Handboek huurdersorganisaties Deel 6: Het geld
Handboek huurdersorganisaties Deel 6 Het geld De ¼nanciën in theorie en praktijk
Handboek huurdersorganisaties Deel 6: Het geld - de financiën in theorie en praktijk Eerste druk, november 2011 samenstelling Nederlandse Woonbond auteur Kees de Jong medewerker Maarten den Ouden vormgeving René Jongeneelen foto s Zie pagina 56 drukwerk Roto Smeets GrafiServices Utrecht uitgever Nederlandse Woonbond Nieuwe Achtergracht 17 1018 XV Amsterdam telefoon 020-5517700 telefax 020-5517799 e-mail info@woonbond.nl internet www.woonbond.nl ISBN 978-90-6965-096-8 NUR 752 auteursrechten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze brochure mag worden verveelvoudigd of opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Inhoudsopgave 1 Inleiding... 6 Leeswijzer... 9 2 Financiering volgens de Overlegwet... 10 De vernieuwde Overlegwet... 12 Aanbeveling Aedes en Woonbond... 13 3 De praktijk... 16 Woonbondonderzoek... 18 Soorten huurdersorganisaties... 20 Bewonerscommissies... 21 Bijdrage van de leden en/of donateurs... 22 Andere financieringsbronnen... 22 4 De begroting... 26 Hoe aan de slag?... 28 Kosten... 29 Nieuwe huurdersorganisatie... 31 Baten... 31 Overleg over de begroting... 32 5 Aandachtspunten financieel beheer... 34 Termijnen... 36 Bewaken van de begroting... 36 Financieel jaarverslag... 36 Boekhouding... 37 Reserveringen... 37 Bestuursaansprakelijkheid... 38 De kas(controle)commissie... 38 Bijlagen 1 Voorbeeld financiële regeling... 41 2 Waardering van en voor vrijwilligers in huurdersorganisaties... 45 3 Overzicht mogelijke begrotingsposten... 50 4 Voorbeeldbrief aan verhuurder... 54 Fotoverantwoording... 56
1
Hoofdstuk 1 Inleiding In deel 6 van het Handboek Huurdersorganisatie staan de financiën centraal, uiteraard een zeer belangrijk onderwerp voor iedere huurdersorganisatie of bewonerscommissie. Op basis van de (in 2009 verbeterde) Overlegwet hebben huurdersorganisaties recht op voldoende financiële ondersteuning door de verhuurder, of dat nu een woningcorporatie is of een commerciële verhuurder. In dit deel komen alle geldaspecten aan de orde.
Handboek huurdersorganisaties - Deel 6 - Het geld Deel 6 van het Handboek Huurdersorganisaties gaat over geld, een belangrijk onderwerp voor iedere huurdersorganisatie en bewonerscommissie. Zij moeten over voldoende financiële middelen kunnen beschikken om hun werk goed te doen. Door de vernieuwde Overlegwet, die op 1 januari 2009 in werking is getreden, is de financiering van huurdersorganisaties aanzienlijk verbeterd. Verhuurders met meer dan 25 woningen zijn verplicht een financiële bijdrage te leveren aan huurdersorganisaties die voldoen aan de eisen van de Overlegwet. De verhuurder vergoedt aan de huurdersorganisatie de kosten die rechtstreeks samenhangen met en redelijkerwijze noodzakelijk zijn voor de vervulling van de taken, staat er in artikel 7. Het onderscheid tussen de corporatiesector en de commerciële sector is daarbij verdwenen. Dat is met name goed nieuws voor huurdersorganisaties die te maken hebben met een commerciële (of particuliere) verhuurder. In theorie moet de financiële bijdrage alle relevante uitgaven van huurdersorganisaties dekken, inclusief het lidmaatschap van de Woonbond, scholingsactiviteiten en het inhuren van professionele ondersteuning door bijvoorbeeld het Woonbond Kennis- en Adviescentrum (wka). Verhuurders met meer dan 25 woningen zijn verplicht een financiële bijdrage te leveren aan huurdersorganisaties die voldoen aan de eisen van de Overlegwet. Helaas is de praktijk vaak weerbarstiger dan de