Archeologienota: Het archeologisch vooronderzoek aan de LeefschoolDeGrasmusteLeuven LauraneDupont MaartenSmeets VanessaVanderGinst WouterYperman KesselBLo,2016 StudiebureauArcheologiebvba
Archeologienota: Het archeologisch vooronderzoek aan de LeefschoolDeGrasmus LauraneDupont MaartenSmeets VanessaVanderGinst WouterYperman KesselBLo,2016 StudiebureauArcheologiebvba
Colofon Archeologienota:HetarcheologischvooronderzoekaandeLeefschoolDeGrasmusteLeuven Initiatiefnemers: GOOnderwijsvandeVlaamseGemeenschap Projectleiding: MaartenSmeets Erkendarcheoloog: VanessaVanderGinst Auteurs: LauraneDupont,MaartenSmeets,VanessaVanderGinsten WouterYperman Foto sentekeningen: StudiebureauArcheologiebvba(tenzijandersvermeld) Opalleteksten,foto sentekeningengeldteenauteursrecht.zondervoorafgaandelijke schriftelijketoestemmingvanstudiebureauarcheologiebvbamagnietsuitdezeuitgave wordenvermenigvuldigd,bewerkten/ofopenbaargemaakt,hetzijdoormiddelvan webpublicatie,druk,fotokopie,microfilmofopwelkeanderewijzeook. StudiebureauArcheologiebvba JozefWautersstraat6 3010KesselSLo www.studiebureausarcheologie.be info@studiebureausarcheologie.be tel:0474/58.77.85 fax:016/77.05.41 2016,StudiebureauArcheologiebvba
Archeologienota:HetarcheologischvooronderzoekaandeLeefschoolDeGrasmusteLeuven Hoofdstuk2 Programmavanmaatregelen 2.1 Administratieve gegevens Projectcode: 2016K467 Aanleiding:Deopgemaaktearcheologienotakadertineengeplandestedenbouwkundigevergunning. Denotawerdopgemaaktvooreengeplandestedenbouwkundigevergunningineenprojectgebied datindevastgesteldearcheologischezonesligtenmeteenoppervlaktevan5168 m 2. Daarmeevaltdevergunningsaanvraagbinnendeaanvragenwaarbijdetotaleoppervlaktevande kadastralepercelen300m 2 ofmeerbedraagtenwaarbijdebetrokkenpercelengeheelof gedeeltelijkgelegenzijninarcheologischezones(onroerenderfgoeddecreetvan12juli2013,het Onroerenderfgoedbesluitvan16mei2014endeCodevanGoedePraktijk). Erkendarcheoloog: VanessaVanderGinstOE/ERK/Archeoloog/2015/00030,Studiebureau Archeologiebvba,OE/ERK/Archeoloog/2015/00002 Locatie: Leuven,Grasmushof(fig.1.1en1.2) Boundingbox: punt1:x=172528,y=174090 punt2:x=172624,y=174159 Leuven,Afd.1SectieE,perceel468G(fig.1.3) Periodeuitvoering: Relevantetermen: Verstoordezones: 15S11S2016/29S11S2016 Stadskernonderzoek Geen Fig.2.1:Uittrekselvanhetkadasterplanmetsitueringvanhetprojectgebied( CADGIS). 34
Archeologienota:HetarcheologischvooronderzoekaandeLeefschoolDeGrasmusteLeuven 2.2Gemotiveerdadvies Hetterreinheefteenoppervlaktevan5168m 2.Deinitiatiefnemenplanteenverbouwingvande LeefschoolDegrasmuswaarbijhethuidigegebouwvandelagereschoolklassenwordtafgebrokenen eennieuwgebouwindeplaatskomt.ookdeomringendespeelplaatswordtheraangelegd.de maximaleuitgravingsdieptevoordebouwvandenieuweklaslokalenbedraagt3,44m.onderhet maaiveld.deingrepenopdespeelplaatsschommelentusseneenafgravingvan20cmen1,45m. onderhetmaaiveld.hetprojectgebiedwerdingedeeldintweeverschillendezonesdiesamengaan metdeaardvandewerkzaamheden.zonea(groen)betreftdezonewaarophetnieuwegebouw komttestaanenwaardewerkzaamhedenvandieaarddatzedeeventueleaanwezige archeologischerestenhierbijcompleetzullenvernielen.zoneb(lichtblauw)weergeeftdezone waarvandewerkzaamhedeneenbeperkteverstoringopdeondergrondzullenveroorzaken. Het uitgevoerde bureauonderzoek