Onderzoek naar de luchtkwaliteit aan de Burgemeester voetenstraat te Ossendrecht en aan de Grindweg te Woensdrecht

Provincie Noord-Brabant Onderzoek naar de luchtkwaliteit aan de Burgemeester voetenstraat te Ossendrecht en aan de Grindweg te Woensdrecht Rapport 2012-0002-L-O, 1 mei 2013 Resultaten van het luchtkwaliteitonderzoek aan de Burgemeester Voetenstraat te Ossendrecht en Grindweg te Woensdrecht, meetperiode 1 januari 2012 tot 1 januari 2013. De metingen hebben betrekking op fijnstof (PM 10/PM 2,5), NO 2 en koolwaterstoffen. Projectverantwoordelijke: E.S. van der Bij Provincie Noord-Brabant Directie Ruimtelijke ontwikkeling & Handhaving (ROH) Bureau Milieumetingen (MM) Telefoon 073-6808252 Fax 073-6808002 www.brabant.nl/milieumetingen

Samenvatting In de Wet Luchtkwaliteit (Wlk) [1] staan wettelijke luchtkwaliteitsnormen opgenomen. Voor de luchtverontreinigende stoffen stikstof(di)oxiden (NO 2 en NO), koolmonoxide (CO), fijn stof (PM 10 ), benzeen (C 6 H 6 ), zwaveldioxide (SO 2 ) en lood (Pb) zijn in bijlage 2 van de Wet milieubeheer grenswaarden opgenomen. Voor de luchtverontreinigende stoffen ozon, arseen, cadmium, nikkel, benzo(a)pyreen zijn richtwaarden opgenomen. Toetsing van genoemde grens- of richtwaarden dient plaats te vinden op locaties waar sprake is van is van significante blootstelling (artikel 65 en 22 Regeling beoordeling luchtkwaliteit). Indien op een te beoordelen locatie niet voldaan wordt aan het toepasbaarheidsbeginsel dan is toetsing niet aan de orde. Indien op de te beoordelen locatie wel voldaan wordt aan het toepasbaarheidsbeginsel maar er geen sprake is van significante blootstelling dan is toetsing eveneens niet aan de orde. Gedurende de derogatieperiode gelden er op grond van de richtlijn tijdelijke overschrijdingsmarges. Die zijn in de Wm opgenomen als grenswaarden. Tot 2015 geldt er voor stikstofdioxide (NO 2 ) een verhoogde grenswaarde van 60 microgram/m 3 (jaargemiddelde), resp. 300 microgram/m 3 (uurgemiddelde). Het doel van het onderzoek is het in kaart brengen van de concentraties NO 2, fijn stof (PM 2,5 en PM 10), Benzeen, Tolueen, Ethylbenzeen en Xyleen in de buitenlucht, aan de Burgemeester Voetenstraat te Ossendrecht en aan de Grindweg te Woensdrecht. De locatie te Ossendrecht ligt ten Noord-Oosten van het Antwerpse industriegebied, de locatie te Woensdrecht ligt ten Noorden. De werkzaamheden zijn uitgevoerd conform het kwaliteitssysteem van het bureau Milieumetingen van de provincie Noord-Brabant. Dit kwaliteitssysteem voldoet aan de norm NEN-EN-ISO/IEC 17020 en is geaccrediteerd door de Raad voor Accreditatie onder registratienummer I073. De koolwaterstofmetingen vallen niet onder geaccrediteerde verrichtingen. De metingen met de beta-stofmonitor zijn medio 2012 geaccrediteerd. De wegingen van stoffilters (ter verificatie van de beta-stofmonitoren) zijn uitgevoerd door de buro Blauw, die hiervoor zijn geaccrediteerd. Weergegevens zijn verkregen van KNMI. De gegevens van het regionale station Huijbergen zijn afkomstig van het RIVM. Het onderzoek is gestart te Ossendrecht in december 2008 en Woensdrecht in december 2010. Deze rapportage beschrijft de resultaten van de metingen uitgevoerd van 1 januari 2012 tot 1 januari 2013. De geselecteerde locatie is aan de Burgemeester Voetenstraat te Ossendrecht ten Noord-Oosten van het Antwerpse industrie gebied. De locatie ligt tussen de woonkern van Ossendrecht en industrie gebied Antwerpen. Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 2/38

De geselecteerde locatie is aan de Grindweg te Woensdrecht ten Noorden van het Antwerpse industrie gebied. De locatie ligt tussen de woonkern van Woensdrecht en industrie gebied Antwerpen. Uit de meetresultaten van 1 januari 2012 tot 1 januari 2013 kunnen de volgende conclusies worden getrokken: NO 2 metingen: - De gemeten jaargemiddelde NO 2 concentratie bedraagt 26 en 34 g/m 3 voor Ossendrecht respectievelijk Woensdrecht. De jaargemiddelde grenswaarde uit de Wlk voor NO 2 bedraagt 40 g/m 3. Op de meetlocaties zijn de gemeten waarden lager dan de grenswaarde. - Er zijn geen overschrijdingen van de uurgemiddelde NO 2 concentratie van 200 g/m3 op de - De hoogste NO 2 concentratie van 111 g/m 3 komt voor uit windrichting WZW te Ossendrecht en voor Woensdrecht 102 g/m 3 bij een windrichting uit NNO. PM 10 bemonsteringen: - Het aantal overschrijdingen van de daggemiddelde PM 10 concentratie van 50 g/m 3 bedraagt op de meetlocatie Ossendrecht 17 en 18 voor Woensdrecht. Het maximaal toegestane aantal overschrijdingen van de daggemiddelde concentratie voor PM 10 bedraagt 35. Op de meetlocatie Ossendrecht en Woensdrecht zijn het aantal daggemiddelde overschrijdingen lager dan de grenswaarde. - De gemeten jaargemiddelde PM 10 concentratie op de meetlocaties bedraagt 23 en 22 g/m 3 voor Ossendrecht en Woensdrecht (exclusief zeezoutcorrectie). De jaargemiddelde grenswaarde uit de Wlk voor PM 10 bedraagt 40 g/m 3. Op de meetlocaties zijn de gemeten waarden lager dan de grenswaarde. - De hoogste daggemiddelde PM 10 concentratie van 91 en 90 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht komt voor bij een windrichting uit OZO. PM 2,5 bemonsteringen: - De gemeten jaargemiddelde PM 2,5 concentratie op de meetlocaties bedraagt 15 g/m 3.De jaargemiddelde grenswaarde uit de Wlk voor PM 2,5 bedraagt 25 g/m 3. Op de meetlocatie zijn de gemeten waarden lager dan de grenswaarde. - De hoogste gemiddelde PM 2,5 concentratie van 90 en 91 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht komt voor bij een windrichting uit OZO. Benzeen metingen: - De gemeten jaargemiddelde concentratie benzeen op de meetlocaties bedraagt 1,9 en g/m 3. De jaargemiddelde grenswaarde uit de Wlk voor benzeen bedraagt 5 ug/m 3. Op de - De hoogste uurgemiddelde benzeen concentratie van 208 en 59 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht kwamen voor op 9 mei 2012 tussen 22:00 en 23:00 bij een zuiden wind. Bij Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 3/38

wind afkomstig uit Z waait de wind over zuidelijk deel van het Antwerps industriegebied in de richting van de meetlocaties. Tolueen metingen: - De gemeten jaargemiddelde concentratie Tolueen bedraagt 2,2 en 1,9 g/m 3 voor Ossendrecht en Woensdrecht. - De hoogste uurgemiddelde tolueen concentratie van 26 en 20 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht komen voor bij WZW wind. Bij wind afkomstig uit WZW waait de wind over noordelijk deel van het Antwerps industriegebied in de richting van de meetlocaties. Ethylbenzeen metingen: - De gemeten jaargemiddelde concentratie ethylbenzeen bedraagt 0,3 en 0,4 g/m 3 voor Ossendrecht en Woensdrecht. - De hoogste uurgemiddelde ethylbenzeen concentratie van 10 en 58 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht komen voor bij WZW wind. Bij wind afkomstig uit WZW waait de wind over noordelijk deel van het Antwerps industriegebied in de richting van de meetlocaties. m-p-xyleen metingen: - De gemeten jaargemiddelde concentratie m-p-xyleen bedraagt 0,9 en 1,0 g/m 3 voor Ossendrecht en Woensdrecht. - De hoogste uurgemiddelde m-p-xyleen concentratie van 19 en 35 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht komen voor bij WZW en WNW wind. Bij wind afkomstig uit WZW en WNW waait de wind over noordelijk deel van het Antwerps industriegebied in de richting van de o-xyleen metingen: - De gemeten jaargemiddelde concentratie o-xyleen bedraagt 0,5 en 0,4 g/m 3 voor Ossendrecht en Woensdrecht. - De hoogste uurgemiddelde o-xyleen concentratie van 15 en 9 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht komen voor bij WZW wind. Bij wind afkomstig uit WZW waait de wind over noordelijk deel van het Antwerps industriegebied in de richting van de meetlocaties. Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 4/38

