Toepassing Landelijk Indicatie Protocol Kraamzorg 1. Introductie Kraamzorg en partusassistentie zijn in het basispakket verzekerde zorg en daardoor voor iedere zwangere of bevallen vrouw af te nemen. Zij betaalt wel een eigen bijdrage per kraamzorguur, die in sommige gevallen door de aanvullende verzekering wordt vergoed 1. Het aantal uren zorg wordt met behulp van het Landelijk Indicatie Protocol (LIP) kraamzorg vastgesteld. Dit gebeurt op verschillende momenten: 1. Tijdens de zwangerschap tijdens de intake (1 e indicatiemoment); 2. Bij de start van het kraambed thuis of in het geboortecentrum (1 e herindicatie); 3. Tijdens het kraambed (2 e herindicatie). De verloskundige evalueert, in overleg met de kraamverzorgende, de situatie en evt. worden extra uren geïndiceerd. 4. Eventueel vindt een 3 e herindicatie plaats voor een 9 e /10 e dag. 2. Doel & resultaat Het resultaat van de indicatiestelling is een concreet advies over aard en omvang van de kraamzorg voor de (aanstaande) kraamvrouw en haar gezin. 3. Doelgroep/toepassingsgebied Iedere zwangere en bevallen vrouw tijdens het intakegesprek resp. in het kraambed. 4. Verantwoordelijkheden Tijdens de zwangerschap en in het kraambed stelt de kraamzorg met behulp van indicatoren de benodigde en gewenste zorg vast en vertaalt dit in het te leveren aantal uren kraamzorg, zodat de kraamvrouw de juiste soort en de juiste hoeveelheid zorg ontvangt. 5. Benodigdheden Zorgdossier Indicatieformulier(en) Ontslagbrief/overdracht ziekenhuis 6. Werkwijze 1 Voor uren partusassistentie wordt geen eigen bijdrage in rekening gebracht. Versie: 1.0 Pagina 1 van 9
1. Indicatiestelling tijdens de intake Tijdens de zwangerschap, uiterlijk in de 34 e week, indiceert de intaker/zorgconsulent het aantal kraamzorguren dat voor de zwangere op basis van haar zorgbehoefte en/of wens nodig is. Het maximaal aantal geïndiceerde uren is 80 uur verdeeld over maximaal 10 dagen, incl. partusassistentie. De gestelde indicatie wordt vastgelegd op het indicatieformulier en dit wordt ondertekend door de intaker/zorgconsulent en de cliënt. Het indicatieformulier blijft achter in het gezin en wordt bewaard tot de bevalling zich aangekondigd. De kraamzorgbehoefte wordt in één van de drie onderstaande pakketten ingedeeld, zie bijlage 1: 1. Basispakket kraamzorg (45 uur bij kunstvoeding, 49 uur bij borstvoeding). Het Basispakket kraamzorg is van toepassing wanneer er geen extra bijzonderheden in het kraamgezin zijn. De kraamzorguren in het Basispakket kraamzorg worden verspreid over de eerste 8 dagen na de geboorte van de baby geleverd. 2. Minimumpakket kraamzorg (24 uur). De toekomstige kraamvrouw wil zelf minder zorg dan in het Basispakket kraamzorg is opgenomen. Het Minimumpakket kraamzorg wordt in ieder kraambed minimaal geleverd. Dit volgt uit de ondergrens voor basiskwaliteitseisen. Ook het minimumpakket kraamzorg betreft zorg over de eerste 8 dagen na de geboorte van de baby. De duur per dag bedraagt 3 uur. 3. Kraamzorg op maat (tot 80 uur, inclusief partusassistentie). Bij het pakket Kraamzorg op maat kunnen meer- of minder uren kraamzorg dan in het Basispakket worden geleverd (zie bijlage 2). De zorgbehoefte wordt afhankelijk van de situatie bepaald. Enkel bij kraamzorg op maat kan verzorging en opvang en ondersteuning bij of tijdelijk overnemen van extra huishoudelijke taken zijn inbegrepen. 