Rapport. Laboratorium voor Akoestiek. bepaling van de luchtgeluidisolatie en de geluidabsorptie van Rockwool Metaalbouw gevelsystemen

Rapport Lid ONRI ISO-900: 2000 gecertificeerd Laboratorium voor Akoestiek bepaling van de luchtgeluidisolatie en de geluidabsorptie van Rockwool Metaalbouw gevelsystemen Rapportnummer A 673- d.d. 4 september 2007 Peutz bv Paletsingel 2, Postbus 696 2700 AR Zoetermeer Tel. (079) 347 03 47 Fax (079) 36 49 85 info@zoetermeer.peutz.nl Peutz bv Lindenlaan 4, Molenhoek Postbus 66, 6585 ZH Mook Tel. (024) 357 07 07 Fax (024) 358 5 50 info@mook.peutz.nl Opdrachtgever: Rockwool Benelux BV Postbus 60 6040 KD Roermond Rapportnummer: A 673- Datum: 4 september 2007 Ref.: TS/JK/LvI/A 673--RA Peutz GmbH Kolberger Strasse 9 40599 Düsseldorf Tel. +49 2 999 582 60 Fax +49 2 999 582 70 dus@peutz.de Peutz S.A.R.L. 34 Rue de Paradis 7500 Paris Tel. +33 452 305 00 Fax +33 452 305 04 peutz@club-internet.fr Peutz bv PO Box 32268 London W5 2ZA Tel. +44 20 88 0 68 77 Fax +44 20 88 0 66 74 peutz.london@tiscali.co.uk www.peutz.nl Opdrachten worden aanvaard en uitgevoerd volgens de 'Regeling van de verhouding tussen opdrachtgever en adviserend ingenieursbureau' (RVOI-200). Ingeschreven KvK onder nummer 2028033. BTW identificatienummer NL004933837B0

Inhoud pagina. INLEIDING 3 2. NORMEN EN RICHTLIJNEN 4 3. ONDERZOCHTE CONSTRUCTIE 6 4. GELUIDISOLATIE 4.. Methode 4.2. Nauwkeurigheid 4.2.. Herhaalbaarheid (r) 4.2.2. Reproduceerbaarheid (R) 2 4.3. Omgevingscondities tijdens de metingen 2 4.4. Resultaten 3 5. GELUIDABSORPTIE 5 5.. Meetmethode 5 5.2. Meetnauwkeurigheid 6 5.3. Omgevingscondities 7 5.4. Meetresultaten 7 A 673--RA 2

. INLEIDING In opdracht van Rockwool Benelux BV zijn geluidisolatie- en geluidabsorptiemetingen verricht aan verschillende uitvoeringsvarianten van Rockwool Metaalbouw gevelsystemen 209 DUO / 209 DUO SONO De metingen zijn verricht in het Laboratorium voor Akoestiek van Peutz bv te Mook, zie figuur. Voor het uitvoeren van bovengenoemde metingen is het Laboratorium voor Akoestiek erkend door de Stichting Raad voor Accreditatie (RvA). De RvA is lid van de EA MLA EA MLA: European Accreditation Organisation MultiLateral Agreement: http://www.european-accreditation.org EA: Certificates and reports issued by bodies accredited by MLA and MRA members are considered to have the same degree of credibility, and are accepted in MLA and MRA countries. A 673--RA 3

2. NORMEN EN RICHTLIJNEN De metingen zijn uitgevoerd conform het kwaliteitshandboek van het Laboratorium voor Akoestiek en de volgende normen: Geluidisolatiemeting ISO 40-3:995 N.B. Acoustics - Measurement of sound insulation in buildings and of building elements - Part 3: Laboratory measurements of airborne sound insulation of building elements De norm ISO 40-3 is binnen alle landen van de EG aanvaard als Europese Norm EN ISO 40-3:995 Geluidabsorptiemeting ISO 354:2003 2) Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation room N.B. De norm ISO 354 is binnen alle landen van de EU aanvaard als Europese Norm EN 354:2003 Andere normen waarnaar in voorliggend rapport verwezen wordt ISO 40-:997 Acoustics - Measurement of sound insulation of building elements - Part : Requirements for laboratory test facilities with suppresed flanking transmission N.B. De norm ISO 40- is binnen alle landen van de EG aanvaard als Europese Norm EN ISO 40-:997 ISO 40-2:99 Acoustics - Measurement of sound insulation of building elements - Part 2: Determination, verification and application of precision data N.B. De norm ISO 40-2 is binnen alle landen van de EG aanvaard als Europese Norm EN 2040-2:993 ISO 77-:996 N.B. Acoustics - Rating of sound insulation in buildings and of building elements - Part : Airborne sound insulation De norm ISO 77- is binnen alle landen van de EG aanvaard als Europese Norm EN ISO 77-:996 2) In deze norm is aangegeven dat in het rapport bij iedere meting de gemiddelde nagalmtijd van de lege nagalmkamer en van de nagalmkamer met het te onderzoeken materiaal per frequentieband aangegeven dient te worden. Om de opdrachtgever niet te belasten met een grote reeks cijfers welke niet relevant zijn om de kwaliteit van het product te beoordelen, zijn deze in dit rapport weggelaten. Uiteraard kunnen deze cijfers op verzoek van de opdrachtgever achteraf nog verstrekt worden. A 673--RA 4

ISO 654:997 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound absorption ASTM-C423-90a Standard Test Method for Sound Absorption and Sound Absorption Coefficients by the Reverberation Room Method A 673--RA 5

