COLONOSCOPIE MET DAGOPNAME ONDERZOEK VAN DE DIKKE DARM EN INTAKEGESPREK FRANCISCUS VLIETLAND
Inhoudsopgave Wat is een colonoscopie? 3 Voorbereidingen voor een colonoscopie 3 Het eerste gesprek 3 Uw eigen medicijnen 4 Darmvoorbereiding 4 - Vezelbeperkt dieet 5 - Bisacodyl tabletten 5 - Colofort spoelvloeistof 5 A) Voorbereiding onderzoek vóór 12.00 uur B) Voorbereiding onderzoek na 12.00 uur De colonoscopie 8 Sedatie 8 - Bijzondere omstandigheden 8 - Voor- en nadelen 8 - Begeleiding naar huis 9 - Duur van het onderzoek 9 - Kleding en waardevolle spullen 9 Verloop van het onderzoek 9 Mogelijke risico s en complicaties 11 Na de colonoscopie 11 Na het onderzoek 11 Weer thuis 11 Complicaties thuis 11 Uitslag en vragen 12 2
Gegevens patiënt Dhr/Mevr:... Colonoscopie onderzoek Afspraak datum... Tijdstip onderzoek... (bij afdeling Endoscopie) Inleiding Wat is een colonoscopie? Een colonoscopie is een onderzoek waarmee informatie over de toestand van de dikke darm verkregen kan worden. Dit gebeurt met de endoscoop, een dunne flexibele slang met een ingebouwde camera waarmee de arts via de anus de binnenkant van de gehele dikke darm en soms ook een deel van de dunne darm onderzoekt. Afwijkingen zoals chronische ontstekingen, poliepen en tumoren kunnen op deze manier worden opgespoord. De endoscoop heeft een kanaal waardoor instrumenten kunnen worden opgeschoven. Met deze instrumenten kunnen bijvoorbeeld kleine stukjes weefsel (biopten) weggenomen worden of eventuele poliepen direct verwijderd worden. Voorbereidingen voor een colonoscopie Het eerste gesprek (intake) Vóór het onderzoek vindt er een intakegesprek plaats. In dit gesprek informeert de endoscopieverpleegkundige u over wat een colonoscopie is, welke voorbereidingen er plaats moeten vinden en wat een sedatie inhoudt. Ook worden er vragen gesteld over uw medische situatie en de medicijnen die u eventueel gebruikt. Als u in het verleden een hartoperatie heeft ondergaan, meldt u dit tijdens het gesprek. Ook in het geval van een pacemaker, ICD-kastje, allergieën, longziekten en zwangerschap moet u dit melden. De arts zal beoordelen of er speciale maatregelen nodig zijn. 3
Uw eigen medicijnen Voordat u de colonoscopie ondergaat, dient u te stoppen met de onderstaande medicijnen. Overige medicijnen kunt u op de dag van het onderzoek gewoon innemen. IJzertabletten Om de darm goed te kunnen reinigen, moet u een week voorafgaand aan het onderzoek stoppen met het nemen van ijzertabletten. Bloedverdunnende middelen Als u bloedverdunnende middelen via de trombosedienst gebruikt, overleg dan met de arts die het onderzoek aanvraagt of u hiermee door kunt gaan. U kunt de medicijnen Ascal (Acetylsalicyzuur), Aspirine en Plavix blijven gebruiken. Diabetes middelen Bent u diabetespatiënt? Overleg met uw arts of en hoe u het gebruik van tabletten of insulinedosering moet aanpassen. Als u insuline gebruikt, proberen we het onderzoek in de ochtend plaats te laten vinden. Het is belangrijk dat u uw insulinepen, insuline en glucosemeter meeneemt. Darmvoorbereiding Om de dikke darm van binnen goed te kunnen onderzoeken moet deze helemaal schoon zijn. Hiervoor moet u een aantal dagen voorafgaand de nodige voorbereidingen treffen. U volgt een vezelbeperkt dieet en u krijgt een spoelvloeistof (Colofort) en tabletten (Bisacodyl) mee die een laxerende werking hebben. Dit haalt u met een recept op bij uw apotheek. Heeft u geen recept gekregen? Neem dan contact op met het ziekenhuis. Vezelbeperkt dieet Vier dagen vóór het onderzoek mag u geen brood met pitjes en/of zaden (o.a. volkorenbrood), fruit met pitjes (o.a. tomaten, kiwi s en druiven) noten, pinda s en zaden eten. Deze pitjes en/of zaden kunnen de endoscoop verstoppen. 4
