Onbeperkt stemmen. Kunnen mensen met een beperking goed meedoen bij het stemmen voor de verkiezingen?

Vergelijkbare documenten
Rapportage over de toegankelijkheid van verkiezingen voor mensen met een beperking. Onbeperkt stemmen

Onbeperkt meedoen! Voortgangsrapportage samenvatting in begrijpelijke taal. Luisteren naar mensen met een beperking

Nieuwsbrief CliëntAanZet

Hoe gaat het met het VN-verdrag handicap in Nederland na één jaar?

Workshop B Hoe kan ik stemmen?

Workshop Tweede Kamerverkiezingen

De betekenis van het VN-verdrag voor mensen met een beperking

Toegankelijk stemmen. Investeren in eigen kracht voor iedereen. Bartiméus Koninklijke Visio Robert Coppes Stichting

De betekenis van het VN-verdrag voor mensen met een beperking

STEM JIJ OOK? VERKIEZINGEN TWEEDE KAMER WAAROM IS STEMMEN BELANGRIJK? OP WIE KAN IK STEMMEN? WAAROVER BESLIST DE TWEEDE KAMER? HOE MOET IK STEMMEN?

Gemeenteraadsverkiezingen. Stem ook!

Stem ook! Woensdag 18 maart kiezen we twee keer

Inhoud. Inleiding... 4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van de rechten... 6 Hoofdstuk 2 De belangrijkste rechten...12

VERKIEZINGEN EUROPEES PARLEMENT Donderdag 23 mei 2019 BEPAAL MEE WIE IN DE EUROPESE UNIE BESLISSINGEN GAAN NEMEN. Den Haag

28 april 2015 Keirsten de Jongh (Senior Beleidsadviseur)

VERKIEZINGEN EUROPEES PARLEMENT 2014 HANDLEIDING VOOR DE ORGANISATIE VAN SCHOLIERENVERKIEZINGEN

Verkiezingsagenda Minister van BZK

VERKIEZINGSKRANT woensdag 20 maart 2019

ONDERZOEKSOPZET. Toegankelijkheid van stemlocaties

PRAKTISCHE HANDLEIDING. voor de organisatie van de

Politiek in Nederland

SAMEN LEVEN IN NEDERLAND. Omgangsvormen in makkelijke taal

PRAKTISCHE HANDLEIDING. voor de organisatie van de KINDERVERKIEZINGEN

Toegankelijkheid Tweede Kamerverkiezing 2017 voor mensen met een beperking: hindernissen én oplossingen

Stap 3 Stellingen 01 02

Stemmen Provinciale Staten en waterschapsverkiezingen 2015

KIESRAAD. Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de heer drs. M.J. van Rijn Postbus EJ Den Haag

Mocht jij bij deze verkiezingen stemmen? Heb je bij deze verkiezingen ook gestemd? Ja 55,9% Nee 44,1% Totaal. Ja 98,5% Nee 1,4% Zeg ik niet 0,1%

Stemmen Provinciale Staten en waterschapsverkiezingen 2019

Onderzoek Stemmen vanaf je 16e?

Het Tijdelijk experimentenbesluit stembiljetten en centrale stemopneming wordt als volgt gewijzigd:

Stemmen zonder zorgen

Handboek Politiek. Derde Kamer der Staten-Generaal

Stemmen Europese verkiezingen 2014

VERKIEZINGSKRANT woensdag 20 maart 2019

Twenterand 21 maart 2018 Stem voor verandering

Kansen rond de gemeenteraadsverkiezingen 2018 Tips voor lokale belangenbehartigers

Derde Kamer. Derde Kamer. Handboek Politiek 1. der Staten-Generaal

Vergeet je stempas niet!

Instructie voor stembureauleden

PRAKTISCHE HANDLEIDING. voor de organisatie van de

Tweede Kamerverkiezingen. groep 7 en 8

PROVINCIALE STATENVERKIEZINGEN HANDLEIDING SCHOLIERENVERKIEZINGEN 2015

eenvoudig en duidelijk lente 2019 Eindelijk verhuizen De doppentopper REINAERDE

VERKIEZINGSKRANT Waarom stemmen op 21 maart? Waarover gaat de gemeente? Hoe bepaal ik op wie ik stem? Hoe kan ik stemmen?

Stemmen Verkiezingen Europees Parlement 2019

HANDLEIDING Leerkracht

Na de stemming mogen kiezers het proces-verbaal inzien. Zo kunnen zij nagaan of de stemming en de telling van de stemmen correct verlopen zijn.

december 2014 Informatiekaart VN-verdrag TransitieBureau Wmo

Verkiezingen 2010! Waarom kiezen? Overal foto's. Auteur: Stef Van Malderen. In ons land zijn er veel ministers. Zij zorgen er samen met hun

1. (DIA 2) Wie weet welke politieke partijen meedoen?