3. ONDERZOCHTE CONSTRUCTIE De te onderzoeken gevelconstructie werd opgebouwd gebruikmakend van de navolgende materialen (gegevens zijn verstrekt door de opdrachtgever en/of verkregen uit eigen waarnemingen. 3.. Toegepaste materialen Binnendozen SAB B90/500 fabrikant: SAB Deze stalen binnendoos bestaat uit een gesloten staalprofiel met afmetingen: lengte x breedte = 4280 x 500 mm. De binnendoosbreedte bedraagt 90 mm en de materiaaldikte 0,75 mm. SAB B90/500 P3ZZ fabrikant: SAB Deze stalen binnendoos bestaat uit een geperforeerd staalprofiel met afmetingen: lengte x breedte = 4280 x 500 mm. De binnendoosbreedte bedraagt 90 mm en de materiaaldikte 0,75 mm. De breedte van het geperforeerde oppervlak is 345 mm. De gatdiameter is 3 mm en de h.o.h. afstand 5,5 mm bij een vierkantpatroon. De perforatiegraad van de perforatiestrook bedraagt ca. 23%, effectief ca. 6%. SAB B90/600 fabrikant: SAB Deze stalen binnendoos bestaat uit een gesloten staalprofiel met afmetingen: lengte x breedte = 4280 x 600 mm. De binnendoosbreedte bedraagt 90 mm en de materiaaldikte 0,75 mm. SAB B0/600 fabrikant: SAB Deze stalen binnendoos bestaat uit een gesloten staalprofiel met afmetingen: lengte x breedte = 4280 x 600 mm. De binnendoosbreedte bedraagt 90 mm en de materiaaldikte 0,75 mm. SAB B0/600 P3ZZ fabrikant: SAB Deze stalen binnendoos bestaat uit een geperforeerd staalprofiel met afmetingen: lengte x breedte = 4280 x 600 mm. De binnendoosbreedte bedraagt 0 mm en de materiaaldikte 0,75 mm. Het breedte van het geperforeerde oppervlak is 455 mm. De A 673--RA 6

gatdiameter is 3 mm en de h.o.h. afstand 5,5 mm bij een vierkantpatroon. De perforatiegraad van de perforatiestrook bedraagt ca. 23%; effectief ca. 7%. Minerale wol 209 DUO 30 mm fabrikant: Rockwool type: 209 DUO 30 mm afmetingen: 200 x 500 x 30 mm, oppervlakte gewicht ca. 6, kg/m 2 (gewogen) 209 DUO 30 mm fabrikant: Rockwool type: 209 DUO 30 mm afmetingen: 200 x 600 x 30 mm, oppervlakte gewicht ca. 6,2 kg/m 2 (gewogen) 209 DUO 50 mm fabrikant: Rockwool type: 209 DUO 50 mm afmetingen: 200 x 500 x 50 mm, oppervlakte gewicht ca. 6,5 kg/m 2 (gewogen) 209 DUO SONO 50 mm fabrikant: Rockwool type: 209 DUO 50 mm afmetingen: 200 x 500 x 50 mm, oppervlakte gewicht ca. 6,4 kg/m 2 (gewogen) extra: enkelzijdig voorzien van alufolie 209 DUO 70 mm fabrikant: Rockwool type: 209 DUO 70 mm afmetingen: 200 x 600 x 70 mm, oppervlakte gewicht ca. 7,7 kg/m 2 (gewogen) 209 DUO SONO 70 mm fabrikant: Rockwool type: 209 DUO 70 mm afmetingen: 200 x 600 x 70 mm, oppervlakte gewicht ca. 7,5 kg/m 2 (gewogen) extra: enkelzijdig voorzien van alufolie Buitenbeplating SAB 35/035 fabrikant: SAB Verticale geprofileerde stalen buitenbeplating met een damwand hoogte van ca. 35 mm en een staaldikte van ca. 0,75 mm. Lengte x breedte = 2790 x 035 mm. A 673--RA 7

SAB 27/000 fabrikant: SAB Horizontale buitenbeplating met een sinus (golf) hoogte van ca. 27 mm en een materiaaldikte van ca. 0,75 mm. Lengte x breedte = 4280 x 000 mm. Omega profiel fabrikant: SAB Stalen profiel ter bevestiging van de SAB 27/000 buitenbeplating. Staaldikte bedraagt ca. mm. Lengte x breedte x hoogte = 2790 x 50 x 20 mm. 3.2. Geluidisolatie Alle systemen zijn aangebracht in de meetopening en tegen een houten randbalk geschroefd (kopmaat ca. 50 x 70 mm). Alle constructies zijn rondom de meetopening aan weerszijden zorgvuldig afgedicht met acrylaat kit. Binnenzijde (meetruimte 2), buitenzijde (meetruimte ). De volgende metaalbouw systemen zijn onderzocht: variant (figuur 6); opbouw van binnen naar buiten - SAB B90/500 horizontaal gestapeld en d.m.v. stalen parkers bevestigd tegen de houten regels. Onderling zijn de dozen eveneens gekoppeld met stalen parkers, h.o.h. 000 mm. - 209 DUO 30 mm geklemd tussen de flenzen van de binnendozen. - SAB 35/035 met primaire bevestigers (ca. 3,5/m 2 ) aan de binnendozen gemonteerd en onderling verbonden met secundaire bevestigers. variant 2 (figuur 7); opbouw van binnen naar buiten - SAB B90/500 horizontaal gestapeld en d.m.v. stalen parkers bevestigd tegen de houten regels. Onderling zijn de dozen eveneens gekoppeld met stalen parkers, h.o.h. 000 mm. - 209 DUO 30 mm geklemd tussen de flenzen van de binnendozen. - Omega profiel verticaal ten opzichte van en aan de binnendozen bevestigd d.m.v. primaire bevestigers, 6 x 2 bevestigers per profiel. De profielen hebben een h.o.h. afstand van ca. 350 mm. Totaal ca. 4,0/m 2. - SAB 27/000 met secundaire bevestigers op de omega profielen gemonteerd, 7 bevestigers per profiel. Totaal ca. 2,5/m 2. variant 3 (figuur 8); opbouw van binnen naar buiten - SAB B90/600 horizontaal gestapeld en d.m.v. stalen parkers bevestigd tegen de houten regels. Onderling zijn de dozen eveneens gekoppeld met stalen parkers, h.o.h. 000 mm. A 673--RA 8

