzieningen in de ziekenhuizen in het Duitse deel van de Euregio naar Kreis van vestiging van het ziekenhuis Medisch-technische voorziening BOR COE MS ST WAF EL NOH LK OS ST OS Σ Computertomografie (CT) 5 3 6 6 5 2 3 8 3 41 Magnetic Resonance Imaging (MRI) 4 2 5 3 3 2 2 4 3 28 Positronemissietomografie (PET) 0 1 2 1 0 1 0 0 0 5 Hartcatheterisatie links 2 1 3 2 1 1 1 3 2 16
Tabel 11 Speciaal zorgaanbod naar soort zorg en Kreis van vestiging van het ziekenhuis Speciaal zorgaanbod BOR COE MS ST WAF EL NOH LK OS ST OS Σ Oncologie (kindergeneesk.) 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 Oncologie (interne geneeskunde) 5 0 3 1 1 0 1 0 0 11 Laboratoriumsmedizin 3 0 4 2 4 0 1 0 0 14 Pathologie 2 0 3 1 0 0 0 0 0 6 Kinische Farmacie 3 0 2 1 1 0 0 0 0 7 Intensive care unit (bedden) 6 2 5 3 4 0 2 1 0 23 Frührehabilitation 2 0 2 1 0 1 1 0 0 7 Palliativmedizin (plaatsen) 0 0 1 0 1 0 2 0 0 4 Pijnpolikliniek (plaatsen) 3 0 3 0 2 0 3 1 0 12 Gerontopsychiatrie 1 0 2 1 1 0 1 1 1 8 Verslavingszorg 1 0 1 2 1 0 1 0 1 7 daarvan gekwalificeerde verslavingszorg (drugs) 1 0 1 2 1 0 0 0 0 5 Perinatalzentren/gebh.-neonat. Schwerpunkte 0 1 2 0 0 0 1 0 1 5 Frühgeborenenbehandlungspl. 2 1 3 1 0 0 1 0 0 8 Transplantatiegeneeskunde 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 Stamceltransplantatie (plaatsen) 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 Herzchirurgie 0 0 1 0 0 0 0 1 0 2 Stroke Unit 3 0 2 1 0 0 1 1 0 8 Infektionsbetten 5 2 3 1 2 0 1 1 0 15 Slaaplaboratorium 2 0 3 1 0 1 0 1 0 8 Landingsplaats helicopter 2 1 2 2 2 1 1 1 0 12 Na een hartinfarct, beroerte of een ernstig trauma als gevolg van een verkeersongeval vormt de tijdsduur tot het moment dat de patiënt in het ziekenhuis aankomt vaak een kritische factor. De aanwezigheid van een helicopterlandingsplaats op of in de onmiddellijke omgeving van het ziekenhuis dient daarom te worden beschouwd als een belangrijke voorziening. In totaal bleken er tijdens het onderzoek 13 landingsplaatsen 5 voor helicopters in de Euregio te bestaan. De precieze plaats daarvan is weergegeven in de kaart in afbeelding 3. 5 Het gaat hierbij om gegevens m.b.t. een volgens de EU wetgeving goedgekeurde helicopterlandingsplaats die door de ziekenhuizen zelf zijn ingevuld onder voorbehoud.