Bisacodyl U krijgt vier Bisacodyl tabletten voorgeschreven. De laxerende werking van deze tabletten treedt 10 uur na inname op. De tabletten dient u met een glas water in te nemen op de volgende tijdstippen: Drie avonden voor het onderzoek twee tabletten Twee avonden voor het onderzoek twee tabletten De dag voorafgaand aan het onderzoek start u met Colofort Voorbeeld: Heeft u maandag het darmonderzoek? Dan neemt u op vrijdagavond en zaterdagavond twee tabletten in. Op zondag start u met het gebruik van Colofort. Colofort spoelvloeistof Colofort is een neutraal smakende drank die laxerend werkt. Het spoelt de dikke darm op een veilige manier schoon, het veroorzaakt een dunne ontlasting en uiteindelijk moet de ontlasting waterdun en lichtgeel worden. Als bijwerking kunnen er darmkrampen ontstaan. Houd er rekening mee dat de eerste waterige ontlasting ongeveer twee uur na het drinken van de oplossing kan komen. Het kan zijn dat u een misselijk gevoel krijgt. Toch is het belangrijk om de Colofort op te drinken. Hoe maakt u Colofort klaar? Colofort wordt geleverd in een doos met hierin vier sachets. 1. Leeg één sachet in een kan en voeg 1 liter water toe (per keer gebruikt u één sachet). 2. Roer de inhoud goed door en giet de oplossing in een glas (ca. 250 ml). 3. Drink elke 10-15 minuten een vol glas van de oplossing totdat de kan leeg is. 4. Herhaal deze stappen voor de volgende liters Colofort oplossing. 5
Smaak van de vloeistof Wanneer u moeite heeft met de smaak van de vloeistof, maak dan gebruik van de onderstaande tips: Drink de vloeistof met een rietje, zodat deze verder in de mond komt. Voeg aan de vloeistof een scheutje limonadesiroop toe (uitsluitend siroop zonder sorbitol, i.v.m. gasvorming). Gebruik tussendoor en/of tijdens het drinken kauwgum, maar slik deze niet door. Drink de vloeistof koud. Wanneer gebruikt u Colofort? Als het onderzoek in de ochtend plaats vindt voor 12.00 uur: Op = 1 dag vóór het onderzoek U mag tussen 12.00 en 13.00 uur een lichte maaltijd gebruiken. Na 13.00 uur tot dat het onderzoek heeft plaatsgevonden mag u niets meer eten. U mag wel heldere dranken drinken. Drink tussen 14.00 en 16.00 uur twee zakjes Colofort opgelost in 2 liter water. Drink elke 10-15 minuten een vol glas van de oplossing. Drink tussen 19.00 en 21.00 uur twee zakjes Colofort opgelost in 2 liter water. Drink elke 10-15 minuten een vol glas van de oplossing. U mag heldere dranken blijven drinken. Als u bent gestart met Colofort mag u niet meer roken. Op = dag van het onderzoek U mag heldere dranken drinken tot twee uur voor het onderzoek. U dient vóór het onderzoek nuchter te zijn. U mag twee uur voor het onderzoek niets meer drinken. 6
Als het onderzoek in de middag plaats vindt na 12.00 uur: Op = 1 dag vóór het onderzoek U mag tussen 17.00 en 18.00 uur een lichte maaltijd gebruiken. Na 18.00 uur tot dat het onderzoek heeft plaatsgevonden mag u niets meer eten. U mag wel heldere dranken drinken. Tussen 19.00 en 21.00 uur dient u twee zakjes Colofort opgelost in twee liter water te drinken. Drink elke 10-15 minuten een vol glas van de oplossing. U mag heldere dranken blijven drinken. Als u bent gestart met Colofort mag u niet meer roken. Op = dag van het onderzoek U mag heldere dranken drinken tot twee uur voor het onderzoek. Tussen 8.00 en 10.00 uur dient u twee zakjes Colofort opgelost in twee liter water te drinken. Drink elke 10-15 minuten een vol glas van de oplossing. U dient voor het onderzoek nuchter te zijn. U mag twee uur voor het onderzoek niets meer drinken. Onder heldere dranken wordt verstaan: Heldere bouillon (zonder vlees). Koffie en thee zonder melk en suiker, zoetstof of sorbitol. Helder vruchtensap (appelsap/druivensap/roosvicee) Water (niet koolzuurhoudend) eventueel met suikervrije limonadesiroop zonder sorbitol. Onder een lichte maaltijd wordt verstaan: Twee sneetjes wit brood met halvarine en jam, (smeer)kaas, honing of vruchtenhagel. Of een schaaltje pap met glad bindmiddel zoals custardpap/rijstebloempap (max. 300 ml). Of een schaaltje vla/yoghurt/kwark (max. 300 ml). 7