- 209 DUO 30 mm geklemd tussen de flenzen van de binnendozen. - SAB 35/035 met primaire bevestigers (ca. 3,5/m 2 ) aan de binnendozen gemonteerd en onderling verbonden met secundaire bevestigers. variant 4 (figuur 9); opbouw van binnen naar buiten - SAB B90/500 P3ZZ horizontaal gestapeld en d.m.v. stalen parkers bevestigd tegen de houten regels. Onderling zijn de dozen eveneens gekoppeld met stalen parkers, h.o.h. 000 mm. - 209 DUO 50 mm + alu folie geklemd tussen de flenzen van de binnendozen. - SAB 35/035 met primaire bevestigers (ca. 3,5/m 2 ) aan de binnendozen gemonteerd en onderling verbonden met secundaire bevestigers. variant 5 (figuur 0); opbouw van binnen naar buiten - SAB B90/500 horizontaal gestapeld en d.m.v. stalen parkers bevestigd tegen de houten regels. Onderling zijn de dozen eveneens gekoppeld met stalen parkers, h.o.h. 000 mm. - 209 DUO 50 mm geklemd tussen de flenzen van de binnendozen. - SAB 35/035 met primaire bevestigers (ca. 3,5/m 2 ) aan de binnendozen gemonteerd en onderling verbonden met secundaire bevestigers. variant 6 (figuur ); opbouw van binnen naar buiten - SAB B0/600 P3ZZ horizontaal gestapeld en d.m.v. stalen parkers bevestigd tegen de houten regels. Onderling zijn de dozen eveneens gekoppeld met stalen parkers, h.o.h. 000 mm. - 209 DUO 70 mm + alu folie geklemd tussen de flenzen van de binnendozen. - SAB 35/035 met primaire bevestigers (ca. 3,5/m 2 ) aan de binnendozen gemonteerd en onderling verbonden met secundaire bevestigers. variant 7 (figuur 2); opbouw van binnen naar buiten - SAB B0/600 horizontaal gestapeld en d.m.v. stalen parkers bevestigd tegen de houten regels. Onderling zijn de dozen eveneens gekoppeld met stalen parkers, h.o.h. 000 mm. - 209 DUO 70 mm geklemd tussen de flenzen van de binnendozen. - SAB 35/035 met primaire bevestigers (ca. 3,5/m 2 ) aan de binnendozen gemonteerd en onderling verbonden met secundaire bevestigers. Zie de figuren 3 t/m 5 voor foto s en tekeningen van enkele onderzochte constructies. A 673--RA 9

3.3. Geluidabsorptie: De volgende metaalbouw systemen zijn onderzocht: variant 8 (figuur 4); opbouw van boven naar onder (boven is zichtzijde) - SAB B90/500 P3ZZ aaneengesloten op de buitenbeplating geplaatst. - 209 DUO SONO 50 mm geklemd tussen de flenzen van de binnendozen. - SAB 35/035 aaneengesloten op de ondersteuningsconstructie geplaatst. variant 9 (figuur 5); opbouw van boven naar onder (boven is zichtzijde) - SAB B0/600 P3ZZ aaneengesloten op de buitenbeplating geplaatst. - 209 DUO SONO 70 mm geklemd tussen de flenzen van de binnendozen. - SAB 35/035 aaneengesloten op de ondersteuningsconstructie geplaatst. De gepresenteerde resultaten gelden alleen voor de hier beproefde monsters onder de laboratorium omstandigheden zoals omschreven. Het laboratorium kan geen uitspraak doen over de representativiteit van de onderzochte monsters. A 673--RA 0

4. GELUIDISOLATIE 4.. Methode De metingen zijn uitgevoerd conform ISO 40-3 in de isolatiemeetruimten van Peutz bv te Mook. Een nadere omschrijving van de meetruimten is in figuren en 2 van dit rapport gegeven. De geluidisolatiemetingen worden in twee richtingen uitgevoerd door verwisseling van zend- en ontvangfunctie. De uiteindelijke geluidisolatiewaarden zijn gemiddeld over beide meetrichtingen. In ISO 40-3 wordt de luchtgeluidisolatie van een object gedefinieerd als de "sound reduction index R" welke wordt bepaald volgens vergelijking en uitgedrukt in db : S = L - L +0 lg () A R 2 waarin : L = geluiddrukniveau in de zendruimte [db] L 2 = geluiddrukniveau in de ontvangruimte [db] S = oppervlakte van het te testen object [m 2 ] A = equivalente geluidabsorptie [m 2 ] in de ontvangruimte berekend volgens : 0,6 V A = (2) T waarin : V = volume van de ontvangruimte [m 3 ] T = nagalmtijd in de ontvangruimte [s] 4.2. Nauwkeurigheid De nauwkeurigheid van de berekende geluidisolaties kan getalsmatig worden uitgedrukt in termen van de herhaalbaarheid (binnen één laboratorium) en de reproduceerbaarheid (tussen verschillende laboratoria). 4.2.. Herhaalbaarheid (r) Wanneer kort na elkaar twee keer een geluidisolatiemeting wordt uitgevoerd met een zelfde methode aan een identiek meetobject onder gelijkblijvende omstandigheden is de A 673--RA

waarschijnlijkheid 95% dat het verschil tussen de twee metingen onderling maximaal r bedraagt. Om inzicht te krijgen in de herhaalbaarheid van de luchtgeluidisolatiemetingen tussen twee meetruimten van Peutz bv is een onderzoek uitgevoerd conform ISO 40-2. Uit dit onderzoek blijkt dat de herhaalbaarheid in de frequentiebanden 00 t/m 250 Hz maximaal r = 2,0 db bedraagt en daarboven tot 350 Hz maximaal r =,3 db. De herhaalbaarheid betrekking hebbende op de ééngetalswaarde R w bedraagt maximaal r = 0,7 db, zodat bij afronding op hele db's (zoals in ISO 77 voorgeschreven) uitgegaan kan worden van een nauwkeurigheid van ± db. Uit deze meetresultaten blijkt dat herhaalbaarheid (ruimschoots) voldoet aan de eisen gesteld in ISO 40-2. 4.2.2. Reproduceerbaarheid (R) Wanneer twee keer een geluidisolatiemeting wordt uitgevoerd met een zelfde methode aan een identiek meetobject in verschillende laboratoria onder andere omstandigheden is de waarschijnlijkheid 95% dat het verschil tussen de twee metingen onderling maximaal R bedraagt. Mede op basis van diverse onderzoeken is in ISO 40-2 aangegeven welke reproduceerbaarheid verwacht mag worden. De reproduceerbaarheid van de eengetalswaarde R w bedraagt ca. R=3 db. 4.3. Omgevingscondities tijdens de metingen Tabel Omgevingscondities tijdens de metingen op 5 mei 2007 Ruimte Temperatuur [ C] relatieve vochtigheid [%] 6,5 55,9 2 6,8 52,8 A 673--RA 2