Tabel 12 Medisch-technische voorzieningen in de ziekenhuizen in het Nederlandse deel van de Euregio, die de vragenlijst hebben beantwoord Medisch-technische voorziening Slingeland Ziekenhuis Doetinchem MST Enschede Ziekenhuisgroep Twente Almelo/Hengelo CT nee ja Ja Spiraal CT ja nee Ja MRI ja ja Ja FMRI nee nee nee PET-scan nee nee nee Tabel 13 Speciaal zorgaanbod van de drie Nederlandse ziekenhuizen Slingeland Ziekenhuis Doetinchem MST Enschede Ziekenhuisgroep Twente Almelo/Hengelo Hemodialyse ja ja ja Laboratorium Klinische Chemie nee nee nee Laboratorium Pathologie nee nee nee Laboratorium Microbiologie ja ja ja Klinische Farmacie ja ja ja Magnetocardiografie nee nee nee Echografie ja ja ja Intensive Care Unit ja ja ja Coronary Care Unit ja ja ja Hartfunctielaboratorium ja nee ja Laboratorium neurofysiologie ja nee ja Slaaplaboratorium ja nee ja Longfunctielaboratorium ja nee ja Pijnpolikliniek ja nee ja Gerontopsychiatrie nee nee nee Verslavingszorg nee nee nee Transplantatiegeneeskunde nee nee nee Stamceltransplantatie nee ja nee Psychiatrische afdeling alg. Ziekenhuizen nee ja ja Stroke Unit ja ja ja Helicopterlandingsplaats nee ja nee
Tabel 14 Speciaal zorgaanbod van de praktijken van vrijgevestigde artsen in 2006 in het Noordrijn-Westfaalse deel van de Euregio (inclusief het aanbod van gemachtigde artsen) naar Kreis van vestiging BOR COE MS ST WAF Σ Endoscopie Gastroscopie 46 34 24 29 21 154 Coloscopie preventief 5 7 11 7 7 37 Coloscopie curatief 10 8 14 9 9 50 Cardiologie Duplex-Doppler incl. kleurcodering (volwassenen) 10 8 14 13 8 53 Duplex-Doppler incl. kleurcodering (kinderen) 1 1 1 2 1 6 Uitsluitend hartcatherisatie links 1 0 1 0 0 2 Hart catheterisatie links + therapeutische catheteringrepen 1 1 2 0 1 5 Neurologie Ademhalingsstoornissen tijdens de slaap (polygrafie) 6 2 7 6 4 25 Ademhalingsstoornissen tijdens de slaap (polygrafie + polysomnografie) 0 0 2 2 2 6 Duplex-Doppler (hersenarteriën) 17 6 18 16 10 67 Radiologie Computertomografie 12 5 19 14 4 54 MRI (algemeen) 7 4 11 7 4 33 MRI (mamma) 1 0 2 2 0 5 Mammografie 9 6 17 10 6 48 Lineaire versneller (radiotherapie) 3 1 6 3 0 13 Ambulante operaties Ambulante operaties (algemeen) 107 45 121 112 66 451 Cataractoperaties o.b.v. structureel contract 15 9 26 16 14 80 Artroscopie (vervanging heupgewricht) 0 0 0 0 0 0 Artroscopie (arthroscopie schoudergewricht) 14 0 0 0 14 28 Artroscopie (geen differentiatie mogelijk) 0 4 12 14 0 30 Hemato-oncologie Internisten met accent hemato-oncologie 2 1 4 1 0 8
ESG-Zorgatlas Euregio Afbeelding 3: Helicopterlandingsplaatsen in de Euregio
Appendix Aangeschreven ziekenhuizen Duitsland Kreis Borken Osnabrück (Stadt und Landkreis): Augenklinik Ahaus Ns. Landeskrankenhaus Osnabrück Augustahospital Isselburg-Anholt Paracelsusklinik Osnabrück Krankenhaus Maria-Hilf Stadtlohn Marienhospital Osnabrück Lukas-Krankenhaus Klinikum Osnabrück St. Agnes-Hospital Bocholt Kinderhospital Osnabrück St. Antonius-Hospital Gronau Christliches Klinikum Melle St. Marien-Hospital Borken Diakonie-Krankenhaus Georgsmarienhütte St. Marien-Krankenhaus Ahaus Klinikum St. Georg - Franziskus-Hospital Harderberg St. Marien-Krankenhaus Vreden St. Vinzenz-Hospital Rhede Johanniter-Krankenhaus Bramsche Kreis Coesfeld Clemens-August-Jugendklinik Neuenkirchen Franz-Hospital Dülmen Clemens-August-klinik Neuenkirchen St. Gerburgis-Hospital Nottuln Marienhospital