Inhoud 1 Inleiding 7 1.1 Algemeen 7 1.2 Aanleiding onderzoek 7 1.3 Doel van het onderzoek 7 1.4 Aanvullende projectinformatie 7 2 Algemeen 9 2.1 Kwaliteitsborging 9 2.2 Situatie meetlocatie Burgemeester Voetenstraat te Ossendrecht. 10 2.3 Situatie Meetlocatie Gemeentewerf aan Grindweg te Woensdrecht. 10 3 Uitvoering onderzoek 11 3.1 Methode 11 3.2 Meetprogramma 12 4 Resultaten 13 4.1 Toelichting op de meet- en rekenresultaten 13 4.2 Meetresultaten NO 2 13 4.3 Meetresultaten fijn-stof (PM 10 en PM 2,5) 14 4.4 Meetresultaten koolwaterstoffen 16 4.5 Meteorologie 17 5 Relatie tussen de windrichtingen op de PM10, PM2,5, koolwaterstoffen en NO2 concentraties. 18 5.1 Relatie windrichting op concentratie 18 5.2 Windroos PM 10 meetstation te Ossendrecht 19 5.3 Windroos PM 2,5 te Ossendrecht 20 5.4 Windroos PM 10 meetstation te Woensdrecht 21 5.5 Windroos PM 2,5 meetstation te Woensdrecht 22 5.6 Windroos NO 2 meetstation Ossendrecht 23 5.7 Windroos NO 2 meetstation Woensdrecht. 24 5.8 Windroos Benzeen meetstation Ossendrecht. 25 5.9 Windroos Benzeen meetstation Woensdrecht. 26 5.10 Windroos Tolueen meetstation Ossendrecht. 27 5.11 Windroos Tolueen meetstation te Woensdrecht. 28 5.12 Windroos Ethylbenzeen meetstation te Ossendrecht 29 5.13 Windroos Ethylbenzeen meetstation te Woensdrecht 30 5.14 Windroos m-p-xyleen meetstation te Ossendrecht 31 5.15 Windroos m-p-xyleen meetstation te Woensdrecht 32 5.16 Windroos o-xyleen meetstation te Ossendrecht 33 5.17 Windroos o-xyleen meetstation te Woensdrecht 34 6 Conclusie 35 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 5/38

7 Referenties 37 8 Verantwoording 38 Bijlage A. Situatie Meetlocatie Ossendrecht en Woensdrecht 3 pagina's Bijlage B. Tabel daggemiddelde meetwaarden 8 pagina's Bijlage C. Grafische weergave fijn-stof, NO2 en Koolwaterstoffen 6 pagina's Bijlage D. Meetonnauwkeurigheid 5 pagina's Bijlage E. CD meetdata 1 CD Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 6/38

1 Inleiding 1.1 Algemeen In de Wlk staan wettelijke luchtkwaliteitsnormen opgenomen. Voor de luchtverontreinigende stoffen stikstof(di)oxiden (NO 2 en NO), koolmonoxide (CO), fijn stof (PM 10), benzeen (C 6H 6), zwaveldioxide (SO 2) en lood (Pb) zijn in bijlage 2 van de Wet milieubeheer grenswaarden opgenomen. Voor de luchtverontreinigende stoffen ozon, arseen, cadmium, nikkel, benzo(a)pyreen zijn richtwaarden opgenomen. Toetsing van genoemde grens- of richtwaarden dient plaats te vinden op locaties waar sprake is van is van significante blootstelling (artikel 65 en 22 Regeling beoordeling luchtkwaliteit). Indien op een te beoordelen locatie niet voldaan wordt aan het toepasbaarheidsbeginsel dan is toetsing niet aan de orde. Indien op de te beoordelen locatie wel voldaan wordt aan het toepasbaarheidsbeginsel maar er geen sprake is van significante blootstelling dan is toetsing eveneens niet aan de orde. Gedurende de derogatieperiode gelden er op grond van de richtlijn tijdelijke overschrijdingsmarges. Die zijn in de Wm opgenomen als grenswaarden. Tot 2015 geldt er voor stikstofdioxide (NO 2) een verhoogde grenswaarde van 60 microgram/m 3 (jaargemiddelde), resp. 300 microgram/m 3 (uurgemiddelde). 1.2 Aanleiding onderzoek Gedeputeerde Staten hebben opdracht gegeven om luchtkwaliteit te meten nabij industriegebied Antwerpen. Doel van deze metingen is om een eventuele invloed vanwege industriegebied Antwerpen op de luchtkwaliteit van de woonkernen van Ossendrecht en Woensdrecht in beeld te brengen. Uit de metingen en rapportage wordt een trendanalyse gemaakt van minimaal 5 jaar. 1.3 Doel van het onderzoek Het doel van het onderzoek is op de eerste plaats het in kaart brengen van de concentraties NO 2 en fijn stof (PM 2,5 en PM 10 ) en koolwaterstoffen in de buitenlucht, aan de Burgemeester Voetenstraat te Ossendrecht, door gebruik te maken van genormeerde (referentie)meetmethoden. Vervolgens worden de meetresultaten vergeleken met de luchtkwaliteitseisen uit de Wet milieubeheer. 1.4 Aanvullende projectinformatie Om inzicht te krijgen in de mate van de invloed van het Antwerpse industriegebied op de luchtkwaliteit aan Burgemeester Voetenstraat te Ossendrecht en aan de Grindweg locatie Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 7/38

Gemeentewerf te Woensdrecht worden de meetresultaten tevens verwerkt in een windroos. Om deze berekening mogelijk te maken worden gedurende de gehele meetperiode meteogegevens De data zijn in tabelvorm als bijlage samengevat. Het complete databestand is opgeslagen op CD, welke is toegevoegd aan het rapport. Naast de meteo is informatie verzameld over achtergrondconcentraties bij het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit van het RIVM [4]. Deze informatie zal in tabelvorm als bijlage bij de rapportage worden toegevoegd en kan door belanghebbenden worden gebruikt als input voor eventueel uit te voeren modelberekeningen. Het complete databestand is opgeslagen op CD, welke is toegevoegd aan het rapport. Het onderzoek te Ossendrecht is gestart in december 2008 en Woensdrecht december 2010. Deze rapportage beschrijft de resultaten van de metingen uitgevoerd van 1 januari 2012 tot 1 januari 2013. Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 8/38

2 Algemeen 2.1 Kwaliteitsborging De monsternemingen en meetmethoden zijn uitgevoerd volgens een kwaliteitssysteem in overeenstemming met de criteria ingevolge NEN-EN-ISO/IEC 17020. Bureau Milieumetingen is volgens deze criteria voor onderstaande verrichtingen geaccrediteerd: Inspectie van emissie naar lucht van - de componenten stof, chloride, fluoride en zware metalen; - de componenten zwaveldioxide, stikstofoxiden, koolmonoxide en kooldioxide; - vluchtige organische verbindingen; - de component geur. Inspectie van omgevingslucht m.b.t. - fijnstof PM 10 en PM 2,5 (referentie methode en beta verzwakking)) - stikstofoxiden De werkzaamheden zijn uitgevoerd conform het kwaliteitssysteem van het bureau Milieumetingen van de provincie Noord-Brabant. Dit kwaliteitssysteem voldoet aan de norm NEN-EN-ISO/IEC 17020 en is geaccrediteerd door de Raad voor Accreditatie onder registratienummer I073. De koolwaterstofmetingen vallen niet onder geaccrediteerde verrichtingen. Omdat de fijnstofmetingen middels beta-stofmonitoring pas medio 2012 zijn opgenomen in de scope van geaccrediteerde verrichtingen, worden de meetresultaten van onderhavig onderzoek niet uitgebracht onder accreditatie. De vergelijkingsmetingen in onderhavig onderzoek worden wel gebruikt om gelijkbaarheid aan te tonen tussen beide meetmethoden., De weging van de stoffilters (referentiemetingen ter verificatie van de beta-stofmonitoren) is uitgevoerd door de geaccrediteerde laboratoria van Buro Blauw te Wageningen. Discutabele meetdata die mogelijk is verkre bijvoorbeeld storing en/of technisch defect, monitor-drift, nauwkeurigheid checks buiten acceptatiecriteria van termijncontroles, etc) worden verworpen bij de berekening van uurs-, dag en/of jaargemiddelde concentraties. De NO/NO x monitor wordt elke 72 uur gekalibreerd, de GC voor de bepaling van de afzonderlijke koolwaterstof elke 120 uur. Daarbij wordt het percentage uitval getoetst aan het maximale toegestane percentage uitval conform de Europese richtlijn 2008/50/EG. Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 9/38

