De weg eist zijn tol: 10 jaar verkeersslachtoffers op de Nijmeegsebaan in Groesbeek Kees Schreven NOU-congres, De Hoeve van Nunspeet, 7-9 januari 017
Mac Gillavry D. 1930. De Levende Natuur 3: 10.
Mac Gillavry D. 1930. De Levende Natuur 3: 10. CBS 013 Brouwer 1935 Ardea 1959 De Levende Natuur Finnis 1960 Bird Study Hodson & Snow 1965 Bird Study Dunthorn & Errington 196 Bird Study
Dagelijks bezoeken! Na 1 dag 50% over! 0:00 = controletijd 08.00 11:00 1:00 17:00 0:00 08:00 zoomloes.zoom.nl Jonkers & De Vries 1977
Nijmeegse baan (N8) in Groesbeek 007 heden (per fiets) Nijmegen 50 80. km Groesbeek
Verkeersintensiteit op de Nijmeegsebaan Passages per dag ~ 10.000 motorvoertuigen ~.000 fietsers Binnen een jaar Binnen een dag (ma t/m zo) Aantal motorvoertuigen per weekdag 11500 11000 10500 10000 9500 9000 8500 8000 7500 7000 007 008 009 010 011 01 013 01 015 1 3 5 6 7 8 9 10 11 1 Maand Intensiteit (% van dagtotaal) 1 10 8 6 0 richting Groesbeek richting Nijmegen Totaal 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 1 3 Uur van de dag www.geldersverkeer.nl
Slachtoffers: wat, waar, wanneer? Wat is de sterfte door verkeer onder de soorten, en is dit belangrijk voor de populaties? Soorten en aantallen Relatie met habitat? Seizoenspatronen? Leeftijd en geslacht? Vogels, zoogdieren, amfibieën, reptielen Conclusie & Discussie Hoe zijn de aantallen te verklaren? Problemen met methodes/analyses Koolmees 1kj vrouw, traject, 3-1-013
Soorten en aantallen 503 dieren! In 9.5 jaar 79 vogels, 16 zoogdieren, 57 amfibieën, reptielen 1 per km per jaar 51 soorten 30 vogel-, 16 zoogdier-, amfibieën-, 1 reptielensoort Toplijst: Platte Roodborst, traject 1, 1-05-011 Vogels Zoogdieren Amfibieën Reptielen Merel 81 Konijn 51 Gewone pad 31 Hazelworm Koolmees 7 Egel 5 Bruine kikker 10 Pimpelmees 33 Rode eekhoorn 16 (Kikker spec.) 8 Houtduif Haas 15 Groene kikker 6 Roodborst 0 (Muis spec.) 11 Alpenwatersalamander Vink 15 Steenmarter 10 Zwartkop 1 Bosmuis 9
Nijmegen Groesbeek 6 5 3 1 Aantal per km per jaar 1 1 10 8 6 vogels zoogdieren amfibieën Relatie met habitat? Voorkomen, activiteit, snelheid, vlieghoogte Konijnen, Egels Amfibieëntrek 0 6 5 Traject 3 1
Nijmegen Groesbeek 6 5 3 1 Aantal per km per jaar,5 3,5 3,5 1,5 1 0,5 0 merel koolmees pimpelmees houtduif roodborst 6 5 Traject 3 1 Relatie met habitat? Alle vijf de soorten relatief veel bij golfbaan Veel mezen op Houtduif veel op 3 (eikels in geklepelde berm) Roodborst vooral op 1-
Seizoenspatronen Aantal per km per jaar 1, 1 0,8 0,6 0, 0, Vogels Zoogdieren Amfibieën 0 1 3 5 6 7 8 9 10 11 1 Maand Gewone Pad, traject 5, 08-08-013 Verkeer: zomer- en winterdip Voorkomen en activiteit van dieren Waarnemingskans: Minder controles in zomer Donkerder in winter Dwergvleermuis spec. (oud, droog), traject 1, 1-05-011
Seizoenspatronen: Merel Aantal 16 1 1 10 8 6 0 Alle Merels 1 3 5 6 7 8 9 10 11 1 Maand Merelfamilie in berm, traject 6, 01-08-013 Meer slachtoffers in voorjaar