4.4. Resultaten De meetresultaten zijn weergegeven in onderstaande tabellen 2, 3 en in de figuren 6 t/m 2. Tabel 2 meetresultaten GELUIDISOLATIE [db] variant record nr. #224 2 #30 3 #436 4 #5 binnendoos: mineraalwol: buitenbeplating: bevestigers/extra: figuur nr.: B90/500 30 mm 35/035 ja/nee 6 B90/500 30 mm 27/000 ja/nee 7 B90/600 30 mm 35/035 ja/nee 8 B90/500 P3ZZ SONO 50 mm 35/035 ja/nee 9 frequentie [Hz] /3 oct. / oct. /3 oct. / oct. /3 oct. / oct. /3 oct. / oct. 00 25 60 9,3 2,8 27,9 2,8 8,9 23,8 29,3 22,2 20,3 2,5 25,7 22,0 8,2 5,2 9,4 7,2 200 250 35 33,0 39,2 43,8 36,6 35,0 39,8 44,2 38,2 32,6 39,2 44,6 36,3 24,6 29, 32,4 27,6 400 500 630 46,5 50,7 54,7 49,4 48,0 50,7 54,4 50,3 46,7 50, 53,8 49,3 36,8 42,0 45, 40,0 800 000 250 57,6 60,5 59,7 59, 56,9 60,5 64,4 59,6 57,6 60,0 59,0 58,8 49,4 52,4 53,5 5,4 600 2000 2500 57,4 54,5 58,6 56,5 67, 67,6 66,0 66,8 55,7 55,5 63, 57,0 52,9 5,5 57, 53,3 350 4000 5000 65,5 65,0 6,2 63,4 66,4 66, 65,4 65,9 67,5 66,5 62,7 65,0 62,4 62,6 59,6 R w (C;C tr ) 47(-4;-) db 48(-4;-) db 47(-4;-) db 39(-2;-8) db 6,3 A 673--RA 3

Tabel 3 meetresultaten GELUIDISOLATIE [db] Variant record nr. 5 #4 6 #473 7 #50 binnendoos: mineraalwol: buitenbeplating: bevestigers/extra: figuur nr.: B90/500 50 mm 35/035 ja/nee 0 B0/600 P3ZZ SONO 70 mm 35/035 ja/nee B0/600 70 mm 35/035 ja/nee 2 frequentie [Hz] /3 oct. / oct. /3 oct. / oct. /3 oct. / oct. 00 25 60 9,2 23,8 29,4 22,4 25,9 22,7 2,9 23,2 22,8 26,5 29,3 25,4 200 250 35 33,3 38,6 43, 36,6 27,7 3,9 34,9 30,5 34,4 40,5 44,6 37,9 400 500 630 46,3 49,4 52, 48,6 4,7 45,6 48,3 44,4 47,9 52,0 55, 50,7 800 000 250 55,5 56,6 55,7 55,9 52,4 55,8 58,2 54,8 57,5 58,2 57,6 57,8 600 2000 2500 53,8 52,3 57,5 54,0 56,7 55,2 60, 56,9 55,5 55,3 60,0 56,5 350 4000 5000 6,6 62,7 60,3 6,4 65, 64,3 64,3 64,6 64,9 66, 64,7 65,2 R w (C;C tr ) 47(-3;-0) db 43(-2;-7) db 49(-3;-9) db In de tabellen en de grafieken worden de gevonden isolatiewaarden per frequentieband gegeven. Uit deze waarden is verder nog berekend en aangegeven: - de "weighted sound reduction index R w " en de aanpassingstermen C en C tr conform ISO 77-. De in dit rapport gegeven geluidisolatiewaarden zijn gebaseerd op een proefoppervlak van 2 m 2. In praktijksituaties waar afmetingen en inklemmingswijze verschillen met de meetsituatie kunnen afwijkende meetresultaten gevonden worden. A 673--RA 4

5. GELUIDABSORPTIE De onderzochte constructie (zie omschrijving hoofdstuk 3) is met de zichtzijde naar de meetruimte gekeerd en op een draagconstructie geplaatst. De afstand van de zichtzijde van de constructie tot de vloer van de nagalmkamer (opbouwhoogte) bedroeg 400 mm. Om een praktijksituatie te simuleren is in de spouw, op de vloer van de nagalmkamer, geluidabsorberend materiaal aangebracht. De meetopstelling is conform type E400-mounting ISO 354:2003, Annex B (Test specimen mountings for sound absorption tests). De randen rondom het monster zijn afgedicht met 8 mm dikke geplastificeerde spaanplaten. 5.. Meetmethode De metingen zijn uitgevoerd volgens ISO 354 in de nagalmkamer van het Laboratorium voor Akoestiek van Peutz bv te Mook. De eigenschappen van de nagalmkamer worden in figuur 3 van dit rapport weergegeven. Door middel van nagalmmetingen wordt van de nagalmkamer de nagalmtijd bepaald in twee situaties: - wanneer de nagalmkamer leeg is; - wanneer in de nagalmkamer het te onderzoeken materiaal is opgesteld. Door het inbrengen van het te onderzoeken materiaal zal de nagalmtijd in de nagalmkamer in het algemeen korter worden. De afname van de nagalmtijd is een maat voor de ingebrachte hoeveelheid absorptie. Berekeningen en metingen worden uitgevoerd in /3-octaaf bandbreedte van 00 tot 5000 Hz, overeenkomstig de normen. Waar van toepassing worden uit deze tertsbandwaarden octaafbandwaarden berekend. Uit de nagalmmetingen van de lege nagalmkamer wordt het in de lege nagalmkamer aanwezige equivalente geluidabsorptie-oppervlak A (per frequentieband) berekend volgens vergelijking 3 en uitgedrukt in m 2 55,3 V A = 4 Vm (3) c T waarin : V = volume van de lege nagalmkamer [m 3 ] T = de nagalmtijd in de lege nagalmkamer [sec.] m = "power attenuation coefficient" in de lege nagalmkamer, deze wordt berekend volgens vergelijking 5 [m - ] A 673--RA 5