heeft aangetoond dat het projectgebied, dat binnen de historische stadskern van Leuven ligt, een groot archeologisch potentieel bezit. Het uitgevoerde bureauonderzoekheeftaangetoonddathetprojectgebiedalvanafde16 de eeuwgelegenisineen zone met hoge densiteit aan bebouwing en behoort tot de achtererven van de woningen aan de KapucijnenvoerendeHeiligeGeeststraat.Ookdenabijheidvaneenbelangrijkeverbindingswegnaar hetstadscentrumendevoer,ismogelijkinteressant.inderuimeomgevingvanhetprojectgebied werden verschillende structuren en sporen blootgelegd uit de volle en late middeleeuwen en de nieuwe tijd. Het projectgebied bevat een hoog potentieel voor sporensites uit de volle en late middeleeuwen.hetterreiniswellichttedrassiggeweestomeenpermanentebewoninginvroegere periodestekennen.mogelijkwashetwelgeschiktvoorhetuitvoerenvanartisanaleactiviteiten. Opbasisvanhetbureauonderzoekkandehoogstwaarschijnlijkeafwezigheidvaneenarcheologische sitenietgestaafdworden.aangeziendegeplandebouwwerkzaamhedendebodemopbouwdeels zullenverstoren,wordtverderonderzoeknoodzakelijkgeacht.omdatdeafbraakvandeaanwezige bebouwingpasnahetverkrijgenvandestedenbouwkundigevergunningzalplaatsvindendienthet onderzoektewordenuitgevoerdinuitgesteldtraject. Eerstwordtdeopportuniteitvandediversemethodenvanvooronderzoekzonderingreepinde bodemafgewogen. Methode Opportuun Motivering Landschappelijke profielputten Nee Erwordtbinnenhetprojectgebiedgeen specifiekebodemkundigesituatieverwachtdie hetgravenvanlandschappelijkeprofielputten noodzakelijkmaakt.hetuitgevoerde bureauonderzoekheeftgeenverwachting gecreëerdvoorhetspecifiekaantreffenvaneen prehistorischeartefactensite. Geofysischonderzoek Nee Geofysischonderzoekisnietaangewezenomdat ditgeengegevensoverdechronologievande eventueelgedetecteerdefenomenenkan opleveren.ookdienteropgewezenteworden datvooralgroteenspecifiekesporenopgemerkt wordentijdensditsoortonderzoek.kleinere 35
Archeologienota:HetarcheologischvooronderzoekaandeLeefschoolDeGrasmusteLeuven 36 sporendiemogelijkdeeluitmakenvaneen plattegrondwordenalsnellernietopgemerkt. Ookdientnadeuitvoeringvangeofysisch onderzoeksteedsverderonderzoekmetingreep indebodemplaatstevindenomdeaardvande aangetroffenanomalieënteverifiëren. Veldkartering Nee Hetterreinisopditmomentgrotendeelsverhard enbebouwd,waardoordezemethode momenteelnietkanwordengebruikt. Vervolgenswordtdeopportuniteitvandediversemethodenvoorvooronderzoekmetingreepinde bodemafgewogen. Methode Opportuun Motivering Verkennend archeologisch booronderzoek Nee Tijdenshetuitgevoerdebureauonderzoekwerden geenelementenaangetroffendiespecifiekwijzen opdemogelijkeaanwezigheidvaneensteentijd artefactensite.hoeweldezemethodeniet overdrevendestructiefis,lijkthettochgeen meerwaardeofkenniswinsttebiedenvoorhet onderzoek. Waarderend archeologisch booronderzoek Nee Tijdenshetuitgevoerdebureauonderzoekwerden geenelementenaangetroffendiespecifiekwijzen opdemogelijkeaanwezigheidvaneensteentijd artefactensite.hoeweldezemethodeniet overdrevendestructiefis,lijkthettochgeen meerwaardeofkenniswinsttebiedenvoorhet onderzoek. Proefputteninfunctie vansteentijd artefactensites Nee Tijdenshetuitgevoerdebureauonderzoekwerden geenelementenaangetroffendiespecifiekwijzen opdemogelijkeaanwezigheidvaneensteentijd