Endoscopiecentrum Onderzoek van de dikke darm via stoma Coloscopie via colostoma Inleiding Vooraf U bent naar het Endoscopiecentrum verwezen voor een onderzoek van uw dikke darm (coloscopie). Dit onderzoek gebeurt met behulp van een endoscoop, een flexibele kijkslang die via de stoma in uw darm wordt gebracht. Op een beeldscherm bekijkt de arts die het onderzoek uitvoert, de endoscopist, de binnenkant van de darm, en kan hij zien of er afwijkingen zijn. In deze brochure leest u hoe u zich op het onderzoek moet voorbereiden. Verder leest u over de gang van zaken tijdens het onderzoek en de nazorg. Vervoer regelen Het onderzoek gebeurt standaard na toediening van een rustgevend middel en een pijnstiller. Daardoor kunt u het beter verdragen. Dat betekent wel dat u na het onderzoek niet zelfstandig naar huis mag en zeker niet mag autorijden of fietsen en dergelijke. Er moet dus iemand zijn die u ophaalt en naar huis brengt. U kunt ons ook een taxi laten bellen. Meenemen Het kan voorkomen dat u zich een keer moet verschonen, omdat er een lekkage optreedt of omdat er tijdens het onderzoek nog wat ontlasting uit de stoma komt. Wij raden u aan schoon ondergoed mee te nemen. Omdat u zich koud en rillerig kunt voelen, is het handig om voor het onderzoek een paar warme sokken mee te nemen. Een lang T-shirt kan u helpen zich wat minder bloot te voelen tijdens het onderzoek. Verder is het handig om extra stomamateriaal mee te nemen. Voorbereiding Het is voor dit onderzoek belangrijk dat u eventueel op tijd stopt met bepaalde medicijnen. Als u niet goed bent voorbereid, kan het onderzoek niet doorgaan. In principe kunt u gewoon al uw medicijnen innemen, met uitzondering van bloedverdunners en staal of ijzertabletten. Als u medicatie gebruikt voor uw longen ( puffjes ), verzoeken we u of u deze mee wilt nemen op de dag van het onderzoek. Leest u de instructies hieronder goed. Bloedverdunners Als u bloedverdunners gebruikt, overleg dan eerst met de arts die de bloedverdunners voorschrijft of de huisarts of u hiermee een aantal dagen voor het onderzoek mag stoppen. Als dat mag en u gebruikt: Asasantin oftewel dipyridamol/acetylsalicylzuur, dan stopt u dat vijf dagen tevoren. Ter vervanging van de Asasantin moet u, tijdelijk, Ascal gaan gebruiken. Overlegt u met uw arts 1
over een recept. Ascal (acetylsalicylzuur) of dipyridamol (Persantin) of clopidogrel (Plavix) of ticagrelor (Brilique), dan is dat geen probleem; u hoeft dit middel niet te stoppen, tenzij anders is aangegeven in de afspraakbrief. Gebruikt u een van onderstaande bloedverdunners, overleg dan eerst met de arts die het endoscopie onderzoek heeft aangevraagd, of u deze bloedverdunners kunt stoppen. Als dat mag en u gebruikt: acenocoumarol, dan stopt u drie dagen tevoren. marcoumar of fenprocoumon, dan stopt u vijf dagen tevoren. Gebruikt u een zogeheten NOAC (dabigatran, apixaban of rivaroxaban), dan dient u dit middel een aantal dagen voor het onderzoek te stoppen. In uw afspraakbrief kunt u lezen hoeveel dagen tevoren u moet stoppen. Gebruikt u een combinatie van deze middelen of als u na overleg met uw arts niet mag stoppen met bloedverdunners, geeft u dit dan alstublieft ruim van tevoren telefonisch door aan het Endoscopiecentrum. Eén van onze artsen kan dan bekijken welke voorzorgsmaatregelen genomen moeten worden voor het onderzoek. Stoppen met staaltabletten Als u staal of ijzertabletten gebruikt, moet u daar zeven dagen voor het onderzoek mee stoppen. Deze tabletten kleuren de darminhoud zwart en kunnen daarom het onderzoek bemoeilijken. Overleg over insulinebeleid In voorbereiding op het onderzoek mag u niet eten. Als u diabetes mellitus (suikerziekte) heeft en insuline gebruikt, is het raadzaam om voor het onderzoek met uw arts (internist of huisarts) te overleggen over het insulinebeleid (vóór het onderzoek en zodra u weer mag eten). We raden u aan om insuline, insulinepen en de bloedsuikermeter mee te nemen naar het Endoscopiecentrum. Anticonceptiepil Als u een