2.2 Situatie meetlocatie Burgemeester Voetenstraat te Ossendrecht. De geselecteerde locatie ligt ten noorden van Antwerpse industriegebied aan Burgemeester Voetenstraat te Ossendrecht. (Amersfoortse coördinaten 80.741 en 378.778, geografische coördinaten 51,39324 0 N, 4,3202 0 O ). De plaatsbepaling van de locatie voldoet, voor zover praktisch uitvoerbaar, aan de meest recente Europese richtlijn 2008/50/EG [2] m.b.t. technische voorwaarden en afmetingen. In bijlage A is de ligging van het meetstation van de provincie Noord-Brabant aangegeven. De locatie is geselecteerd in overleg met de gemeente Ossendrecht. Belangrijkste selectiecriteria bij deze locatiekeuze waren: Geen obstructies tussen Antwerpse industriegebied en bemonsteringspunt, zichthoek tussen 110 0-260 0. De afmetingen van het meetstation bedragen 3,33x 2,65m x 2,62m (L x B x Hoogte). De buitenlucht is bemonsterd op een hoogte van circa 3,75 meter boven mv. Hiermee wordt voldaan aan de specificaties van een geschikt meetpunt volgens Richtlijn 2008/50/EG, bijlage III C (met betrekking tot optimale bemonsteringshoogte). De meteogegevens zijn ontleend aan het dichtstbijzijnde meteo-station achtergrondconcentraties zijn afkomstig van het dichtstbijzijnde meetstation uit het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit van het RIVM, meetstation 235: Huijbergen (Vennestraat) (zie bijlage A). 2.3 Situatie Meetlocatie Gemeentewerf aan Grindweg te Woensdrecht. De geselecteerde locatie ligt ten noorden van Antwerpse industriegebied aan Grindweg locatie Gemeentewerf te Woensdrecht. (Amersfoortse coördinaten 79.092 en 38.2712, geografische coördinaten 51,42809 0 N, 4,2956937 0 O ). De plaatsbepaling van de locatie voldoet, voor zover praktisch uitvoerbaar, aan de meest recente Europese richtlijn 2008/50/EG [2] m.b.t. technische voorwaarden en afmetingen. In bijlage A is de ligging van het meetstation van de provincie Noord-Brabant aangegeven. De locatie is geselecteerd in overleg met de gemeente Ossendrecht. Belangrijkste selectiecriteria bij deze locatiekeuze waren: Geen obstructies tussen Antwerpse industriegebied en bemonsteringspunt, zichthoek tussen 150 0-210 0. De afmetingen van het meetstation bedragen 3,33m x 2,65m x 2,62m (L x B x Hoogte). De buitenlucht is bemonsterd op een hoogte van circa 3,75 meter boven mv. Hiermee wordt voldaan aan de specificaties van een geschikt meetpunt volgens Richtlijn 2008/50/EG, bijlage III C (met betrekking tot optimale bemonsteringshoogte). Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 10/38

De meteogegevens zijn ontleend aan het dichtstbijzijnde meteo-station achtergrondconcentraties zijn afkomstig van het dichtstbijzijnde meetstation uit het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit van het RIVM, meetstation 235: Huijbergen (Vennestraat) (zie bijlage A). 3 Uitvoering onderzoek 3.1 Methode Bureau Milieumetingen van de Provincie Noord-Brabant beschikt over tien verplaatsbare meetstations voor het uitvoeren van luchtkwaliteitsmetingen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van meetapparatuur, die geschikt is voor het meten van concentraties in een laag meetbereik (immissienivo). De component stikstofdioxide (NO 2 ) wordt continu gemeten middels een chemoluminescentiemonitor. De meetwaarden worden geregistreerd op een datalogger als minuutgemiddelden. De componenten Benzeen, Tolueen, Ethylbenzeen en Xyleen worden bemonsterd en geanalyseerd met behulp van GC van het merk Synspec met een PID detector, Het meetsysteem heeft een sequentiëel bemonsteringssysteem. Dit houdt in dat elke 60 minuten automatisch monsters worden genomen en geanalyseerd. Fijn stof wordt continu gemeten middels beta-stofmonitoren (BAM). Kalibratie van deze monitoren geschiedt via een interne cyclus. Met behulp van sequentiële bemonsteringsapparatuur voor beide fracties fijn stof (PM 10 en PM 2,5) wordt tevens de vergelijkbaarheid met de referentie methode (in deelmetingen per etmaal) automatisch monsters van stof separaat worden genomen. De filterbelading wordt bepaald door weging van de filters voorafgaand en na de monsternameperiode. De concentratie in de lucht wordt berekend door het massaverschil van de filters te delen door het doorgezogen volume bij actuele condities (monsternamepunt). Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 11/38

3.2 Meetprogramma In tabel 1 zijn de uitgevoerde werkzaamheden samengevat. De metingen zijn uitgevoerd in de periode van 1 januari 2012 tot 1 januari 2013. Tabel 1. Meetprogramma meetpunt Omschrijving voorschrift periode Kwaliteit MM/LU/17 Continue monitoring van fijn-stof PM2,5 en PM10 middels beta-stof mo Bepaling van het gehalte fijn stof (PM2,5 en PM10) Vergelijking middels referentiemethode: NEN-EN 12341:1998 en, Air quality - Determination of the PM 10 fraction of suspended particulate matter - Reference method and field test procedure to demonstrate Dagconcentraties gedurende 12 maanden Q 1 reference equivalence of measurement methods, december 1998 Ossendrecht Woensdrecht Continue bemonstering en meting van stikstofoxiden (NO/NO2) in omgevingslucht m.b.v. chemoluminescentie MM/LU/14 conform NEN-EN 14211 Thermo Scientific Model 42I Bepalen van benzeen, tolueen, GC 955 synspec met PID detector ethylbenzeen en xyleen Meteo-station Woensdrecht/Ossendrecht download via Meteogegevens KNMI Meetstation Huijbergen Huijbergen Achtergrondconcentraties Gevalideerde achtergrondconcentraties (uurgemiddelden) NO2 en fijnstof De met Q gemarkeerde verrichtingen zijn door de RvA geaccrediteerd 1 met ingang medio 2012 Perioden van 24 uur gedurende 12 maanden Perioden van 60 minuten gedurende 12 maanden 01-01-12 tot 01-01-13 01-01-12 tot 01-01-123 Q Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 12/38

4 Resultaten 4.1 Toelichting op de meet- en rekenresultaten Dit rapport beschrijft de resultaten van de metingen uitgevoerd van 1 januari 2012 tot en met 1 januari 2013. Deze meetperiode van exact 1 jaar is gekozen omdat de referentie- en toetsingswaarden eveneens betrokken zijn op een meetperiode van 1 jaar. De voornaamste reden voor deze methodiek is dat de vier verschillende jaargetijden invloed hebben op de luchtkwaliteit en dus volledig meegenomen dienen te worden bij de beoordeling van de mate van eventuele luchtverontreiniging. In paragraaf 4.2 tot en met 4.4 zijn de resultaten van concentraties NO 2, fijn stof ( PM 10 en PM 2,5), Benzeen, Tolueen, Ethylbenzeen en Xyleen weergegeven en vergeleken met de luchtkwaliteitseisen uit de Wet milieubeheer. 4.2 Meetresultaten NO 2 In onderstaande tabel zijn de resultaten vermeld van de stikstofdioxide (NO 2)- concentraties aan de Burgemeester Voetenstraat in Ossendrecht, en vergeleken met de grenswaarden uit de Wet Milieubeheer, Titel 2, Luchtkwaliteitseisen. Ter vergelijking zijn dezelfde parameters gepresenteerd, afkomstig van het meetstation Huijbergen. Tabel 2. Meetgegevens stikstofdioxide in g/m 3 van1 januari 2012 tot 1 januari 2013. Stikstofdioxide grenswaarde uurgemiddelde 200 g/m 3(1) grenswaarde jaargemiddelde 40 g/m 3 Meetstation Provincie Noord-Brabant Ossendrecht Provincie Noord-Brabant Woensdrecht RIVM Huijbergen Aantal meeturen 5546 Hoogste uurconcentratie g/m 3 111 Laagste uurconcentratie g/m 3 2 Gemiddelde jaarconcentratie g/m 3 26 Overschrijdingen uurgemiddelde 2012 0 (1) uurgemiddelde dat maximaal 18 keer per jaar mag worden overschreden. 8642 102 0 34 0 8580 78 1 20 0 Om aan de gegevenskwaliteitsdoelstelling voor de beoordeling van de luchtkwaliteit te voldoen dient de minimale gegevensvastlegging voor vaste metingen m.b.t. NO 2 90% te bedragen. De gepresenteerde meetresultaten in tabel 2 hebben betrekking op 5546 en 8642 gevalideerde meeturen voor Ossendrecht en Woensdrecht. Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 13/38

