Archeologische Quickscan Riethstraat te Tegelen Gemeente Venlo KSP Archeologie
Colofon Titel : Archeologische Quickscan Riethstraat te Tegelen. Gemeente Venlo. Auteur : S.M. Koeman (senior KNA Prospector) In opdracht van : M&A Milieuadviesbureau BV, dhr. W. van Aerle Foto s en afbeeldingen : KSP Archeologie Versie : 2.0 Datum : 25-01-2017 KSP Archeologie www.ksparcheologie.nl Vleugelstraat 15 info@ksparcheologie.nl 6922 JM Duiven 06 43 65 63 85/87 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder bronvermelding. KSP Archeologie aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit onderhavig onderzoek of de gegeven adviezen. KSP Archeologie 2
Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 1.1 Onderzoekskader 5 1.2 Ligging en huidige situatie plangebied 5 1.3 Toekomstige situatie plangebied 5 2 Quickscan 7 2.1 Doel 7 2.2 Beleid van de gemeente 7 2.3 Bekende landschappelijke, archeologische en historische gegevens 8 3 Conclusie en advies 10 Literatuur 11 KSP Archeologie 3
Administratieve gegevens Projectnummer : 17001 Type project : Quickscan Projectnaam : Realisatie woning Riethstraat Tegelen Toponiem : Riethstraat Plaats : Tegelen Gemeente : Venlo Provincie : Limburg KSP Archeologie 4
1 Inleiding 1.1 Onderzoekskader In opdracht van M&A Milieuadviesbureau heeft KSP Archeologie een archeologische quickscan uitgevoerd voor de locatie aan de Riethstraat in Tegelen (Figuur 1.1). De quickscan zal worden gebruikt voor de ruimtelijke onderbouwing ten behoeve van de aanvraag van een omgevingsvergunning voor de bouw van een woning. Figuur 1.1: Het plangebied op de topografische kaart (GBKN 2011). 1.2 Ligging en huidige situatie plangebied Het plangebied heeft een oppervlakte van ca. 200 m 2 en betreft een gedeelte van het perceel dat kadastraal bekend is als sectie A, nummer 7320 (ca. 715 m 2 ). Het plangebied ligt tussen de woningen aan de Riethstraat 16 en 20. Het plangebied is momenteel onbebouwd en in gebruik als tuin. 1.3 Toekomstige situatie plangebied Tussen de vrijstaande dubbele garage in het noorden en de weg in het zuiden zal een nieuwe woning worden gebouwd (Figuur 1.2). De woning krijgt een oppervlakte van ca. 70 m 2 en zal niet worden onderkelderd. De exacte funderingsdiepte is nog niet bekend. KSP Archeologie 5
Figuur 1.2: Situering nieuwe woning (Martens 2016). KSP Archeologie 6
2 Quickscan 2.1 Doel In de quickscan zal inhoudelijk worden gekeken naar de archeologische informatie om te beoordelen of nader archeologisch onderzoek zinvol is. 2.2 Beleid van de gemeente Op de archeologische beleidskaart van gemeente Venlo ligt het plangebied binnen de historische kern van Tegelen die is aangemerkt als archeologisch monumententerrein (Figuur 2.1). Binnen het AMKterrein geldt een onderzoeksplicht bij bodemingrepen groter dan 100 m 2 en dieper dan 40 cm. Daarnaast ligt het plangebied volgens de beleidskaart op de rand van de bufferzone rondom een archeologische vindplaats. Binnen de bufferzone van een vindplaats is onderzoek verplicht bij bodemingrepen die dieper reiken dan 40 cm, ongeacht de oppervlakte. Figuur 2.1: Het plangebied op de archeologische beleidskaart van de gemeente Venlo (RAAP 2015). KSP Archeologie 7
Op de bestemmingsplankaart kan beter worden ingezoomd op het plangebied en de bufferzone van 50 m rondom de vindplaats. Het zuidwestelijke deel van het plangebied (Figuur 2.2, rode kader) en de westelijke rand van de nieuwe woning (blauwe kader) vallen binnen deze bufferzone. Uitgaande van deze vindplaats/bufferzone is dus onderzoek nodig ten behoeve van de nieuwbouw van de woning. Omdat in 2005 een bureauonderzoek is uitgevoerd voor een locatie aan de zuidzijde van de Riethstraat (Boshoven 2005) heeft de gemeente Venlo aangegeven dat in eerste instantie kan volstaan met een quickscan in plaats van een volwaardig bureauonderzoek. Figuur 2.2: Het plangebied op de kaart van het bestemmingsplan Centrum Tegelen (bron: www.ruimtelijkeplannen.nl). 2.3 Bekende landschappelijke, archeologische en historische gegevens Het plangebied ligt in het rivierdal van de Maas dat bestaat uit diverse terrasniveaus. De Riethstraat loopt langs de noordgrens van een oude Maasgeul. Het plangebied ligt ten noorden daarvan op het Maasterras dat in het Allerød-interstadiaal (ca. 11.800 11.000 jaar geleden) de actieve riviervlakte van de Maas vormde. Op basis van de ouderdom van dit Maasterras kunnen in het plangebied archeologische vindplaatsen aanwezig zijn vanaf het Laat-Paleolithicum. Op het Maasterras zijn enkele vindplaatsen bekend uit de IJzertijd en de Romeinse tijd (Boshoven 2005). Het dichtstbijzijnde archeologische onderzoek dat is uitgevoerd, heeft echter geen archeologische vindplaats opgeleverd. Het betrof een proefsleuvenonderzoek op een terrein met een oppervlakte van ca. 1,6 ha op ca. 90 m ten noordwesten van het plangebied. Tijdens het onderzoek is een recente pakket aangetroffen met daaronder nog een restant van het oorspronkelijke bodemprofiel bestaande uit een Bt-horizont. In de top van de C-horizont zijn geen archeologische sporen aangetroffen (Boots 2014). De vindplaats die op de archeologische beleidskaart is aangegeven (Figuur 2.1), betreft een 19 e eeuwse aardewerkoven (pottenbakkerswerkplaats). Op de beleidskaart en in het bestemmingsplan is de vindplaats aan de zuidkant van de Riethstraat geplaatst. De gemeente Venlo heeft na contact met de deskundige M. Dings aangegeven dat de vindplaats echter ten noorden van de Riethstraat moet KSP Archeologie 8
