Algemeen Infokaart Volwassenen Brabant en Zeeland Enquête 19- t/m 64-jarigen 2005 Inleiding De Volwassenenenquête 2005 is onderdeel van de Gezondheidsmonitor Volwassenen. Deze is op zijn beurt weer onderdeel van de Gezondheidsmonitor Hart voor Brabant. Met behulp van deze monitor verzamelt de GGD Hart voor Brabant cijfers voor haar 29 gemeenten. Het gaat dan om cijfers over de gezondheid van de inwoners en de factoren die met de gezondheid samenhangen, zoals leefstijl, zorg en de fysieke en sociale omgeving. Inzicht hierin kan de gemeente ondersteunen bij het (verder) ontwikkelen en uitvoeren van haar gezondheidsbeleid. De Gezondheidsmonitor bestaat uit vier deelmonitors: kinderen (0 t/m 11 jaar); jongeren (12 t/m 18 jaar); volwassenen (19 t/m 64 jaar); ouderen (65 jaar en ouder). In een cyclus van vier jaar worden de gegevens voor alle vier de deelmonitors verzameld. Waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van reeds bestaande registraties, zoals landelijke en regionale registraties. Iedere deelmonitor krijgt wel bepaalde accenten. Zo wordt in de volwassenenmonitor naast gezondheid in brede zin ook ingegaan op de woonomgeving en het binnen- en buitenmilieu. Veel gegevens worden verzameld via enquêtes. Per jaar wordt in principe één enquête door de GGD uitgezet. De gegevens worden samengevat in indicatoren. De keuze van de onderwerpen en de indicatoren is gemaakt in overleg met gemeenten en andere relevante instellingen op het terrein van de openbare gezondheidszorg. De Volwassenenenquête De volwassenenenquête is in het najaar van 2005 afgenomen in de gemeenten in het werkgebied van de GGD Hart voor Brabant en in de werkgebieden van de andere GGD en in de provincie Noord-Brabant en Zeeland. In de GGD-regio Hart voor Brabant hebben 16.074 19- t/m 64-jarigen een vragenlijst ingevuld (een respons van 58%). In de enquête zijn vragen gesteld over lichamelijke en geestelijke gezondheid, leefstijl, binnen- en buitenmilieu, woonsituatie, sociale omgeving, sociale veiligheid en geweld, zorgvoorzieningen en mantelzorg. Deze gegevens zijn samengevat in indicatoren. In de onderstaande tabel worden de indicatoren per thema weergegeven. In de GGDgezondheidsatlas zijn de percentages voor deze indicatoren te vinden en wel per gemeente en voor de totale regio Hart voor Brabant. Tevens zijn voor 11 thema's infokaarten geschreven met achtergrondinformatie over bekende oorzaken en gevolgen, een vergelijking met de landelijke situatie en de belangrijkste conclusies over het onderwerp. Ook deze infokaarten zijn in de GGDgezondheidsatlas opgenomen. Ze zijn bij elk thema te vinden en tevens onder het kopje Achtergrondinformatie. Een voorbeeld van een kaartje zoals dat met de GGDgezondheidsatlas is te maken vindt u hieronder. Weergegeven is de respons op de volwassenenenquête per gemeente van de regio Hart voor Brabant. 1