Het uitvalpercentage voor de NO 2 uurgemiddelde concentraties in de gedefinieerde meetperiode bedraagt 37% voor meetstation Ossendrecht en 2 % voor meetstation Woensdrecht. Volgens de kwaliteitsdoelstelling wordt niet voldaan aan het betreffende criterium voor meetstation Ossendrecht, maar wel voor meetstation Woensdrecht. Uit de resultaten blijkt dat gedurende de meetperiode: de gemeten jaargemiddelde NO 2 concentratie 26 en 34 g/m 3 bedraagt. De jaargemiddelde grenswaarde uit de Wlk voor NO 2 bedraagt 40 g/m 3 Er zijn geen overschrijdingen van de uurgemiddelde NO 2 concentratie van 200 g/m 3 op de meetlocatie. Het maximaal toegestane aantal overschrijdingen van de uurgemiddelde concentratie voor NO 2 bedraagt 18. Op de meetlocatie is het aantal uurgemiddelde overschrijdingen lager dan de grenswaarde. De verwachting is dat de 63 % meetperiode van het meetstation Ossendrecht geen invloed heeft op de gemiddelde jaar en daggemiddelde concentratie. 4.3 Meetresultaten fijn-stof (PM 10 en PM 2,5) In onderstaande tabellen zijn de resultaten vermeld van de fijn-stof (PM 10 en PM 2,5 ) concentratie metingen en getoetst aan de Wm-normering. Ter vergelijking zijn dezelfde parameters gepresenteerd, afkomstig van het meetstation Huijbergen. Tabel 3. Daggemiddelde concentraties PM 10 in g/m 3 van 1 januari 2012 tot 1 januari 2013. PM 10 Grenswaarde: daggemiddelde jaargemiddelde Provincie Noord-Brabant Ossendrecht 50 g/m 3(1) 40 g/m 3 Provincie Noord-Brabant Woensdrecht RIVM Huijbergen Aantal meetdagen Hoogste dagconcentratie g/m 3 Laagste dagconcentratie g/m 3 Gemiddelde jaarconcentratie g/m 3 Gemiddelde jaarconcentratie g/m 3 na zeezoutcorrectie (2) Aantal overschrijdingen daggemiddelde zeezout gecorrigeerde overschrijdingsdagen (3) 362 91 5 23 19 17 14 362 90 4 22 18 18 15 359 99 7 21 19 16 13 (1) mag op maximaal 35 dagen per jaar worden overschreden. (2) zeezoutcorrectie Ossendrecht 4 g/m 3. (3) zeezout correctie 3 dagen Om aan de gegevenskwaliteitsdoelstelling voor de beoordeling van de luchtkwaliteit te voldoen dient de minimale gegevensvastlegging voor vaste metingen m.b.t. fijnstof 90% te bedragen. Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 14/38

De gepresenteerde meetresultaten in tabel 3 hebben betrekking op 362 gevalideerde meetdagen. Het uitvalpercentage voor de PM 10 daggemiddelde concentraties in de gedefinieerde meetperiode bedraagt 1% (4 dagen). Volgens de kwaliteitsdoelstelling wordt voldaan aan het betreffende criterium. Uit de resultaten blijkt dat gedurende de meetperiode van 1 januari 2012 tot 1 januari 2013, het aantal overschrijdingen van de daggemiddelde PM 10 concentratie van 50 g/m 3 op de meetlocatie 17 voor Ossendrecht bedraagt en 18 voor Woensdrecht. Het maximaal toegestane aantal overschrijdingen van de daggemiddelde concentratie voor PM 10 bedraagt 35. Op de meetlocatie is het aantal daggemiddelde overschrijdingen lager dan de grenswaarde. De gemeten jaargemiddelde PM 10 concentratie op de meetlocatie bedraagt 23 en 22 g/m 3 (exclusief zeezoutcorrectie). De jaargemiddelde grenswaarde uit de Wlk voor PM 10 bedraagt 40 g/m 3. Tabel 4. Jaargemiddelde concentratie PM 2,5 in g/m 3 van 1 januari 2012 tot 1 januari 2013 PM2,5 Grenswaarde fase 1: jaargemiddelde 2015 Grenswaarde fase 2: jaargemiddelde 2020 25 g/m 3 20 g/m 3 (1) Aantal meetdagen Hoogste dagconcentratie g/m 3 Laagste dagconcentratie g/m 3 Gemiddelde jaarconcentratie g/m 3 Provincie Noord-Brabant Ossendrecht 356 91 2 15 Provincie Noord-Brabant Woensdrecht 351 91 1 15 (1) de indicatieve grenswaarde wordt door de Europese Commissie in 2013 herzien in het licht van nieuwe informatie over de gevolgen voor gezondheid en milieu, technische haalbaarheid en ervaring die met de streefwaarde is opgedaan in de lidstaten. Om aan de gegevenskwaliteitsdoelstelling voor de beoordeling van de luchtkwaliteit te voldoen dient de minimale gegevensvastlegging voor vaste metingen m.b.t. fijnstof 90% te bedragen. De gepresenteerde meetresultaten in tabel 4 hebben betrekking op 356 en 351 gevalideerde meetdagen. Het uitvalpercentage voor de PM 2,5 daggemiddelde concentraties in de gedefinieerde meetperiode bedraagt 3 en 4%. Volgens de kwaliteitsdoelstelling wordt voldaan aan het betreffende criterium ten aanzien van minimum aan gegevensvastlegging. Uit de resultaten blijkt dat gedurende de meetperiode van 1 januari 2012 tot 1 januari 2013, de gemeten jaargemiddelde PM 2,5 concentratie op de meetlocatie Ossendrecht en Woensdrecht 15 g/m 3 bedraagt. De jaargemiddelde grenswaarde uit de Wlk voor PM 2,5 bedraagt 25 g/m 3. Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 15/38

4.4 Meetresultaten koolwaterstoffen In onderstaande tabel 5 zijn de resultaten vermeld van Benzeen, Tolueen, Ethylbenzeen, m-p-xyleen en o-xyleen. Tabel 5. Uurgemiddelde koolwaterstofconcentraties in g/m 3 van 1 januari 2012 tot 1 januari 2013 te Ossendrecht. Benzeen Tolueen Ethylbenzeen m-p-xyleen o-xyleen Grenswaarde jaargemiddelde 2010 5 g/m 3 - - - - Aantal meeturen Hoogste uurconcentratie g/m 3 Laagste uurconcentratie g/m 3 Gemiddelde jaarconcentratie g/m 3 8330 208 <0,1 1,9 8330 26 <0,1 2,2 8330 10 <0,1 0,3 8330 19 <0,1 0,9 8330 15 <0,1 0,5 Tabel 6. Uurgemiddelde koolwaterstofconcentraties in g/m 3 van 1 januari 2012 tot 1 januari 2013 te Woensdrecht. Benzeen Tolueen Ethylbenzeen m-p-xyleen o-xyleen Grenswaarde jaargemiddelde 2010 5 g/m 3 - - - - Aantal meeturen Hoogste uurconcentratie g/m 3 Laagste uurconcentratie g/m 3 Gemiddelde jaarconcentratie g/m 3 8381 59 <0,1 1,9 8381 20 <0,1 1,9 8381 58 <0,1 0,4 8381 35 <0,1 1,0 8381 9 <0,1 0,4 Uit de resultaten blijkt, gedurende de meetperiode van 1 januari 2012 tot 1 januari 2013, een gemiddelde jaarconcentratie benzeen van 1,9 g/m 3 voor Ossendrecht en 1,9 g/m 3 voor Woensdrecht. De jaargemiddelde grenswaarde uit de Wlk voor benzeen bedraagt 5 g/m 3. Op de Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 16/38

