De Bietplanter MAANDBLAD CBB JAARAN 51 NR 537 APRIL 217 P 86265 Onkruidbestrijding cichorei. 2 kort geoogst 9-12 De Duitse suikergroep Pfeifer & Langen heeft in het kader van een faillissement 6 suikerfabrieken in Oekraïne gekocht, die deel uitmaakten van de groep T-Zukor. Pfeifer & Langen is de derde Duitse suikergroep, met naast 5 suikerfabrieken in Duitsland ook fabrieken in Polen en Roemenië. ED&F Man, suiker- en koffiehandelaar, heeft het Britse handelshuis Maviga gekocht, gespecialiseerd in de handel in gedroogde groenten. De wereldprijzen van gedroogde groenten, basisproduct in Pakistan en Bangladesh en het zuiden en oosten van het Middellandse- Zeegebied, zijn verdrievoudigd in 215-216 en wekken de interesse op van handelaars in landbouwproducten. Australische landbouwers onderzoeken de mogelijkheid om opnieuw suikerbieten te produceren in de zuidelijke staten met het project Nuffield. Tussen 189 en 193 werden er bieten geteeld in het zuiden van Australië. Er zullen nieuwe suikerbietrassen worden getest. De internationale voedselprijsindex van Wereldvoedselorganisatie FAO staat op het hoogste peil in twee jaar omdat suiker en graan duurder geworden zijn. raan werd 3,4 procent duurder tegenover december en staat nu op het hoogste prijsniveau in zes maanden. De suikerprijs steeg in december met 9,9 procent. Vorig jaar heeft een nieuwe variant van de schimmel die zwarte roest veroorzaakt duizenden hectare tarwe in Sicilië aangetast. evreesd wordt dat de nieuwe fysio een ongezien grote uitbraak van zwarte roest op Europese graanvelden gaat veroorzaken. Volgens de Wereldvoedselorganisatie tast hij ook tarwevariëteiten aan die resistent zijn tegen deze schimmel. In Duitsland ontvingen boeren en tuinders in 215 gemiddeld 22 procent van de consumentenprijs bij de verkoop van voedingsmiddelen op de binnenlandse markt (48% in de jaren 7) volgens het Rheinische Landwirtschafts-Verband (RLV). Voor melk en zuivelproducten kregen Duitse boeren twee jaar geleden 38 procent van de consumentenprijs, voor vlees en vleesproducten 18 procent en voor brood en graanproducten slechts 5 procent. Het jaar 216 was het warmste ooit op aarde sinds het begin van de metingen in 188. Het was,4 C warmer dan 215, het vorige recordjaar. Sinds het begin van de 21ste eeuw is het warmterecord op aarde nu al vijf keer voor de bijl gegaan: in 25, 21, 214, 215 en 216. Dat maakt het Amerikaanse Oceanische en Atmosferische Agentschap (NOAA) bekend. Maandblad van de Confederatie van de Belgische Bietenplanters vzw CBB Anspachlaan 111 Bus 1 1 Brussel T. 2 513 68 98 F. 2 512 19 88 www.cbb.be lebetteravier@cbb.be COLOFON Verantwoordelijke uitgever Mathieu Vrancken, Voorzitter CBB Directeur van de publicatie Valerie Vercammen Uitgave en publiciteit Bernadette Bické - Martine Moyart Verantwoordelijke voor de suikerbiettechniek KBIVB Tienen Druk Corelio Printing Jaarabonnement 12, EU-land 22, niet EU-land 27, IBAN BE 7 131 384 3925 BTW BE 445.69.157 Onrustige suikermarkt 3 SESVANDERHAVE, sterker dan ooit! Bedankt voor uw vertrouwen! BAMBOU AMAROK RHIZOMANIE-NEMATODEN RHIZOMANIE BONSAI TRIVOR RHIZOMANIE-NEMATODEN RHIZOMANIE - RHIZOCTONIA W W W. S E S V A N D E R H A V E. B E EUCALYPTUS EEN NIEUW TIJDPERK RHIZOMANIE-NEMATODEN
2 EDITO Een nieuw tijdperk Moeilijke onderhandelingen De kalender en de natuur geven aan dat we ondertussen aangekomen zijn in maart 217. Na veel discussies zijn we uiteindelijk op het punt gekomen om de eerste bieten uit te zaaien in het nieuwe tijdperk zonder suikerquotum. Bijna alle zekerheden vallen weg, zowel voor de suikerfabrikant als voor de suikerbietteler. Dat de onderhandelingen over de verdeling van deze risico s en uitdagingen -namelijk de Interprofessionele Akkoorden- een moeilijke klus zouden worden stond in de sterren geschreven. Open en correcte communicatie is blijk van respect Uiteindelijk kunnen we nu concluderen dat als men respect heeft voor elkaars positie, er ook wel altijd een aanvaardbare oplossing uit de bus komt voor de beide partijen. Respect kan men tonen op vele manieren en één daarvan is zeker met elkaar communiceren op een correcte en open manier. Al te vaak hebben we moeten vaststellen dat dit vanuit de fabrikantenzijde met de voeten getreden werd. Het was te vaak: luister naar mijn woorden, maar kijk niet naar mijn daden. Als ik mag één voorbeeldje. Al een heel jaar communiceert de Tiense dat voor het nieuwe seizoen de Europese suikerprijs tussen de 45 en 5 euro zal komen te liggen en dit zou een goede suikerbietprijs tot gevolg hebben. Zo goed dat alle simulaties op die manier werden doorgegeven aan planters, telersorganisaties en ministeriële kabinetten. Wat moeten we dan met het persbericht van CEFS (Europese Suikerfabrikanten) en EFFAT (Europese Vakbond van werknemers in de agro-voedingsindustrie) over de moeilijke situatie die op de suikersector afkomt? Door de voorziene areaalsuitbreiding in Europa is de kans vrij groot dat door een te groot aanbod van suiker de prijs wel eens beneden alle niveau s zou kunnen komen. Fabrikanten gaan zelf bijdragen tot de potentiële prijsdaling van de suiker en tegelijk slaan ze alarm en vragen ook aan de politiek om ondersteunende maatregelen: hulp voor private opslag als de prijs keldert en een structureel fonds als de situatie onhoudbaar wordt en de minder competitieve fabrieken zouden moeten sluiten en werknemers hun jobs kwijtraken. Het wordt nog gekker als je gaat bedenken dat vaak de fabrikanten aan hun telers opleggen om grotere hoeveelheden te gaan produceren. Wat is het nu? aat het goed gaan of niet???? Moeilijke beslissingen voor telersorganisatie Ook voor onze telersorganisatie komt er een nieuw tijdperk aan. Door het wegvallen van het vroegere quotumsysteem vallen plots een deel zekerheden weg en niet het minst de minimumprijs van 26,29 euro per ton bieten. Dit heeft ook tot gevolg dat heel wat telers gaan nadenken en zich zelf een mening vormen over wat ze straks nog moeten en/of mogen in het nieuwe systeem. Op zich is dit een goed gevolg, maar we moeten er wel rekening mee houden dat uit dat allegaartje van meningen, uiteindelijk een verdedigbaar en correct standpunt overblijft om te gaan verdedigen tijdens onze onderhandelingspositie. Ik ben dan ook verheugd dat constructieve ideeën en bedenkingen bijna altijd de bovenhand hebben. Divide et imperra was ten tijde van Caesar al een uitstekende tactiek om het je opponent moeilijk te maken en te verzwakken. We moeten er ten stelligste over waken dat we als één geheel instappen in dit nieuwe tijdperk. Dit zal de enige manier zijn om een evenwaardige gesprekspartner te zijn aan de onderhandelingstafels. Een recent voorbeeld: de Tiense heeft het contract (met bijlagen) gepost en planters kregen het ondertussen in de bus. Bij het schrijven van deze edito is de verzoeningsprocedure net aan de gang. Het Interprofessioneel Akkoord dat de Tiense in de bundel voegt, is een Interprofesionneel Akkoord tussen iedere afzonderlijke planter en de Tiense. Dit kan niet: de Europese regelgeving is heel duidelijk op dit punt: een Interprofessioneel Akkoord (het woord zegt het zelf) moet met een door de Lidstaat erkende bietenorganisatie worden onderhandeld. Voor de planters van de Tiense werd het Coördinatiecomité van de Planters van Haspengouw door de Vlaamse en Waalse overheid erkend. We streven allemaal naar meer efficiency om succesvol de turbulente periode die op ons afkomt te doorstaan. 4.5 interprofessionele akkoorden afsluiten staat hier haaks op. Rest mij alleen nog een succesvol bietenseizoen 217-218 toe te wensen aan iedereen. Let s go for it! Mathieu Vrancken, Voorzitter CBB Hogere opbrengsten met een fungicide op basis van Xpro technologie Fungicidenfamilie met innoverende Leafshield formulering Betere ziektebestrijding Langere werkingsduur Sterkere stresstolerantie Alle graangewassen Bayer CropScience SA-NV J.E. Mommaertslaan, 14-1831 Diegem www.cropscience.bayer.be edeponeerd handelsmerk Bayer. ebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie. Voor verdere productinformatie met inbegrip van gevaarzinnen en symbolen, raadpleeg www.fytoweb.be.
