VERZORGING DIESELTANK Henk Bos Een paar feiten * Volgens de nieuwe standaarden voor motorbrandstof die milieucommissaris Stavros Dimas woensdag 31 januari 2007 namens de Europese Commissie heeft aangekondigd, wordt het zwavelgehalte in gasolie voor binnenvaartmotoren van de huidige 2000 ppm in vijf jaar stapsgewijs teruggebracht naar 1000 ppm na 2008, 300 ppm na 2009 en 10 ppm per 31 december 2011. Met 10 ppm (deeltjes per miljoen) zal de brandstof voor de binnenvaart op termijn net zo zwavelarm zijn als die voor het wegverkeer. * Bacteriën zitten in alle dieselbrandstof. U krijgt deze gratis meegeleverd! Het verlagen van het zwavelgehalte vermindert ook de natuurlijke weerstand tegen bacterie- en schimmelgroei. Het risico van vervuilde diesel bestaat met name bij bunkerstations voor de recreatievaart, zo blijkt uit onderzoek. Hoe en waar precies de diesel besmet is geraakt, daar zijn de deskundigen nog niet uit. Het watergehalte van de geleverde diesel mag maximaal 200 mg/kg bedragen volgens de norm EN590! De koektrommel Vroeger gingen we op zondag regelmatig bij oma op bezoek. Daar op de tafel stond prominent een koektrommel. Daar heb ik me wel eens afgevraagd waarom de koekjes in een trommel zaten en niet op een schaal lagen. Op een bepaald moment heb ik dit aan opa gevraagd die me uitlegde waarom ze in een dichte trommel zaten. Als je een koekje in de kamer legt trekt deze water aan, wordt zacht en dat is lang niet zo lekker. Aan dit voorval moest ik denken toen mij gevraagd werd om iets over de gevolgen te zeggen van de toevoegingen van biologische oorsprong aan de brandstof. Een volgende vraag was: Is het belangrijk om de tank volledig te vullen voor de winter. Vanmorgen was er een mailtje met de vraag van "Wij hebben een vraagje over de dieseltank. Moet er in de wintermaanden nog iets toegevoegd worden aan de diesel tegen algvorming. Wij horen hier verschillende verhalen over." Het een heeft met het ander te maken. Er zijn de laatste weken wat artikelen verschenen in de diverse watersportbladen over het winter klaarmaken van een schip. Na het nauwgezet lezen van de artikelen viel het me op dat er een paar essentiële delen ontbreken. * Heel geleidelijk worden er brandstoffen van biologische oorsprong toegevoegd aan diesel en benzine. Daardoor treden ook de effecten ervan geleidelijk op. De watersport in Nederland (72.800 motorboten / kajuitzeilboten en circa 8000 schepen langer dan 20 meter) is gedwongen om de brandstof voor het wegverkeer te gebruiken. Daarom gaan we in dit verhaal uitleggen waarom u meer filters gaat gebruiken en het beter is om de brandstoftank een keer schoon te maken. Ingelamineerde brandstoftanks in polyester schepen kunnen ook problemen opleveren terwijl in sommige gevallen de motor voortijdig gereviseerd zal moeten worden. Nederland is door de EU regels verplicht om de uitstoot van CO2 te verminderen. In de brandstof voor het wegverkeer wordt daarom het biologische aandeel geleidelijk verhoogd. * 2 % biobrandstoffen in 2007 (B2). * 3,25 % biobrandstoffen in 2008. * 4,25 % biobrandstoffen in 2010. (zie: IENM/BSK-2011/153828) * 5,5% biobrandstoffen in 2014 (zie: IENM/BSK-2011/153828) http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2011/11/16/brief-staatssecretaris-van-infrastructuur-en-milieu-over-bio-brandstoffen/lp-i-m-0000001292.pdf Helaas moet de watersport de brandstof betrekken bij de pompstations voor het wegverkeer zodat de pleziervaart problemen oploopt die niet waren voorzien. Bij auto's is de omloopsnelheid van de brandstof hoog terwijl de pleziervaart in de winter maanden lang niet vaart. Bij voorkeur moet de diesel binnen 90 dagen verbruikt zijn om problemen te voorkomen. De biocomponenten zijn onstabiel dit komt door het water wat in de diesel zit Door hydrolyse kan het bio-deel weer omgevormd worden tot hun oorspronkelijke bestanddelen waaronder methylalcohol en een zuur waarbij het water dient als katalysator. CD Motortechniek 2011 Dieseltank verzorging. Blz. 1