4.5 Meteorologie Het weer tijdens de meetperiode komt redelijk overeen met het langjarige gemiddelde. De gemiddelde temperatuur en windsnelheid waren tijdens de meetperiode iets hoger. De overheersende windrichting WZW tot ZZW is overeenkomstig met het langjarige gemiddelde. In onderstaande tabel zijn een aantal parameters gepresenteerd van de opgetreden meteorologie, gemiddeld over de hele meetperiode, in vergelijking met het langjarig gemiddelde (1971-2000). Er zijn geen langjarige meteogegevens beschikbaar van het meetstation vliegveld Woensdrecht. Tabel 7. Vergelijking met langjarige meteorologie, meetstation Gilze Rijen (bron KNMI) Meetperiode Langjarig gemiddelde 1 januari 2012 tot 1 januari 2013 1971-2000 Woensdrecht Gilze Rijen Gemiddelde temperatuur in 0 C Minimale dagtemperatuur in C Maximale dagtemperatuur in C Relatieve vochtigheid Windsnelheid in m/s Overheersende wind richting 10,3 6,3 14,2 82 3,5 ZZW tot WZW Bepaling gemiddelde/overheersende windrichting per dag (bijlage B). Voor het bepalen van de windrichting per dag is uitgegaan van de uurgemiddelde waarden van KNMI. De windroos is door KNMI verdeeld over 36 sectoren van 10 graden. 9,8 5,5 13,9 81 4,1 ZW Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 17/38

5 Relatie tussen de windrichtingen op de PM 10, PM 2,5, koolwaterstoffen en NO 2 concentraties. 5.1 Relatie windrichting op concentratie In dit hoofdstuk wordt de relatie tussen de windrichting en de fijnstof-, NO 2, Benzeen, Tolueen, Ethylbenzeen, m-p-xyleen en o-xyleen concentratie grafisch weergegeven in een windroos. Voor het maken van een windroos worden alle metingen gesorteerd per windrichting. Het resultaat is weergegeven in de tabellen 7 tot en met 19. De windroos laat zien hoe hoog de gemiddelde concentratie bij een bepaalde windrichting is. Hierbij zijn de richtingen opgedeeld in 10 graden sectoren. Meetperioden met windstil weer en wind uit variabele richtingen worden niet weergegeven in de windroos. Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 18/38

5.2 Windroos PM 10 meetstation te Ossendrecht De windroos is gebaseerd op 362 daggemiddelde metingen. De hoogst gemeten PM 10 concentratie van 91 g/m 3 is bij OZO wind gemeten (70 graden). Tabel 8. Meetdata windrichtingen en PM 10 concentratie percentage verdeeld in 3 deel klassen te Ossendrecht. Direction 0.0-25.0 25.0-50.0 >50.0 Total N 0.43 0.43 0 0.86 NNE 2.6 1.3 0 3.9 ENE 2.6 7.79 0.87 11.26 E 1.73 2.16 0.43 4.32 ESE 2.16 1.73 0 3.89 SSE 3.03 0.87 0 3.9 S 10.82 1.73 0 12.55 SSW 19.91 4.76 0.43 25.1 WSW 15.15 3.03 0 18.18 W 6.93 1.3 0.87 9.1 WNW 3.46 0 0.43 3.89 NNW 2.16 0.87 0 3.03 Summary 70.98 25.97 3.03 100 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 19/38

5.3 Windroos PM 2,5 te Ossendrecht De windroos is gebaseerd op 356 daggemiddelde metingen. De hoogst gemeten PM 2,5 concentratie van 91 g/m 3 is bij OZO wind gemeten. Tabel 9. Meetdata windrichtingen en PM 2,5 concentratie percentage verdeeld in 3 deel klassen te Ossendrecht. Direction 0.0-12.5 12.5-25.0 >25.0 Total N 0,5 0 0,5 1 NNE 1,5 1 1,5 4 ENE 1,5 4 7 12,5 E 1,5 2 1,5 5 ESE 0,5 3 0,5 4 SSE 3 1,5 0 4,5 S 6 4,5 1 11,5 SSW 17,5 4,5 2,5 24,5 WSW 12,5 4 1,5 18 W 5 1 2 8 WNW 2 1,5 0,5 4 NNW 2 1 0 3 Summary 53,5 28 18,5 100 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 20/38

5.4 Windroos PM 10 meetstation te Woensdrecht De windroos is gebaseerd op 362 daggemiddelde metingen. De hoogst gemeten PM 10 concentratie van 90 g/m 3 is bij OZO wind gemeten (70 graden). Tabel 10. Meetdata windrichtingen en PM 10 concentratie percentage verdeeld in 3 deel klassen te Woensdrecht. Direction 0.0-25.0 25.0-50.0 >50.0 Total N 0,44 0,44 0 0,88 NNE 2,22 1,33 0 3,55 ENE 2,67 7,56 1,33 11,56 E 1,78 2,22 0,44 4,44 ESE 2,22 1,78 0 4 SSE 3,11 0,89 0 4 S 11,11 1,78 0 12,89 SSW 20,44 3,56 0,44 24,44 WSW 14,67 3,11 0 17,78 W 7,11 1,33 0,89 9,33 WNW 3,56 0 0,44 4 NNW 2,22 0,89 0 3,11 Summary 71,55 24,89 3,54 100 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 21/38

5.5 Windroos PM 2,5 meetstation te Woensdrecht De windroos is gebaseerd op 351 daggemiddelde metingen. De hoogst gemeten PM 2,5 concentratie van 90 g/m 3 is bij OZO wind gemeten. Tabel 11. Meetdata windrichtingen en PM 2,5 concentratie percentage verdeeld in 3 deel klassen te Woensdrecht. Direction 0.0-12.5 12.5-25.0 >25.0 Total N 0,47 0 0,47 0,94 NNE 1,9 1,42 0,95 4,27 ENE 2,37 3,79 5,69 11,85 E 1,42 1,42 1,42 4,26 ESE 0,95 1,9 0,95 3,8 SSE 2,37 1,42 0,47 4,26 S 9,48 2,84 0,95 13,27 SSW 20,85 3,79 1,9 26,54 WSW 13,74 2,84 1,42 18 W 4,27 1,42 0,95 6,64 WNW 2,37 1,42 0,47 4,26 NNW 0,95 0,95 0 1,9 Summary 61,14 23,21 15,64 100 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 22/38

5.6 Windroos NO 2 meetstation Ossendrecht De windroos is gebaseerd op 5546 uurgemiddelde metingen. De hoogste NO 2 concentraties van 111 g/m 3 komt voor bij wind uit richting WZW (230 graden). Tabel 12. Meetdata windrichtingen en NO 2 concentratie percentage verdeeld in 6 deel klassen te Ossendrecht. Direction 0-20 20-40 40-100 100-200 >200.0 Total N 2,64 1,13 0,32 0 0 4,09 NNE 3,11 2,05 0,41 0 0 5,57 ENE 6,02 4,17 1,34 0 0 11,53 E 2,34 3,25 1,41 0 0 7 ESE 0,69 1,8 0,73 0 0 3,22 SSE 1,41 1,93 1,45 0 0 4,79 S 1,47 5,39 2,49 0 0 9,35 SSW 4,18 10,06 4,24 0 0 18,48 WSW 5,54 6,86 2,44 0,02 0 14,86 W 5,3 3,37 0,86 0 0 9,53 WNW 4,61 1,49 0,2 0 0 6,3 NNW 2,94 1,08 0,06 0 0 4,08 Summary 40,25 42,58 15,95 0,02 0 98,8 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 23/38

5.7 Windroos NO 2 meetstation Woensdrecht. De windroos is gebaseerd op 8642 uurgemiddelde metingen. De hoogste NO 2 concentraties van 102 g/m 3 komt voor bij wind uit richting NNO (40 graden). Tabel 13. Meetdata windrichtingen en NO 2 concentratie percentage verdeeld in 6 deel klassen te Woensdrecht. Direction 0-20 20-40 40-100 100-200 >200.0 Total N 1,91 1,51 0,64 0 0 4,06 NNE 1,59 2,11 0,91 0,02 0 4,63 ENE 3,89 3,55 2,32 0 0 9,76 E 2,7 2,42 1,75 0 0 6,87 ESE 1,42 1,28 0,85 0 0 3,55 SSE 1,59 1,88 1,32 0 0 4,79 S 2,07 4,54 2,17 0 0 8,78 SSW 10,57 6,8 2,78 0,01 0 20,16 WSW 9,16 5,3 2,31 0 0 16,77 W 5,66 2,73 1,09 0 0 9,48 WNW 4,16 1,46 0,34 0 0 5,96 NNW 2,27 1,02 0,29 0 0 3,58 Summary 46,99 34,6 16,77 0,03 0 98,39 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 24/38