Seizoenspatronen: Merel Aantal 9 16 8 1 7 1 6 10 5 8 6 3 1 0 Alle kj Merels of ouder 3 5 6 7 8 9 10 11 1 1 3 5 6 7 8 9 10 11 101 Maand Meer slachtoffers in voorjaar Juvenielenpiek in zomer Broedseizoen: vooral mannen onder de adulten Vóórkomen vs. activiteit man vrouw Aantal 9 8 7 6 5 3 1 0 Merelfamilie in berm, traject 6, 01-08-013 1 3 5 6 7 8 9 10 11 1 Maand 1kj/juv kj/ad
Conclusie & Discussie 1 slachtoffers per km per jaar Jonkers & De Vries 1977: 15! (in bos, intensiteit ~ 10.00 per dag) Nijm. baan Seizoens- en habitatseffecten door: Eigen activiteit + verkeersintensiteit Voorkomen (monitoring!) Activiteit en trefkans Soort (dagritme, snelheid, vlieghoogte) Habitat (homerange, vlieghoogte) Soort # Territoria # Slachtoffers / # Slachtoffers Vergeer & Kok # territoria Zanglijster 3 6 0.10 Zwartkop 138 1 0.087 Appelvink 19 1 0.053 Goudhaan 17 0.009 Kuifmees 16 1 0.007 Gr. B. Specht 5 0 0 slechts slachtoffers! Groesbeek Vergeer & Kok 008
Dank aan: Youri van der Horst à Henny Brinkhof Ronald Zollinger Paul Leenders Paul van der Horst Jan Jacobs Gerard Müskens Theo Wijers Martijn Wijnhoven Stichting Das en Boom Ditmer Santema (Provincieloket GLD) www.geldersverkeer.nl
Toplijst Vogels Zoogdieren Amfibieën Reptielen Merel 81 Konijn 51 Gewone pad 31 Hazelworm Koolmees 7 Egel 5 Bruine kikker 10 Pimpelmees 33 Rode eekhoorn 16 (Kikker spec.) 8 Houtduif Haas 15 Groene kikker 6 Roodborst 0 (Muis spec.) 11 Alpenwatersalamander Vink 15 Steenmarter 10 Zwartkop 1 Bosmuis 9 Overige soorten Vogels Zanglijster 6 Fazant 1 Gaai 5 Glanskop 1 Zwarte mees 5 Heggenmus 1 Winterkoning Huismus 1 Boomklever 3 Kauw 1 (Zangvogel spec.) 3 Kuifmees 1 Zwarte kraai 3 Sperwer 1 Goudhaan Staartmees 1 Tjiftjaf Tuinfluiter/Zwartkop 1 Appelvink 1 Turkse tortel 1 Boomkruiper 1 Vuurgoudhaan 1 Bosuil 1 Wilde eend 1 Buizerd 1 Zoogdieren (Dwergvleermuis spec.) 5 Bruine rat 3 Gewone dwergvleermuis 3 Ree 3 Rosse woelmuis 3 Bunzing Das Mol Wezel Bosspitsmuis spec. 1 Vos 1
Verkeersintensiteit op de Nijmeegsebaan Binnen een week Over de jaren Aantal motorvoertuigen 1000 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000 008 009 010 011 01 013 01 015 1 3 5 6 7 Dag van de week (ma-zo) Aantal motorvoertuigen per weekdag 1000 13000 1000 11000 10000 9000 8000 007 008 009 010 011 01 013 01 015 016 Jaar Telvak 1 Telvak Telvak 3 Telvak www.geldersverkeer.nl
Abstract Toen het aantal auto's in Nederland snel toenam, waren verkeersslachtoffers onder de fauna een punt van aandacht. Tegenwoordig staan we er nauwelijks meer bij stil, alleen als het een bedreiging vormt voor onze veiligheid, of als het om zeldzame soorten gaat. Maar hoe veel slachtoffers vallen er nou eigenlijk op een weg? Onderzoek laat zien dat dagelijkse tellingen nodig zijn voor een goede inschatting, omdat lijkjes ook kunnen worden versleept. Wij hebben 10 jaar lang vrijwel dagelijks verkeersslachtoffers onder vogels, zoogdieren, amfibieën, en reptielen geteld op een provinciale weg in het bos bij Nijmegen. Dit leverde ruim 500 slachtoffers op, van ruim 50 soorten. Ik zal de soortenlijst bespreken, de relatie met habitat, enkele seizoenspatronen, de verschillen in trefkans tussen soorten en de oorzaken daarvan. Daarnaast maak ik duidelijk dat iedereen die dagelijks eenzelfde traject aflegt zo'n tellingenreeks kan opstarten.