Jij wilt een beter Brabant? Wij ook! Verkiezingsprogramma Partij voor de Vrijheid uitgelegd voor mensen met een verstandelijke beperking

Betrekken van mensen met een beperking: niets over ons zonder ons!

STEM JIJ OOK? WAAR STEM JE VOOR? WAAROVER GAAT DE EUROPESE UNIE? HOE MOET IK STEMMEN? Kijk voor meer informatie op:

Informatiekaart VN-verdrag Handicap voor gemeenten

VERKIEZINGS PROGRAMMA KAMPEN

Stemmen Gemeenteraadsverkiezingen 2018

Roosendaal kiest. Hoe werkt het bij de gemeenteraadsverkiezingen?

Handleiding Stemmen via internet

Workshop C Waarom is stemmen belangrijk en hoe maak ik mijn keuze?

3B projectanalyse. 14c056. Onderzoek toegankelijkheid stembureaus. Datum: 24 juli 2014 Projectnummer:

Derde Kamer Handboek Politiek 2

Hoofdstuk 22. Bekendheid campagnes verkiezingen

Weet wat je kan. Vooruit komen

Cliëntondersteuning. Tips voor het keukentafelgesprek. Hoe kan ik mij voorbereiden op het gesprek met de Wmo-consulent van de gemeente?

Stemmen Gemeenteraadsverkiezingen 2014

Handboek Politiek 2. Derde Kamer der Staten-Generaal

Stemmen Tweede Kamerverkiezingen 2012

E - STEMMEN: LAAT JIJ JE ONLINE STEM GELDEN?

e Kamer Derde Kamer Handboek Politiek 2 der Staten-Generaal

Voorbeeld. Toegankelijke eetgelegenheden. Schouwlijst. Week van de Toegankelijkheid 3-8 oktober 2016

Na de stemming mogen kiezers het proces-verbaal inzien. Zo kunnen zij nagaan of de stemming en de telling van de stemmen correct verlopen zijn.

Derde Kamer Handboek Politiek 1

Hoofdstuk 21. Functioneren B&W en Raad

Dit is het verkiezingsprogramma van de ChristenUnie. Dit vindt de ChristenUnie belangrijk voor Nederland. Lees maar!

Geloof in Leusden. Lijst 5. Verkiezingsprogramma in eenvoudige taal Gemeente Leusden Wat vindt de ChristenUnie-SGP belangrijk voor Leusden!

IViAASSLUIS eerste stad aan de waterweg

Inhoud. 1. Wat verstaan we onder een leerlingenraad. 2. Waarom een leerlingenraad? 3. Opzet en organisatie van een leerlingenraad

Herziene versie 2012 MET WERKBLAD EN PUZZEL. groepen 6-8

Stemmen Tweede Kamerverkiezingen 2017

Bijlage Evaluatie Kiesraad gemeenteraads- en Tweede Kamerverkiezingen en de kabinetsreactie op de voorstellen van de Kiesraad

Instructie stembureauleden. Uw voorbereiding voor de verkiezingsdag op 12 september 2012

Nieuwsbrief CliëntAanZet

Parlementsspel: *verkiezingsspecial*

Wmo-loket. In gesprek over wat u nodig heeft aan ondersteuning

TWEEDE KAMERVERKIEZINGEN 2017 HANDLEIDING VOOR DE ORGANISATIE VAN DE KINDERVERKIEZINGEN

Van verdrag naar inclusie. Beilen, 10 mei 2017 Dick Houtzager

Inhoudsopgave Inleiding Leeswijzer 1. Wet maatschappelijke ondersteuning 2. Het gesprek voorbereiden 3. Tot slot

Je kunt op internet ook kijken op: We hopen dat het boek je verder helpt.

ONDERZOEKSPLAN TOEGANKELIJKHEID STEMBUREAUS

Verdieping Verkiezingen Eerste Kamer

Test je kennis! Lees de tekst over de Tweede Kamer op Wikikids en doe daarna de quiz op

Een nieuwe Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz)

Eenvoudig te lezen informatie voor mensen met leesproblemen. Inclusie Vlaanderen

Handboek Politiek deel 2

Onderwerp: Stemmen in Willekeurig Stemlokaal, verkiezingen Europees parlement 4 juni 2008

Communiceren met mensen die moeilijk of niet kunnen praten

Kijktip: Waar gáát dit over?

13 januari Onderzoek:

Organiseer je eigen verkiezingen

Transcriptie:

Onbeperkt stemmen Kunnen mensen met een beperking goed meedoen bij het stemmen voor de verkiezingen?