5.8 Windroos Benzeen meetstation Ossendrecht. De windroos is gebaseerd op 8130 uurgemiddelde metingen. De hoogste benzeen concentraties van 208 g/m 3 komt voor bij wind uit richting Z (180graden). Tabel 14. Meetdata windrichtingen en benzeen concentratie percentage verdeeld in 6 deel klassen te Ossendrecht. Direction 0.0-1.0 1.0-2.0 2.0-3.0 3.0-4.0 4.0-5.0 >5.0 Total N 1,46 1,69 0,56 0,15 0,05 0,03 3,94 NNE 1,32 1,63 0,74 0,19 0,09 0,1 4,07 ENE 2,67 3,14 1,68 0,73 0,59 0,53 9,34 E 1,94 2,1 1,27 0,77 0,31 0,36 6,75 ESE 0,68 1,54 0,68 0,37 0,13 0,13 3,53 SSE 1,18 2,09 0,94 0,33 0,09 0,31 4,94 S 2,14 3,9 1,53 0,65 0,38 0,4 9 SSW 6,35 8,23 2,8 1,35 0,42 1,33 20,48 WSW 6,37 6,25 2,13 0,76 0,33 1,26 17,1 W 4,22 3,94 0,51 0,27 0,15 0,49 9,58 WNW 3,3 2,19 0,29 0,14 0,03 0,13 6,08 NNW 1,78 1,5 0,24 0,08 0,03 0,01 3,64 Summary 33,41 38,2 13,37 5,79 2,6 5,08 98,45 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 25/38

5.9 Windroos Benzeen meetstation Woensdrecht. De windroos is gebaseerd op 8181 uurgemiddelde metingen. De hoogste benzeen concentraties van 59 g/m 3 komt voor bij wind uit richting Z (180). Tabel 15. Meetdata windrichtingen en benzeen concentratie percentage verdeeld in 6 deel klassen te Woensdrecht. Direction 0.0-1.0 1.0-2.0 2.0-3.0 3.0-4.0 4.0-5.0 >5.0 Total N 1,38 1,62 0,65 0,31 0,12 0,04 4,12 NNE 0,96 1,78 1,1 0,62 0,14 0,07 4,67 ENE 2,31 2,37 2,03 1,68 1 0,72 10,11 E 1,5 1,87 1,25 1,06 0,47 0,71 6,86 ESE 0,52 1,1 0,91 0,57 0,22 0,12 3,44 SSE 0,91 1,75 1,2 0,56 0,07 0,25 4,74 S 1,81 3,17 2,18 0,87 0,24 0,35 8,62 SSW 7,35 6,76 3,27 1,47 0,62 0,92 20,39 WSW 7,02 4,3 2,8 0,8 0,71 0,81 16,44 W 3,18 2,66 2,02 0,41 0,62 0,35 9,24 WNW 2,51 1,77 0,9 0,24 0,51 0,22 6,15 NNW 1,37 1,36 0,6 0,14 0,07 0,11 3,65 Summary 30,82 30,51 18,91 8,73 4,79 4,67 98,43 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 26/38

5.10 Windroos Tolueen meetstation Ossendrecht. De windroos is gebaseerd op 8130 uurgemiddelde metingen. De hoogste tolueen concentraties van 26 g/m 3 komt voor bij wind uit richting WZW (240 graden). Tabel 16. Meetdata windrichtingen en tolueen concentratie percentage verdeeld in 6 deel klassen te Ossendrecht. Direction 0.0-1.0 1.0-2.0 2.0-3.0 3.0-4.0 4.0-5.0 >5.0 Total N 1,41 1,28 0,54 0,24 0,22 0,26 3,95 NNE 0,78 1,44 0,86 0,38 0,26 0,36 4,08 ENE 1,4 2,68 1,78 1,29 0,78 1,4 9,33 E 0,83 1,68 1,35 0,99 0,82 1,08 6,75 ESE 0,33 0,99 0,92 0,53 0,24 0,51 3,52 SSE 0,67 1,44 1,18 0,64 0,42 0,59 4,94 S 2,44 2,97 1,63 0,6 0,45 0,91 9 SSW 9,97 5,28 2,24 1,12 0,72 1,17 20,5 WSW 8,35 4,85 1,54 0,77 0,45 1,14 17,1 W 5,13 2,5 0,65 0,51 0,21 0,58 9,58 WNW 3,51 1,67 0,41 0,21 0,06 0,22 6,08 NNW 1,78 1,09 0,44 0,18 0,05 0,1 3,64 Summary 36,6 27,87 13,54 7,46 4,68 8,32 98,47 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 27/38

5.11 Windroos Tolueen meetstation te Woensdrecht. De windroos is gebaseerd op 8131 uurgemiddelde metingen. De hoogste tolueen concentraties van 20 g/m 3 komt voor bij wind uit richting WZW (230 graden). Tabel 17. Meetdata windrichtingen en tolueen concentratie percentage verdeeld in 6 deel klassen te Woensdrecht. Direction 0.0-1.0 1.0-2.0 2.0-3.0 3.0-4.0 4.0-5.0 >5.0 Total N 2,09 1,06 0,35 0,32 0,17 0,12 4,11 NNE 1,16 1,57 0,83 0,51 0,27 0,32 4,66 ENE 1,92 1,99 1,78 1,16 1,1 2,16 10,11 E 0,98 1,52 1,08 1,07 0,72 1,47 6,84 ESE 0,45 0,87 1,03 0,51 0,25 0,34 3,45 SSE 0,91 1,47 1,03 0,64 0,31 0,37 4,73 S 3,1 2,69 1,37 0,59 0,35 0,52 8,62 SSW 11,13 4,5 1,94 1,42 0,61 0,79 20,39 WSW 9,1 3,51 1,53 0,88 0,49 0,93 16,44 W 5,45 1,88 1,02 0,32 0,27 0,3 9,24 WNW 3,95 1,41 0,51 0,14 0,05 0,09 6,15 NNW 2,23 0,87 0,32 0,1 0,04 0,09 3,65 Summary 42,47 23,34 12,79 7,66 4,63 7,5 98,39 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 28/38

5.12 Windroos Ethylbenzeen meetstation te Ossendrecht De windroos is gebaseerd op 8130 uurgemiddelde metingen. De hoogste ethylbenzeen concentraties van 10 g/m 3 komt voor bij wind uit richting WZW (240 graden). Tabel 18. Meetdata windrichtingen en Ethylbenzeen concentraties percentage verdeeld in 6 deel kassen te Ossendrecht. Direction 0.0-1.0 1.0-2.0 2.0-3.0 3.0-4.0 4.0-5.0 >5.0 Total N 3,76 0,15 0,01 0 0 0,03 3,95 NNE 3,78 0,27 0,03 0 0 0 4,08 ENE 8,77 0,51 0,04 0 0 0,01 9,33 E 6,32 0,36 0,05 0,01 0 0 6,74 ESE 3,24 0,27 0,01 0 0 0 3,52 SSE 4,68 0,22 0,04 0 0 0 4,94 S 8,68 0,28 0,03 0,01 0 0 9 SSW 19,71 0,63 0,06 0,01 0,08 0,01 20,5 WSW 16,24 0,64 0,14 0,04 0,01 0,01 17,08 W 9,14 0,33 0,09 0,01 0 0 9,57 WNW 5,97 0,09 0 0,01 0 0 6,07 NNW 3,62 0,01 0 0 0 0,01 3,64 Summary 93,91 3,76 0,5 0,09 0,09 0,07 98,42 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 29/38