2. Uren indiceren voor Partusassistentie De partusassistentie is een apart product en staat los van de zorgdagen. Als stelregel wordt gehanteerd dat de verloskundige een kraamverzorgende inschakelt aan het einde van de ontsluitingsfase. De kraamverzorgende dient volgens het LIP binnen 1 uur na oproep aanwezig te zijn. Na de geboorte van de placenta is de kraamverzorgende verplicht om minimaal 2 uur te blijven. Fases totale partus Gemiddelde tijd Maximale tijd Ontsluitingsfase ---------- --------- Uitdrijvingsfase 60 min. 120 min. Nageboorte fase 20 min. 60 min. 4e fase 120 min 120 min. Totaal 200 min. 300 min. Versie: 1.0 Pagina 2 van 9
Einde partusassistentie De partusassistentie eindigt 2 uur na geboorte van de placenta. Daarna starten de kraamzorguren. Bij een partusassistentie s nachts wordt na de bevalling van de placenta minimaal 2 uur nazorg gegeven en start de kraamzorg de volgende ochtend ( s nachts worden er geen kraamzorguren gegeven). Bij complicaties (zie bijlage 3) kunnen s avonds/ s nachts meeruren voor de partusassistentie geïndiceerd worden. Er is geen maximum gesteld aan deze uren. De kraamverzorgende vertrekt niet eerder dan de verloskundige verantwoord acht. Uitgangspunt is dat een partusassistentie pas is afgelopen als de conditie van kraamvrouw en baby stabiel is. Wanneer de kraamverzorgende pas na de geboorte van de baby of placenta is ingezet, levert zij nog minimaal 2 uren partusassistentie. Zij kan dan alle handelingen, die normaal voor de geboorte gebeuren, nog doen. 3. Indicatie van uren kraamzorg bij start kraambed Kort na de bevalling of bij de start van het kraambed stelt de verloskundige in overleg met de kraamverzorgende de 1 e herindicatie. Deze kan afwijken van de eerste indicatie, doordat de situatie van de vrouw en/of het kind veranderd is. Echter, ook als de situatie gelijk is gebleven, wordt dit vermeld op het formulier als teken dat de situatie beoordeeld is. De kraamverzorgende Zorgt ervoor dat de verloskundige iedere indicatiestelling ondertekent en haar AGB-code invult, ook al is het aantal geïndiceerde uren ongewijzigd. Zorgt ervoor dat de cliënt iedere indicatiestelling ondertekent voor akkoord. Zorgt ervoor dat de reden van de herindicatie wordt vermeld op het formulier en het juiste aantal uren. Berekening uren na ontslag ziekenhuis/kraam- of zorghotel De kraamverzorgende beschrijft de veranderde situatie en legt deze vast in het kraamzorgdossier. Bij een ziekenhuisopname of verblijf in een geboortecentrum worden de uren als volgt herberekend: o Het aantal tijdens de intake geïndiceerde uren wordt met 1/8 per ziekenhuisdag verminderd. o Dit wordt naar boven of beneden op halve uren afgerond. o De ontslagdag telt niet mee. De indicatie wordt bepaald aan de hand van de meer-/minderfactoren. De kraamverzorgende en evt. de verloskundige overlegt de situatie met de kraamvrouw. De kraamverzorgende informeert haar organisatie, die de herindicatie toetst. Versie: 1.0 Pagina 3 van 9