Krapte op de markt in 217, maar overschotsituatie in 218 Normaal zullen de wereldsuikerprijzen hoog blijven in 217, omdat op wereldschaal de productie kleiner is dan de vraag. De suikerrietoogsten zullen niet alleen lager uitvallen in Thailand, maar ook in India, waar meerdere fabrieken de campagne al hebben afgerond door een gebrek aan suikerrietleveringen. Voor de volgende campagne daarentegen, voorspelt men opnieuw een overschotsituatie en de daarmee gepaard gaande prijsdalingen. Momenteel gaat de aandacht van de marktanalisten naar India. De Indiase productie wordt opnieuw neerwaarts bijgesteld: 2 miljoen ton suiker voor 216/17 (-4 miljoen ton in vergelijking met vorig jaar) voor een consumptie van zowat 26 miljoen ton. Zal er voldoende suikervoorraad zijn in India tot de volgende campagne? Als India, s werelds grootste suikerconsument, suiker moet importeren, zou dit de suikerprijzen op de wereldmarkt positief kunnen beïnvloeden. Voor de campagne 217/18 zou de suikerproductie daarentegen opnieuw groter worden dan de consumptie. Brazilië verwacht een goede oogst volgend jaar, terwijl India en Thailand op een terugkeer naar de normale situatie rekenen. In de Europese Unie, wordt een 2 procent hogere productie verwacht als gevolg van een even grote uitbreiding van het bietenareaal. De grote Europese suikergroepen zoals Tereos, Cristal Union en Südzucker rekenen op een productiestijging van 1 à 2 procent of zelfs meer: 17 procent meer dan vorig jaar in Frankrijk en 3 procent meer in het Verenigd Koninkrijk! Deze productiestijgingen maken de markt onrustig. De EU is een belangrijke speler met 1 procent van de wereldsuikerproductie. Als netto-importeur van 2 tot 3 miljoen ton sinds 27, zou de EU netto-exporteur van 2 miljoen ton kunnen worden vanaf volgend jaar. Door het suikertekort op wereldschaal, heeft de markt dit jaar Europese suiker nodig, maar wat zal volgend jaar gebeuren? Als bij normale weersomstandigheden Brazilië, Thailand en India hun productiepotentieel kunnen waarmaken, zou de markt al snel opnieuw met overschotten kunnen opgezadeld zitten. In dat geval zullen de suikerprijzen dalen op de wereldmarkt. Het is zo dat de Europese suikerexport rechtstreeks aan de prijs van witte suiker op de wereldmarkt gelinkt is. Bepaalde analisten denken dat tegen suikerprijzen van 19-19,5 ct/pond op de wereldmarkt, zoals op dit ogenblik, de omstandigheden op de wereldmarkt gunstig zijn voor Europese export maar dat onder 18 ct/pond Europa niet competitief is. Volgens een rapport van de IN groep, zijn alleen de suikerproducenten uit Noord-Europa competitief genoeg om te exporteren en zouden de minst concurrentiële producenten kunnen verdwijnen. 8 7 6 5 4 3 2 1 Prijs witte suiker 28-217 44 /t oct-8 oct-9 oct-1 oct-11 oct-12 oct-13 oct-14 oct-15 oct-16 WereldMP EU Prijs RefP EU 5 /t 48 /t prijs zou hierdoor opnieuw kunnen stijgen op de Europese markt, waar dit de laatste suikercampagne onder het quotumtijdperk is. Wat betreft de export van Europese (buitenquotum) suiker, opende de Europese Commissie een tweede exportschijf van 7. ton. n Postquotum SUIKERMARKT 3 Europese suikerfabrikanten ongerust De Europese vereniging van suikerfabrikanten (CEFS) en de Europese federatie van vakbonden in de voeding, landbouw en toerisme (EFFAT) hebben aan de pers hun bezorgdheid uitgedrukt over het postquotum: intensievere concurrentie van isoglucose, mogelijke daling van de prijs voor witte suiker en overlevingsmoeilijkheden voor de minst competititieve bietsuikerfabrikanten van de EU. CEFS EN EFFAT hebben hun aanbevelingen ter ondersteuning van de sector overgemaakt aan de Commissie: l Er moet bijzondere aandacht worden geschonken aan de activeringsvoorwaarden voor particuliere opslagsteun. l Wanneer de EU-suikermarkt ongunstig zou evolueren vanaf 1 oktober 217 kunnen er ontslagen vallen. De Europese Commissie moet de relevantie van de structuur- en investeringsfondsen onderzoeken om werknemers en operatoren te ondersteunen. l De stijging van de suikeruitvoer zal cruciaal zijn voor de Europese suikerindustrie na het einde van de quota. De Europese Commissie zou de export van EU-suiker moeten bevorderen en aantonen dat zij voorzichtig te werk gaat bij de verdere liberalisering van de handel in het kader van de door haar gevoerde vrijhandelsonderhandelingen. n Europese suikervoorraden veel lager dan gemiddeld Op de wereldmarkt schommelt de suikerprijs tussen 49 en 51 euro per ton. Volgens de gegevens van het Prijzenobservatorium bedraagt de gemiddelde verkoopprijs van witte suiker op de Europese markt, maar 48 euro per ton voor de maanden november en december 216, met mogelijk een stijging tot 49 euro per ton voor de maand januari 217. ezien de suikerprijzen op de wereldmarkt hoger zijn dan op de Europese markt, daalt de invoer van suiker naar Europa. De Commissie verwacht dat de suikervoorraad aan het einde van de huidige campagne (september 217) 5. ton zal bedragen, wat laag is ten opzichte van de 16,5 miljoen ton suiker die jaarlijks verbruikt wordt in de Europese Unie. Deze raming zou nog naar beneden kunnen worden bijgesteld, indien de daling van de import wordt bevestigd. De suikervoorraad is dus op dit ogenblik veel lager dan de gemiddelde voorraad opgetekend tijdens de tien laatste campagnes, waardoor de bevoorrading van de Europese markt onder druk komt te staan. De Herbicide voor bieten: Safari van DuPont BEREID U VOOR OP DE TOEKOMST, PAS UW ONKRUIDBESTRIJDINS- SYSTEMEN AAN. DuPont TM Safari : in water dispergeerbare korrels, bevat 5% triflusulfuron-methyl. Erkenningsnummer: 8475P/B. DuPont Crop Protection Antoon Spinoystraat 6 28 Mechelen www.bel.ag.dupont.com Het DuPont ovaal, The miracles of science TM en Safari zijn geregistreerde handelsmerken of handelsmerken van DuPont of zijn filialen.
