RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK BASISSCHOOL DE BUNDEL School : Basisschool De Bundel Plaats : Apeldoorn BRIN-nummer : 23RY Onderzoeksnummer : 82278 Datum schoolbezoek : 26 juni 2006 Datum vaststelling : 10 november 2006
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...5 2 KWALITEITSPROFIEL...7 3 BESCHOUWING...11 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT...15 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool De Bundel - 26-6-2006 3
1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 26 juni 2006 bezocht de Inspectie van het Onderwijs Basisschool De Bundel in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs 2005. Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. De inspectie kan besluiten om niet alleen de kernindicatoren te onderzoeken, maar meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dat kan op grond van het kwaliteitsprofiel van de school zijn dat naar aanleiding van een vorig schoolbezoek is opgesteld. Ook risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn, afspraken die met de school zijn gemaakt of door de school toegestuurde informatie kunnen daar aanleiding toe zijn. Omdat er sprake is van een nieuwe organisatiestructuur is besloten om toch alle indicatoren van kwaliteitszorg te onderzoeken om daarmee een compleet beeld van de school te krijgen. De toegevoegde indicatoren staan cursief vermeld in het kwaliteitsprofiel van hoofdstuk 2. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan geen documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Wel is kennis genomen van het Jaarcontract 2005-2006 waarin de afspraken tussen school en bevoegd gezag zijn vastgelegd. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool De Bundel - 26-6-2006 5
De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de jaarlijkse vragenlijst en de aanvullende vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek zijn bij de analyse betrokken. Analyse van de door leraren en leerlingen ingevulde vragenlijsten. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1, 2, 3, 4, 7 en 8. Gesprekken met de directie en de coördinator van de leerlingenzorg over de kwaliteit van de kernindicatoren. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie en team. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool De Bundel - 26-6-2006 6
2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van Basisschool De Bundel Kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs. 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 3.5 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool De Bundel - 26-6-2006 7
Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 11.3 De school voert de zorg planmatig uit. 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool De Bundel - 26-6-2006 8
Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool De Bundel - 26-6-2006 9
3 BESCHOUWING In dit hoofdstuk wordt een beschouwing gegeven over de kwaliteit van het onderwijs op De Bundel in Apeldoorn. Na een beschrijving van ontwikkelingen in de context van de school volgt de algemene conclusie. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een toelichting op de algemene conclusie. Context De school valt onder het bevoegd gezag van de Bestuurscommissie Openbaar Primair Onderwijs Apeldoorn. Op 1 augustus 2006 verandert de bestuursstructuur. De organisatie wordt verzelfstandigd en ondergebracht in een nieuwe stichting met de naam Leerplein055. De 31 scholen voor primair onderwijs worden aangestuurd door een algemeen directeur en vier unit directeuren. De Bundel heeft tot en met het schooljaar 2003-2004 gewerkt met twee locaties die elk voor alle acht groepen onderwijs verzorgden: De Bundel-West en De Bundel-Oost. De school stond onder leiding van één directeur en twee locatiecoördinatoren. Met ingang van 1 augustus 2004 is De Bundel-Oost als zelfstandige school verder gegaan onder de naam Het Woudhuis met brinnummer 27XE. De Bundel-West is verder gegaan onder de naam De Bundel onder het brinnummer 23RY. Beide scholen stonden onder leiding van één directeur. De directiestructuur verandert op 1 augustus 2006. Beide scholen krijgen dan een eigen directeur. Op de laatste teldatum (oktober 2005) staan 202 leerlingen op De Bundel ingeschreven. De directie verwacht voor de komende jaren een stabiel leerlingenaantal van ongeveer 200 leerlingen. Vrijwel alle leerlingen (97 