4. Indicatie van uren kraamzorg tijdens kraambed Als daar aanleiding voor is tijdens het kraambed stelt de verloskundige, in overleg met kraamverzorgende, een herindicatie. Dit kan voor meer uren en/of voor een 9 e en/of 10 e dag zijn. Bij een 9 e /10 e dag is de basis 3 uur per dag, eventueel aangevuld door de meer/minder factoren (zie bijlage 2). De verloskundige tekent dit aan op het indicatieformulier. 5. Luxe/extra uren Extra uren vanuit aanvullende verzekering of bijgekocht komen bovenop het aantal geïndiceerde uren en worden aanvullend of aansluitend op de kraamperiode of na ontslag uit ziekenhuis geleverd. 7. Verslaglegging De geïndiceerde uren en de herindicaties, zowel van de partusassistentie als van de kraamzorg worden vastgelegd op het indicatieformulier in het Zorgdossier; De verloskundige ondertekent de indicatiestelling en vermeldt hierbij haar AGBcode. Bij afsluiten van het kraambed stuurt de kraamverzorgende het indicatieformulier op naar de kraamzorgorganisatie. 8. Bijlagen en/of referenties Landelijk Indicatie Protocol Kraamzorg (2008) Bijlage 1 Indicatiestelling kraamzorg Bijlage 2 Meer- en minderfactoren Bijlage 3 Meeruren factoren bij complicaties partusassistentie Versie: 1.0 Pagina 4 van 9
Bijlage 1 Indicatiestelling kraamzorg HET BASISPAKKET KRAAMZORG Producten Tijd per product kraamzorg Basispakket (in acht dagen) geen extra bijzonderheden in het kraamgezin verloop van het kraambed normaal herstel van de moeder normaal kind maakt een goede start geen factoren in de omgeving die om meer zorg vragen moeder geeft borstvoeding (bij kunstvoeding aftrek van uren) 1. Verzorging en controle kraamvrouw 2. Verzorging en controle kind 7 3. Voorlichting en instructie 2 12 4. Observeren, signaleren en rapporteren 5. Waarborgen hygiëne 8 6. Verzorging en opvang 7a Huishoudelijke taken basis 8 7b Huishoudelijke taken extra - 9 5 - Totaal 49 uur exclusief partusassistentie HET MEERZORGPAKKET Producten basispakket + extra Tijd per product kraamzorg meer zorg dan in het basispakket bijzondere situaties meer tijd nodig voor producten en activiteiten uit het basispakket er is iets met de moeder of kind aan de hand factoren in de omgeving die van invloed zijn 7a Verzorging en opvang 7b Huishoudelijke taken extra Totaal Zie moeder/kind/omgevingsfactoren Zie moeder/kind/omgevingsfactoren Maximaal 80 uur, inclusief partus HET MINDERZORGPAKKET Minder dan basispakket Tijd per product kraamzorg minder zorg dan in het basispakket de toekomstige kraamvrouw (en haar partner) wil(len) zelf minder zorg één van de minderfactoren is van toepassing: - niet zelfstandig voeren van een huishouden - het geven van kunstvoeding - doodgeboren/overleden kind - ziekenhuisopname Totaal Zie moeder/kind/omgevingsfactoren Zie moeder/kind/omgevingsfactoren Minimaal 24 uur, exclusief partus Minder dan 49 uur 2 Voorlichting en instructie is inclusief het deel van de hygiënetaken benodigd voor het hygiënisch bereiden van de voeding voor het kind. Versie: 1.0 Pagina 5 van 9
HET MINIMUMZORGPAKKET Producten Tijd per product kraamzorg Basispakket (in acht dagen) in ieder geval, in iedere situatie waar sprake is van kraamzorg wettelijk minimum van 24 uur, verdeeld over 8 dagen dit pakket is niet samengesteld op basis van wat nodig is om goede en passende kraamzorg te verlenen wanneer de kraamvrouw (en haar partner) nadrukkelijk kiezen voor minder uren kraamzorg dan op basis van de indicatie als noodzakelijk is aangegeven, dan dient de kraamzorgaanbieder dit te noteren in de zorgovereenkomst. 1. Verzorging en controle kraamvrouw 2. Verzorging en controle kind 6 3. Voorlichting en instructie 10 4. Observeren, signaleren en 4 rapporteren 5. Waarborgen hygiëne - 6. Verzorging en opvang 7a Huishoudelijke taken basis - 7b Huishoudelijke taken extra - Totaal 4-24 uur exclusief partus Versie: 1.0 Pagina 6 van 9