De gebruikte indicatoren. Indicator Achtergrond Geslacht Leeftijdscategorie Allochtoon Niet-westers allochtoon Burgerlijke staat Huishouden Opleiding Werksituatie Moeite met rondkomen Man of vrouw 19-24 jaar, 25-39 jaar, 40-54 jaar, 55-64 jaar Ten minste één ouder is in het buitenland geboren. Ten minste één ouder is in het buitenland (Niet-Westers) geboren. Niet-westers: Turkije, Afrika, Latijns-Amerika en Azië (muv Japan en Indonesië). (Westers: Europa (muv Turkije), Noord-Amerika, Oceanie, Japan, Indonesië (incl. voormalig Nederlands Indie) ) Gehuwd/samenwonend, ongehuwd/nooit gehuwd geweest, gescheiden (levend), weduwe/weduwnaar 1-Persoonshuishoudens, huishouden met thuiswonende kinderen, 1-ouder gezin Geen opleiding/lager onderwijs, MAVO/LBO, HAVO/VWO/MBO, HBO/WO Betaald werk fulltime of parttime, werkloos/bijstandsuitkering, arbeidsongeschikt, huisman/huisvrouw, student, (vervroegd)pensioen Antwoord op vraag of men afgelopen jaar moeite had rond te komen van gezamenlijk inkomen met nee, geen enkele moeite, nee, geen moeite maar moet wel opletten, ja, enige moeite of ja, grote moeite Inkomen Beneden modaal (netto 1750,- per maand), boven modaal (netto > 1750,- per maand), wil inkomen niet zeggen Bezuinigen Bezuinigt op minimaal één terrein 2
Chronische aandoeningen Heeft een chronische ziekte Heeft één of meer door arts vastgestelde chronische ziekten of aandoeningen (18 ziekten nagevraagd) Letsels Letsel opgelopen in afgelopen 3 maanden Ontstaan letsel Behandelaar letsel Functioneren en kwaliteit van leven Ervaart eigen gezondheid als niet goed Lichamelijke kwaliteit van leven Psychische kwaliteit van leven Beperkt in bezigheden ten gevolge van lichamelijke gezondheid Beperkt in bezigheden ten gevolge van emotionele problemen Eén of meer keer een letsel, vergiftiging of een blessure opgelopen in voorafgaande drie maanden waarvoor een medische behandeling noodzakelijk was Eén of meer keer een letsel, vergiftiging of een blessure opgelopen in voorafgaande drie maanden waarvoor een medische behandeling noodzakelijk was: in verkeer, tijdens sporten, tijdens betaald werk, in of rondom huis, door geweld Eén of meer keer een letsel, vergiftiging of een blessure opgelopen in voorafgaande drie maanden waarvoor een medische behandeling noodzakelijk was door: huisarts, fysiotherapeut, EHBO, specialist of ziekenhuisopname Scoort matig of slecht op vraag over ervaren gezondheid (vraag is onderdeel van SF-12, schaalvraag voor kwaliteit van leven) Gemiddelde score op kwaliteit van leven schaal fysiek (SF-12) (range in onderzoeksgroep: 11-66) Voelt zich psychisch ongezond Score op MHI-5 is lager dan 61 (range 0-100) Ervaart problemen op 4 of meer levensdomeinen Heeft een matig of hoog risico op een angststoornis of een depressie Heeft de afgelopen maand 1 of meer symptomen van een angststoornis gehad Gebruikt momenteel medicijnen voor angst, depressie, spanning of stress Leefstijl Vindt eigen manier van leven ongezond Overgewicht Body mass index (BMI) 25 BMI= gewicht/(lengte) 2 Ernstig overgewicht BMI 30 Ernstig ondergewicht BMI <18,5 Voldoet niet aan aanbeveling voor groenteconsumptie Gemiddelde score op kwaliteit van leven schaal psychisch (SF-12) (range in onderzoeksgroep: 11-72) Afgelopen vier weken beperkt in werk of andere bezigheden als gevolg van lichamelijke gezondheid (vraag is onderdeel van SF-12, schaalvraag voor kwaliteit van leven) Score op subschaal rolbeperkingen ten gevolge van emotionele problemen van de SF- 36 is lager dan 58,9 (range 0-100) (subschaal bestaat uit drie vragen, twee daarvan komen ook voor in de SF12) Ervaart problemen op minstens 4 van de 22 levensdomeinen (BIOPRO) Score op K10 (Kessler Psychological Distress Scale) is 16 en <30 (matig risico) of 30 en 50 (hoog risico) (range 10-50) Antwoord ja op minimaal 1 van de 4 vragen over algemene symptomen van angst Antwoord ja op vraag over gebruik medicijnen voor angst, depressie, spanning of stress Antwoord op de vraag Hoe gezond vindt u, alles bij elkaar genomen, uw manier van leven? is ongezond of zeer ongezond Aanbeveling voor groenteconsumptie minstens 200 gram groente per dag 3