procent) hebben geen leerlingengewicht; de overige leerlingen hebben een leerlinggewicht 0.70. Het team heeft in de laatste jaren te maken gehad met meerdere gevallen van ziekteverzuim. Dit heeft tot extra werkdruk geleid en tevens remmend gewerkt op onderwijskundige veranderingen. De situatie is inmiddels verbeterd waardoor nieuwe mogelijkheden ontstaan voor verandertrajecten. Het schoolgebouw biedt voldoende onderwijskundige mogelijkheden, maar te weinig werk- en overlegruimtes voor de coördinator van de leerlingenzorg en het team. Met een inmiddels geplande verbouwing zullen de knelpunten verdwijnen. De inspectie concludeert dat de ontwikkelingen in de context van de school vooral positief zijn. Het ziekteverzuim blijft echter een aandachtspunt. Algemene conclusie Vergelijking van gegevens met voorgaande jaren zijn door het zelfstandig verdergaan van Het Woudhuis in 2004 beperkt tot de schooljaren 2004-2005 en 2005-2006. De inspectie concludeert dat er sinds de inspectiebezoek van 2005 (Jaarlijks onderzoek) geen ingrijpende veranderingen hebben plaatsgevonden. Op veel onderdelen is de kwaliteit gehandhaafd, maar door meerdere redenen, waaronder de organisatorische gevolgen van de verzelfstandiging van De Bundel en het ziekteverzuim, is de ontwikkeling van de school vertraagd. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool De Bundel - 26-6-2006 11
Alle aspecten van het pedagogisch-didactisch handelen dragen voldoende bij aan de kwaliteit van de school. Enkele onderdelen van het klassenmanagement blijven wel een aandachtspunt voor de school. De afstemming van de instructie en de verwerking op de verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen is op schoolniveau van voldoende kwaliteit. Wel zijn er duidelijke verschillen waargenomen. Datzelfde geldt ook voor de mate waarin de leerlingen verantwoordelijkheid krijgen voor hun eigen leerproces. Monitoring en coaching zijn daarbij noodzakelijk omdat er op deze onderdelen nog te weinig sprake is van een doorgaande lijn. De resultaten liggen zowel op tussentijdse momenten als aan het einde van de basisschoolperiode op een niveau dat verwacht mag worden en dragen daarmee voldoende bij aan de kwaliteit van de school. Toelichting De kwaliteitszorg krijgt op De Bundel voldoende aandacht. Kwaliteitsdenken maakt waarneembaar deel uit van de schoolcultuur. Vrijwel alle indicatoren van kwaliteitszorg zijn voldoende waarneembaar in de school aanwezig. De school heeft op leerlingniveau voldoende inzicht in de samenstelling van de leerlingenpopulatie en in de specifieke onderwijsvragen van de leerlingen in het bijzonder. Het managementcontract geeft inzicht in de aandachtspunten en veranderonderwerpen van het lopende schooljaar. Het document dient tevens als verantwoording naar het bevoegd gezag. Daarbij komen zowel de opbrengsten als de onderdelen van leren en onderwijzen voldoende aan de orde. De evaluatie van de opbrengsten krijgt momenteel te weinig systematische aandacht. Hoewel de gegevens wel beschikbaar zijn, vinden er slechts incidenteel analyses plaats en krijgen de uitkomsten geen vervolg in het kader van de schoolontwikkeling. Op bovenschools niveau is afgesproken dat de Kwaliteitsmeter van Beekveld en Terpstra het zelfevaluatie-instrument is waarmee periodiek de onderdelen van leren en onderwijzen worden geëvalueerd. Dit instrument vervangt meerdere andere zelfevaluatie-activiteiten. De uitkomsten dienen tevens als basis voor het nieuwe schoolplan. De voorliggende aanpak leidt tot een voldoende cyclische aanpak van de kwaliteitszorg. Eerste ervaringen met de kwaliteitsmeter zijn recent beschikbaar gekomen. De leerlingen hebben daartoe vragenlijsten ingevuld. Met de rapporten van tevredenheidspeilingen onder ouders en leraren heeft de school voldoende inzicht in hun mening over de school. De uitkomsten van het onderzoek onder ouders heeft recent tot een inhoudelijke discussie en vervolgens nieuwe aanpak van (anti)pestgedrag geleid. De borging van gerealiseerde verbeteringen en veranderingen vindt voldoende gestructureerd plaats. De directie bewaakt dit aspect van kwaliteitszorg. Afspraken zijn vastgelegd in een bijlage bij het schoolplan. Voor de sociale veiligheid (indicator 1.7) geldt dat de school hier aandacht aan besteedt via het methodisch aanbod. Het beleid over sociale veiligheid is echter nog niet beschreven en vastgesteld. De indicator als geheel draagt daarmee in onvoldoende mate bij aan de kwaliteit van de school. Deze conclusie staat los van het feit dat de veiligheidsbeleving van leerlingen en teamleden als positief kan worden aangemerkt. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool De Bundel - 26-6-2006 12