worden gezocht. De locatie van de pottenbakkerswerkplaats is gebaseerd op een historische bron. In de publicatie uit 2003 over diverse pottenbakkerswerkplaatsen in Tegelen wordt de betreffende pottenbakkerswerkplaats beschreven (Lenssen & Schotten). Hierin staat vermeld dat de werkplaats van de heer Bartholomeus Canoy halverwege de Riethstraat ligt aan de noordzijde, wordt vermeld in octrooirollen van 1836 en 1837 en dat het bedrijf zeker een tiental jaren heeft bestaan. Korte tijd later moet de werkplaats zijn opgeheven want nog voor 1842 heeft hij deze pottenbakkerij weer afgebroken en zijn er vijf woningen voor in de plaats gebouwd. Op het minuutplan uit 1843 staat dit cluster van woningen aangeven (perceelnrs. 877 881). Het plangebied is geprojecteerd op de westelijke rand van deze woningen (Figuur 2.3). Dhr. Dings heeft aangegeven dat de mogelijkheid bestaat dat de pottenbakkerij niet is afgebroken maar is omgebouwd tot deze vijf woningen, gezien de clustering van de woningen in één volume op de minuutkaart. Het verzamelplan van de kadastrale kaart laat namelijk zien dat de bebouwing daarvoor in 1820 ook al aanwezig was (Figuur 2.4, blauwe cirkel). Figuur 2.3: Het plangebied op de kadastrale kaart uit 1843, datering op basis van de OAT (bron: www.beeldbank.cultureelerfgoed.nl). KSP Archeologie 9
Figuur 2.4: De bebouwing ter plaatse van/naast het plangebied op het verzamelplan. Bebouwing aanwezig in 1820 is lichtbruin, bebouwing uit 1820 1843 is rood (bron: www.beeldbank.cultureelerfgoed.nl). 3 Conclusie en advies Uit de quickscan blijkt dat het plangebied binnen de historische kern van Tegelen ligt (AMK-terrein). Op de gemeentelijke beleidskaart en het bestemmingsplan is de vindplaats van de pottenbakkerswerkplaats uit de 19 e eeuw aan de zuidkant van de Riethstraat geplaatst maar uit de aanvullende informatie die de gemeente Venlo heeft aangeleverd, blijkt dat de pottenbakkerswerkplaats aan de noordkant van de Riethstraat ter hoogte van het plangebied gezocht moet worden. Voor het plangebied geldt daarom een zeer hoge verwachting voor restanten van de pottenbakkerswerkplaats en historische bebouwing in het algemeen. Het westelijke deel van het plangebied is op de kaart uit de 19 e eeuw geprojecteerd in de tuin die hoort bij de historische bebouwing. Ook hier kunnen archeologische resten worden aangetroffen. Ervaringen met pottenbakkersafval elders in Tegelen (Grotestraat 52) en Hoekstraat 6 (Kranenbreukershuis) maken duidelijk dat juist de directe omgeving (tuinen e.d.) voor het dumpen van pottenbakkersafval werden gebruikt (toevoeging van de gemeente Venlo). Op basis van de zeer hoge archeologische verwachting adviseert KSP Archeologie vervolgonderzoek door middel van boringen. De gemeente Venlo heeft aangegeven dat vanwege de aanwezigheid van historische bebouwing een verkennend onderzoek niet zinvol wordt geacht. Verstoringen in de bodemopbouw door deze bebouwing hoeven niet automatisch te betekenen dat de archeologische verwachting naar beneden kan worden bijgesteld. De gemeente vraagt daarom een karterend booronderzoek uit te voeren zodat de verwachtingswaarde getoetst kan worden. Dit onderzoek is gericht op het opsporen van archeologische indicatoren die wijzen op de aanwezigheid van een vindplaats. KSP Archeologie 10
Literatuur Boots, G.J., 2014: Archeologisch proefsleuvenonderzoek terrein P. Guillaumestraat, Maasveld-straat, Bergstraat en Roermondseweg te Tegelen in de gemeente Venlo. Rapportnummer 14011064. Econsultancy, Swalmen. Boshoven, E.H., 2005: Tegelen Riethstraat. Bureauonderzoek Archeologie. BAAC-rapport 04.280, Deventer. Lenssen, T. & Schotten, J. (red.), Sjerfkes (2003). Nieuwe inzichten in het Nederrijns keramisch verleden van een aantal Noord- en Midden-Limburgse plaatsen. Tegelen. Martens, A.W., 2016: Realisatie woning Riethstraat Tegelen. Ruimtelijke onderbouwing. M&A Adviesbureau, Helenaveen. RAAP, 2015: Actualiseren Archeologische Basiskaart. Gemeente Venlo. Archeologische beleidskaart. RAAP-adviesdocument 529, kaartbijlage 6-B. Websites http://www.ruimtelijkeplannen.nl http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/ KSP Archeologie 11