c = de snelheid van geluid in lucht, deze wordt berekend volgens vergelijking 4 [m/s] c = 33+ 0,6t (4) waarin : t = temperatuur [ C] α m = (5) 0 lg (e) waarin : α = "attenuation coefficient" berekend volgens ISO 963- Op analoge wijze wordt het equivalente geluidabsorptie-oppervlak A 2 na het aanbrengen van het te onderzoeken monster volgens vergelijking 4 berekend en uitgedrukt in m 2 55,3 V A 2 = 4 Vm 2 (6) c T2 waarin : c en V dezelfde betekenis hebben als in vergelijking 3 en T 2 = de nagalmtijd in de nagalmkamer na aanbrengen van het te onderzoeken monster [sec] m 2 = "power attenuation coefficient" in de nagalmkamer na aanbrengen van het te onderzoeken monster, deze wordt berekend volgens vergelijking 5 en uitgedrukt in [m - ] Het equivalente geluidabsorptie-oppervlak A van het onderzochte monster wordt berekend volgens vergelijking 7 2 A = A A [m ] (7) 2 Wanneer het een monster betreft met een aaneengesloten oppervlak van 0 à 2,6 m 2 dan dient de geluidabsorptie-coëfficiënt α S te worden berekend volgens vergelijking 8: A α s = [-] (8) S waarin: S = het oppervlak van het onderzochte monster [m 2 ] 5.2. Meetnauwkeurigheid De nauwkeurigheid van de berekende absorptiecoëfficiënten kan getalsmatig worden uitgedrukt in termen van herhaalbaarheid (binnen één laboratorium) en reproduceerbaarheid (tussen verschillende laboratoria). A 673--RA 6

De herhaalbaarheid is de waarde waaronder het absolute verschil tussen twee enkelvoudige meetresultaten, die zijn verkregen : - met eenzelfde methode, - met een identiek meetobject, - onder gelijkblijvende omstandigheden van het laboratorium, uitvoering, apparatuur in een kort tijdsinterval, met een waarschijnlijkheid van 95% wordt verwacht te liggen. Om inzicht te krijgen in de herhaalbaarheid van de absorptiemetingen in de nagalmkamer van Peutz bv te Mook zijn metingen uitgevoerd conform ISO 354: 2003 en is de herhaalbaarheid berekend volgens ISO 354:985 Annex C. Uit de berekende resultaten blijkt dat in het frequentiegebied van 00 t/m 200 Hz en bij 5000 Hz de herhaalbaarheid (r) maximaal 0,2 is. Voor de frequenties van 250 t/m 4000 Hz bedraagt de herhaalbaarheid maximaal r = 0,09. 5.3. Omgevingscondities In onderstaande tabel 4 zijn de ten tijde van de geluidabsorptiemetingen gemeten omgevingscondities weergegeven. Tabel 4 Omgevingscondities tijdens de metingen nagalmkamer temperatuur [ C] barometrisch druk [kpa] relatieve vochtigheid [%] leeg variant 8 8,0 00,5 53,9 variant 8 8,4 00,5 58,9 leeg variant 9 8, 0,4 48,4 variant 9 7,9 0,5 50,6 5.4. Meetresultaten De resultaten van de absorptiemeting worden weergegeven in onderstaande tabel 5 en in de figuren 4 en 5. Gemeten is in tertsbanden. De resultaten van de octaafbanden ontstaan door rekenkundige middeling van de resultaten van de tertsbanden. Verder zijn uit de per frequentieband berekende absorptiewaarden nog de volgende ééngetalsaanduidingen berekend en aangegeven: - de "Noise Reduction Coefficient (NRC)" volgens de Amerikaanse norm ASTM-C423. Dit is het rekenkundig gemiddelde van de absorptiecoefficienten bij de tertsen 250, 500, 000 en 2000 Hz, afgerond op 0,05. - de "Weighted sound absorption coefficient α w " volgens ISO 654. A 673--RA 7

Tabel 5 meetresultaten geluidabsorptiecoëfficiënt α s variant nr. binnendoos: mineraalwol: buitenbeplating: figuur nr.: 8 B90/500 P3ZZ 50 mm + alu 35/035 4 9 B0/600 P3ZZ 70 mm + alu 35/035 5 frequentie [Hz] /3 oct. / oct. /3 oct. / oct. 00 25 60 0,4 0,69 0,67 0,59 0,42 0,53 0,55 0,50 200 250 35 0,66 0,75 0,83 0,75 0,62 0,66 0,68 0,65 400 500 630 0,77 0,80 0,78 0,78 0,60 0,66 0,67 0,64 800 000 250 0,76 0,75 0,70 0,74 0,65 0,62 0,6 0,63 600 2000 2500 0,66 0,65 0,60 0,64 0,62 0,6 0,62 0,62 350 4000 5000 α w NRC 0,55 0,5 0,5 0,47 0,65(L) 0,75 0,60 0,58 0,6 0,65 0,65 0,65 De gegeven absorptiecoëfficiënten mogen niet als materiaalconstanten gezien worden, daar de absorptie niet alleen afhangt van het materiaal zelf. De wijze van aanbrengen, de grootte van het materiaaloppervlak en de plaats ervan in de ruimte, beïnvloeden mede de absorptie. Mook, Th. Scheers Hoofd Laboratorium voor Akoestiek ir. G.M.A. Perquin directeur Dit rapport bestaat uit: 8 pagina's en 5 figuren. A 673--RA 8