5.13 Windroos Ethylbenzeen meetstation te Woensdrecht De windroos is gebaseerd op 8131 uurgemiddelde metingen. De hoogste uurgemiddelde ethylbenzeen concentratie van 58 g/m 3 komt voor bij wind uit richting WNW (290 graden). Tabel 19. Meetdata windrichtingen en ethylbenzeen concentratie percentage verdeeld in 6 deel klassen te Woensdrecht. Direction 0.0-1.0 1.0-2.0 2.0-3.0 3.0-4.0 4.0-5.0 >5.0 Total N 3,85 0,24 0 0 0,01 0,02 4,12 NNE 4,14 0,44 0,07 0,01 0,01 0 4,67 ENE 8,4 1,26 0,3 0,11 0,04 0 10,11 E 5,67 0,6 0,3 0,17 0,1 0,01 6,85 ESE 2,95 0,32 0,1 0,02 0 0,05 3,44 SSE 4,2 0,3 0,1 0,06 0,02 0,05 4,73 S 7,71 0,56 0,21 0,09 0,04 0,01 8,62 SSW 19,4 0,6 0,27 0,04 0,05 0,02 20,38 WSW 15,58 0,66 0,1 0,05 0 0,06 16,45 W 8,66 0,45 0,07 0,02 0,02 0,01 9,23 WNW 5,87 0,17 0,05 0 0,01 0,04 6,14 NNW 3,33 0,2 0,05 0,04 0,01 0,02 3,65 Summary 89,76 5,8 1,62 0,61 0,31 0,29 98,39 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 30/38

5.14 Windroos m-p-xyleen meetstation te Ossendrecht De windroos is gebaseerd op 8130 uurgemiddelde metingen. De hoogste uurgemiddelde m-p-xyleen concentratie van 19 g/m 3 komt voor bij wind uit richting WZW (250 graden). Tabel 20. Meetdata windrichtingen en m-p-xyleen concentratie percentage verdeeld in 6 deel klassen te Ossendrecht. Direction 0.0-1.0 1.0-2.0 2.0-3.0 3.0-4.0 4.0-5.0 >5.0 Total N 2,76 0,78 0,22 0,1 0,06 0,03 3,95 NNE 2,47 1,04 0,35 0,08 0,04 0,1 4,08 ENE 4,68 3,24 0,96 0,27 0,08 0,1 9,33 E 3,15 2,41 0,73 0,28 0,1 0,06 6,73 ESE 1,81 1,13 0,32 0,13 0,06 0,08 3,53 SSE 2,55 1,76 0,36 0,17 0,03 0,08 4,95 S 6,23 1,91 0,54 0,17 0,1 0,05 9 SSW 16,58 2,79 0,64 0,31 0,04 0,14 20,5 WSW 14,03 1,92 0,6 0,32 0,08 0,14 17,09 W 7,88 1,08 0,22 0,21 0,06 0,13 9,58 WNW 5,26 0,59 0,13 0,05 0,03 0,03 6,09 NNW 3,1 0,37 0,12 0,04 0 0,01 3,64 Summary 70,5 19,02 5,19 2,13 0,68 0,95 98,47 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 31/38

5.15 Windroos m-p-xyleen meetstation te Woensdrecht De windroos is gebaseerd op 8131 uurgemiddelde metingen. De hoogste uurgemiddelde m-p-xyleen concentratie van 35 g/m 3 komt voor bij wind uit richting WNW (290 graden). Tabel 21. Meetdata windrichtingen en m-p-xyleen concentratie percentage verdeeld in 6 deel klassen te Woensdrecht. Direction 0.0-1.0 1.0-2.0 2.0-3.0 3.0-4.0 4.0-5.0 >5.0 Total N 3,02 0,6 0,21 0,16 0,04 0,1 4,13 NNE 2,7 1,2 0,37 0,24 0,04 0,12 4,67 ENE 4,5 2,68 1,23 0,75 0,42 0,52 10,1 E 3,34 1,61 1,01 0,36 0,15 0,39 6,86 ESE 2,07 0,82 0,31 0,11 0,05 0,09 3,45 SSE 3,02 1,1 0,3 0,17 0,09 0,06 4,74 S 6,57 1,36 0,29 0,16 0,09 0,16 8,63 SSW 16,87 2,09 0,6 0,32 0,16 0,34 20,38 WSW 13,51 1,67 0,8 0,22 0,04 0,21 16,45 W 7,41 1,18 0,3 0,09 0,09 0,17 9,24 WNW 5,01 0,85 0,15 0,04 0,01 0,09 6,15 NNW 2,83 0,51 0,09 0,11 0,06 0,05 3,65 Summary 70,85 15,67 5,66 2,73 1,24 2,3 98,45 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 32/38

5.16 Windroos o-xyleen meetstation te Ossendrecht De windroos is gebaseerd op 8130 uurgemiddelde metingen. De hoogste uurgemiddelde o-xyleen concentratie van 15 g/m 3 komt voor bij wind uit richting WZW (240 graden). Tabel 22. Meetdata windrichtingen en o-xyleen concentratie percentage verdeeld in 6 deel klassen te Woensdrecht. Direction 0.0-1.0 1.0-2.0 2.0-3.0 3.0-4.0 4.0-5.0 >5.0 Total N 3,42 0,46 0,05 0 0,01 0 3,94 NNE 3,6 0,43 0,04 0 0 0 4,07 ENE 8,19 1,06 0,09 0 0 0 9,34 E 5,59 1,03 0,1 0,03 0 0 6,75 ESE 2,82 0,63 0,06 0 0 0 3,51 SSE 4,27 0,63 0,03 0,01 0 0 4,94 S 8,05 0,88 0,01 0,01 0 0,01 8,96 SSW 19,19 1,12 0,09 0,01 0 0,01 20,42 WSW 15,69 1,11 0,23 0,03 0,01 0,04 17,11 W 8,98 0,43 0,11 0,04 0 0 9,56 WNW 5,84 0,26 0,03 0 0,01 0 6,14 NNW 3,54 0,1 0 0 0 0 3,64 Summary 89,18 8,14 0,84 0,13 0,03 0,06 98,38 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 33/38

5.17 Windroos o-xyleen meetstation te Woensdrecht De windroos is gebaseerd op 8131 uurgemiddelde metingen. De hoogste uurgemiddelde o-xyleen concentratie van 9 g/m 3 komt voor bij wind uit richting WZW (240 graden). Tabel 23. Meetdata windrichtingen en o-xyleen concentratie percentage verdeeld in 6 deel klassen te Woensdrecht. Direction 0.0-1.0 1.0-2.0 2.0-3.0 3.0-4.0 4.0-5.0 >5.0 Total N 3,95 0,16 0 0 0,01 0 4,12 NNE 4,4 0,24 0,01 0,01 0,01 0 4,67 ENE 8,91 0,93 0,16 0,09 0,01 0 10,1 E 6,12 0,46 0,17 0,06 0,04 0 6,85 ESE 3,26 0,17 0,01 0,01 0 0 3,45 SSE 4,55 0,14 0,02 0,01 0,01 0 4,73 S 8,27 0,24 0,09 0 0,01 0,01 8,62 SSW 19,5 0,57 0,2 0,07 0,04 0 20,38 WSW 15,72 0,5 0,11 0,02 0 0,09 16,44 W 8,48 0,59 0,12 0,01 0 0,04 9,24 WNW 5,56 0,54 0,02 0,01 0 0,01 6,14 NNW 3,44 0,19 0,01 0 0,01 0 3,65 Summary 92,16 4,73 0,92 0,29 0,14 0,15 98,39 Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 34/38

6 Conclusie Uit de meetresultaten van 1 januari 2012 tot 1 januari 2013 kunnen de volgende conclusies worden getrokken: NO 2 metingen: - De gemeten jaargemiddelde NO 2 concentratie bedraagt 26 en 34 g/m 3 voor Ossendrecht respectievelijk Woensdrecht. De jaargemiddelde grenswaarde uit de Wlk voor NO 2 bedraagt 40 g/m 3. Op de meetlocaties zijn de gemeten waarden lager dan de grenswaarde. - Er zijn geen overschrijdingen van de uurgemiddelde NO 2 concentratie van 200 g/m3 op de - De hoogste NO 2 concentratie van 111 g/m 3 komt voor uit windrichting WZW te Ossendrecht en voor Woensdrecht 102 g/m 3 bij een windrichting uit NNO. PM 10 bemonsteringen: - Het aantal overschrijdingen van de daggemiddelde PM 10 concentratie van 50 g/m 3 bedraagt op de meetlocatie Ossendrecht 17 en 18 voor Woensdrecht. Het maximaal toegestane aantal overschrijdingen van de daggemiddelde concentratie voor PM 10 bedraagt 35. Op de meetlocatie Ossendrecht en Woensdrecht zijn het aantal daggemiddelde overschrijdingen lager dan de grenswaarde. - De gemeten jaargemiddelde PM 10 concentratie op de meetlocaties bedraagt 23 en 22 g/m 3 voor Ossendrecht en Woensdrecht (exclusief zeezoutcorrectie). De jaargemiddelde grenswaarde uit de Wlk voor PM 10 bedraagt 40 g/m 3. Op de meetlocaties zijn de gemeten waarden lager dan de grenswaarde. - De hoogste daggemiddelde PM 10 concentratie van 91 en 90 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht komt voor bij een windrichting uit OZO. PM 2,5 bemonsteringen: - De gemeten jaargemiddelde PM 2,5 concentratie op de meetlocaties bedraagt 15 g/m 3.De jaargemiddelde grenswaarde uit de Wlk voor PM 2,5 bedraagt 25 g/m 3. Op de meetlocatie zijn de gemeten waarden lager dan de grenswaarde. - De hoogste gemiddelde PM 2,5 concentratie van 90 en 91 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht komt voor bij een windrichting uit OZO. Benzeen metingen: Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 35/38