Het verplichte gebruik van biobrandstof in de diesel leidt tot een verhoogd risico op bacterie en schimmel vorming in uw dieseltank (de bio component is immers voedsel voor deze organismen). Daardoor is er een verhoogd risico op filter blocking, We hebben hetzelfde fenomeen gekend bij de overgang naar de laagzwavelige dieselbrandstof, daar de brandstof door de ontzwaveling meer en meer polair wordt: elektrisch geladen, daardoor trekt het vaste deeltjes uit de opslagtank aan en en houdt ze vast. Hier komt nog eens bij dat biodiesel hygroscopisch is (trekt tot 8% meer water aan) in tegenstelling tot minerale diesel die water afstoot (hydrofoob). Een bijkomend verschijnsel is dat het bepaalde soorten rubber aantast, dit kunnen pakkingen zijn maar ook de binnenkant van uw brandstofslang. Het is dan ook zaak de dieseltank schoon en vrij van water te houden! * Ongeveer 60% van de reddingacties van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij wordt uitgevoerd ten behoeve van de watersport. Hierbij treedt een aantal wetmatigheden op. Zo is in veel gevallen motorpech de oorzaak van problemen. In 38% van de gevallen betreft het een storing aan het brandstofsysteem. Opmerkingen * R66: Herhaalde blootstelling kan een droge of een gebarsten huid veroorzaken. Diesel aan je handen is niet fijn voor de huid. Velen ontwikkelen daarvoor een allergie. Gebruik daarom vinyl handschoenen om je handen te beschermen. * S23: Damp niet inademen. Schadelijk: kan longschade veroorzaken. * Zorg dat er altijd voldoende absorptie materiaal aanwezig is in de nabijheid van de installatie. Zorg voor poetslappen, garagepapier of een keukenrol om gemorste olie op te vangen of te verwijderen. Ruim de gemorste brandstof direct op met behulp van deze adsorptiemiddelen. Het absorptiemiddel moet worden afgevoerd als gevaarlijk afval. * Zorg voor een af te sluiten blikken bus om de bevuilde lappen af te voeren. Onder ongunstige omstandigheden kunnen ze tot zelfontbranding overgaan. * Maak van te voren een planning wat u wilt gaan vervangen of controleren. * Zoek alle relevante gereedschappen en onderdelen bij elkaar en leg ze gesorteerd klaar voor gebruik. Bij het linkervoorbeeld is water toegevoegd aan diesel van 10 jaar oud. Ook na een jaar blijft er een duidelijke scheiding tussen de heldere diesel en het water. Bij het rechter voorbeeld is het helemaal mis. De diesel is niet helder en het water vormt door de alcoholcomponenten een emulsie wat als een kleverige deken over de filters komt te liggen waardoor de motor onvoldoende brandstof krijgt. Hier helpt alleen een totale revisie van het brandstof systeem. Spoelen van de tank is hier onvoldoende. Bij een polyethyleentank zou ik deze vervangen en een metalen tank dient gestoomd te worden om zo veel mogelijk sporen te vernietigen. Bacteriegroei We hebben gezien dat sinds 2009 een bijmenging van gemiddeld 5% (maximaal 7%) biodiesel van overheidswege verplicht is. Tezamen met het verlaging van het zwavelgehalte leidt dit tot een sterk toegenomen gevoeligheid van de brandstof voor bacterievorming. Deze bacteriën produceren restproducten die tot verstopping of zelfs schade aan componenten van het brandstofsysteem kunnen leiden. Bacteriegroei wordt in de hand gewerkt door: Water in de brandstof Deze bacteriën leven op in het grensgebied tussen de dieselolie en water. Door het water-aantrekkende karakter (hygroscopisch zijn) van biodiesel trekken er vanuit het water kleine druppeltjes in de diesel, die het werkzame oppervlak aanzienlijk vergroten. CD Motortechniek 2011 Dieseltank verzorging. Blz. 2