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK PEUTZ bv Lindenlaan 4, 6584 AC MOLENHOEK (LB) Verdieping OVERZICHT ventilator demper plenum demper vide nagalmkamer (E) vloeren/ daken (8) hamerzolder (9) afvoerleidingen opslag 2800+ vide Begane grond (afgesloten) doorvoeropening (A) b x h = 300 x 905 mm plenum ventilatieruimte (6) nagalmkamer (C) (D) ontvangkamer zendkamer sanitair overlangs- (5) meetruimten (4) (B) (3) (2) () (7) wc werkplaats cv spreekkamer analyse douche overhead-deur MEETOPENINGEN (b x h in mm): (B) 000 x 2200 mm (C) 500 x 250 mm (D) 4300 x 2800 mm (E) 4000 x 4000 mm 0 2 3 4 5 m schaal rapport nr. A 673--RA figuur

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK PEUTZ bv Lindenlaan 4, 6584 AC MOLENHOEK (LB) ISOLATIE-MEETRUIMTES De meetruimtes voldoen aan de in ISO-40-3 gestelde eisen. Verdere gegevens: - inhoud ontvangkamer: m3 - inhoud zendkamer: 94 m3 - oppervlak proefwand: 2,0 m2 Beide vertrekken zijn trillinggeïsoleerd opgesteld door het toepassen van een zogenaamde kamer-in-kamer constructie. Hierdoor wordt flankerende transmissie tot een minimum beperkt. hoogte: langs de wanden 2840 verloopt naar 2920 bij rand vloer-meetopening dilatatie hoogte bij a: 3055 hoogte bij b: 3058 hoogte bij c: 3052 hoogte bij d: 3062 a detail A b meetopening C (500 x 250) (2) ONTVANGKAMER (vloer-meetopening in "plafond") meetopening D (2 m2) (4297 x 2796) d () ZENDKAMER testwand sanitair installaties c maten in mm 0 2 3 4 5 m schaal globaal detail A kitvoeg op rugvulling wandpositie 3 x multiplex 40 x 20 mm 80 mm 20 360 mm rapport nr. A 673--RA figuur 2

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK FOTO S Binnendozen: Buitenbeplating: Diversen: binnendozen tegen houten regels buitenbeplating (damwand) omega profielen t.b.v. sinus -beplating minerale wol in binnendozen buitenbeplating (sinus) Rockwool 209 DUO SONO rapport nr. A 673--RA figuur 3

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK HORIZONTALE DOORSNEDEN SAB 35/035 buitenbeplating (damwand) : SAB B90/500 2: 209 DUO 30 mm 8 30 90 26 2 3 350 4 350 350 3: SAB 35/035 4: Schroeven, 4297 zie ook fig. 5 SAB 27/000 buitenbeplating (sinus) : SAB B90/500 2: 209 DUO 30 mm 8 30 90 26 2 3 350 5 6 4 350 350 3: SAB 27/000 4: Schroeven, 4297 5: Schroeven, 6: Omega profiel zie ook fig. 0 rapport nr. A 673--RA figuur 4

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK VERTICALE DOORSNEDEN SAB 35/035 buitenbeplating (damwand) SAB 27/000 buitenbeplating (sinus) 2 3 500 500 500 500 500 277 4 2 3 4 6 500 500 500 500 500 277 000 000 777 90 30 35 90 30 26 8 rapport nr. A 673--RA figuur 5

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK LUCHTGELUIDISOLATIE VAN EEN SCHEIDINGSCONSTRUCTIE CONFORM ISO 40-3:995 opdrachtgever: Rockwool Benelux BV onderzochte constructie: Variant : SAB B90/500 2: 209 DUO 30 mm 3: SAB 35/035 30 90 4: Schroeven, ca. 3,5/m2 35 2 3 4 25.3 035 volume meetruimte: m 3 70 db Insulat rel. 2.4, mode bestandsnaam: a673 S#:222-223 ##:224 volume meetruimte: 94 m 3 oppervlakte proefwand: 2 m 2 gemeten in: Peutz Laboratorium voor Akoestiek signaal: breedband ruis bandbreedte: /3 octaaf ISO 77-:996 R w (C;C tr ) = 47(-4;-) db /3 oct. / oct. ref. curve (ISO 77) luchtgeluidisolatie R 60 50 40 30 20 0 25 250 500 k frequentie 2k 4k Hz 9,3 33,0 46,5 57,6 57,4 65,5 /3 oct. 2,8 39,2 50,7 60,5 54,5 65,0 db 27,9 43,8 54,7 59,7 58,6 6,2 / oct. 2,8 36,6 49,4 59, 56,5 63,4 db publicatie is slechts toegestaan in de vorm van dit gehele blad Mook, 5-05-2007 rapport nr. A 673--RA figuur nr. 6

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK LUCHTGELUIDISOLATIE VAN EEN SCHEIDINGSCONSTRUCTIE CONFORM ISO 40-3:995 opdrachtgever: Rockwool Benelux BV onderzochte constructie: Variant 2 : SAB B90/500 2: 209 DUO 30 mm 3: SAB 27/000 4: secundaire schroeven, ca. 2,5 /m 2 5: primaire schroeven, ca. 4,0 /m 2 8 30 26 90 2 3 350 5 6 4 6: Omega profiel volume meetruimte: 94 m 3 volume meetruimte: m 3 70 db oppervlakte proefwand: 2 m 2 gemeten in: Peutz Laboratorium voor Akoestiek 60 Insulat rel. 2.4, mode bestandsnaam: a673 S#:299-300 ##:30 signaal: breedband ruis bandbreedte: /3 octaaf ISO 77-:996 R w (C;C tr ) = 48(-4;-) db /3 oct. / oct. ref. curve (ISO 77) luchtgeluidisolatie R 50 40 30 20 0 25 250 500 k frequentie 2k 4k Hz 8,9 35,0 48,0 56,9 67, 66,4 /3 oct. 23,8 39,8 50,7 60,5 67,6 66, db 29,3 44,2 54,4 64,4 66,0 65,4 / oct. 22,2 38,2 50,3 59,6 66,8 65,9 db publicatie is slechts toegestaan in de vorm van dit gehele blad Mook, 5-05-2007 rapport nr. A 673--RA figuur nr. 7