4 INTERNATIONAAL Stevige concurrentie onder suikerraffinadeurs in het Midden-Oosten en Noord-Afrika Vanaf 217 zal Europese export niet meer beperkt zijn en plannen de EU-suikerproducenten om opnieuw meer suiker te exporteren naar de andere kant van de Middellandse Zee. Welke impact zal deze ommekeer in het Europese suikerbeleid hebben op de raffinaderijen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten? 4 3 2 1 Raffinagecapaciteit en consumptie in het Midden-Oosten en Noord-Afrika in Mt in 215/16 Raffinagecapaciteit Consumptie Ingevolge de hervorming van het suikerregime van 26, werd de suikerexport van de Europese Unie beperkt tot maximaal 1,35 Mt. Vanaf dan hebben Noord-Afrika en het Midden-Oosten, die traditioneel witte suiker uit Europa invoerden, hun raffinageinstalllaties uitgebreid om ruwe suiker, veelal geïmporteerd uit Brazilië, tot witte suiker te verwerken. Volgens sommige experts, zullen er vanaf het ogenblik dat de Europese Unie opnieuw onbeperkt suiker zal mogen exporteren, te veel raffinaderijen zijn. Vanaf 218 zal de concurrentie tussen de raffinaderijen dan ook losbarsten. Bron: Platts Kingsman. Het lossen van ruwe suiker voor de bevoorrading van de nieuwe raffinaderij van de groep Etihad in Irak. Tal van uitbreidingsprojecten In het Midden-Oosten en Noord-Afrika, raffineren bepaalde landen zoals Marokko, Irak en Tunesië ingevoerde ruwe suiker in verhouding tot hun consumptie. Andere landen, zoals Egypte en Soedan, zijn deficitair ondanks zeer omvangrijke raffinagecapaciteiten. Het gaat om landen met een zeer snel groeiende bevolking die enorme consumptiebehoeften vertoont. Tot slot, zijn er landen met raffinagecapaciteiten die groter zijn dan de inlandse consumptie en die exporteren naar hun buren die deficitair zijn. Het is het geval van de Verenigde Arabische Emiraten en Algerije. In de Verenigde Arabische Emiraten is de in de haven van Dubai gevestigde raffinaderij, Al Khaleej Sugar, waarschijnlijk de grootste raffinaderij van het Midden-Oosten, met een raffinagecapaciteit van 2 miljoen ton suiker per jaar en een opslagcapaciteit van 1,5 miljoen ton terwijl het land slechts 3. ton suiker consumeert. Mogelijkerwijs zouden de Emiraten dus meer dan 1,5 Mt suiker per jaar kunnen herexporteren. Ondanks de huidige crisis van de raffinadeurs, acht Al Khaleej Sugar zich beter geplaatst dan haar collega s uit de regio omdat zij profiteert van lage vrachttarieven van de rederijen vanuit de haven van Dubai. Doordat de Verenigde Arabische Emiraten meer goederen invoeren dan zij er uitvoeren, zijn er immers veel lege containers die wachten om te worden volgeladen in de haven van Dubai. Algerije bezit ook een van de grootste suikerraffinaderijen ter wereld in de haven van Bejaïa met een jaarlijkse productiecapaciteit van meer dan 1,5 Mt. Deze raffinaderij behoort toe aan de groep Cevital die van plan is om zijn capaciteit tot meer dan 2 miljoen ton op te trekken tegen 218. De groep Berrahal, filiaal van de Saoedische groep Savola, beheert eveneens twee raffinaderijen terwijl de groep LaBelle, in samenwerking met de Franse suikergroep Cristal Union, een gloednieuwe raffinaderij exploiteert met een capaciteit van 35. ton suiker per jaar en die in de toekomst zowat 7. ton per jaar zou kunnen bereiken ter bevoorrading van Zuid-Europese en Noord-Afrikaanse landen. Bouwprojecten van vier nieuwe raffinaderijen kregen het akkoord van de Algerijnse regering. Momenteel, kan Algerije meer dan 5. ton suiker herexporteren maar als alle uitbreidingsprojecten worden uitgevoerd, zou deze capaciteit kunnen worden verdrievoudigd. In Irak is de nieuwe raffinaderij van de Iraakse groep Etihad momenteel in staat om iets meer dan één miljoen ton suiker per jaar te raffineren. Hierdoor kan de interne Iraakse markt worden bevoorraad, die tussen 9. en 1,1 miljoen ton suiker per jaar verbruikt. Irak is vrijwel zelfvoorzienend in suiker, maar zou nu ook suiker kunnen gaan leveren aan zijn buurlanden. Bovendien zou de productiecapaciteit van de Iraakse raffinaderij verdubbeld worden in 218, waardoor jaarlijks twee miljoen ton suiker zou worden geproduceerd. Dit gaat toelaten om de Iraakse bevolking, die ieder jaar groeit met meer dan 1 miljoen inwoners, te bevoorraden en ook om suiker te herexporteren. Overcapaciteit raffinage? Worden al deze projecten bevestigd, dan zal het aanbod uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika de vraag ruimschoots overschrijden. Deze overcapaciteit aan raffinage leidt al tot een daling van het prijsverschil tussen ruwe (ongeraffineerde) suiker en witte suiker op de fysieke markt. Een prijsverschil dat de rentabiliteit van de raffinageactiviteiten bepaalt. Door een gebrek aan kopers, heeft Al Khaleej onlangs 4. ton witte suiker geleverd op de wereldmarkt op de beurs van London, wat zich sinds 26 niet meer had voorgedaan. n Bewezen rentabiliteit in de onkruidbestrijding Minder behandelingen, minder remming meer ton/ha Betere selectiviteit, minder remming meer ton/ha Betere werking, minder onkruiden meer ton/ha Bayer CropScience SA-NV J.E. Mommaertslaan, 14 1831 Diegem www.cropscience.bayer.be Minder behandelingen: resultaat van nationale en internationale proeven en marktstudies Betanal Elite: edeponeerd handelsmerk Bayer. ebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie. Voor verdere productinformatie met inbegrip van gevaarzinnen en symbolen, raadpleeg www.fytoweb.be.