anticonceptiepil ( de pil ) gebruikt, kunt u deze gewoon blijven gebruiken. Houd er echter rekening mee dat u door de darmspoeling niet meer goed beschermd bent. U bent weer beschermd nadat u met de volgende strip bent begonnen. Lees de bijsluiter voor de precieze termijn. Pacemaker of Intracardiale Defibrillator Als u een pacemaker of een intracardiale defibrillator (ICD) heeft, vertel dit dan aan de arts die u voor dit onderzoek heeft doorverwezen. Mogelijk moet de endoscopist voorzorgsmaatregelen nemen. Darmvoorbereiding Om het darmonderzoek (coloscopie) goed te kunnen uitvoeren, moet de darm helemaal schoon zijn. Daarvoor is het volgende nodig: drie dagen voor het onderzoek: zo min mogelijk vezels en pitjes eten (zie bijlage achterin de brochure); de dag voor het onderzoek: spoelvloeistof voor de darmen innemen; en niet meer eten nadat u met de darmspoeling bent begonnen. 2
Spoelvloeistof voor de darmen innemen U ontvangt een recept voor Colofort, waarmee u bij de apotheek vier zakjes poeder krijgt voor het aanmaken van een speciale spoelvloeistof voor de darmen. Deze vloeistof is er voor om uw darmen goed schoon te spoelen. In totaal zult u vier liter moeten drinken. Het innemen is afhankelijk van het tijdstip waarop het onderzoek plaatsvindt. Bij de Colofort zit een gebruiksaanwijzing van de fabrikant. De tijden van innemen verschillen met die van ons: houdt u onze tijden aan alstublieft. Gebruik een lichte maaltijd voordat u de Colofort gaat innemen, bijvoorbeeld twee crackers of beschuitjes met suiker of jam zonder pitjes (geen vleeswaren of kaas). Hierna mag u niets meer eten. Heeft u het onderzoek s ochtends? U drinkt de dag voor het onderzoek drie liter spoelvloeistof, tussen 13.00 19.00 uur. De dag van het onderzoek drinkt u om 6.00 uur nog één liter spoelvloeistof. Heeft u het onderzoek s middags? U drinkt de dag voor het onderzoek twee liter spoelvloeistof, tussen 17.00-19.00 uur. Op de dag van het onderzoek drinkt u de resterende twee liter spoelvloeistof, tussen 7.00-9.00 uur. Mocht het innemen van de spoelvloeistof de dag voor het onderzoek al veel problemen geven (bijvoorbeeld braken), neem dan tijdig contact op met het Endoscopiecentrum. Het telefoonnummer vindt u achter in deze brochure. U kunt rillerig en koud worden van het niet eten en het drinken van de Colofort. Andere stomazakjes gebruiken Na het innemen van de darmspoeling kunt u het beste een grote maat ileostomazakjes (zakjes voor een dunne darm stoma) gebruiken. Dit zijn zakjes die van onderen te openen zijn, en dus geleegd kunnen worden. Dit is noodzakelijk bij het laxeren. Ook direct na het onderzoek is een open zakje gemakkelijk in gebruik. Elk merk heeft zijn eigen ileostomazakjes. Als u niet weet welk zakje u nodig heeft, kunt u contact opnemen met uw stomaconsulent of de leverancier van uw stomamateriaal. Doe dit een week voor het onderzoek, het bestellen van het stomazakje kost namelijk tijd. Als u bekend bent bij de stomaconsulent van het UMCG, kunt u contact opnemen via het telefonisch spreekuur, maandag t/m vrijdag tussen 8.00-9.00 uur, via telefoonnummer (050) 361 61 61, vraag om doorverbinding met zoemer 46954. In overleg kan dan besloten worden welk zakje het beste besteld kan worden. Tips voor het gebruiken van Colofort Colofort is niet lekker. U kunt proberen de smaak wat te verdoezelen. Drink de spoelvloeistof gekoeld. Drink de Colofort met een rietje, zodat de vloeistof wat verder in de mond komt. Voeg wat aspartaam (kunstmatige zoetstof) of suikervrije limonadesiroop (zonder sorbitol) toe. Let op: u mag geen gewone suiker gebruiken! Gebruik tussendoor en tijdens het drinken kauwgum. Let op: niet doorslikken! Voor een goed resultaat kunt u het beste zo snel mogelijk de Colofort opdrinken, op de volgende manier: drink elke 10 tot 15 minuten 250 ml van de vloeistof. Om aan het drinken te wennen kunt u beter de eerste liter niet te snel drinken, neem er gerust anderhalf uur de tijd voor. Vanaf het moment dat u begint met de Colofort mag u niets meer eten. U mag nog wel drinken. Drink alleen heldere vloeistoffen (dus waar u doorheen kunt kijken, zoals water, thee, koffie (zwart), of suikervrije limonade of frisdrank). Maar geen koffie met melk. U mag geen suiker gebruiken, dus vruchtensap mag niet. Drink kleine beetjes zodat u geen vol gevoel krijgt. Drink om dezelfde reden liever niet teveel koolzuurhoudende 3