- De gemeten jaargemiddelde concentratie benzeen op de meetlocaties bedraagt 1,9 en g/m 3. De jaargemiddelde grenswaarde uit de Wlk voor benzeen bedraagt 5 ug/m 3. Op de - De hoogste uurgemiddelde benzeen concentratie van 208 en 59 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht kwamen voor op 9 mei 2012 tussen 22:00 en 23:00 bij een zuiden wind. Bij wind afkomstig uit Z waait de wind over zuidelijk deel van het Antwerps industriegebied in de richting van de meetlocaties. Tolueen metingen: - De gemeten jaargemiddelde concentratie Tolueen bedraagt 2,2 en 1,9 g/m 3 voor Ossendrecht en Woensdrecht. - De hoogste uurgemiddelde tolueen concentratie van 26 en 20 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht komen voor bij WZW wind. Bij wind afkomstig uit WZW waait de wind over noordelijk deel van het Antwerps industriegebied in de richting van de meetlocaties. Ethylbenzeen metingen: - De gemeten jaargemiddelde concentratie ethylbenzeen bedraagt 0,3 en 0,4 g/m 3 voor Ossendrecht en Woensdrecht. - De hoogste uurgemiddelde ethylbenzeen concentratie van 10 en 58 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht komen voor bij WZW wind. Bij wind afkomstig uit WZW waait de wind over noordelijk deel van het Antwerps industriegebied in de richting van de meetlocaties. m-p-xyleen metingen: - De gemeten jaargemiddelde concentratie m-p-xyleen bedraagt 0,9 en 1,0 g/m 3 voor Ossendrecht en Woensdrecht. - De hoogste uurgemiddelde m-p-xyleen concentratie van 19 en 35 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht komen voor bij WZW en WNW wind. Bij wind afkomstig uit WZW en WNW waait de wind over noordelijk deel van het Antwerps industriegebied in de richting van de o-xyleen metingen: - De gemeten jaargemiddelde concentratie o-xyleen bedraagt 0,5 en 0,4 g/m 3 voor Ossendrecht en Woensdrecht. - De hoogste uurgemiddelde o-xyleen concentratie van 15 en 9 g/m 3 in Ossendrecht en Woensdrecht komen voor bij WZW wind. Bij wind afkomstig uit WZW waait de wind over noordelijk deel van het Antwerps industriegebied in de richting van de meetlocaties. Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 36/38

7 Referenties [1] Wet Milieubeheer, Titel 5.2 Luchtkwaliteitseisen, 15 november 2007. [2] Richtlijn 2008/50/EG, richtlijn van het Europese Parlement en de Raad, 20 mei 2008 betreffende de luchtkwaliteit en schonere lucht voor Europa, document L 152/1. [3] KNMI, internet dataservice Infoplazaweb, meetstation Woensdrecht. [4] RIVM, Rijksinstituut voor Volkshuisvesting en Milieu, internet dataservice van gevalideerde meetdata achtergrondconcentraties vanuit het landelijk meetnet, meetstation Huijbergen, download dd 23-4-2013. [5] KNMI, internet dataservice langjarig gemiddelden 1971 tot 2000. Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 37/38

8 Verantwoording Namen en taakverdeling van de medewerkers E.S. van der Bij, projectverantwoordelijke P. Haagsma, medewerker W. van Dongen, medewerker P.F. Hubers, medewerker T.H. Visser, medewerker Namen van instellingen waaraan een deel van het onderzoek is uitbesteed Buro Blauw Wageningen Datum waarop het onderzoek is gepubliceerd Ondertekening Goedgekeurd door E.S. van der Bij Projectverantwoordelijke T.H. Visser Coördinator MM Rapport: 2012-0002-L-O / 1 mei 2013 38/38

Bijlage A. Situatie Meetlocatie Ossendrecht en Woensdrecht Rapport: 2012-0002-L-O

2012-0002-L-O en 2012-0003-L-O Meetstations Provincie Noord-Brabant Woensdrecht Meteostation Woensdrecht Meetlocatie fijnstof NO2 en koolwaterstoffen Huijbergen RIVM station Achtergrondconcentraties Ossendrecht Meetlocatie fijnstof No2 en koolwaterstoffen Legenda 0 440 880 1.320 1.760 2.200 Meters Projectnr: Bijlage: 2012-0002-L-O en 2012-003-L-O A PV: EBIJ Schaal 1:45.000 Bureau Millieumetingen Directie Ruimtelijke Ontwikkeling en Handhaving Brabantlaan 1 5216 TV s-hertogenbosch Telefoon (073) 680 8252 E-mail: MM@brabant.nl

2012-0002-L-O Meetstation Ossendrecht Meetstation Woensdrecht

Bijlage B. Tabel daggemiddelde meetwaarden Rapport: 2012-0002-L-O

Bijlage C. Grafische weergave fijn-stof, NO2 en Koolwaterstoffen Rapport: 2012-0002-L-O

PM 10 Ossendrecht en Woensdrecht 2012 PM 2,5 Ossendrecht en Woensdrecht 2012

NO Ossendrecht en woensdrecht NO 2 Ossendrecht en Woensdrecht

NO x Ossendrecht en Woensdrecht Benzeen Ossendrecht en Woensdrecht

Tolueen Ossendrecht en Woensdrecht Ethylbenzeen Ossendrecht en Woensdrecht

m-p-xyleen Ossendrecht en Woensdrecht o-xyleen Ossendrecht en Woensdrecht

Bijlage D. Meetonnauwkeurigheid Rapport: 2012-0002-L-O

Meetonnauwkeurigheid Bij toetsing wordt de interpretatie van meetresultaten in relatie tot de immissie-eisen mede bepaald door de onzekerheid (onnauwkeurigheid) van de meetmethodiek. De meetonzekerheid voor NO x is vastgesteld door, onder praktijkomstandigheden, gecertificeerde gassen op verschillende tijdstippen aan te bieden aan het gehele meetsysteem. Vervolgens wordt, indien noodzakelijk, het meetsignaal gecorrigeerd voor eventueel geconstateerde afwijkingen als gevolg van drift op nul-en span instellingen. Daarbij zijn acceptatiecriteria gedefinieerd tot welke afwijking maximaal gecorrigeerd mag en kan worden zonder eventueel aanvullende acties te ondernemen. Voor de component fijn-stof is de meetonzekerheid beschreven in werkvoorschrift MM/LU/13/, Bepaling van het gehalte fijn-stof (PM 2,5 en PM 10 ) in omgevingslucht met een low-flow sampler berekening van de totale meetonzekerheid is de methodiek gevolgd zoals beschreven in NEN-EN Ambient air quality- Standard gravimetric measurement method for the datermination of the PM 2,5 mass. Voor PM 10 wordt vooralsnog dezelfde methodiek gehanteerd. MM/LU/17/, 2,5 en PM 10 ) in omgevingslucht met een BAM-1020 Voor de relevante componenten in dit onderzoek is de meetonzekerheid in deze bijlage samengevat. Meetonzekerheid NO 2 De meetonzekerheid van de methode is vastgesteld op basis van praktijkgegevens van meetprojecten en samengevat in onderstaande tabel. Component 95 % betrouwbaarheidsinterval (2s) NO Meetwaarde +/- 3 % NO2 NOx Meetwaarde +/ -4 % Meetwaarde +/- 3 % Uit de typegoedkeuring van Tüv blijkt dat de meetonzekerheid uit laboratoriumtesten en veldtesten voldoet aan de maximale meetonzekerheid, die wordt geëist in de Europese richtlijn. Door de monitor te justeren, zoals beschreven in werkvoorschrift MM/LU/14/ kan steeds worden voldaan aan de meetonzekerheid uit de typegoedkeuring en de EG richtlijn (deze meetonzekerheid is conform Tüv vastgesteld op maximaal 10%). Rapport: 2012-0002-L-O