Inhoud 1 2 3 4 7 Kaarten & plattegronden 9 Woord vooraf 11 Een kennismaking 12 Normandië in vijf departementen plus één 15 Bretagne in vier departementen plus één 18 Typisch Bretons 25 Culinaire geneugten 33 Geschiedenis in vogelvlucht 34 Eerste tekenen van beschaving 34 Kelten, Romeinen, Franken en Noormannen 36 Hertogdom Normandië 38 Hertogdom Bretagne 38 Naar een Franse eenheid 49 Kunst en cultuur 50 Raadsels uit de prehistorie 51 Romaanse kunst 53 Gotiek 56 Renaissance 59 Moderne architectuur 60 Schilderkunst 61 Meubelen, huisraad, aardewerk 63 Literatuur 65 Muziek 67 Noordoost-Normandië 68 Noordelijke kuststreek 70 Havenstad Dieppe 76 Kust tussen Dieppe en Le Havre 5 6 7 8 83 Le Havre 86 Seinedal van Le Havre naar Rouen 95 Rouen 102 Tussen Andelle, Seine en Epte 115 Centraal-Normandië 116 Departement Eure 124 Pays d Auge 130 Côte Fleurie: van Honfleur naar Caen 136 Caen 141 Invasiestranden 148 Bayeux en omgeving 155 West-Normandië 157 Van Bayeux naar Cherbourg 166 Van Cherbourg naar Mont-Saint- Michel 171 Mont-Saint-Michel 177 Zuid-Normandië 178 Perche 182 Suisse Normande en Pays de Falaise 187 Tussen Argentan en Laval 197 Laval 201 Noordoost-Bretagne 202 Van Pontorson naar Saint-Malo 204 Saint-Malo 209 Tussen Saint-Malo en Rennes 211 Het meest oostelijke deel 216 Rennes INHOUD 5
9 : ; 221 Noord-Bretagne 222 Van Saint-Malo naar Cap Fréhel 228 Van Cap Fréhel naar Saint-Brieuc 230 Van Saint-Brieuc naar Morlaix en Saint-Pol-de-Léon 242 Van Morlaix naar Brest 247 West-Bretagne 248 Gebied van de Abers 252 Brest 255 Schiereiland Crozon 258 La Cornouaille 268 Van Quimper naar Lorient 273 Midden-Bretagne 274 Argoat 274 Monts d Arrée en Montagnes Noires < i r 279 Tussen Carhaix-Plouguer en Châteauneuf-du-Faou 281 Guingamp Pontivy Josselin en omgeving 289 Zuid-Bretagne 290 Van Lorient naar Auray 296 Golf van Morbihan 303 Tussen Vannes en Nantes 310 Nantes 315 Tussen Nantes en Rennes 319 Algemene informatie 333 Register 6 INHOUD
8 KAARTEN & PLATTEGRONDEN
Woord vooraf Spectaculaire beelden van een woeste zee met uiteenspattende golven onder fantastische wolkenformaties: dat is wat je kunt verwachten als je dit westelijke deel van Frankrijk bezoekt. De indrukwekkende krijtrotsen van Normandië, de ruige rotskusten van Bretagne en het glooiende landschap van het binnenland in combinatie met de veelheid aan bezienswaardigheden maken deze regio s bij veel mensen populair. Liefhebbers van natuurschoon komen uitgebreid aan hun trekken, zowel aan de kust met zijn rotsformaties en zijn badplaatsen als in het binnenland, waar de bescheiden Bretonse heuveltoppen hier en daar op woeste bergen lijken en de aanduiding Normandisch Zwitserland voor de streek ten zuiden van Caen genoeg zegt voor de bergliefhebber. Verder zijn er geheimzinnige bossen, golvende weilanden, appelboomgaarden, maar ook meren voor allerlei vormen van watersport en veel waterwegen voor het vaartoerisme. Ook wie van cultuur houdt kan volop genieten. Er zijn prachtige kastelen, kerken en kathedralen: die van Rouen is een van de hoogtepunten van Franse gotiek. Heel bijzonder zijn de calvaires in Bretagne, met hun vaak ontroerende taferelen uit het dagelijks leven. Verder zijn er talloze schilderachtige vissersplaatsen en romantische dorpjes, maar ook oude, ommuurde binnensteden