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK LUCHTGELUIDISOLATIE VAN EEN SCHEIDINGSCONSTRUCTIE CONFORM ISO 40-3:995 opdrachtgever: Rockwool Benelux BV onderzochte constructie: Variant 3 : SAB B90/600 2: 209 DUO 30 mm 3: SAB 35/035 30 90 4: Schroeven, ca. 3,5/m2 35 2 3 4 25.3 035 volume meetruimte: m 3 80 db Insulat rel. 2.4, mode bestandsnaam: a673 S#:434-435 ##:436 volume meetruimte: 94 m 3 oppervlakte proefwand: 2 m 2 gemeten in: Peutz Laboratorium voor Akoestiek signaal: breedband ruis bandbreedte: /3 octaaf ISO 77-:996 R w (C;C tr ) = 47(-4;-) db /3 oct. / oct. ref. curve (ISO 77) luchtgeluidisolatie R 70 60 50 40 30 20 25 250 500 k frequentie 2k 4k Hz 20,3 32,6 46,7 57,6 55,7 67,5 /3 oct. 2,5 39,2 50, 60,0 55,5 66,5 db 25,7 44,6 53,8 59,0 63, 62,7 / oct. 22,0 36,3 49,3 58,8 57,0 65,0 db publicatie is slechts toegestaan in de vorm van dit gehele blad Mook, 2-05-2007 rapport nr. A 673--RA figuur nr. 8

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK LUCHTGELUIDISOLATIE VAN EEN SCHEIDINGSCONSTRUCTIE CONFORM ISO 40-3:995 opdrachtgever: Rockwool Benelux BV onderzochte constructie: Variant 4 : SAB B90/500 P3ZZ 2: 209 DUO SONO 50 mm 3: SAB 35/035 50 90 4: Schroeven, ca. 3,5/m2 35 2 4 3 25.3 035 volume meetruimte: m 3 70 db volume meetruimte: 94 m 3 oppervlakte proefwand: 2 m 2 60 gemeten in: Peutz Laboratorium voor Akoestiek signaal: breedband ruis bandbreedte: /3 octaaf 50 Insulat rel. 2.4, mode bestandsnaam: a673 S#:49-50 ##:5 ISO 77-:996 R w (C;C tr ) = 39(-2;-8) db /3 oct. / oct. ref. curve (ISO 77) luchtgeluidisolatie R 40 30 20 0 25 250 500 k frequentie 2k 4k Hz 8,2 24,6 36,8 49,4 52,9 62,4 /3 oct. 5,2 29, 42,0 52,4 5,5 62,6 db 9,4 32,4 45, 53,5 57, 59,6 / oct. 7,2 27,6 40,0 5,4 53,3 6,3 db publicatie is slechts toegestaan in de vorm van dit gehele blad Mook, 5-05-2007 rapport nr. A 673--RA figuur nr. 9

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK LUCHTGELUIDISOLATIE VAN EEN SCHEIDINGSCONSTRUCTIE CONFORM ISO 40-3:995 opdrachtgever: Rockwool Benelux BV onderzochte constructie: Variant 5 : SAB B90/500 2: 209 DUO 50 mm 3: SAB 35/035 50 90 4: Schroeven, ca. 3,5/m2 35 2 4 3 25.3 035 volume meetruimte: m 3 70 db volume meetruimte: 94 m 3 Insulat rel. 2.4, mode bestandsnaam: a673 S#:2-3 ##:4 oppervlakte proefwand: 2 m 2 gemeten in: Peutz Laboratorium voor Akoestiek signaal: breedband ruis bandbreedte: /3 octaaf ISO 77-:996 R w (C;C tr ) = 47(-3;-0) db /3 oct. / oct. ref. curve (ISO 77) luchtgeluidisolatie R 60 50 40 30 20 0 25 250 500 k frequentie 2k 4k Hz 9,2 33,3 46,3 55,5 53,8 6,6 /3 oct. 23,8 38,6 49,4 56,6 52,3 62,7 db 29,4 43, 52, 55,7 57,5 60,3 / oct. 22,4 36,6 48,6 55,9 54,0 6,4 db publicatie is slechts toegestaan in de vorm van dit gehele blad Mook, 4-05-2007 rapport nr. A 673--RA figuur nr. 0

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK LUCHTGELUIDISOLATIE VAN EEN SCHEIDINGSCONSTRUCTIE CONFORM ISO 40-3:995 opdrachtgever: Rockwool Benelux BV onderzochte constructie: Variant 6 : SAB B0/600 P3ZZ 2: 209 DUO SONO 70 mm 3: SAB 35/035 70 0 4: Schroeven, ca. 3,5/m2 35 25.3 2 035 3 4 volume meetruimte: m 3 80 db volume meetruimte: 94 m 3 Insulat rel. 2.4, mode bestandsnaam: a673 S#:47-472 ##:473 oppervlakte proefwand: 2 m 2 gemeten in: Peutz Laboratorium voor Akoestiek signaal: breedband ruis bandbreedte: /3 octaaf ISO 77-:996 R w (C;C tr ) = 43(-2;-7) db /3 oct. / oct. ref. curve (ISO 77) luchtgeluidisolatie R 70 60 50 40 30 20 25 250 500 k frequentie 2k 4k Hz 25,9 27,7 4,7 52,4 56,7 65, /3 oct. 22,7 3,9 45,6 55,8 55,2 64,3 db 2,9 34,9 48,3 58,2 60, 64,3 / oct. 23,2 30,5 44,4 54,8 56,9 64,6 db publicatie is slechts toegestaan in de vorm van dit gehele blad Mook, 2-05-2007 rapport nr. A 673--RA figuur nr.