theorie. Nog regelmatig hoort de Woonbond dat verhuurders weigeren om bepaalde kosten te vergoeden en dat huurdersorganisaties bijna moeten bedelen om geld. En ook huurdersorganisaties houden soms zelf de hand op de knip, terwijl dat op basis van de Overlegwet niet nodig zou hoeven zijn. Ze begroten bepaalde posten te laag, waardoor ze aan het eind van het jaar geld te kort komen. Of ze vergeten bijvoorbeeld een begrotingspost op te nemen voor het volgen van cursussen of voor deskundige ondersteuning. Ook de positie van bewonerscommissies is vaak lastig, zeker als ze onderdeel zijn van een grote huurdersorganisatie. Volgens de Overlegwet hebben bewonerscommissies namelijk geen recht op directe financiering van de verhuurder. Hoeveel geld ze daadwerkelijk ontvangen hangt af van de bereid willigheid van de verhuurder en de huurdersorganisatie waarvan ze deel uitmaken. In de praktijk blijkt dat de nodige problemen op te leveren. Ook het financiële beheer verloopt niet altijd van een leien dakje, bijvoorbeeld omdat er geen goed functionerende kas(controle)commissie is. In 2008, vlak voordat de vernieuwde Overlegwet van kracht werd, heeft de Woonbond onderzoek gedaan naar de financiën van huurdersorganisaties. Dat leverde geen rooskleurig beeld op. De bijdrage van corporaties aan hun huurdersorganisatie bedroeg in 2008 gemiddeld een schamele 1 5,20 per woning, oftewel 43 eurocent per maand. Huurdersorganisaties in de commerciëie sector kregen iets meer: 1 5,60 (47 cent per maand). Veel huurdersorganisaties gaven te kennen dit bedrag te laag te vinden. Het is daarom te hopen dat de verbeterde Overlegwet huurdersorganisaties en verhuurders heeft gemotiveerd om een hogere bijdrage af te spreken. 8
Hoofdstuk 1 - Inleiding Een flink steuntje in de rug daarbij is de Aanbeveling financiering huurdersorganisaties (februari 2010) van de Woonbond en Aedes vereniging van woningcorporaties. Deze aanbeveling biedt woningcorporaties en huurdersorganisaties in de corporatiesector een bruikbaar kader voor de vergoeding en de facilitering van huurdersorganisaties en bewonerscommissies. Ook voor huurdersorganisaties in de commerciële sector is deze aanbeveling goed bruikbaar. Er staan heel veel nuttige aanbevelingen in die ze kunnen gebruiken in het overleg met hun verhuurder (of beheerder) over hun financiële ondersteuning. Leeswijzer Door de vernieuwde Overlegwet, die op 1 januari 2009 in werking is getreden, is de financiering van huurdersorganisaties aanzienlijk verbeterd. Deel 6 van het Handboek Huurdersorganisaties is als volgt opgebouwd. Hoofdstuk 2 gaat over de financiering van huurdersorganisaties (en bewonerscommissies) op basis van de vernieuwde Overlegwet. Centraal daarin staat de gezamenlijke aanbeveling van Aedes en Woonbond. In hoofdstuk 3 komt de praktijk aan bod. Huurdersorganisaties zijn er in alle maten en soorten. Waar lopen ze zoal tegenaan? Welke knelpunten zijn er? En wat kunnen ze doen om hun financiële positie te verbeteren? Ook andere financieringsbronnen komen in dit hoofdstuk aan de orde. In hoofdstuk 4 komt de begroting aan de orde. Hoe stel je een begroting op? Wat zijn je inkomsten(bronnen)? Welke kosten(posten) voer je op? Hoe bewaak en verantwoord je de uitgaven? Het laatste hoofdstuk zoomt in op een aantal aandachtspunten bij het financieel beheer, zoals het financieel jaarverslag, de boekhouding en de belangrijke rol van de kas(controle)commissie. Als bijlagen vindt u de complete tekst van de Aanbeveling van Aedes en Woonbond, een overzicht van mogelijke begrotingsposten en een voorbeeldbrief voor huurdersorganisaties. 9