artefactensite.hoeweldezemethodeniet overdrevendestructiefis,lijkthettochgeen meerwaardeofkenniswinsttebiedenvoorhet onderzoek. Proefsleuvenen/of proefputten Ja Hetisnuttigdezemethodetoetepassenophet terrein,omdatdeonderzoekstechniekeenbeter ruimtelijkinzichtbiedtdandevoorgaande onderzoekstechnieken.omwillevandesituering vanhetterreinineenstadscontextmetde verwachtingdatereencomplexeverticale strategieaanwezigis,iseerdereen proefputtenonderzoekdanweleen proefsleuvenonderzoekaangewezen.metdeze methodewordtvoornamelijkgepeildnaarde diktevanhetarcheologischbodemarchief. Hoeweldezemethodeeenschadelijkeimpactop hetbodemarchiefheeft,isdeimpactervan
Archeologienota:HetarcheologischvooronderzoekaandeLeefschoolDeGrasmusteLeuven 37 geringerdandezevanproefsleuven.deze onderzoeksmethodeisbovendiennodigom verdereuitsprakentekunnendoenoverde eventueleaanwezigheidvaneenarcheologische siteophetterrein. Naafwegingvandeopportuniteitvanelkeindividueleonderzoeksmethodewordtdecombinatievan verschillendemethodenafgewogenopbasisvandezelfdecriteria.aangezienhetprojectgebiedzich binneneenhistorischestadskernsitueertenhiermeeinsamenhangineenvastgestelde archeologischezoneligt,spreektmenvaneensitemeteencomplexeverticalestratigrafie.opbasis vanhogerstaandeafwegingenengeziendemogelijkheidopwaardenuitdemiddeleeuwenende nieuwetijdwordteenvooronderzoekgehanteerddatbestaatuitproefputten.aangezienenkelde zonewaaropdenieuwbouwkomttestaan(zoneaopfig.2.2)onderhevigzalzijnaanzware verstoringenwordtvoorgesteldomenkelindezezoneproefputtenuittevoeren. Aandehandvandezeresultaten,waarbijvooralgeletwordtopdedieptevanhetbovenste archeologischrelevanteniveau(indienaanwezig),kanereenoverweginggemaaktwordenoverde nodigewerfbegeleiding(overeenkomstigcodegoedepraktijk19.2)bijhetheraanleggenvande speelplaats(zonebopfig.2.2).eenwerfbegeleidingwaarbijenkeldemogelijkaanwezige archeologischerelevantesporendiedoordewerkenzoudenbedreigdzijn,geregistreerdworden, iskosten/batendemeestvoordeligeoptie. Hetproefputtenonderzoekkandoorgaanindienhetterreinvolledigontdaanisvanallebebouwing. Omhetbodemarchiefnietnodeloosteschadendientdeverwijderingvandevloerplatenvande huidigebebouwingonderarcheologischewerfbegeleidingtegebeuren(overeenkomstigcodegoede Praktijk19.1). Omdatdeafbraakvandeaanwezigebebouwingzalplaatsvindennahetverkrijgenvande stedenbouwkundigevergunning,kanhetvooronderzoekenkelinuitgesteldtrajectuitgevoerd worden. 2.2Programmavanmaatregelenvooruitgesteldvooronderzoekmetingreepindebodem 2.2.1Vraagstellingenonderzoeksdoelen Doelstellingvaneenvooronderzoekmetingreepindebodemisuitsprakentekunnendoenoverde aansofafwezigheidvaneenarcheologischesitebinnenhetonderzoeksgebiedenoverhetpotentieel opkennisvermeerdering.erwordtspecifiekgekozenvoorproefputtenomnategaanhoeveel archeologischeniveausaanwezigzijninhetprojectgebieddatgelegenisbinnendehistorische stadskernvanleuven. Mogelijkkunnendegegevensuithetvooronderzoekmetingreepindebodembijkomende informatieaanleverendietoelatendehypothesengebaseerdophetbureauonderzoektebevestigen, teverfijnenofbijtesturenopvlakvandeopbouwvandeondergrond,aanwezigheidvanintacte bodems,verstoringvandeoorspronkelijkebodem,verwachteperiodeenaardvandesite. Volgendeonderzoeksvragenwordenbehandeld: S Opwelkedieptesbevindenzichrelevantearcheologischeniveau s?