Voldoet niet aan aanbeveling voor fruitconsumptie Ontbijt minder dan 5 keer per week Voldoet niet aan Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen Sport minder dan 1 keer per week Rookt Rookt dagelijks sigaretten Is zware roker Is overmatig drinker Voldoet niet aan norm verantwoord alcoholgebruik Heeft softdrugs gebruikt Heeft harddrugs gebruikt Poetst de tanden minder dan 1 keer per dag Heeft afgelopen 6 maanden (soms)geen condoom gebruikt bij seksueel contact met nieuwe of losse partner Heeft afgelopen 6 maanden seksueel contact gehad met nieuwe of losse partner in het buitenland Binnenmilieu Heeft verhoogde concentratie verbrandingsproducten door geiser Woont in huis met ongunstig gebruik van ventilatie Soort ventilatie Woont in huis met schimmel- of vochtplekken Wordt blootgesteld aan sigaretten- of sigarenrook in huis Buitenmilieu Wordt erg gehinderd door geluid (van verschillende bronnen) Wordt erg gehinderd door geur (van verschillende bronnen) Woonsituatie Woont in ééngezinswoning of ander type woning Is ontevreden met eigen woning Aanbeveling voor fruitconsumptie minstens 2 stuks fruit per dag Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen: 30 minuten matig intensieve lichamelijke activiteit op tenminste vijf, bij voorkeur alle dagen van de week. Antwoord ja op de vraag Rookt u wel eens? Antwoord ja op de vraag Rookt u wel eens? en antwoord 1 of meer sigaretten op de vraag Wat rookt u en hoeveel? Rookt 21 sigaretten per dag Mannen: >21 glazen/week; vrouwen: >14 glazen/week Mannen: max. 21 glazen/week, max. 5 glazen/drinkdag, max. 5 drinkdagen/week; Vrouwen: max. 14 glazen/week, max. 3 glazen/drinkdag, max. 5 drinkdagen/week Afgelopen 4 weken, afgelopen 12 maanden of ooit softdrugs (cannabis) gebruikt Afgelopen 4 weken, afgelopen 12 maanden of ooit harddrugs (amfetamine, XTC, LSD, cocaine of heroïne) gebruikt Antwoord 1 of meer op vraag Hoeveel nieuwe/losse partners in afgelopen 6 maanden en antwoord nooit meestal niet soms wel/soms niet op vraag condoomgebruik in de afgelopen 6 maanden Antwoord ja op vraag afgelopen 6 maanden seksueel contact met nieuwe/losse partner in het buitenland Eén of meer geisers zonder afvoerpijp in de woning In woonkamer (<24 uur/dag), in slaapkamer (<24 uur/dag), in badkamer (<24 uur/dag bij mechanische ventilatie (eventueel in combinatie met natuurlijke ventilatie) anders <1 uur/dag) of in keuken (<24 uur/dag) Natuurlijke ventilatie, mechanische ventilatie of een combinatie hiervan In badkamer/douche, in gang/trap, in woonkamer, in slaapkamer, in keuken, in kelder/kruipruimte of op andere plekken <5 tot 15 sigaretten/sigaren per dag in huis gerookt Erge hinder: categorie 7 telt gedeeltelijk mee (% x 0,08) en categorie 8 t/m10 tellen volledig mee (% x 1) Erge hinder: categorie 7 telt gedeeltelijk mee (% x 0,08) en categorie 8 t/m10 tellen volledig mee (% x 1) Verschillende woontypen aangegeven Rapportcijfer 5 voor tevredenheid met de woning 4