KONINKLIJK BELISCH INSTITUUT TOT VERBETERIN VAN DE BIET VZW Molenstraat 45, B-33 Tienen - info@kbivb.be - www.irbab-kbivb.be 5 De suikerbiet en haar teelttechniek PVBC - PRORAMMA VOORLICHTIN BIET CICHOREI, IN HET KADER VAN DE PRAKTIJKCENTRA Rubriek opgesteld en medegedeeld onder de verantwoordelijkheid van het KBIVB, J.-P. Vandergeten Directeur KBIVB, met de financiële steun van de Vlaamse overheid. FAR MEMO 217 De onkruidbestrijding in 216 De onkruidbestrijding vorig jaar was een verhaal apart! We kenden drie verschillende zaaiperiodes door het uitzonderlijk nat voorjaar en we kenden ook een heel koude periode eind april. Pas vanaf begin mei werden de temperaturen wat normaler en zagen we belangrijke opkomsten van onkruiden. De landbouwers die erin slaagden om vrij vroeg te zaaien dienden laag gedoseerde FAR behandelingen toe te passen op bieten die heel traag groeiden (kiemlob - 2-bladstadium). Deze behandelingen werkten wel zeer goed. Op later gezaaide percelen was de onkruidbestrijding ook goed aangezien er nooit een gebrek aan neerslag was. De kunst was om op het perceel te kunnen, om de behandelingen uit te voeren. In de maand juni kenden we een ongeziene hoeveelheid neerslag voor die maand. Op sommige percelen waar men de normale dosering aan bodemherbiciden ( Venzar, Frontier Elite ) om nawerking te garanderen toepaste kon men soms vaststellen dat de bieten het moeilijk hadden. Met bleke en rechtopstaande bieten tot gevolg. Vaak was de vraag: wat is de oorzaak? Het antwoord was overwegend: teveel water en niet noodzakelijk te hoge dosissen herbiciden Sommige landbouwers verlaagden dan ook de hoeveelheid bodemherbiciden die ze toepasten. Onkruidbestrijding in de biet is zoals elk jaar: je dient je aan te passen aan de omstandigheden van het jaar! Wat zal het seizoen 217 ons brengen? een mens die het weet. Hopelijk kunnen de aanbevelingen in deze FAR MEMO u helpen om de juiste keuzes te maken in functie van het seizoen en van de onkruidflora op uw percelen! U kan ze vinden op pagina 2 en 3 van dit artikel. Driftreducerende doppen met 5% driftreductie verplicht in Vlaanderen vanaf 217 - waarom is dit belangrijk voor de bietenteelt? Het is duidelijk dat het noodzakelijk is om een goede waterkwaliteit te behouden en ervoor te zorgen dat daar waar de waterkwaliteit niet goed is deze te verbeteren. Dit is de betrachting van de Europese waterrichtlijn en moet een betrachting zijn van ons allemaal. De algemene waterkwaliteit gaat zeker niet de slechte kant op maar er is nog een hoop werk aan de winkel, zeker op het vlak van gewasbeschermingsmiddelen! Zowel in Vlaanderen als in Wallonië wordt de kwaliteit van zowel oppervlaktewater als van grondwater continue gecontroleerd. De aanwezigheid van een heel aantal gewasbeschermingsmiddelen en eventuele afbraakstoffen (metabolieten) ervan wordt nagegaan. Voor een groot aantal werkzame stoffen en hun (eventuele) metabolieten worden er normen gehanteerd, zo is er een MAC waarde en een PNEC waarde. De MAC waarde of de Maximum Acceptable Concentration, de maximale accepteerbare concentratie is de concentratie waarbij er mogelijk effecten zijn op het milieu op korte termijn. De PNEC waarde of de Predicted No Effect Concentration is de concentratie waarbij er mogelijk effecten zijn op het milieu op lange termijn. Men kan in beide landsdelen overschrijdingen van de PNEC en MAC waarden vinden. De figuur hieronder van de VMM (Vlaamse Milieu Maatschappij) hoe vaak de MAC waarde werd overschreden in 214. Figuur 1: aantal overschrijdingen van de maximumnorm voor pesticiden in oppervlaktewater in 214 (bron Vlaamse Milieumaatschappij (215), Pesticiden in oppervlaktewater en RWZI s in 214). In de lijst van werkzame stoffen die teruggevonden worden, maar daarom nog niet noodzakelijk de normen overschrijden, kan men stoffen terug vinden zoals ethofumesaat ( Tramat ), metamitron ( oltix ), s-metolachloor ( DUAL), dimethenamide-p ( Frontier Elite ), chloridazon ( Pyramin ), en lenacil ( Venzar ), kortom al onze herbiciden met een bodemwerking. Voor een aantal van hen echter kunnen overschrijdingen teruggevonden worden boven de MAC waarde dit is onder meer het geval voor s-metolachloor, dimethenamide-p, metamitron. Chloridazon ( Pyramin )en één van zijn metabolieten is dan weer een uitzonderlijk geval daar worden normoverschrijdingen gevonden zowel in het oppervlaktewater als in het grondwater. Nemen we het voorbeeld van andere stoffen waarvoor overschrijdingen van de MAC waarden werden gevonden dan komen we bij stoffen zoals isoproturon en terbuthylazin. Het gebruik van isoproturon werd ingeperkt. Voor terbuthylazin werd een verplichte grasbufferstrook van 2 m opgelegd om het risico van contaminatie van het oppervlakte water te beperken. Het is zeker niet onmogelijk dat het voor onze bodemherbiciden die de meeste problemen veroorzaken niet dezelfde kant kan opgaan: een algemeen verbod, een inperking van het gebruik, het opleggen van bijkomende risico beperkende maatregelen zoals een grasbufferstrook van 2 m ten opzichte van oppervlaktewater. Barbara MANDERYCK (KBIVB vzw - IRBAB asbl) Ter illustratie van hoe dergelijke processen verlopen, in stapjes, hebben we recent de eerste oltix formuleringen waar de maximale hoeveelheid per jaar 5 L/ha is i.p.v. van 7 L/ha. Het goede nieuws is: we kunnen er iets aan doen! Elke individuele landbouwer is mee verantwoordelijk en kan door een zorgvuldige manier van werken het probleem mee helpen in perken. Enkel op die manier zullen we het gebruik van de werkzame stoffen op lange termijn kunnen vrijwaren. Driftreductie + respect voor erkenningen= probleemreductie Eerst en vooral moeten de bufferzones die beschreven zijn voor de verschillende producten gerespecteerd worden. Overzichtslijsten met alle producten en hun te respecteren bufferzones zijn te vinden op onze website via de link: Home> bieten> plantenbescherming > gewasbeschermingsmiddelen. Wat kan nog? In figuur 2 kan u zien welke bronnen er zijn voor de contaminatie van water. Drift (door wind en een DIRECTE VERLIEZEN OF PUNTVERVUILIN fijne druppel) bij de bespuiting is één van die bronnen. Ongeveer Spuitnevel 5% van de contaminatie van water Afspoeling wordt op conto van drift gezet. Erosie 3% van de vervuilingen komen Drainage Infiltratie op rekening van afspoeling/ Uitspoeling Oppervlaktewater drainage. En de belangrijkste bron van vervuiling is puntvervuiling, verantwoordelijk voor rondwater Figuur 2: