Diffuse vervuiling Druppeldrift stofdrift

Transcriptie

1 Diffuse vervuiling De verontreiniging van het oppervlaktewater door gewasbeschermingsmiddelen (gbm) wordt veroorzaakt door directe en diffuse bronnen. In het verleden werden reeds heel wat sensibilisatieprojecten uitgevoerd om directe bronnen van vervuiling, of ook puntvervuiling genoemd, te beperken. Maar naast directe bronnen zijn er ook de diffuse bronnen die aan de oorzaak liggen van de verontreiniging van het water. Diffuse bronnen omvatten drift en afspoeling van gbm. Druppeldrift van gbm is de ongewenste verplaatsing van spuitdruppeltjes buiten het perceel. Door het respecteren van een bufferzone (al dan niet in combinatie met een driftreducerende techniek) kan contaminatie van het oppervlaktewater vermeden worden. Een bufferzone is een zone langs een waterloop die niet behandeld mag worden. De breedte van de bufferzone staat vermeld op het etiket van elk gbm (2 tot 200 m), maar kan gereduceerd worden door het toepassen van driftreducerende maatregelen. Onder alle omstandigheden moet een onbehandelde zone van minimum 1 m worden nageleefd ten opzichte van oppervlakken die niet behandeld moeten worden. Deze bufferzonereglementering werd tijdens verschillende voorlichtingsmomenten, demo- en studiedagen reeds uitvoerig besproken samen met de problematiek van drift en mogelijke driftreducerende technieken. Maar ondanks de herhaaldelijke sensibilisatieacties rond bufferzones, blijft de naleving ervan toch een bijzonder heikel punt. Niet alleen weten land- en tuinbouwers niet waarom deze er zijn, een merendeel weet niet eens dat ze bestaan. En als ze al van de bufferzonereglementering hebben gehoord, is het een zoektocht om de info te vinden en correct samen te leggen tot de juiste bufferzone. Verder heerst het schrikbeeld van een brede onbehandelde zone met grote infectiedruk naast hun behandelde akker. Maar door het gebruik van driftreducerende doppen en de keuze van de juiste middelen, kan de bufferzone sterk gereduceerd worden. De resterende bufferzone is dan enkel de minimale bufferzone van 1m of indien groter kan deze ingezaaid worden met gras. Daarom willen we in dit project de akkerbouwers op een meer praktische manier informeren over de bufferzonereglementering. Naast de problematiek van druppeldrift, waren er de voorbije jaren een aantal incidenten van stofdrift tijdens het inzaaien van met gbm gecoate of ontsmette zaden. Het gebruik van met gbm gecoate of ontsmette zaden is in de akkerbouw een populaire gewasbeschermingstechniek die verscheidene voordelen biedt. Het risico is echter dat zowel voor als tijdens het toepassen van gecoat zaad stofpartikels kunnen vrijkomen die gbm bevatten. Onder invloed van wind en vooral bij het inzaaien met pneumatische zaaimachines, kan dit stof wegdriften en schade berokkenen. Het meest opmerkelijke voorbeeld zijn de bijensterftes die zich op verschillende plaatsen voordeden en die, ook in België, resulteerden in een (tijdelijk) verbod van een aantal gbm (neonicotinoïden). Stofdrift kan echter ook de (mede)oorzaak zijn van norm overschrijdende concentraties van gbm in oppervlaktewater. Naar analogie met druppeldrift, zijn de problematiek van stofdrift en de beschikbare (verplichte) driftreducerende technieken bij de landbouwers weinig bekend. Dit project wil hier ook een antwoord op bieden.