De colonoscopie Het onderzoek wordt uitgevoerd door de specialist, geassisteerd door een endoscopieverpleegkundige. Om u een indruk te geven van wat er gebeurt en wat u kunt verwachten, volgt hierna een omschrijving. Sedatie In overleg met de arts wordt eventueel sedatie gegeven. Dit is een geneesmiddel waar u slaperig van wordt, zodat het onderzoek voor u minder belastend is. Er wordt gestreefd naar een vorm van zogenaamde bewuste sedatie. Daarbij bent u wat slaperig, maar kunnen de artsen en verpleegkundigen tijdens het onderzoek nog wel met u communiceren. Bijzondere omstandigheden In sommige gevallen, zoals bij een slechte hart- of longfunctie, kan de scopist die het onderzoek uitvoert, besluiten af te zien van toediening van sedatie vanwege te hoog risico op complicaties. Voor- en nadelen In tegenstelling tot de algehele verdoving (narcose) hoeft u nu niet te worden beademd. Uw reflexen blijven intact waardoor het risico op complicaties, bijvoorbeeld door verslikken, kleiner is dan bij narcose. Verder bent u bij de algehele verdoving vaak vergeten wat er is gebeurd na het onderzoek. Hoewel het slaapmiddel voordelen heeft, zijn er ook nadelen aan verbonden. Door de sedatie kunt u oppervlakkiger gaan ademen waardoor het nodig is om zuurstof toe te dienen. Als uw zuurstofgehalte te ver daalt, kan het nodig zijn de werking van het slaapmiddel op te heffen door u een medicijn toe te dienen. Bij regelmatig gebruik van slaapmiddelen of alcoholische dranken kan de werking van het medicijn wel verminderen. 8
Begeleiding naar huis Vanwege de sedatie mag u na het onderzoek niet zelf actief deelnemen aan het verkeer. Regelt u daarom vooraf aan het onderzoek dat iemand u begeleidt bij het naar huis gaan. Duur van het onderzoek Het onderzoek duurt ongeveer 30 minuten en vindt plaats op de afdeling Longfunctie/Scopie. Bij gebruik van sedatie vindt het onderzoek plaats met een dagopname of bent u opgenomen op de verpleegafdeling in ons ziekenhuis. Bij een dagopname verblijft u ongeveer drie uur in het ziekenhuis. Dit is afhankelijk van de tijdsduur van het onderzoek en hoe u zich voelt na het onderzoek. Kleding en waardevolle spullen Voor het onderzoek is het fijn om gemakkelijk zittende kleding te dragen in het bed. Sieraden en waardevolle spullen kunt u beter thuis laten, zodat ze niet verloren raken. Verloop van het onderzoek De verpleegkundige legt uit wat er gaat gebeuren en begeleidt u tijdens het onderzoek. Meld u op de afgesproken tijd bij de balie van de verpleegafdeling Dagopname. De verpleegkundige haalt u op en brengt u naar uw kamer waar nog wat informatie wordt door genomen. U trekt de onderkleding uit en gaat onder een laken op het onderzoeksbed liggen. Uw kleding kunt u in het daarvoor bestemde kastje leggen. Er wordt voor de sedatie een infuusnaald in een bloedvat van uw arm of hand ingebracht. U wordt naar de onderzoekskamer gebracht op de endoscopie afdeling. U krijgt een knijpertje op een van de vingers waarmee continu gecontroleerd wordt of uw hartslag en het 9
zuurstofgehalte in het bloed goed zijn. U krijgt ook een bloeddrukband om uw arm waarmee om de tien minuten uw bloeddruk gemeten wordt. Vervolgens wordt het slaapmiddel via het infuusnaald toegediend. Omdat het slaapmiddel snel werkt, kan vrijwel direct daarop het onderzoek plaatsvinden. Soms duurt het onderzoek wat langer en wordt u alweer wakker voordat het onderzoek klaar is. Belangrijk is dat u zich daar niet ongerust over maakt. De arts brengt de endoscoop via de anus in de endeldarm. Hierdoor kan de binnenkant van de darm nauwkeurig worden bekeken. Als u pijn voelt tijdens het onderzoek, vertel dit dan direct aan de arts. Om de darm te ontplooien en goed zicht te krijgen