contaminatiebronnen voor de vervuiling van meer dan 5% van de vervuilingen. grond- en oppervlaktewater. Bij diffuse bronnen rekenen We gaan hier nu niet verder op in. we contaminatie door drift. Puntvervuiling is tevens een Maar met behulp van de Fyteauscan website kan u een analyse belangrijke bron van contaminatie, dus werk zorgvuldig! maken van de mogelijke bronnen van puntvervuiling op uw bedrijf (www.fyteauscan.be). ebruik van 5% driftreducerende doppen in de onkruidbestrijding biet, kan het werken? Jazeker! Onze collega bietentelers in Nederland doen het ons al enkele jaren voor. Zij hebben reeds een aantal jaar de verplichting om 5% driftreducerende doppen te gebruiken en dat lukt, ook voor de onkruidbestrijding biet. In de onkruidbestrijding streven we er altijd naar om een goed bedekkend spuitbeeld te bekomen van onkruiden in het kiemlobstadium met de producten die we toepassen. Dit is zeer belangrijk voor een goede werkzaamheid. Dit is vooral van belang voor onze producten die het vooral van de opname via het blad moeten hebben zoals Betanal, Tramat (in mindere mate). Maar ook voor de opname van oltix is er een belang. We weten dat bij resistente melganzenvoet de oltix die via het blad wordt opgenomen veel beter kan werken dan indien de oltix via de wortel wordt opgenomen. Het gebruik van olie is natuurlijk ook een niet te onderschatten element voor een optimale werkzaamheid. Indien een 5% driftreducerende dop goed gebruikt wordt met veel water en de druk aanbevolen door de fabrikant voor het doptype is er geen probleem. Zeker als u daarbij spuit in goede omstandigheden: hoge luchtvochtigheid en geen of weinig wind. De marge voor fout is wel kleiner dan met een spleetdop dus een goede uitvoering van de behandeling is des te belangrijker. De lijst met de momenteel erkende 5% driftreducerende doppen kan u vinden op fytoweb via de volgende link: home > gewasbescherming voor gebruikers> gebruik: voor de professionele gebruiker> driftreducerende doppen> klik op de brochure: Bescherming van het oppervlaktewater bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. We zullen ook proeven aanleggen om dit aanschouwelijk weer te geven en jullie zijn alvast uitgenodigd hiervoor! Figuur 3: A) spuitbeeld van een standaard spleetdop (% driftreductie) bij spuitdruk van 3 bar, rijsnelheid 6 km/u en 24 l/ha water. B) spuitbeeld van een luchtmengdop (5% driftreductie) bij een spuitdruk van 3 bar, rijsnelheid 6 km/h en 16 l/ha water = NIET OK, te grof spuitbeeld met onvoldoende druppels. C) spuitbeeld met dezelfde luchtmengdop (5% driftreductie) bij een spuitdruk van 7 bar, rijsnelheid 6 km/h en 24 l/ha water = grof spuitbeeld met veel druppels = OK. Product dat tijdens de manipulatie terecht komt op verharde oppervlakten (beton, ) is zeer gevoelig voor afspoeling naar riolering en waterlopen. Ondoorlaatbare oppervlakten (Beton, asfalt, klinkers, ) Schema : Sabine Beernaerts, CODA -Tervuren A) OK spuitbeeld maar % driftreductie B) Niet OK spuitbeeld - 5% driftreductie C) OK spuitbeeld - 5% driftreductie
6 VOOROPKOMST : hoeft geen standaard te zijn! Deze kan : - de onkruidopkomst van breedbladige onkruiden sterk beperken of onkruiden "gevoeliger" maken voor de NO behandelingen - kan nuttig zijn indien door natte omstandigheden pas laat uw NO kan starten. Deze kan weggelaten worden bij : - het tijdig uitvoeren van de eerste NO behandeling - zeer late zaai - velden waar weinig onkruiden, probleemonkruiden worden verwacht - in zeer droge omstandigheden = beperkte werking van deze bodemherbiciden. Deze wordt (max. 2 à 3 dagen na zaai) aangeraden bij : - velden met probleemonkruiden, qua aantal en soort (zie hieronder). Verwachte dominante flora Product Dosis/ha in normale grond Kleefkruid, Hondspeterselie & FIESTA 3 l/ha (*1) evlekte scheerling Bingelkruid 'CENTIUM' (*2) 75-1 ml/ha (+ Kleefkruid, Hondspeterselie & evlekte scheerling) (+ OLTIX W ) (+2 kg/ha) Indien ook kamille Kamille (sterke aanwezigheid) PYRAMIN (*3) 2,5 l/ha (*1) of OLTIX (*4) 2 kg of l/ha (*1) VO FACULTATIEF voor Bingelkruid, PYRAMIN (*3) 2,5 l/ha (*1) Kruisbloemigen, Varkensgras OPMERKINEN : Toepassing van 'DUAL' of 'FRONTIER ELITE' in VO = VERBODEN (erkend vanaf 4 blad stadium biet) kan leiden tot plantenverlies in natte omstandigheden. (*1) Zware gronden : dosis vermeerderen met een factor 1,5. Voor 'Pyramin' 43 g/l is de erkende dosis beperkt tot 2,5L in VO. (*2) 'Centium' : afgeraden als VO in lichte of humusarme gronden, indien veel regen. Niet toegelaten in mengsel met 'Pyramin' en met vloeibare 'oltix'. Max. 2 ml Centium in VO en NO samen. (*3) Dosis voor 'Pyramin aan 52 g/l, max. erkende dosis is 5L in VO. Voor 'Pyramin' 43 g/l, max. erkende dosis is 2,5L in VO. Dosis chloridazon is beperkt tot 2.6 g/ha w.s. per 3 jaar. (*4) Voor de meeste producten 'oltix aan 7 g/l is de max. totale dosis 7L/ha/ jaar. Behalve voor Actron 7SC (1545 P/B), Finex 7SC (1539 P/B), lotron 7SC (1489 P/B) en Klaxxon (149 P/B) voor deze producten is de max. totale dosis 5 L/ha/jaar. AARDAPPELOPSLA Preventief : - rooi aardappelen verzorgen - knollen laten bevriezen aan oppervlakte, ploegen na winter Curatief : - lokale behandelingen met glyfosaat (bij weinig opslag) - onkruidstrijkers met glyfosaat (bij hoge aantallen) - met selectieve middelen = duur en onvolledig = enkel loofdoding - niet alle aardappelrassen even gevoelig voor selectieve middelen : * goede loofafbranding voor : Bintje * matig gevoelig : Felsina, Ramos * weinig gevoelig : Agria, Innovator, Challenger, Asterix, Charlotte, Saturna, Victoria Aanbevolen schema bestrijding aardappelopslag in suikerbiet Stadium biet Spuitmengsel (dosissen in l/ha) (kiem- tot 2-blad biet) (*1) 'Betanal' 1l + 'Tramat',2 l + 'oltix',5 l (*2) 4-6 blad 'Betanal' 1,5 l + 'Tramat',3 l + 'Frontier Elite',4 -,5 l of 'Dual',3-,5 l (*2) voorbij 6 blad 'Betanal' 3 l + 'Tramat',4 l + 'Frontier Elite',5 l of 'Dual',5-,65 l (*2) +,5 l/ha 'Matrigon' in groeizame omstandigheden bij hoge luchtvochtigheid (*1) De aardappelopslag behandelen wanneer die 8 à 15 cm hoog is, dit is meestal pas vanaf het 4 blad stadium van de biet, indien de opslag toch vroeger ontwikkelt de dosis 'Betanal' verhogen. (*2) Voeg steeds,5 à 1 l/ha olie toe. Let op niet alle oliën zijn erkend aan 1 l/ha! SPUITVOLUME goede werking tussen 1 en 3 l/ha 3 tot 4 l/ha aanbevolen bij droog weer en/of op afgeharde onkruiden EBRUIK van minerale of plantaardige OLIE Nuttig om werking van FAR mengsel