Brandwerend gaas Het water is hier duidelijk zichtbaar en dient zo snel mogelijk verwijderd te worden. Er zijn geen sporen van bacteriën zichtbaar. Hoge temperaturen De bacteriegroei neemt explosief toe met de temperatuur. Bij 40 C gedijen de bacteriën het best. Stilstand Naarmate de brandstof langer in de tank zit hebben de bacteriën meer tijd zich te vermenigvuldigen. Daarom is het belangrijk om de tankinhoud af te sluiten voor het contact met de buitenlucht. Een volle tank is te vergelijken met een groot koekje die in de kamer ligt. Een lege tank daarentegen is een klein koekje die weinig water op kan nemen. Zie voor het afsluiten van het contact met de buitenlucht het kopje "Tankontluchting". Ter voorkoming van bacteriegroei is het van groot belang bovengenoemde factoren tegen te gaan. Het watergehalte in de tank dient minimaal gehouden te worden door deze periodiek af te tappen en te zorgen dat er geen water in kan komen. Door het goed volhouden van de tank wordt condensvorming verminderd maar niet voorkomen. De brandstof dient zo koel mogelijk bewaard te worden. Ook hier geldt dat een binnenopstelling in de winter gunstig is daar opwarming door zonlicht vermeden wordt. De brandstof opvoerpompen van dieselmotoren leveren veel meer brandstof dan de motor nodig heeft. Meestal is dit overschot een veelvoud van het gebruik. Door een waterafscheider in het circuit op te nemen wordt er continue water verwijderd uit de brandstof. Door dit regelmatig af te tappen wordt het watergehalte zo laag mogelijk gehouden. Een nadeel van de retourleiding is dat het gebruikt wordt om de inspuitpomp af te koelen waardoor de tank warmer wordt wat weer bacterie groei bevorderd. In het volgende verhaal gaan we bekijken wat we kunnen doen om het watergehalte in de brandstoftank zo laag mogelijk te laten worden. * Filters schoon; * Leidingen schoon; * Tank schoon; * Goed gemonteerde ontluchting en de vulopening voorzien van een nieuwe pakking; * Tijdens de winter de ontluchtingsleiding afsluiten met een flexibel membraan; * Waterafscheider met een vacuüm manometer in de zuigleiding. Filters Kijk na het wisselen van het brandstof voorfilter en het fijnfilter deze na op vervuiling. Maak ze open en kijk grondig. U kunt dan een idee krijgen over de vervuiling van de tank. Vergeet niet het filtertje in de brandstof opvoerpomp schoon te maken. CD Motortechniek 2011 Dieseltank verzorging. Blz. 3
* Sluit de tank nauwkeurig door het deksel, de pakkingen en de tank zorgvuldig te reinigen en sluit alle leidingen weer aan. * Vul de tank met diesel afkomstig van een tankstation aan de weg. Tankontluchting en ontluchtingsleiding controleren Ontluchtingsnipel zo hoog mogelijk monteren! Foto: Camiel Eltink Leidingen Als de filters vuil zijn, zijn ook de leidingen vuil. Blaas ze door met perslucht. Sluit de leidingen weer zorgvuldig aan zodat er later geen valse lucht naar binnen kan. Kijk in de tank Eens per 10 jaar is het dringend noodzakelijk om in de tank te kijken. Het is een heel karwei om dit te doen maar er zit niets