dranken. Twee uur voor het onderzoek mag u niet meer drinken. Wanneer is de darmvoorbereiding succesvol? De ontlasting zou er helder uit moeten zien en zonder veel vaste deeltjes. U bent klaar met de voorbereiding als de ontlasting waterig is, helder en geel (net als urine). Verloop van het onderzoek Nadat u zich gemeld heeft bij de balie van het Endoscopiecentrum, kunt u plaatsnemen in de wachtkamer. Omdat er verschillende onderzoeken bij ons plaatsvinden, kan het lijken dat een ander voorgaat. Een verpleegkundige haalt u op en brengt u naar de onderzoekskamer. De arts en/of de verpleegkundige leggen u het onderzoek uit en beantwoorden eventuele vragen. U wordt gevraagd zich van onderen uit te kleden. Daarna gaat u op uw rug op de onderzoekstafel liggen. Vervolgens krijgt u een infuusnaaldje ingebracht. Daardoor worden een rustgevend middel en pijnstilling toegediend, zodat u slaperig en ontspannen wordt. De hartslag en het zuurstofgehalte in het bloed worden continu gemeten met een sensor (knijpertje) op uw vinger. Het stomazakje wordt verwijderd. Hierna brengt de endoscopist de endoscoop via de stoma in uw dikke darm. Dit is een wat vervelend en pijnlijk gevoel. Probeert u zich zoveel mogelijk te ontspannen. Aan het uiteinde van de slang zit een lampje. Hiermee bekijkt de endoscopist op een beeldscherm de binnenkant van de darm. Om dit goed te kunnen bekijken is het belangrijk dat de darm zich ontplooit. Daarom brengt de endoscopist via de scoop wat lucht in uw darmen. Dit kan een gevoel van kramp geven. Om dit gevoel kwijt te raken, kan er lucht via de stoma ontsnappen. Dit is voor de medewerkers een normaal verschijnsel, u hoeft er zich niet voor te schamen. Tijdens het onderzoek kan het nodig zijn een stukje weefsel (biopt) weg te nemen; u voelt dit soms, maar het doet geen pijn. Het weefsel wordt onderzocht in het laboratorium. De endoscopist kan eventuele poliepen tijdens hetzelfde onderzoek verwijderen. Ook dit doet geen pijn. De verpleegkundige bevestigt na afloop het stomamateriaal. Duur van het onderzoek Uitslag Met de voorbereidingen duurt het onderzoek ongeveer 30 tot 40 minuten. Als er extra handelingen worden verricht (zoals het verwijderen van weefsel of poliepen) duurt het onderzoek langer. Na het onderzoek blijft u één tot twee uur ter observatie in de uitslaapkamer. Van de endoscopist op het Endoscopiecentrum krijgt u na het onderzoek de (voorlopige) uitslag. Als er bij u een stukje weefsel is weggenomen voor nader onderzoek in het laboratorium, dan gaat de uitslag daarvan binnen twee weken naar de arts die het onderzoek heeft aangevraagd. Van deze arts krijgt u te zijner tijd de uitslag. De endoscopist op het Endoscopiecentrum voert enkel het onderzoek uit. Hij stuurt een verslag naar de arts die het onderzoek heeft aangevraagd. Als u vragen heeft over de uitslag van het onderzoek of over uw verdere behandeling, dan kunt u die bespreken met de arts die het onderzoek heeft aangevraagd. 4
Nazorg en leefregels Op de uitslaapkamer krijgt u iets te eten en te drinken. Als u weer helder bent gaat u naar huis. Wij adviseren u om het op de dag van het onderzoek rustig aan te doen. De medicijnen die zijn toegediend, beïnvloeden uw reactievermogen. U kunt de rest van de dag niet autorijden, machines bedienen of belangrijke beslissingen nemen. Verder kunt u last hebben van winderigheid. Wanneer dat het geval is, kunt u proberen de lucht kwijt te raken door te ontspannen of zo nu en dan op het toilet te gaan zitten. Drink geen alcohol op de dag van het onderzoek. Bloedverdunners en insuline kunnen vaak s avonds weer volgens uw