te verbeteren Onmisbaar bij sommige grassenmiddelen, zie tabel op pagina 4 Dosis:,5-1 l/ha afh. van weersomstandigheden Te vermijden bij hoge temperaturen (vanaf 22 C in schaduw) De meeste oliën mogen gefractioneerd aan,3-,5 l toegepast worden, met een max. van 2 l/ha. Sommige oliën mogen aan 1l/ha worden toegepast, met een max. van 4 toepassingen! Dit mag bijvoorbeeld voor: aon en Zarado. Opm: geen olie bij met Betanal Elite en Betanal maxxpro, uitz. bij zeer schraal weer dan max.,5l olie CICHOREIOPSLA en DISTELS 'Matrigon' (1,2 tot 1,5 l + olie) op meer ontwikkelde planten (niet in FAR-mengsel) FAR SYSTEEM in NAOPKOMST - BESTRIJDIN DICOTYLE ONKRUIDSOORTEN dosissen in deze tabel voor KIEMLOBSTADIUM ONKRUID tot 2 BLAD stadium ONKRUID EBRUIK STEEDS DE LAASTE VERMELDE DOSIS (l/ha) VOOR ONKRUIDEN IN HET KIEMLOBSTADIUM Dominante onkruidsoorten CONTACTMIDDELEN Componenten "F" en "A" + BODEMHERBICIDE Component "R" Klassieke flora : 'BETANAL 16',6 (*a) - 1,5 'OLTIX',5-1 kg of l = flora die hieronder +'TRAMAT 5',15 -,4 (*b) of 'PYRAMIN 52',5-1 l niet vermeld staat + olie,5-1 (*c) of 'DUAL' (*d),5 -,65 l of 'FRONTIER Elite' (*d),3 -,5 l Melganzevoet (*a), melde, varkensgras (*2), kamille (*2), duivenkervel, akkerviooltje zoals hierboven 'OLTIX',5-1 kg of l Hondspeterselie (*2) (*3) 'OLTIX',5-1 kg of l evlekte scheerling (*2) (*3) of 'FRONTIER Elite' (*d),3 -,5 l 'DUAL' (*d),5 -,65 l Zwarte nachtschade, hanepoot of 'OLTIX',5-1 kg of l of 'FRONTIER Elite' (*d),3 -,5 l Bingelkruid (*2) 'PYRAMIN 52',5-1 l of 'FRONTIER Elite' (*d),3 -,5 l of 'CENTIUM' (*6) 5 ml Herik, knopherik, koolzaadopslag, zwaluwtong (*2) 'PYRAMIN 52',5-1 l emengde flora : Melganzevoet, varkensgras, 'OLTIX',5-1 kg of l samen met bingelkruid, melde + 'VENZAR 5 sc (*5) + max. 15 ml of samen met kruisbloemigen of 'FRONTIER Elite' (*d),3 -,5 l of 'CENTIUM'-'FRONTIER Elite' (*6) 5 ml +,3 -,4 l Kleefkruid (veel) zoals hierboven '+ AVADEX,5-1 (*4) 'OLTIX',5-1 kg of l Papegaaiekruid (*2) Producten op basis van desmedifam zie kader "FAR DOSIS" 'OLTIX',5-1 kg of l (*a) In geval van belangrijke bezetting van melganzevoet : bij eerste behandeling dosis 'Betanal' verhogen met 5% (*b) De dosis 'TRAMAT 5' mag,3l/ha niet overschrijden in het kiemlobstadium van de biet Het mengsel BETANAL + TRAMAT kan vervangen worden door een kant-en-klaar mengsel (zie kader «FAR-dosis») (*c) zie kader gebruik van minerale of plantaardige olie (*d) 'DUAL' of 'FRONTIER Elite' nooit voor 4 blad stadium van de biet, indien toegepast in mengsel mag men max.,5 l 'Frontier Elite' gebruiken, voor 'DUAL' mag men max.,65 l gebruiken in mengsel met andere herbiciden. (*2) FLORA WAARTEEN 'SAFARI' KAN INESCHAKELD WORDEN ('Safari' niet toepassen voor 7% opkomst van de bieten, dosis op dat moment max. 15 g) : - Herik, knopherik, kamille, varkensgras, papegaaiekruid, opslag van koolzaad en facelia, melkdistel, veerdelig tandzaad en stekelnoot : 15 tot 2 g/ha - Hondspeterselie & gevlekte scheerling : 3 g/ha - Bingelkruid : betere werking met toevoeging van 1 g/ha voor bingelkruid in 2 blad stadium, dit indien de dosis Betanal te laag is of indien oltix als enig bodemherbicide wordt gebruikt (zonder bv 'Pyramin' of Frontier Elite). (*3) FLORA WAARTEEN 'MATRION' KAN INESCHAKELD WORDEN (,5 l/ha) : Hondspeterselie, gevlekte scheerling, veerdelig tandzaad, stekelnoot en doornappel : Vanaf het 1-bladstadium van het onkruid en vanaf het 2- bladstadium van de biet en bij groeizaam weer. (*4) AVADEX : kan ook Tramat vervangen (indien geen bingelkruid of varkensgras). (*5) Toevoeging van VENZAR 5 sc : kan worden toegepast vanaf begin 2-blad van de biet aan maximum 15 ml (wettelijk: te fractioneren met interval 7 tot 14d, totaal max. 1l/ha, max. 5 g lenacil/ha/ 3jaar), afgeraden in koude en natte omstandigheden of op lichte gronden. (*6) Flora waarbij 'CENTIUM' toevoegen aan het schema een goede werking heeft zijn: bingelkruid, melganzevoet, hondspeterselie, zwaluwtong, varkensgras, perzikkruid, zwarte nachtschade, kruiskruid en kleefkruid. 'CENTIUM' kan toegepast worden vanaf het 4-6 blad stadium van de biet in menging met 'Betanal' en 'Tramat' (best SC/SE formuleringen). Mag wettelijk niet gemengd worden met 'vloeibare oltix' of met 'Pyramin'. Mengen met 'oltix' aan lage dosis (.3-.5 L/ha) is mogelijk en noodzakelijk indien ook melde aanwezig is op het perceel. 'CENTIUM' niet mengen met 'Venzar', Avadex 48 of grassenmiddelen. Uit voorzorg kan men beter geen 'Venzar' gebruiken in een schema waar in een later stadium 'CENTIUM' zal worden toegepast. Maar in situaties waar zowel melde als bingelkruid voorkomt op het perceel en men zowel 'Venzar' als'centium' wenst te gebruiken in de FAR behandelingen, positioneer dan de 'Venzar' bij NO2 en pas dan 'CENTIUM' toe bij NO4/NO5. Voor het toepassen van grassenmiddelen dient men minstens 5 dagen te laten tussen een FAR behandeling met 'CENTIUM' en de toepassing van een grassenmiddel. De dosis (1ml/ha 'CENTIUM', togepast zonder 'Betanal' of 'Tramat') of (5ml 'CENTIUM'+,3-,4 L 'FRONTIER ELITE') kan als laatste behandeling om nawerking te garanderen. Om een goede nawerking van 'CENTIUM' te garanderen moet de cummulatieve dosis 12 à 15 ml zijn. Bij toepassing van'centium' treedt tijdelijke witverkleuring van de bieten op, indien de gebruiksvoorwaarden gerespecteerd worden zijn deze zonder gevolg voor de opbrengst.
7 FAR-component Product en gehalte FAR-DOSIS (aan te passen aan het onkruidstadium) STADIUM VAN HET ONKRUID (*1) (volgens de erkenningen in maart 216) Onkruid in KIEMLOB stadium Onkruid in 2-BLAD stadium Onkruid in 4-6 BLAD stadium Max. dosis 'BETANAL' 16 SC/SE,6 -,8 l (*2) 1 (-1,5) l 2-3 l 6 l (*4) F of 'BETANAL' 32 SC,3 -,4 l (*2),5 (-,75) l 1-1,5 l 3 l (*4) of 'BETANAL' 471 SC (*8),2 -,3 l (*2),35 (-,5) l,7-1 l 2 l (*4) A 'TRAMAT' 5 SC,15 -,25 l (*2),3 (-,4) l,6 -,8 l 2 l (*5) of AVADEX 48 EC,5 l,75 l 1,2-1,6 l 1,7 l F + A Kant-en-klaar mengsels (duurder, niet-exhaustieve lijst, pmp = fenmedifam; dmp = desmedifam; etho = ethofumesaat; lenacil = 'Venzar') Type Kemicombi (pmp+etho 2+19 g/l),7 -,8 l (*2) 1 - (1,5) l 2-2,5 l 2,5 l Type 'Kemifam super' (pmp +dmp 16+16 g/l),3 -,4 l (*2),5 l,7 l 1 l (*4) Type 'Beetup compact SC' (pmp+dmp 8 +8 g/l),6-,8 l (*2) 1-(1,2) l 2 l 2 l (*4) Type 'Selecteur' (pmp+dmp+etho 62+16+128 g/l) 1-1,25 l (*2) 1,25-1,5 l 1,5-2 l 4 l Type 'Betasana Trio' (pmp+dmp+etho 75+15+115 g/l),9-1,2 l (*2) 1,35-1,5 l 1,5-2 l 4 l Type 'Beta-Team' (pmp+dmp+etho 