Totale knieprothese Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst Kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 30 90 22 Jessa Ziekenhuis vzw Campus Salvator Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt Tel. 011 28 91 11 Maatschappelijke zetel: Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt www.jessazh.be versie augustus 2010 (Object-ID 233248)
Welkom Geachte patiënt Welkom op de dienst orthopedie en traumatologie. Deze brochure, bestemd voor u en uw familie, wil een aantal vragen omtrent de totale knieprothese beantwoorden. Bij knieproblemen met ernstige kraakbeenbeschadiging, arthrose of reuma kunnen uw klachten in eerste instantie met geneesmiddelen en/of kinesitherapie worden behandeld. Als dit onvoldoende blijkt, kan het plaatsen van een totale knieprothese een oplossing zijn. Uw arts kan deze oplossing adviseren, doch u bent het die in dit geval beslist. Deze brochure biedt u een brede waaier aan informatie over de ingreep, zorgen voor en na de operatie. Risico s en preventie hiervoor worden hierin uitgelegd. U kan er van op aan dat er een heel team voor u klaar staat om u te helpen om zo vlug mogelijk goed en pijnloos te functioneren. Het ganse team wenst u een voorspoedig herstel. 1
Inhoud 1. Wat is het plaatsen van een totale knieprothese? p. 3 2. Wat kan u van een totale knieprothese verwachten? p. 3 3. Kan deze operatie mogelijke risico s inhouden? p. 4 4. Hoe lang duurt de operatie? p. 4 5. Zal u een bloedtransfusie moeten krijgen? p. 4 6. Welke verschijnselen zijn normaal na zo n operatie? p. 5 7. Welke onderzoeken zijn nodig voor de operatie? p. 5 8. Het ziekenhuisverblijf p. 6 9. Het ontslag p. 11 2
1. Wat is het plaatsen van een totale knieprothese? Het is een chirurgische ingreep waarbij zieke of beschadigde delen van het kniegewricht worden weggenomen en vervangen door een kunstbedekking (resusface = nieuw oppervlak). Deze kunstbedekking bestaat uit metaal en een zeer harde plastiek (polyester). 2. Wat kan u van een totale knieprothese verwachten? Het plaatsen van een totale knieprothese is een frequent uitgevoerde ingreep geworden met de bedoeling u te bevrijden van de kniepijn. De gemiddelde levensduur van een knieprothese schommelt rond de 20 jaar, afhankelijk van de door u uitgevoerde activiteiten en belasting. 3
3. Kan deze operatie mogelijke risico s inhouden? 1. Infectie: ter preventie wordt er antibiotica toegediend. Het risico op infectie is niet groter dan bij andere ingrepen. 2. Flebitis en trombose: er kan een ontsteking (flebitis) van de aders of stolselvorming (trombose) optreden door weinig te bewegen. Om dit te voorkomen. worden er bloedverdunnende spuitjes gegeven en krijgt u anti-trombosekousen aangemeten. Goed bewegen van de voeten is noodzakelijk om dit te voorkomen. 3. Stijfheid: dit kan optreden wanneer men bang is de geopereerde knie te buigen om pijn te voorkomen. Uw eigen enthousiaste medewerking zal er voor zorgen dat deze stijfheid niet optreedt. 4. Loslating: de knieprothese kan loskomen door een infectie maar ook door overbelasting van het kniegewricht. 4. Hoe lang duurt de operatie? De duur is afhankelijk van de ernst van uw knieprobleem, maar meestal duurt het plaatsen van een totale knieprothese een tweetal uur. 5. Zal u een bloedtransfusie moeten krijgen? Tijdens de operatie zal u bloed verliezen. Het is daarom mogelijk dat u bij een tekort 1 à 2 zakjes bloed moet krijgen. Of er al dan niet tot een bloedtransfusie moet worden overgegaan, wordt bepaald door een bloedcontrole op vastgestelde tijdstippen (op de 3de en 5de dag). 4
6. Welke verschijnselen zijn normaal na zo n operatie? Uw knie kan verschillende maanden warm aanvoelen en gezwollen zijn. Dit kan wisselen volgens de activiteiten die u uitvoert, de zwelling kan u doen verminderen door regelmatig ijs op de knie te leggen en de juiste medicatie in te nemen. Wanneer u zich niet zeker voelt raadpleegt u best de arts voor controle. 7. Welke onderzoeken zijn nodig voor de operatie? Eens u beslist heeft om een totale knieprothese te laten plaatsen, vraagt de chirurg enkele voorbereidende onderzoeken aan: een bloedonderzoek een foto van de longen (RX thorax) en foto s van het kniegewricht een hartonderzoek (ECG). Eventueel kunnen nog bijkomende onderzoeken worden aangevraagd. Dit kan het geval zijn wanneer u nog andere aandoeningen heeft bv. suikerziekte, longproblemen,... Stop 2 weken voor de operatie met het innemen van aspirine, asaflow, plavix, e.d. Indien u deze onderzoeken door uw huisarts laat uitvoeren brengt u deze mee de dag van uw opname. In het andere geval gebeuren de onderzoeken de dag voor uw operatie in het ziekenhuis zelf. 5