schema gebruikt worden. Volg daarbij de afspraken die u met uw arts heeft gemaakt. Wanneer bellen Een coloscopie via de stoma kan een enkele keer complicaties geven, zoals een bloeding. Soms is dan een spoedbehandeling nodig. Als er stukjes weefsel zijn weggenomen, kan er bij de ontlasting wat bloed meekomen. Dit gaat vanzelf weer over. U hoeft zich daar niet ongerust over te maken. Als er een poliep is weggenomen, is er een klein risico op een bloeding. Soms is dan een spoedbehandeling nodig. Neem contact op met het Endoscopiecentrum: als u ernstige pijn heeft; als u zwarte ontlasting heeft; of als er aanhoudend rood bloed blijft sijpelen uit de darm. U kunt ons bellen van maandag tot en met vrijdag van 8.00-12.30 uur op telefoonnummer (050) 361 23 66. Buiten deze tijden belt u het algemene nummer van het UMCG (050) 361 61 61 en vraagt u naar de dienstdoende arts maag, darm en leverziekten. Verplaatsen afspraak Mocht u uw afspraak willen annuleren of verplaatsen, belt u dan tijdig met het Endoscopiecentrum op bovengenoemd telefoonnummer. Vragen, opmerkingen, klachten en complimenten Goede informatievoorziening is belangrijk voorafgaand aan, tijdens en na uw verblijf in het ziekenhuis. Gesprekken met artsen en verpleegkundigen zijn de belangrijkste informatiebronnen voor u. Mocht u na deze gesprekken en na het lezen van deze brochure nog vragen hebben, dan kunt u contact opnemen met de medische administratie van het Endoscopiecentrum. De medewerkers van het UMCG vinden het belangrijk dat patiënten en bezoekers tevreden zijn. Toch kan het gebeuren dat u iets meemaakt waarover u niet tevreden bent. Als u een klacht of opmerking heeft, dan doet u er goed aan dit direct met de betrokkene(n) te bespreken. Misschien is er sprake van een misverstand of kan uw onvrede door een gesprek worden weggenomen. U kunt uw klacht of opmerking ook bespreken met een medewerker van de Klachtenopvang, telefoonnummer (050) 361 33 00. Deze medewerker vertelt u hoe het indienen van een klacht in zijn werk gaat en kan u ook informatie geven over uw rechten, klachtenprocedures en wettelijke regelingen. U kunt bij de medewerker de klachtenbrochure van het UMCG opvragen. U kunt de brochure over de klachtenregeling van het UMCG ook vinden op de website www.umcg.nl 5
Ook via de knop op de website Vertel het Ons kunt u ons laten weten wat uw ervaringen met het UMCG zijn. U vindt de knop op de homepage van www.umcg.nl Ook complimenten zijn welkom. Bijlage: Dieetvoorschrift Voor het onderzoek is het belangrijk dat u drie dagen voor de scopie begint met een vezelarm dieet. Dit betekent dat u zo min mogelijk vezels mag eten. Wat mag u gedurende drie dagen voorafgaand aan de coloscopie niet eten: Geen volkoren graanproducten zoals: brood met zaden en volkorenbrood, volkoren en meergranen pasta en zilvervliesrijst. Geen vezelige groenten zoals: asperges, bleekselderij, zuurkool, snijbonen, sperziebonen, prei, doperwten, peulvruchten (bruine bonen, witte bonen, erwten en kapucijners), rabarber, taugé, mais, champignons, tomaten, ui, knoflook, spinazie, andijvie, paprika en rauwkost. Geen bepaalde fruitsoorten zoals: sinaasappel, grapefruit, mandarijnen, kiwi s, bramen, druiven, aardbeien en gedroogde vruchten. Geen noten en pinda s. Wat mag u gedurende drie dagen voorafgaand aan de coloscopie wel eten: Broodmaaltijden zoals: beschuit, wit of licht bruinbrood met margarine of boter. Magere vleeswaren, gekookt ei, hagelslag, chocoladepasta, honing, stroop en jam zonder pitjes. Fruit zoals: zacht, rijp fruit of fruitconserven zonder pitjes, vezels of schil. Appelmoes, vruchtenmoes. Warme maaltijd zoals: soep met stukjes vlees, vermicelli en/of soepballetjes (geen groenten). Aardappelen, witte rijst, pasta, licht gebraden mager vlees, vis of kip (zonder vel). Gaar gekookte groenten zoals: jonge bietjes, bloemkool, broccoli en worteltjes. Desserts zoals: vla, pudding, kwark en yoghurt. Dranken zoals: thee, heldere vloeibare vruchtensappen. Aantekeningen VLK184-1504 6