Bijlage 2 Overzicht meer- en minderfactoren indicatiestelling Factoren OMGEVINGSFACTOREN Product Verzorging en controle kraamvrouw Verzorging en controle kind Voorlichting en instructie en integratie kind in het gezin Observeren, signaleren, rapporteren Onderdeel van ander huishouden/inwonend Instabiele gezinssituatie ² ½ uur ¼ uur Zorgelijke gezinssituatie Aanwezigheid andere kinderen: 2 onder de 4 jaar of 3 onder de 6 jaar Communicatiebarrière ³ Mantelzorg onvoorzien niet aanwezig: Eerste kind Aantal kinderen aanwezig < 4 jaar Gezinslid (kind) met een relevante handicap of ziekte MOEDERFACTOREN Kunstvoeding geven Niet fysiek zelfredzaam Geestelijk onwelbevinden: Meer dan gewone onzekerheid/onevenwichtig Postnatale depressie na eerdere zwangerschap Psychiatrische aandoening (Dreigende) infectie KINDFACTOREN Meerling Aangeboren afwijkingen Verminderde conditie van het kind Doodgeboren of overleden kind Ziekenhuisopname Waarborgen hygiëne - ½ uur Verzorging en/of opvang Huishoudelijke taken -1 uur ½ uur Mogelijkheid uren aan te vullen tot een max. van 8 uur, max 80 uur incl. partus -¼ uur 1⅓ uur maximaal 3 dagen maximum van 10 uur maximaal 3 dagen maximaal 8 dagen maximaal 8 dagen ½ uur ¼ uur - ¼ uur maximaal 8 dgn. ¾ uur per dag ½ uur per dag -¾ uur - ¾ uur opname kind: aftrek kind gerelateerde uren ½ uur per dag 2 uur ag tot en met dag 5 ½ uur per dag Versie: 1.0 Pagina 7 van 9
Factoren MOEDER- OF KINDFACTOR Product Problemen met voeden bij moeder of kind Verzorging en controle kraamvrouw Verzorging en controle kind Voorlichting en instructie en integratie kind in het gezin Observeren, signaleren, rapporteren Waarborgen hygiëne Verzorging en/of opvang Huishoudelijke taken opname moeder en kind: per opnamedag aftrek 1/8 deel van de geïndiceerde uren, dag van ontslag niet meegerekend. Op de dag van thuiskomst beoordeelt de verloskundige de situatie. Indien nodig bijstelling aard en omvang kraamzorg. 1 uur max. 8 uur Meeruren: 1. instabiele gezinssituatie; 2. zorgelijke gezinssituatie; 3. aanwezigheid twee andere kinderen onder de 4 jaar of drie andere kinderen onder de 6 jaar; 4. communicatiebarrière; 5. mantelzorg onvoorzien niet aanwezig; 6. niet fysiek zelfredzaam; 7. geestelijk onwelbevinden; 8. dreigende infectie; 9. meerling; 10. aangeboren afwijking; 11. verminderde conditie van het kind; 12. problemen bij voeding bij moeder en/of kind. Minderfactoren: 1. onderdeel van een ander huishouden/inwonend; 2. het geven van kunstvoeding; 3. doodgeboren/overleden kind; 4. ziekenhuisopname van de moeder of het kind. Versie: 1.0 Pagina 8 van 9
Bijlage 3 Meeruren factoren bij complicaties partusassistentie Fase Moederfactoren Babyfactoren Omgevingsfactoren Ontsluitingsfase kraamvrouw onrustig, emotioneel labiel niet vorderende ontsluiting Uitdrijvingsfase niet vorderende uitdrijving snelle partus kruinligging foetale nood bij uitdrijving expressie/ impressie mantelzorg onvoldoende toegerust om ondersteuning te kunnen geven kraamverzorgende niet bij gehele partus aanwezig Na geboorte baby extra bloedverlies/fluxus vastzittende placenta baby moeizame start baby overleden Nageboortefase extra vloeiing/fluxus kraamvrouw is duizelig gecompliceerde wond 4 e Tijdperk baby komt niet op temperatuur baby is erg misselijk baby drinkt moeizaam Versie: 1.0 Pagina 9 van 9