Verkiezingen In Nederland kun je vanaf je achttiende jaar stemmen bij verkiezingen. We kiezen dan de mensen die belangrijke beslissingen nemen in de politiek. Het recht om te stemmen is een mensenrecht. Dit hebben we met z n allen afgesproken en in de wet opgeschreven. Iedereen moet zelf kunnen kiezen op wie hij wil stemmen. Je stem is geheim. Iedereen kan één keer stemmen. Iedereen doet mee Ook als je een beperking hebt, moet je gewoon kunnen stemmen. En je moet zo zelfstandig mogelijk kunnen stemmen. Stemmen moet toegankelijk zijn voor iedereen. Dit betekent dat: informatie over het stemmen voor iedereen duidelijk is en goed te begrijpen. iedereen goed bij het stemlokaal en in de stemhokjes moet kunnen komen. iedereen het stemformulier makkelijk moet kunnen invullen. iedereen zijn stem zelf, in het geheim, moet kunnen uitbrengen. je hulp moet krijgen die je nodig hebt bij het stemmen. je zelf moet kunnen kiezen wie jou ondersteunt. VN Verdrag voor de rechten van mensen met een beperking Nederland heeft het VN Verdrag voor de rechten van mensen met een beperking goedgekeurd. Dit verdrag zorgt er voor dat iedereen gewoon mee moet kunnen doen in de samenleving. In het VN Verdrag staan ook afspraken over inspraak en stemmen bij verkiezingen. Gemeenten moeten regelen dat iedereen hier aan mee kan doen. Het College voor de Rechten van de Mens houdt in de gaten of iedereen zich aan deze afspraken houdt. College voor de Rechten van de Mens Het College heeft gehoord dat mensen met een beperking soms niet goed mee kunnen doen bij het stemmen. Daarom heeft het College onderzoek laten doen naar de toegankelijkheid van stemmen. Dat onderzoek gebeurde bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2017. Mensen met een lichamelijke, visuele (blind of slechtziend), verstandelijke beperking of een psychische aandoening hebben vragenlijsten ingevuld. Ook zijn er gesprekken geweest met mensen met een licht verstandelijke beperking. Aan de mensen is gevraagd: of zij goed kunnen stemmen. waarom zij het moeilijk vinden om te stemmen. of ze oplossingen weten om de verkiezingen toegankelijker te maken.

Resultaten uit het onderzoek Het stemmen bij verkiezingen is nog niet goed toegankelijk. Dat vinden mensen die blind zijn of slecht zien en mensen met een verstandelijke beperking. Mensen met een lichamelijke beperking of een psychische aandoening hebben minder problemen met de toegankelijkheid van het stemmen. Voor mensen met een lichamelijke beperking is het stemmen al makkelijker geworden. Soms vinden zij het moeilijk om het stembureau binnen te komen. Veel mensen die blind zijn of slecht zien, vinden het moeilijk om goed te kunnen stemmen. Zij hebben moeite met het lezen en beluisteren van informatie over de verkiezingen. En ook met het vinden van de informatie. Medewerkers van het stembureau weten vaak niet dat mensen die blind zijn of slecht zien, hulp mogen krijgen in het stemhokje. En dat zij zelf mogen kiezen wie deze hulp geeft.

Mensen met een verstandelijke beperking vinden het moeilijk om zich voor te bereiden op het stemmen. Dit komt omdat zij de informatie moeilijk kunnen lezen en begrijpen. Mensen met een verstandelijke beperking willen niet dat iemand anders voor hen stemt. Zij willen wel graag hulp bij het stemmen in het stemhokje. Mensen met een beperking hebben moeite met het lezen en invullen van het stemformulier.

Verbeteringen voor het stemmen Dit zijn tips om de toegankelijkheid van het stemmen te verbeteren. Een kleiner stemformulier en met grotere letters. Andere manieren van stemmen onderzoeken, die je kunt gebruiken naast stemmen op papier: stemmen via de stemcomputer (met geluid) voor mensen die blind zijn of slecht zien. stemmen via de post voor mensen die moeilijk kunnen lopen en reizen. Mensen laten kiezen wat zij het liefst willen. Hulp in het stemhokje, ook voor mensen met een verstandelijke beperking. Zij mogen zelf iemand meenemen die hen helpt bij het stemmen.

Mensen met een beperking in begrijpelijke taal vertellen hoe stemmen werkt. En op wie ze kunnen stemmen. Zodat zij zich goed kunnen voorbereiden op het stemmen. De politieke partijen maken zelf verkiezingsprogramma s in begrijpelijke taal. Met plaatjes, in gebarentaal of teksten die kunnen worden voorgelezen. Informatie over het stemmen in begrijpelijke taal. Bijvoorbeeld op de website van de regering. Het College geeft de verbeteringen door aan de politiek, aan de gemeenten en aan mensen met een beperking. Zodat we er met elkaar voor kunnen zorgen dat echt iedereen gewoon mee kan doen aan het stemmen bij verkiezingen. Dit is een onderzoek van het College voor de Rechten van de Mens. Meer informatie vind je op www.mensenrechten.nl. Juli 2017.