wordt er lucht (CO2) in de darm geblazen. Hierdoor kunnen krampen of een opgeblazen gevoel en soms pijn ontstaan. Geneer u niet om de ingeblazen lucht te laten ontsnappen. Tijdens het onderzoek kan u gevraagd worden om op uw andere zij of op uw rug te gaan liggen. Soms vraagt de arts aan de verpleegkundige om met de handen druk uit te oefenen op bepaalde plaatsen van uw buik. Dit gebeurt om de endoscoop wat tegendruk te geven. Indien nodig worden er kleine stukjes weefsel (biopten) afgenomen voor nader onderzoek. Poliepen kunnen eveneens tijdens het onderzoek worden verwijderd. Hier merkt u weinig van. De verwijderde poliep(en) en biopten worden in het laboratorium onderzocht en beoordeeld. Aan het einde van dit onderzoek krijgt u nog een ontluchtingsslangetje (rectumca nule) om het overtollige lucht makkelijker kwijt te raken. Dit wordt op de verpleegafdeling Dagopname weer verwijderd. 10
Mogelijke risico s en complicaties Een colonoscopie is een veilig onderzoek en verloopt meestal zonder complicaties. Toch willen wij u informeren over de mogelijke risico s en complicaties. Een mogelijke complicatie is een perforatie (dit is een scheurtje of gaatje in de darmwand) of een bloeding. Na de colonoscopie Na het onderzoek Na het onderzoek wordt u teruggebracht naar uw kamer met bewakingsmonitor en u krijgt hier een lichte maaltijd aangeboden. Wanneer u zich weer helemaal hersteld voelt, krijgt u toestemming van de verpleegkundige van de afdeling Dagopname om het ziekenhuis te verlaten. Door de sedatie kunt u minder snel reageren. Daarom wordt u de eerste 24 uur na het onderzoek ten strengste ontraden om: actief deel te nemen aan het verkeer. gevaarlijke machines te bedienen. belangrijke beslissingen te nemen. alcoholische dranken te gebruiken. Weer thuis Na het onderzoek kunt u uw dagelijkse bezigheden weer vervolgen en u mag alles weer eten en drinken. Door de darmvoorbereiding en het onderzoek kunt u last hebben van buikpijn, een veranderd ontlastingpatroon en borreling of lucht in de darm. Dit kan enkele dagen duren. Als er tijdens het onderzoek stukjes weefsel of poliepen zijn weggenomen, kunt u de eerste tijd spoortjes (oud) bloed verliezen via de anus. Complicaties thuis Als u na het onderzoek een ernstige bloeding, heftig buikpijn of koorts krijgt, neem dan direct contact op! Tijdens kantooruren neemt u contact op met de afdeling Endoscopie via telefoonnummer 010 893 00 00. Buiten kantooruren neemt u contact op met de Spoed Eisende Hulp via telefoonnummer 010 893 93 93. 11
Uitslag en vragen De uitslag van het onderzoek wordt direct na het onderzoek met u besproken. Wanneer u zich door de sedatie niets meer kan herinneren, dan wordt (indien gewenst) degene die met u mee is gekomen binnen geroepen om de uitslag mede te delen. Zijn er stukjes weefsel (biopten) en/of poliep(en) afgenomen? Dan krijgt u de uitslag hiervan op het volgende polikliniekbezoek. Indien u door uw huisarts doorverwezen bent, dan bespreekt deze de uitslag met u. Heeft u andere vragen over het onderzoek? Neem dan contact op met de afdeling Longfunctie/Scopie via de receptie. Telefoonnummer: 010-893 0000. * Wetenschappelijk onderzoek Als bij u urine, bloed of weefsel wordt afgenomen voor onderzoek, dan kan het zijn dat dergelijk lichaamsmateriaal overblijft. Dit materiaal kan worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Hierdoor wordt inzicht verkregen in het ontstaan en de behandeling van ziekten. Onderzoek moet aan strenge voorwaarden voldoen, zoals het anoniem verwerken van uw lichaamsmateriaal. Alle belangrijke informatie over onderzoek van lichaamsmateriaal, vindt u via www.pathology.nl/voorlichting. Heeft u er bezwaar tegen dat uw lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek wordt gebruikt? Dan leest u in de folder hoe u bezwaar kunt maken. Februari 2017 6050454 12