Is ontevreden met eigen buurt Sociale omgeving Rapportcijfer 5 voor tevredenheid met de woonomgeving Eenzaam Score op eenzaamheidsschaal van De Jong-Gierveld 3 (range 0-11) Matig eenzaam Score op eenzaamheidsschaal 3 en 8 (range 0-11) Ernstig eenzaam Score op eenzaamheidsschaal 9 of 10 (range 0-11) Zeer ernstig eenzaam Score op eenzaamheidsschaal 11 (range 0-11) Is emotioneel eenzaam Score op subschaal emotionele eenzaamheid van De Jong-Gierveld 2 (range 0-6) Is sociaal eenzaam Score op subschaal sociale eenzaamheid van De Jong-Gierveld 2 (range 0-5) Is lid van een vereniging of club Verricht vrijwilligerswerk Sociale veiligheid en geweld Voelt zich overdag onveilig Voelt zich 's avonds/'s nachts onveilig Is ooit slachtoffer geweest van geweld Is afgelopen 5 jaar slachtoffer geweest van geweld Is afgelopen 5 jaar slachtoffer geweest van huiselijk geweld Is afgelopen 5 jaar slachtoffer geweest van openbaar geweld Cure: zorggebruik Afgelopen 2 maanden of afgelopen jaar contact met de huisarts medisch specialist tandarts/mondhygiënist paramedici thuiszorg bedrijfsarts GGD een GGZ-instelling of -persoon een alternatieve behandelaars Heeft geen eigen huisarts Heeft geen eigen tandarts Antwoord ja, van een sportvereniging of ja, van een andere vereniging of club op vraag bent u lid van een vereniging of club Antwoord ja, <1 uur tot ja, 2 uur/week Antwoord ja, vaak of ja, soms op vraag Voelt u zich wel eens onveilig? Antwoord ja, vaak of ja, soms op vraag Voelt u zich wel eens onveilig? Antwoord ja op vraag Bent u ooit slachtoffer geweest van geweld? Antwoord korter dan 1 jaar geleden en tussen 1 en 5 jaar geleden op vraag Hoe lang is het geleden dat u voor het laatst slachtoffer was van geweld? Afgelopen 5 jaar slachtoffer geweest van geweld door partner, ex-partner, kind, ander familielid of huisvriend Afgelopen 5 jaar slachtoffer geweest van geweld door bekende maar geen (ex-)partner, kind, ander familielid of huisvriend of van geweld door onbekende dader Ook aantal contacten met huisarts in de afgelopen 2 maanden gevraagd Contact met dietist, ergotherapeut, fysiotherapeut, logopedist of oefentherapeut Onder GGZ vallen alle genoemde instellingen voor geestelijke gezondheidszorg, namelijk: RIAGG/GGZ, AMW, CAD/verslavingszorg, vrijgevestigd psycholoog en/of psychiater Contact met homeopaat, acupuncturist, iriscopist e.d. 5
Cure: tevredenheid huisarts tijdens kantooruren onvoldoende huisarts buiten kantooruren onvoldoende Vindt telefonische bereikbaarheid centrale huisartsenpost onvoldoende tandarts tijdens kantooruren onvoldoende tandarts buiten kantooruren onvoldoende huisarts buiten kantooruren onvoldoende Vindt in de buurt onvoldoende zorgvoorzieningen en zorginstellingen aanwezig (naar type zorginstelling) Is ontevreden over de dienstverlening van zorgvoorzieningen en zorginstellingen (naar type zorginstelling) Medicijngebruik Afgelopen 2 weken of afgelopen jaar medicijnen op recept gebruikt Afgelopen 2 weken of afgelopen jaar vrij verkrijgbare medicijnen gebruikt Care: professionele zorg ontvangen Heeft afgelopen jaar professionele zorg ontvangen (totaal en apart naar type zorg) Ontvangt momenteel professionele zorg (totaal en apart naar type