2 Een tweede diffuse bron is de afspoeling van gewasbeschermingsmiddelen. Deze bron van verontreiniging is nog maar weinig bekend bij de gebruiker van gbm, maar zeker niet te verwaarlozen. Afspoeling van gbm is na puntvervuilingen de grootste bron van verontreiniging van het oppervlaktewater. Vooral in erosiegevoelige gebieden moet de aandacht gevestigd worden op deze problematiek. Ook bij de erkenning van gbm wordt afspoeling meer en meer als parameter meegenomen. Enkele gbm mogen dan ook niet toegepast worden in erosiegevoelig gebieden tenzij er mitigerende maatregelen genomen worden om afspoeling tegen te gaan. Enkele voorbeelden van dergelijke middelen zijn Laudis en Itineris. Voorbeelden van maatregelen die afspoeling (of erosie) voorkomen zijn het aanleggen van drempeltjes in ruggenteelten, ploegloos boeren of het wijzigen van de zaai-plantrichting. Dergelijke maatregelen reduceren afspoeling van gbm. In dit project wensen we in erosiegevoelige gebieden de problematiek van afspoeling van gbm onder de aandacht te brengen en te demonstreren welke mitigerende technieken mogelijk zijn. Hierbij zal gefocust worden op enerzijds de aardappeldrempeltjes als heel doeltreffende maatregel om afspoeling van gbm tegen te gaan; alsook grasbufferstroken die ervoor zorgen dat het afspoelende water en sedimenten met gbm erin niet in de waterlopen terecht komen. Aangezien grasbufferstroken beide diffuse bronnen (drift en afspoeling) van gbm kunnen reduceren, zal bijzondere aandacht aan (gras)bufferstroken worden besteed. Hiermee willen we meer landbouwers overtuigen om grasbufferstroken langs de waterloop aan te leggen. Dit willen wij doen door te focussen op alle voordelen van bufferzones: ze weerhouden gbm en nutriënten, ze voorkomen erosie en bevorderen de biodiversiteit. Dit zijn milieuvoordelen. Het is belangrijk dat het project ook aandacht besteed aan mogelijke landbouwkundige voordelen van een goed beheer van de bufferstroken, bijvoorbeeld minder risico op aantasting door aardappelziekte door beter opdrogen van het gewas, ondersteuning van natuurlijke vijanden van plagen en aangepaste, armere grasflora die minder onkruiddruk geeft op het gewas door minder probleemonkruiden zoals akkerwinde en paardenstaart. Daarnaast willen wij een overzicht geven van de mogelijke subsidies die verkregen kunnen worden voor het aanleggen van grasbufferstroken en valorisatiemogelijkheden van deze stroken. Verder willen wij de landbouwers ook kennis bijbrengen over de aanleg en het onderhoud van grasbufferstroken.

3 Druppelgrootte Basisregel < 100 µm: driftgevoelig µm: goed > 400 µm: afsijpeling => ideale druppelgrootte: µm Druppelgrootte bepaalt in grote mate de gewasbedekking en dus de werking Doptypes Spleetdop Druk 2 4 bar Druppelgrootte µm driftreductieklasse 0 Geschikt voor Opmerking Contact-, systemische- en bodemwerking Breed druppelspectrum Meest gebruikte doptype Zeer goede bedekking Spleetdop met voorkamer Druk 1,5 2,5 bar

4 Druppelgrootte µm driftreductieklasse 50 % Geschikt voor Opmerking Contact-, systemische- en bodemwerking indien voldoende water Nauwer druppelspectrum Goede bedekking Restrictorplaatje doet de vloeistofsnelheid en druk dalen Venturi dop Druk 3 8 bar Druppelgrootte µm driftreductieklasse 75 % Geschikt voor Opmerking Niet voor contactwerking, wel vloeibare N Slechte bedekking Opmerking: 1 druppel van 400 µm (venturi dop) heeft hetzelfde volume als 8 druppels van 200 µm Systemische + bodemmiddelen: impacten/cm² Vb: Opus, Stomp Aqua, Contactmiddelen: impacten/ cm² Vb: Reglone, Bravo 500, Welke dop Betekenis indicaties dop Groen Geel Blauw Rood Bruin Grijs Wit Kleur: indicatie dopafgifte (L/ha bij bepaalde druk en rijsnelheid) 110: tophoek van de afgifte 04: indicatie dopafgifte (vaste waarde per dopkleur) VK: dopmateriaal

5

6 Voorbeeld afgifte dop

7 Drift Definitie a. Druppeldrift - Vooral afhankelijk van toepassingstijdstip - Belangrijk aandeel in totale drift - Eenvoudig te reduceren b. Dampdrift - Vooral productafhankelijk - Moeilijk te reduceren Invloedsfactoren drift a. Spuittechniek: bv. doptype, spuitdruk, rijsnelheid, spuitboomhoogte, luchtondersteuning, b. Klimatologische omstandigheden bv. wind, temperatuur, relatieve vochtigheid c. Driftreducerende randstructeren op perceelsrand: bv. hagen d. Bufferzones e. Spuitvloeistofeigenschappen: oppervlaktespanning, viscositeit, dichtheid en verdampingssnelheid van de spuitvloeistof kunnen druppelgrootte, en dus drift, beïnvloeden. f. Gewaskarakteristieken bv. hoe langer het gewas, hoe hoger de spuitboom zich bevindt t.o.v. de bodem