Het leerstofaanbod voor Nederlandse taal en rekenen-wiskunde voldoet aan de kerndoelen en biedt voldoende mogelijkheden om in te spelen op de onderwijsvragen van de leerlingen. Versterking van het aanbod voor met name de taalontwikkeling in groep 1 en 2 is nodig. De leerlijnen en de tussendoelen zijn nu onvoldoende duidelijk vastgelegd. Dit onderdeel is terecht reeds een aandachtpunt van het team. De school besteedt aandacht aan passende leerstof voor leerlingen met meer mogelijkheden. Op basis van de bijgewoonde lessen constateert de inspectie dat het pedagogisch en didactisch handelen op alle indicatoren van voldoende niveau is. De lessen hebben een voldoende structuur, de uitleg is voldoende duidelijk en de leerlingen zijn actief bij de lessen betrokken. Twee indicatoren vragen om attentie. Uit de lesobservaties blijkt dat er binnen de school verschillen zijn bij de wijze waarop de leraren inspelen op verschillen in mogelijkheden tussen leerlingen. De onderwijs- en begeleidingsvragen van de leerlingen vertonen waarneembare verschillen. In de meeste groepen spelen de leraren daar voldoende op in, maar van een consistente lijn door de school is nog te weinig sprake. Hetzelfde geldt voor de manier waarop de leerlingen verantwoordelijkheid kunnen ontwikkelen voor hun eigen leerproces. Uit de op de school aanwezige gegevens blijkt dat de ouders nauw bij de school betrokken zijn. Ouders hebben ruime mogelijkheden daadwerkelijk ondersteunend bij de school betrokken te zijn. De uitvoering van de zorg vindt plaats aan de hand van beschreven procedures en adequate instrumenten. De toetskalender omvat voor alle groepen relevante signaleringsprogramma's voor de cognitieve vakken. Voor de sociaalemotionele ontwikkeling wil de school aansluiten bij het methodisch aanbod, maar van een objectieve signalering is slechts beperkt sprake. Hier ligt dan ook een verbeterpunt. Op basis van de toetsresultaten bepalen de leraren of leerlingen voor een handelingsplanning in aanmerking komen. Daartoe zijn criteria opgesteld. Van een grondige analyse van de resultaten is echter te weinig sprake. Trendanalyses en analyses op groepsniveau worden niet of nauwelijks gemaakt. Er zijn relatief veel handelingsplannen in bedrijf. Voor een deel van de handelingsplannen geldt dat de beschreven aanpak ook als onderdeel van het klassenmanagement kan worden aangemerkt. Handelingsplanning kan dan meer toegespitst worden op de specifieke zorgvragen. In bijzondere situaties kan ook extern advies ingewonnen worden vanuit het samenwerkingsverband WSNS. De handelingsplannen zijn gebaseerd op een model waarin de relevante onderdelen zijn opgenomen. Het formuleren van de doelen in meetbare en realistische termen heeft de aandacht van de coördinator van de leerlingenzorg, maar blijft een verbeterpunt. De uitvoering gebeurt volgens afspraak zowel binnen als buiten de groep en de resultaten komen tijdens leerlingbesprekingen aan de orde waarbij bepaald wordt wat het effect is geweest en welke vervolgstappen wenselijk zijn. De school maakt gebruik van de Cito eindtoets om haar opbrengsten te verantwoorden. De uitkomsten van de laatste twee schooljaren (2005 en 2006) liggen achtereenvolgens één maal rond en één maal onder het niveau dat verwacht mag worden. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool De Bundel - 26-6-2006 13
De school gebruikt aan het einde van het basisonderwijs geen genormeerde vragenlijst of instrument om de sociale vaardigheden van de leerlingen te bepalen. Om deze reden is van een beoordeling van indicator 12.2 afgezien. Voor de tussentijdse opbrengsten gaat de inspectie de resultaten na van de meest recente toets voor technisch lezen in groep 3 en 4, rekenen-wiskunde in groep 4 en 6 en begrijpend lezen in groep 6. De resultaten liggen op een niveau dat verwacht mag worden. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool De Bundel - 26-6-2006 14
4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een onderzoek plaats, waarbij de school eenmaal wordt bezocht. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool De Bundel - 26-6-2006 15