zorg) Staat op de wachtlijst voor professionele zorg Heeft professionele zorg aangevraagd Ontvangt professionele zorg betaald uit PGB Heeft behoefte aan meer zorg/hulp Care: mantelzorg ontvangen Heeft afgelopen jaar mantelzorg ontvangen Ontvangt momenteel mantelzorg Ontvangt momenteel hulp van mantelzorger bij de volgende werkzaamheden Vindt huisarts, apotheek, tandarts, fysiotherapeut, verloskundige, gezinszorg, maatschappelijk werk, consultatie-/wijkbureau of kruiswerk/wijkverpleging onvoldoende aanwezig Is ontevreden over de dienstverlening van huisarts, apotheek, tandarts, fysiotherapeut, verloskundige, gezinszorg, maatschappelijk werk, consultatie-/wijkbureau of kruiswerk/wijkverpleging Medicijnen door arts voorgeschreven Medicijnen zonder recept gekocht Heeft de afgelopen 12 maanden 1 of meer van de volgende 5 vormen van professionele (betaalde) zorg ontvangen: huishoudelijke hulp, persoonlijke verzorging, verpleging, dagopvang/-verzorging, dagbehandeling Ontvangt momenteel 1 of meer van de volgende 5 vormen van professionele (betaalde) zorg: huishoudelijke hulp, persoonlijke verzorging, verpleging, dagopvang/-verzorging, dagbehandeling Professionele zorg en/of mantelzorg Heeft de afgelopen 12 maanden vanwege eigen gezondheid hulp of zorg gekregen van gezinsleden, familieleden, of mensen uit naaste omgeving Ontvangt momenteel vanwege eigen gezondheid hulp of zorg van gezinsleden, familieleden, of mensen uit naaste omgeving Huishouden, klaarmaken warme maaltijden, persoonlijke verzorging, medische verzorging, gezelschap/troost/afleiding, begeleiding en/of vervoer, regelen geldzaken en/of administratie 6
Ontvangt momenteel hulp van de volgende mantelzorgers Ontvangt momenteel hulp van mantelzorger naar frequentie Care: mantelzorg geven Heeft afgelopen jaar mantelzorg gegeven Geeft momenteel mantelzorg Geeft momenteel mantelzorg bij de volgende werkzaamheden Geeft momenteel mantelzorg aan de volgende personen Geeft momenteel mantelzorg naar frequentie Voldoet aan officiële norm mantelzorg geven Geeft momenteel mantelzorg en voelt zich (tamelijk) zwaar belast Geeft momenteel mantelzorg en heeft behoefte aan praktische of emotionele steun Voorzieningen: steunpunt Mantelzorg Is niet bekend met het steunpunt Mantelzorg in de gemeente Maakt gebruik van het steunpunt Mantelzorg in de gemeente Partner, kind(eren) of schoondochter/schoonzoon, (schoon)ouders, andere familieleden, buren/vrienden/kennissen Incidenteel of aantal uren per week Heeft de afgelopen 12 maanden hulp of zorg gegeven aan gezinsleden, familieleden, of mensen uit naaste omgeving Geeft momenteel hulp of zorg aan gezinsleden, familieleden, of mensen uit naaste omgeving Huishouden, klaarmaken warme maaltijden, persoonlijke verzorging, medische verzorging, gezelschap/troost/afleiding, begeleiding en/of vervoer, regelen geldzaken en/of administratie Partner, kind(eren) of schoondochter/schoonzoon, (schoon)ouders, andere familieleden, buren/vrienden/kennissen Incidenteel of aantal uren per week Langer dan 3 maanden meer dan 8 uur per week Antwoord tamelijk zwaar belast, zeer zwaar belast of overbelast 7
Colofon Auteur: Gemma Smulders. GGD Hart voor Brabant www.ggdhvb.nl; www.ggdgezondheidsatlas.nl; www.regionaalkompas.nl GGD Hart voor Brabant, 's-hertogenbosch, juni 2007. 8