Osnabrück St. Marien-Hospital Lüdinghausen Christliches Krankenhaus Quakenbrück St. Vincenz-Hospital Coesfeld Klinikum St. Georg - Krankenhaus St. Raphael Stift Tilbeck Diakonie-Klinikum Osnabrücker Land Dissen Augenklinik Dr. Ehrhardt Bad Rothenfelde Kreis Emsland Schüchtermann-Klinik Bad Rothenfelde Hedon-Klinik Lingen St. Bonifatius-Hospital Lingen Kreis Steinfurt: Krankenhaus Lengerich Kreis Grafsch. Bentheim Klinikum Ibbenbüren Grafschafter Klinikum Nordhorn Maria-Josef-Hospital Greven Marienkrankenhaus Nordhorn Marienhospital Emsdetten Paulinenkrankenhaus Bad Bentheim Marienhospital Steinfurt-Borghorst Münster Mathias-Spital Rheine Alexianer-Krankenhaus Münster Pius-Hospital Ochtrup Clemenshospital Münster St. Antonius-Krankenhaus Hörstel Evangelisches Krankenhaus "Johannisstift" Westfälische Klinik Lengerich Münster Kreis Warendorf: Fachklinik Hornheide Josephs-Hospital Warendorf Herz-Jesu-Krankenhaus Hiltrup Marienhospital Oelde Raphaelsklinik Münster St. Elisabeth-Hospital Beckum St. Franziskus-Hospital Münster St. Franziskus-Hospital Ahlen Universitätsklinikum Münster St. Josef-Stift Sendenhorst St. Rochus-Hospital Telgte Nederland Slingeland Ziekenhuis Doetinchem Streekziekenhuis Koningin Beatrix Winterswijk Medisch Spectrum Twente Enschede Saxenburgh Groep Ziekenhuisgroep Twente
Brief aan de Nederlandse ziekenhuizen Aan alle ziekenhuizen in de Euregio januari 2006 Vragenlijst klinische en poliklinische zorg in de Euregio Geachte dames en heren, Welke geneeskundige zorgcapaciteiten zijn er binnen de Euregio? Voor welke specialismen hebben de ziekenhuizen een bovenregionale functie en hoe kan men mogelijk grensoverschrijdend samenwerken? Dit zijn maar enkele vragen over de klinische en poliklinische zorgsituatie in de Euregio waar de werkgroep gezondheidspolitiek stationaire en ambulante zorg van het Euregionale Servicecentrum voor Gezondheid (ESG), Enschede, zich mee bezig houdt. Het ESG is een Interreg project met als doel de grensoverschrijdende gezondheidszorg binnen de Euregio te bevorderen. Het ESG is een samenwerkingsverband van universiteiten, ziekenhuizen, artsen, verzekeringen, industrie, politiek en overheid en heeft meer dan 30 leden aan beide zijden van de grens (www.esg.org). Met de bijgevoegde vragenlijst, die aan alle ziekenhuizen in de Euregio gestuurd wordt, zal de klinische en poliklinische zorg in deze regio geïnventariseerd worden. Hierbij wordt ook met de verschillen in de structuur van de poliklinische zorg aan beide zijden van de grens rekening gehouden. De gegevens worden alleen verzameld om een overzicht over vraag en aanbod van geneeskundige zorgaanbiedingen in de Euregio samen te stellen. Als hieruit blijkt dat er knelpunten bestaan, kunnen aansluitend in samenwerking met zorgaanbieders grensoverschrijdende oplossingen uitgewerkt worden. Om een zo compleet mogelijk beeld van de klinische en poliklinische zorgsituatie in de Euregio te verkrijgen, vragen wij u om de ingevulde vragenlijst vóór 1 maart 2006 per fax (053-4836318) of per bijgevoegde retourenenvelop aan ons terug te sturen. Uiteraard ontvangen alle deelnemers aan de enquête een rapport met de resultaten. Hartelijk dank voor uw medewerking! Met vriendelijke groeten Dr. Paul Wolters Voorzitter van de ESG werkgroep gezondheidspolitiek stationaire en ambulante zorg P.S. Uw ontvangt de vragenlijst tevens per e-mail als pdf-file.