75+25+15 g/l),8-1,1 l (*2) 1,2-1,4 l 1,4-1,8 l 3,2 l Type 'Belvedere Tripel' (pmp+dmp+etho 15+5+2 g/l),4-,6 l (*2),6-1, l 1-1,5 l 3,9 l Betanal Elite (pmp+dmp+etho 91+71+112 g/l),7 -,9 l (*2),9-1,2 l 1,- 1,2 l 3,2 l Betanal maxx Pro (pmp+dmp+etho+lenacil 6+47+75+27 g/l),75-,8 l (*2) 1-1,25 l 1,25-1,5 l 4,5 l 'OLTIX' 7W/7SC,5 l of kg,5-,75 l of kg 1 l of kg 7 l of kg (*7) 'oltix Queen',75-1, l 1-1,5 l 1,5-2 l 6 l (*7) R 'PYRAMIN' 52 (*3),5 l,5 -,75 l 1 l (*3 en *6) 5 l of DUAL' Niet vóór het 4-bladstadium,5 -,65 l 1,3 l of 'FRONTIER Elite' van de bieten,3 -,5 l 1, l (*1) Het bietenstadium heeft weinig belang voor een FAR (B/T/) zolang de dosis Tramat 5,3 l/ha in het kiemlobstadium niet overschreden wordt. Het is raadzaam om de dosis te verhogen indien de weersomstandigheden het niet toegelaten hebben om de NO1 uit te voeren vanaf de opkomst van de eerste onkruiden en/of een interval van maximum 6 tot 8 dagen tussen NO1 & NO2 te respecteren. (*2) Hoogste dosis bij een belangrijke bezetting van melganzevoet, melde, bingelkruid, varkensgras of kleefkruid. (*3) Dosis aanpassen voor producten met 43 g/l werkzame stof, de maximaal toegelaten dosis voor producten met 43 g/l chloridazon is 3L/ha in naopkomst. (*4) Dosis fenmedifam beperkt tot 96 g/ha w.s. per jaar. (*5) Dosis ethofumesaat beperkt tot 1. g/ha w.s. per 3 jaar. (*6) Dosis chloridazon beperkt tot 2.6 g/ha w.s. per 3 jaar. (*7) Dosis metamitron is beperkt tot 4.9 g/ha w.s. per jaar. Actron 7SC (1545 P/B), Finex 7SC (1539 P/B), lotron 7SC (1489 P/B) en Klaxxon (149 P/B) hebben dosis beperking van 3.5 g/ha w.s./jaar. RASSENBESTRIJDIN Opmerkingen : - Voor de bestrijding van duist is het afgeraden om te fractioneren in de FAR, pas steeds de volle dosis toe, in geval van resistentie werken de dim's beter dan de fop's. Bij een problematische bestrijding van duist kan Avadex in voorzaai worden ingewerkt aan 3-3,5 l/ha afhankelijk van het bodemtype. - Fractionering wordt afgeraden zeker op zware gronden of waar resistentie wordt verwacht. - Niet alle producten kunnen aan volle dosis in het FAR mengsel toegepast worden, niet aan alle producten moet olie toegevoegd worden (zie in tabel), alle dosissen zijn uitgedrukt in l/ha. - Voor kweek behandel in 2 à 3 cm stadium, niet toepassen in FAR, indien 2 behandelingen gebeuren, voer 2de behandeling uit op kweek hersteld van de voorgaande grasbestrijding om een goede werking van het product te garanderen. - 'CENTIUM' mag nooit gemengd worden met grassenmiddelen, als regel kan men best 5 dagen laten tussen de behandeling met een grassenmiddel en de toepassing van 'CENTIUM'. PANTERA SELECT Prim (a) FOCUS Plus (b) AIL (c) ELOE (d) FUSILADE Max (e) TARA Prestige en Targa Megamax (f) Actieve stof clethodim cycloxydim propaquizafop haloxyfop-r-methyl fluazifop-p-butyl quizalofop-ethyl-d quizalofop-p-terfuryl lage volle volle lage volle volle lage volle lage volle volle RASSOORT dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis dosis Duist 1 2 -,75-1,5 2 x,5 1 2x,5 à,6 1-1,5 1,5 Hanepoot 2 x,5 1 2 -,75-1,5 2 x,5 1 2x,5 à,6 1-1,5 1,5 Wilde haver 2 x,5 1 2 2x,4 1-1,2,5-1,5 2x,5 à,6 1-1,5 1,5 raan (opslag) 2 x,5 1 2 -,75-1,5-1,5-1-1,5 1,5 Raaigras 2 x,5 1 - - 1-1,2 - - 1,5 - - 1,5 Windhalm 2 x,5 1 -,75-1,5-1,5-1-1,5 1,5 Straatgras éénjarig 2 x,5 1 - - - - - - - - - Kweekgras - 2,5 of 2 x 1,25 4-1,5 of 2 x,75 - - 3 of 2x 1,5-3 of 2 x1,5 2,25 Olie vereist (*1) NEEN (*1) NEEN (*1) JA NEEN (*1) NEEN (*1) JA NEEN (a)- dosis 2 x,5l kan in 1-2 blad stadium van hanepoot, raaigras, graanopslag, wilde haver, dosis 1 x 1l voor 2-4 blad stadium van deze grassen / - max.,5 l toevoegen aan FAR mengsel. (b)- tot 2 l/ha in FAR mengsel. (c)- vanaf,75l/ha niet in mengsel met FAR toepassen / - voor uitstoeling,75l, na uitstoeling 1,l / - 2 x,4 l kan indien 1 à 2 blad stadium van de wilde haver. (d)- max. 1 toepassing per 36 maanden. (e)- vanaf 1 l niet toepassen in FAR mengsel / max. 3l/ha/jaar / - max. 2 toepassingen per jaar. (f)- maximum 1l/ha toevoegen aan FAR mengsel. (1*)- een additief (enkel olie) kan wel vereist zijn indien het grassenmiddel in een FAR-mengsel toegepast wordt. MECHANISCHE ONKRUIDBESTRIJDIN : Een aanvulling van het FAR-systeem SCHOFFELEN : vernietigt de aanwezige overlevende onkruiden, verlucht en warmt tevens de bodem op. Ø Uit te voeren op een voldoende droge bodem, vóór de toepassing van een bodemherbicide. Ø Let erop dat de jonge bieten noch uitgetrokken, noch omgewoeld worden. Ø Kan gecombineerd worden met een rijenbespuiting. WIEDEEN : kan interessant zijn bij een laattijdige opkomst van kleine onkruiden in ontwikkelde bieten (minstens 8 tot 1 bladeren) TERMINOLOIE VAN DE PRODUCTEN (exclusief grassenmiddelen) Producten buiten patent en generische producten : Alle producten buiten patent en vervangbaar door generische producten zijn met hun meest bekende naam tussen 'aanhalingstekens' vermeld : 'Betanal' = fenmedifam (B); 'Dual' = s- metolachloor; 'Fiesta'= chloridazon + quinmerac; 'oltix' = metamitron (); 'Matrigon' = clopyralid; 'Pyramin' = chloridazon; 'Tramat' = ethofumesaat (T); 'Venzar' = lenacil; 'Frontier Elite' = dimethenamide-p (Fr); 'Safari' = triflusulfuronmethyl 5W; ' Centium' = clomazone; 'oltix Queen' = metamitron + quinmerac Niet-generische producten : Avadex = triallaat 48EC NO = naopkomst; VO = vooropkomst; SC = Suspensie concentraat; SE = Suspo-emulsie; EC = Emulgeerbaar concentraat; W = Water dispergeerbaar granulaat; OD= olie dispersie WANNEER DE ROND ONKRUIDVRIJ IS De NAWERKINSBEHANDELIN niet vergeten Op basis van bv.,8 l 'VENZAR 5sc' (1 l op zware gronden), vanaf het 4-6 bladstadium van de bieten Velden met een risico voor late opkomst van zwarte nachtschade, of zomergrassen (hanenpoot, naaldaar, ) : afzonderlijke toepassing van DUAL (max. 1,3 l/ha) of van 'FRONTIER Elite' (max. 1 l/ha). Niet vóór het 4-bladstadium van alle bieten. Velden met een risico voor late opkomsten van bingelkruid en melganzevoet : 'CENTIUM' 5 ml + 'Frontier Elite',4L/ha niet vóór 4-6 blad stadium biet. EEN BELANRIJKE TROEF VOOR EEN ONKRUIDVRIJ VELD IN DE ZOMER : = EEN OEDE BODEMBEDEKKIN DOOR DE BIETEN (= ook rasafhankelijk) Waarschuwing De opvolging van de hier voorgestelde aanbevelingen gebeurt onder de verantwoordelijkheid van de gebruiker. Het KBIVB kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor schade aan de teelt of voor een gebrek aan werkzaamheid. LEES AANDACHTI DE ETIKETTEN VAN DE PRODUCTEN ALVORENS ZE TE EBRUIKEN!