waar je je in het decor van een toneelstuk waant en waar je elk moment verwacht een ridder te paard tegen te komen. Op culinair gebied valt er eveneens veel te beleven: naast de visgerechten, de schaal- en schelpdierschotels zijn ook de crêpes, cider, wijn en kazen niet te versmaden. De actieve toerist vindt in deze streek voldoende uitdaging: er is een scala aan mogelijkheden. Wat je op de volgende pagina s aantreft, is slechts een selectie: lang niet alles wat de moeite waard is om bekeken te worden kan hier aan bod komen. Wat in de gids staat, is bedoeld als smaakmaker en om je ertoe over te halen op pad te gaan en nog veel meer te ontdekken! Joke Radius WOORD VOORAF 9
4
Noordoost-Normandië Het noordelijkste puntje van Normandië ligt aan de kust, en het ligt voor de hand een bezoek aan deze regio daar te beginnen. Je komt er via Lille, Arras en Abbeville, maar je kunt natuurlijk ook vanuit Noord-Frankrijk de kustlijn volgen, via de autoroute A16. Van Abbeville is het nog ongeveer 30 km naar Eu, en 100 km naar Rouen, de hoofdstad. De kustlijn van dit deel van Normandië spreekt tot de verbeelding door de steile krijtrotsen, die hier en daar als een muur uit de zee oprijzen. Van bovenaf biedt dat op veel plaatsen fabuleuze panorama s. De door erosie en de werking van de zee ontstane rotspoorten van Étretat zijn beroemd, plaatjes van deze bijzondere formaties tref je in deze streek dan ook overal aan. 4 < Rotspoort bij Étretat.
4 Het kasteel van Eu.? NOORDELIJKE KUSTSTREEK Eu Het sfeervolle stadje Eu, met zijn oude gebouwen en leuke straatjes, ligt in de schilderachtige vallei van de Bresle. Op de grote Place d Orléans, tegenover de kerk, staat het kasteel van Eu uit 1578. In het oudere kasteel dat hier eerst stond, trouwde Willem de Veroveraar met Mathilde van Vlaanderen. In het heuvelachtige park ernaast, waar in de 19de eeuw exotische boomsoorten en bijzondere coniferen werden geplant, staat het ruiterstandbeeld van een hertog van Orléans, die tevens graaf van Eu was. De 12de-eeuwse gotische kerk heeft aan de zijkanten hoge, rechte steunberen. De kerk is gewijd aan Notre-Dame en Saint-Laurent (aartsbisschop Lawrence O Toole van Dublin). In de kerk bevindt zich een mooie beeldengroep van de graflegging van Christus in een kapel naast het hoofdaltaar. Hoog achter het hoofdaltaar is de kleine vergulde reliekschrijn van aartsbisschop Lauwrence, die in 1181 in een klooster in Eu stierf. Hij was hierheen gekomen om de steun van de hertog te vragen voor Ierland. In de crypte bevinden zich de graven van de grafelijke familie van Eu. Vlak bij de Place Carnot staat de Chapelle du Collège van het jezuïetencollege uit 1620, met een gevel van baksteen en beeldhouwwerk. Het meest de moeite waard zijn de zwartmarmeren, met goud ingelegde 68 NOORDOOST-NORMANDIË