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK LUCHTGELUIDISOLATIE VAN EEN SCHEIDINGSCONSTRUCTIE CONFORM ISO 40-3:995 opdrachtgever: Rockwool Benelux BV onderzochte constructie: Variant 7 : SAB B0/600 2: 209 DUO 70 mm 3: SAB 35/035 70 0 4: Schroeven, ca. 3,5/m2 35 25.3 2 035 3 4 volume meetruimte: m 3 80 db volume meetruimte: 94 m 3 Insulat rel. 2.4, mode bestandsnaam: a673 S#:508-509 ##:50 oppervlakte proefwand: 2 m 2 gemeten in: Peutz Laboratorium voor Akoestiek signaal: breedband ruis bandbreedte: /3 octaaf ISO 77-:996 R w (C;C tr ) = 49(-3;-9) db /3 oct. / oct. ref. curve (ISO 77) luchtgeluidisolatie R 70 60 50 40 30 20 25 250 500 k frequentie 2k 4k Hz 22,8 34,4 47,9 57,5 55,5 64,9 /3 oct. 26,5 40,5 52,0 58,2 55,3 66, db 29,3 44,6 55, 57,6 60,0 64,7 / oct. 25,4 37,9 50,7 57,8 56,5 65,2 db publicatie is slechts toegestaan in de vorm van dit gehele blad Mook, 22-05-2007 rapport nr. A 673--RA figuur nr. 2

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK PEUTZ bv Lindenlaan 4, 6584 AC MOLENHOEK (LB) De nagalmkamer voldoet aan de in ISO 354:2003 gestelde eisen. Verdere gegevens: volume V : 24 m 3 oppervlak S t (wanden + vloer + plafond) : 29 m 2 NAGALMKAMER diffusie: door de vorm van de ruimte en door het aanbrengen van 6 gekromde en 2 vlakke reflecterende panelen met een totaal oppervlak van ca. 3 m 2 is een voldoende diffusie bereikt. nagalmtijden van de lege nagalmkamer gemeten op 4-05-2007 frequentie (/ oct.) 25 250 500 000 2000 4000 Hz nagalmtijd 9,99 8,06 8,4 6,92 4,78 3,00 s herhaalbaarheid r c.f. ISO 354:985 annex C (zie hoofdstuk 4.2 van dit rapport). r bij hoge α 0,3 0,08 0,06 0,03 0,05 0,09 - r bij lage α 0, 0,02 0,0 0,02 0,02 0,05 - Absorb versie 4.3.3, mode 7 bestandsnaam: a673 E#:-38 T = 8, o C p = 0,4 kpa h = 48,4 % plattegrond a (A) (B) h= 4700 mm d kader waarbinnen de opstelling gemeten wordt (afgesloten) testopeningen (breedte x hoogte in mm) (A): 300 x 800 (B): 000 x 2200 (C): 500 x 250 h= 700 mm h2= 4300 mm hoogte bij: a: 5573 mm b: 502 mm c: 5000 mm d: 5580 mm 0 2m rapport nr. A 673--RA figuur nr. 3 b (C) h= 700 mm c luidspreker (4x) microfoon (3x)

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK GELUIDABSORPTIEMETING IN DE NAGALMKAMER CONFORM ISO 354:2003 opdrachtgever: Rockwool Benelux BV onderzochte constructie: Variant 8 Absorb versie 4.3.3, mode 7 bestandsnaam: a673 E#:3-38 F#:4-76 A#:77 T = 8,0 o C T2 = 8,4 o C p = 00,5 kpa p2 = 00,5 kpa h = 53,9 % h2 = 58,9 % : SAB B90/500 P3ZZ 2: 209 DUO SONO 50 mm 3: SAB 35/035 volume nagalmkamer: 24 m 3 oppervlak monster:,3 m 2 opbouwhoogte: 0,35 m gemeten in: laboratorium signaal: breedband ruis bandbreedte: /3 octaaf α w (ISO 654) = 0,65(L) NRC (ASTM C423) = 0,75 /3 oct. / oct. absorptiecoëfficiënt αs 350,2,0 0,8 0,6 0,4 0,2 draagconstructie te onderzoeken object, aaneengesloten omkadering laboratoriumvloer 0,0 25 250 500 k frequentie 2k 4k Hz 0,4 0,66 0,77 0,76 0,66 0,55 /3 oct. 0,69 0,75 0,80 0,75 0,65 0,5 0,67 0,83 0,78 0,70 0,60 0,47 / oct. 0,59 0,75 0,78 0,74 0,64 0,5 publicatie is slechts toegestaan in de vorm van dit gehele blad Mook, 4-05-2007 rapport nr. A 673--RA figuur nr. 4 tape 2 3 90 50

LABORATORIUM VOOR AKOESTIEK Absorb versie 4.3.3, mode 7 bestandsnaam: a673 E#:240-275 F#:52-87 A#:276 T = 8, o C T2 = 7,9 o C p = 0,4 kpa p2 = 0,5 kpa h = 48,4 % h2 = 50,6 % GELUIDABSORPTIEMETING IN DE NAGALMKAMER CONFORM ISO 354:2003 opdrachtgever: Rockwool Benelux BV onderzochte constructie: Variant 9 : SAB B0/600 P3ZZ 2: 209 DUO SONO 70 mm 3: SAB 35/035 volume nagalmkamer: 24 m 3 oppervlak monster:,3 m 2 opbouwhoogte: 0,38 m gemeten in: laboratorium signaal: breedband ruis bandbreedte: /3 octaaf α w (ISO 654) = 0,65 NRC (ASTM C423) = 0,65 /3 oct. / oct. absorptiecoëfficiënt αs 380,2,0 0,8 0,6 0,4 0,2 draagconstructie te onderzoeken object, aaneengesloten omkadering laboratoriumvloer 0,0 25 250 500 k frequentie 2k 4k Hz 0,42 0,62 0,60 0,65 0,62 0,60 /3 oct. 0,53 0,66 0,66 0,62 0,6 0,58 0,55 0,68 0,67 0,6 0,62 0,65 / oct. 0,50 0,65 0,64 0,63 0,62 0,6 publicatie is slechts toegestaan in de vorm van dit gehele blad Mook, 5-05-2007 rapport nr. A 673--RA figuur nr. 5 tape 2 3 0 205