8. Het ziekenhuisverblijf De dag van de opname U wordt opgenomen de dag voor de operatie. U dient zich aan te melden bij de opnamebalie op het afgesproken uur. De opnamedienst zorgt dat alle noodzakelijke formaliteiten voor u in orde worden gebracht. Zij kennen u ook een kamernummer toe. Er wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met uw kamervoorkeur, doch dit hangt af van de bedbezetting in het ziekenhuis. We vragen u begrip op te brengen indien we in de onmogelijkheid zijn u uw gevraagde kamer niet onmiddellijk te geven. Wat brengt u mee op de dag van opname? identiteitskaart ziekenboekje en SIS-kaart bloedgroepkaart (als men deze bezit) voorbereidende onderzoeken (indien u deze in uw bezit heeft) thuismedicatie kleding toiletgerief handdoeken en washandjes gesloten pantoffels (geen hoge hakken en liefst geen nieuwe schoenen) elleboogkrukken (deze kan u bekomen bij uw mutualiteit of uitleendienst) eventueel wat kleingeld om een krant te kopen. Opname op de afdeling Door een hostess van de opname wordt u naar de afdeling begeleid. Hier wordt u ontvangen door een verpleegkundige die uw persoonlijke leefgewoonten (zoals dieet, roken, en drinken) evenals uw thuismedicatie zal noteren. De verpleegkundige noteert ook eventuele allergieën op medicatie. U krijgt tevens een armbandje aan met daarop uw naam, voornaam, kamernummer en naam van de behandelende arts. 6
Na deze formaliteiten wordt u door de verpleegkundige naar uw kamer gebracht. Hier krijgt u de nodige informatie over de kamer, het oproepsysteem en de badkamer (al dan niet gemeenschappelijk te gebruiken). Er wordt bloed geprikt om geschikt bloed in voorraad te hebben voor een eventuele bloedtransfusie en voor een algemene controle, indien dit nog niet is gebeurd. Tevens wordt de maat genomen voor anti-trombosekousen (indien u nog anti-trombosekousen hebt van een vorige ingreep, breng ze dan mee en geef ze af aan de verpleegkundige op de afdeling). Indien de andere onderzoeken nog niet zijn gebeurd, wordt u telkens op uw kamer afgehaald voor de nog uit te voeren onderzoeken. Indien u thuis een dieet volgt, wordt dit via de afdeling aan de diëtiste gemeld. Wanneer u naar een hersteloord of een afdeling wenst te gaan voor verdere revalidatie kan dit via de sociaal verpleegkundige reeds worden aangevraagd. s Avonds krijgt u nog een maaltijd aangeboden. In de vooravond wordt door de verpleegkundige uw knie geschoren en ontsmet, eventueel wordt er nog een laxatief toegediend in de vorm van een klein lavement. Vanaf middernacht mag u niet meer eten of drinken. De dag van de operatie De dag van de operatie wordt u gewekt door een verpleegkundige die u vraagt zich te wassen. Gelieve u niet te maquilleren en geen nagellak aan te brengen. 7
Wanneer u naar de operatiezaal mag, wordt u verwittigd en moet u volgende zaken nog in orde brengen: juwelen uitdoen (ringen, oorbellen, halskettingen, piercings) uurwerk uitdoen vals gebit uithalen (een gebitsdoosje kan u vragen aan de verpleegkundige) bril of contactlenzen verwijderen hoorapparaten uithalen (indien deze aanwezig zijn) alle kledij uit en een operatiehemdje aandoen. Er wordt een rustgevend medicament onder de vorm van een spuitje toegediend en een verpleegkundige voert u in bed naar het operatiekwartier. In het operatiekwartier ontmoet u de arts die u zal verdoven. U wordt op een operatietafel geïnstalleerd, er wordt een infuus geplaatst. In de operatiezaal wordt u door de anesthesist verdoofd. Tijdens de operatie wordt uw zieke knie vervangen door een totale knieprothese. Er wordt ook een drain (buisje) geplaatst door de chirurg. Na de operatie wordt uw knie in een dik verband gezwachteld en wordt uw been op de kinetec (toestel om de knie te laten buigen en strekken) geplaatst, dit om uw knie mooi gebogen te houden. Als de operatie beëindigd is, belt de arts naar één van de familieleden om te vertellen hoe de operatie verlopen is. Vanuit de operatiezaal wordt u naar de ontwaakkamer gebracht waar u nauwlettend door de dienst anesthesie wordt gevolgd. De anesthesist voorziet u van de nodige pijnstilling door eventueel een pijnpomp te plaatsen (dit is niet bij iedereen van toepassing). Dit kan intraveneus (in de ader) via uw infuus of epiduraal (via een ruggenprik) zijn. Het is tevens de anesthesist die bepaalt wanneer u terug naar de kamer mag. 8