4 De Côte d Albâtre bij Le Tréport. graftomben van Hendrik van Lotharingen en zijn gemalin Catharina van Kleef. Ten slotte kun je in Eu het 17de-eeuwse ziekenhuis bewonderen met het aardige overdekte kerkhofje. Zuidoostelijk van Eu ligt het uitgestrekte Forêt d Eu, dat uit drie delen bestaat: het dichtst bij Eu het Triage d Eu, iets verder het Haute Forêt en nog verder het Basse Forêt. Er staan voornamelijk beuken in deze mooie, woeste bossen. Vanuit Haute Forêt zijn er prachtige vergezichten op de vallei van de Bresle. In het toeristenbureau van Eu is informatie verkrijgbaar over toeristische routes door het bos en de omgeving. In het dal van de Bresle liggen glasfabrieken en sfeervolle dorpjes. > OFFICE DE TOURISME, 41, Place Guillaume le Conquérant, www.ville-eu.fr. > LA CHAPELLE DU COLLEGE. Geopend: mrt. nov. di. za. 10 12 en 14 18.30, zon- en feestdagen 14.30 18.30 uur. Yères-dal Landinwaarts kun je een bezoek brengen aan het weelderige dal van de Yères, dat langs het Forêt d Eu loopt. Het dal begint bij Criel-Plage, waar een van de hoogste bergen van de Normandische kust ligt: Mont Jolibois (104 m). In de Yères zit nogal wat vis, met name forel, er wordt dan ook druk gevist. Het dicht begroeide dal contrasteert met het overige, nogal vlakke kustlandschap. NOORDOOST-NORMANDIË 69
4 Côte d Albâtre De kust tussen de steden Le Tréport en Le Havre heet de Côte d Albâtre (albasten kust), genoemd naar de kleur van de rotsen. De falaise-kust bestaat hier en daar uit een lange, hoge en steile krijtmuur. De door de branding losgespoelde en gladgeslepen steentjes vormen grote kiezelstranden. Bij eb ligt er een grote droge vlakte voor de kust. Langs de hele kustlijn vind je prachtige uitzichten, ijzingwekkende diepten en talloze badplaatsjes. Le Tréport Vanuit Eu kun je via het oude jaagpad langs de Bresle naar Le Tréport fietsen. Op de Quai François Ier langs de haven is het gezellig druk, er zijn winkels, cafés, terrasjes, hotels en eethuisjes. Bij de vishal zit een rij koopvrouwen achter kisten vol mosselen; binnen liggen allerlei soorten vissen op de lange banken. Aan het einde van de kade vind je een breed kiezelstrand met badhokjes, vuurtoren, casino en jachthaven. Alles wat een mondaine badplaats nodig heeft is er, maar dan in het klein. Vanaf de kade zie je aan de overkant van de haven de krijtrotsen en de huizen van Mers-les-Bains, een rustig plaatsje. Aan de strandzijde is het uitzicht vanuit Le Tréport op de zee helaas tenietgedaan door een kaarsrechte, ononderbroken appartementenmuur. Een smalle straat leidt naar de hoge stad, waar de grijze 16de-eeuwse kerk Saint-Jacques het stadje domineert. De kleine, maar mooie kerk heeft een gewelf met drukbewerkte afhangende sluitstenen. In het koor staat het beeld van Notre-Dame-des-Marins. Boven op de steile krijtrotsen ligt het adembenemende uitzichtpunt Les Terrasses. Je kunt er op verschillende manieren komen: over de weg of via een trap met bijna 400 treden. De derde en meest comfortabele manier om naar boven te gaan is echter met de funiculaire. Honderd jaar geleden ging deze naar het zeer chique hotel Le Trianon, met veel marmer, 300 kamers en een casino. Nu is er een restaurant met een grote parkeerplaats. > OFFICE DE TOURISME, Quai Sadi-Carnot, www.ville-le-treport.fr.? HAVENSTAD DIEPPE Dieppe is niet alleen een levendige havenstad, maar ook een van de oudste Franse badplaatsen. Van alle stranden ligt dat van Dieppe het dichtst bij Parijs; dat zal er ongetwijfeld mee te maken hebben. In de havens is een mengeling te zien van elementen van oude vissersplaatsen en hypermoderne voorzieningen. Vanuit Dieppe vertrekt de veerboot naar Newhaven. > OFFICE DE TOURISME, Pont Ango, Quai du Carénage, www.dieppetourisme.com. 70 NOORDOOST-NORMANDIË