anders op. Doet u het nu niet dan bent u aan de beurt nadat u weer naar de wal bent gesleept door de reddingsmaatschappij of iemand anders. Als het een bergingsmaatschappij is kost het wel erg veel pils. Controleer de brandstof tank grondig op vervuiling en water. Neem het deksel los en kijk met een lamp en eventueel een spiegel naar de bodem. Is de tank sterk verontreinigd gebruik dan de link onderaan dit verhaal. Als er niet te veel vuil of water is kunt u dit verwijderen door: - afzuigen met een hevelende slang en gericht "stofzuigen" of - met een tampon aan een metalen draad (tampons nemen wel water op maar geen brandstof) of - een smeerolie afzuigtank (olie extractor) of - de inhoud via een pompje, filter met waterafscheider, terug te pompen in de tank. A B C Van links naar rechts: A. Een olie extractor kan goed gebruikt worden om het water uit de brandstoftank te zuigen. Neem wel een schoon stukje slang. B. Foute constructie! De ontluchtingsleiding komt vanaf de onderkant. Buiswater loopt zo de brandstof tank in om daar zijn verwoestend werk te beginnen. C. De ontluchtingsleiding komt hier van boven zodat binnenkomend buiswater weer naar buiten kan lopen. Lastiger is de brandstof vuldop. De pakkingring dient dan ook periodiek vervangen te worden om lekwater te voorkomen. D. De constructie van deze ontluchtingsnippel is fout daar de bocht de verkeerde kant op loopt. CD Motortechniek 2011 Dieseltank verzorging. Blz. 4 D
* Inspecteer of de ontluchtingsleiding van bovenaf komt naar de ontluchting in de huid. * Bind dmv een veter en een vinylhandschoen de ontluchting waterdicht af, zodat er geen waterdamp naar de tank kan. Eventueel de ontluchtingsleiding los nemen en deze afsluiten met een vinyl handschoen. De ontluchtingsleiding wel ophangen zodat hij verticaal blijft. Voor een goede overwintering is het denk ik veel beter om: De brandstof tank leeg te houden in de winter! De voordelen zijn: * Geen absorbtie van waterdamp. * Geen hydrolyse van het biologische deel waardoor de tank niet kan corroderen. * Geen bacterie groei. Uit Dit is beter dan ongedefinieerde toevoegingen aan de brandstof. Bij de levering van de brandstof zitten er door de maatschappij toegevoegde additieven in om bv het verlies van de smerende werking van de verwijderde zwavel te compenseren. De reactie met andere additieven is niet te voorspellen! Gebruik bij het vullen altijd een filter met een waterafstotend membraan. De vultrechter kost weinig en kan een hoop problemen voorkomen daar water en vuil in een appart gedeelte verzameld wordt. Vooral in het buitenland een must! Pompje Voor meer info zie: http://bds.home.xs4all.nl/info_artikel/03_brandstoftank_info_20m- 25;_26,_%2027,_28,_31;_32.pdf Bij tankvervuiling kunt u kontakt opnemen met de heer Ton van Dompseler van de firma Dintra in Putten. Hij heeft een ruime ervaring met deze materie. Email: info@dintra.nl Website: http://www.dintra.nl Van op de sloop verkregen onderdelen heb ik een fuel-polisher gemaakt om onderweg de inhoud van de brandstoftank te kunnen filteren bij een dubieuze levering, zonder dat de motor loopt. Bij elke levering in het buitenland neem ik een monster in een schoon petflesje. Na een dag kun je aan de inhoud zien of het tijd wordt voor actie. Daar we in de zomer zeer lange reizen maken is het een onmisbaar onderdeel gebleken van onze uitrusting aan boord. Op de foto is de inlaat verbonden met de uitlaat om te voorkomen dat er brandstof uitloopt als hij niet in gebruik is. CD Motortechniek 2011 Dieseltank verzorging. Blz. 5 In