8 KONINKLIJK BELISCH INSTITUUT TOT VERBETERIN VAN DE BIET VZW??? Molenstraat 45, B-33 Tienen - info@kbivb.be - www.irbab-kbivb.be Speciaal nummer cichorei PVBC - PRORAMMA VOORLICHTIN BIET CICHOREI, IN HET KADER VAN DE PRAKTIJKCENTRA Rubriek opgesteld en medegedeeld onder de verantwoordelijkheid van het KBIVB, J.-P. Vandergeten Directeur KBIVB, met de financiële steun van de Vlaamse overheid. Een geslaagde onkruidbestrijding in cichorei vereist know-how B. Manderyck (KBIVB), in naam van de groep fyto chicorei van het PVBC De cichoreiteelt vraagt op veel punten een grote technische kennis van de planter: de bodembewerking, een zorgzame zaai en een minutieuze opvolging van de onkruidbestrijding. De onkruidbestrijding is de dag van vandaag wat evidenter geworden door de kennis die vergaard werd binnen de groep fyto van het PVBC: keuze van de producten, hun positionering in functie van het stadium van de cichorei en de onkruiden aanwezig op het perceel, de toepassingsomstandigheden. De bestrijding is nu simpeler en beheersbaar, er zijn meerdere behandelingen nodig en als de weersomstandigheden het toelaten wordt er vaak afgesloten met een schoffelbeurt. Zoals in elke teelt is een geslaagde onkruidbestrijding van primordiaal belang om enerzijds de opbrengst en de kwaliteit van de cichorei te garanderen en anderzijds om de vorming van onkruidzaad te beperken. Dit artikel geeft de algemene aanbevelingen weer over de kritische punten van de teelt. Deze aanbevelingen kwamen tot stand binnen het PVBC (Programma Voorlichting Biet Cichorei), deze verenigd planters, de industrie en het KBIVB. Deze werkgroep heeft als doelstelling u werkzame, economische en duurzame oplossingen te bieden voor een verantwoorde onkruidbestrijding in de cichoreiteelt. De voorwaarden voor onkruidbestrijding: het perceel Een eerste factor die bijdraagt tot een succesvolle teelt is de correcte keuze van het perceel. Een ideaal perceel moet een lage onkruidruk hebben. Sommige onkruiden zoals distels (akkerdistel), varkenskers, aardappelopslag en gele ganzenbloem moeten vermeden worden aangezien ze niet bestreden kunnen worden in de cichoreiteelt. Andere onkruiden zoals melganzenvoet (een te hoge druk), uitstaande melde (een te hoge druk), bingelkruid (een te hoge druk), hondspeterselie, gevlekte scheerlingen en koolzaadopslag moeten in de mate van het mogelijke vermeden worden omdat ze zeer moeilijk te bestrijden zijn en dit vaak extra kosten met zich meebrengt. Om u te helpen bij de herkenning van de onkruiden op uw perceel kan u de identificatie modules van het KBIVB die op onze website staan gebruiken. Twee modules zijn beschikbaar: één module ter identificatie van onkruiden en één module ter identificatie van grasachtige onkruiden. De modules zijn terug te vinden via deze link http://www.irbab-kbivb.be/nl/online-modulesapps, ze kunnen ook als App gedownload worden via dezelfde link. Foto: (eerste rij van links naar rechts): hondspeterselie, gevlekte scheerling, gele ganzenbloem en varkenskers (tweede rij van links naar rechts): melganzenvoet met zijn kiemlobben en twee eerste echte bladeren, merk op dat de rand van de kiemlobben en de stengel een rood-violette kleur hebben, daarnaast uitstaande melde in het kiemlobstadium merk hierbij de groene kleur van de kiemlobben en stengel op. Bij leemgronden wordt er voor/in de winter geploegd, dit is noodzakelijk om vocht in reserve te hebben in droge voorjaren zoals bijvoorbeeld in 211. Opeenvolgende periodes van vorst en regen tijdens de wintermaanden verzekeren, door verwering, een goede doorwortelbare grond en het laat een veel fijnere verkruimeling in het zaaibed toe. Op lichte gronden gaat de voorkeur naar ploegen in het voorjaar. In dit geval moet het ploegen zeer regelmatig gebeuren en moet de periode tussen het ploegen en het klaarleggen beperkt blijven om een te erge uitdroging van de bodem te voorkomen. Landbouwers die ploegloos werken hebben er belang bij hun groenbemesters vroeg genoeg te vernietigen, rekening houdend met de wetgeving en zonder structuurschade te berokkenen. De voorwaarden voor onkruidbestrijding: (afslepen), inwerken van Bonalan en het klaarleggen van het (vals) zaaibed In sommige streken van het land waar de grond zwaar is en de percelen nogal hellend zijn vindt het afslepen van de akker steeds meer ingang. Eens februari zijn er jaren waarin de akkers wit opdrogen, bvb de koppen van de hellende percelen worden wit terwijl het dal nog zwart blijft. Dan kan men dit het witte gedeelte afslepen. Dit gebeurt met vrij simpel materieel, voorwaarde is wel dat de grond niet aan de wielen kleeft. Door het afslepen zal het aanwezige vocht in de bodem ingesloten worden. Dit bevorfoto: afslepen van de akker op een leemgrond dert later het bekomen van een regelmatige (bron PIBO) opkomst. Daarnaast zullen kleine onkruiden die reeds aanwezig kunnen zijn door deze handeling vernietigd worden. In maart komen we dichter bij de start en kunnen we van zodra de weersomstandigheden het toelaten van start gaan. De algemene regel is dat men met het klaarleggen van start kan gaan zodra de grond, bemonsterd met een spade, bij het vastnemen in de hand verkruimelt, zonder aan de vingers te blijven kleven. Men moet in goede omstandigheden werken, zo vermijdt men ook het dichtslempen en verdichten van de bodem. Het doel van het klaarleggen bestaat erin een geëgaliseerde laag te bekomen die goed is aangedrukt. Dit is van het grootste belang om nauwkeurig de werkdiepte van de zaaimachine te kunnen afstellen. De grond moet voldoende fijn zijn zodat men het zaad oppervlakkig kan afleggen en op een correcte manier kan aandrukken. Een perfect aangelegd zaaibed laat een snelle en homogene groei toe. De sleutelwoorden voor het zaaibed zijn dus: vlak-vast en fijn. Een homogene opkomst zal de onkruidbestrijding gemakkelijker maken. Bij een heterogene opkomst zullen de later opgekomen en kleinere planten remming ondervinden van de onkruidbestrijdingsmengsels die fytotoxisch kunnen zijn. Zodra de weersomstandigheden het toelaten moet men starten met het inwerken van de Bonalan. Dit biedt de kans om een vals zaaibed aan te leggen. Een vals zaaibed kan 15 dagen voor de zaai aangelegd worden. Het is van cruciaal belang om de Bonalan (8 l/ha) toe te passen bij windstil en bewolkt weer, bij voorkeur s avonds, en direct daarna in te werken aangezien dit product afbreekt onder invloed van licht en zijn werking verliest. Het is ook afgeraden om vloeibare stikstof bij de Bonalan te mengen. Het inwerken gebeurt bij voorkeur met een Canadese eg of triltand en niet met een rotoreg. Een goede vruchtafwisseling respecteren is ook belangrijk. De rotatie en een geslaagde onkruidbestrijding in elke teelt van die rotatie is de sleutel om uw perceel proper te houden. Op basis van de huidige kennis laat een vruchtwisseling van minimaal 5 jaar toe dat verschillende onkruiden maar ook ziekten en plagen in zekere mate vermeden worden. Daarnaast worden de voorvruchten vlas (omwille van insecten), bieten (omwille van de bodemstructuur die soms minder gunstig is), koolzaad en aardappelen afgeraden. De voorwaarden voor onkruidbestrijding: bodembewerking De bodembewerking moet steeds gebeuren onder goede omstandigheden. Alvorens de eerste grondbewerking uit te voeren moet men eventueel bepaalde onkruiden (vooral distel) mechanisch, of wanneer dit niet mogelijk is, chemisch (met een totaalherbicide) vernietigen. Foto (links) toepassen van Bonalan (8 L/ha) en het direct inwerken met een triltand (rechts) Bonalan ingewerkt met een rotoreg, bij de kruising van verschillende werkgangen van de rotoreg kunnen zich rugjes vormen, in deze niet aangedrukte zones kan melganzenvoet aan de behandeling ontsnappen.