U mag pas beginnen drinken (geen voedsel) wanneer de verpleegkundige op de afdeling u daarvoor de toestemming geeft, meestal is dit de dag na de operatie. s Avonds wordt er al een eerste spuitje arixtra (bloedverdunner) toegediend. Deze spuitjes worden in het subcutaan vet van de buik gezet. U zal ook de ganse nacht d.w.z. van 24 uur tot 6 uur s morgens met uw geopereerde knie op de kinetec liggen. Dit is alleen voor de eerste nacht op 60. De volgende dagen wordt uw knie 3 x per dag op de kinetec geplaatst. De eerst dag na de operatie De verpleegkundigen zullen u de dag na de operatie helpen met uw dagelijkse verzorging tot u deze taken opnieuw zelfstandig kunt uitvoeren. Ook wordt uw wonde verzorgd en de drainage nagezien, deze blijft nog 1 dag aanwezig. U krijgt tevens uw bloedverdunnend spuitje toegediend. Dagelijks zal een arts u bezoeken om uw toestand te evalueren. Tijdens de zaalronde kan u vragen stellen aan de arts over uw toestand. Vanaf de eerst dag kan u al rechtzitten en wordt uw knie zeer geleidelijk gebogen en gestrekt op een elektrisch toestel dat automatisch werkt (kinetec). Dit wordt 3 x per dag opgezet. Deze passieve bewegingen gebeuren zeer langzaam zodat deze mobilisatie weinig pijn veroorzaakt. De kinesitherapeut start met oefeningen die uw dijspieren versterken (u zal uw dijspieren nodig hebben tijdens de gangrevalidatie om terug te leren stappen) en hij start ook met oefeningen die uw bloedsomloop zullen verbeteren. Na iedere oefentherapie wordt ijs op uw knie aangebracht om zwelling tegen te gaan. Dit wordt tussendoor regelmatig herhaald. U krijgt nog verdere pijnstilling. Het is tevens van belang dat u geen kussen onder uw knie legt en dat u regelmatig uw voeten beweegt, dit om flebitis te voorkomen. 9
De 2de dag na de operatie U krijgt uw hygiënische zorgen van de verpleegkundige en ook uw wonde wordt verzorgd. Tijdens de wondverzorging wordt de drain verwijderd en wordt u rechtgezet. De kinesitherapeut helpt u verder met de oefeningen die u reeds op de 1ste dag na de operatie heeft gekregen. Ook wordt er gestart met de looprevalidatie (met loopkader). Hierbij dient uw voet volledig op de grond geplaatst te worden. Tijdens het rusten is uw knie gestrekt, doch dit belet niet om toch wat spierversterkende oefeningen te doen in bed. Deze oefeningen worden u aangeleerd door de kinesitherapeut. Het is aangeraden om uw maaltijden te nuttigen met de benen langs het bed afhangend. Dit is tevens een goede oefening om uw knie te buigen en hierdoor een snellere revalidatie te bekomen. De volgende dagen Hygienische zorgen. Wondzorg. Dagelijks krijgt u oefeningen die het buigen van uw knie verbeteren. Het is de bedoeling dat u uw knie meer dan 90 kan buigen (zonder hulpmiddelen) wanneer u onze dienst verlaat. Het is ook aangeraden om zoveel mogelijk ijs op uw knie te leggen. De hechtingen worden op de 13de en 14de dag na operatie verwijderd. Het is mogelijk dat u voor het verwijderen van de draadjes al ontslagen wordt, dan zullen de hechtingen door de huisarts of de thuisverpleegkundige verwijderd worden. 10
9. Het ontslag Zodra u zelfstandig trappen op en af kunt gaan en uw knie 90 plooit, kan een ontslagdatum overwogen worden (meestal na 8 à 12 dagen). De wondheling moet volledig zijn bij uw ontslag. Indien dit nodig blijkt, zorgt de sociale dienst voor thuishulp of wordt een verblijf in een hersteloord geregeld. De nodige richtlijnen hiervoor worden meegegeven op het ogenblik van het ontslag. In principe mag u thuis alles doen. Streef naar beweging van de knie zonder overbelasting. Wandelen, fietsen (hometrainer) en aquatraining zijn aanbevolen. Als het nodig blijkt stapt u best met krukken tot aan de eerstvolgende controle door de arts. Mocht u problemen ondervinden (zwelling, pijn en roodheid van de knie of koorts) aarzel dan niet om uw huisarts of de behandelde arts te raadplegen. Wat krijgt u mee op de dag van ontslag? Een voorschrift voor medicatie (voor anti-trombose spuitjes tot 6 weken na de ingreep). Een afspraak voor een controle door de chirurg. Dit gebeurt ongeveer 1 maand na ontslag. Alle foto s brengt u terug mee op consultatie. Een voorschrift voor kinesitherapie. Uw anti-flebitiskousen (6 weken aan te houden). Een voorschrift voor de thuisverpleegkundige diensten (oa. toedienen spuitjes). Wanneer uw familie u komt halen is het handig dat ze een rolwagen meebrengen die aan de opnamedienst staat (zo hoeven ze niet nodeloos terug te komen met een geleende rolwagen van de afdeling). 11
Het team van afdeling CD wenst u een spoedig herstel toe! Campus Salvator Tel algemeen: 011 28 91 11 Tel afdeling CD: 011 28 95 06 12