Archeologienota:HetarcheologischvooronderzoekaandeLeefschoolDeGrasmusteLeuven S S S S Waarligt/lagdehoogstegrondwaterspiegel? Zijnernogintactebodemsaanwezig? Inhoeverreisdeoorspronkelijkebodem(sub)recentverstoord? Zijn archeologische sporen aanwezig binnen het onderzoeksgebied en zo ja, wat is de preciezeafbakeningervaninderuimteenindetijd? Aangeziendegeplandeingrepenmaareendeelvandetotaleoppervlaktevanhetterreinzullen verstoren,werdenkeldezonegeselecteerdwaarophetnieuwgebouwkomttestaanmeteendeel vandespeelplaatsvoorhetvooronderzoekmetingreepindebodem(fig.2.2).deonderzoeksdoelen zijnsuccesvolbereiktwanneerdevooropgesteldeonderzoeksvragenendebijkomende onderzoeksvragenvanhetassessmentbeantwoordzijn. Fig.2.2:Syntheseplanmetaanduidingvandezonesdiegeselecteerdzijnvoorverderonderzoek (groenenlichtblauw). 38
Archeologienota:HetarcheologischvooronderzoekaandeLeefschoolDeGrasmusteLeuven 2.2.2Onderzoeksstrategie,methodeentechnieken Voordegehanteerdeonderzoekstechniekterhoogtevandenieuwbouw(groenopfig.2.2),de aanlegvanproefputten,ishoofdstuk8.6vandecodevandegoedepraktijk(cgp)vantoepassing. Hetdoelvandezestrategieisomuitsprakentedoenoverdearcheologischewaardevandetotaliteit vaneenterreindooreenbeperktmaarstatistischrepresentatiefdeelvandatterreinoptegraven.er wordtgeopteerdvoorproefputtenaangezienhetprojectgebiedbinnendehistorischestadskernvan Leuvenligtenermetproefputtenbeoogdwordteenzichttekrijgenopdestratigrafischeopbouw vandeteonderzoekenzones.meerspecifiekvoorhetterreinbinneneenvastgelegdearcheologische zone(stadskernvanleuven)isparagraaf8.6.3vandecgpvantoepassing. Omeenoptimalespreidingvanhetprojectgebiedtebekomen,worden2individueleproefputtenvan 4bij4mvoorzienoftewel16 m 2 (fig.2.3).dekeuzevoordergelijke grote proefputtenisomeen zoduidelijkmogelijkzichttekrijgenopdehorizontalespreidingvandesporen/structuren.grotere proefputtenzijnookvoordeligeromdatzemeerveiligheidgaranderenenmeervrijheidbiedenom mechanischteontgraven.deproefputtenwordengelijkmatiggespreid,ééninhetzuiden,ééninhet noorden,overhetterreinomeenzooptimaalmogelijkbeeldtekrijgenvandespreidingvanhet archeologischbestand. DeproefputtenwordenaangelegdconformdebepalingenuitCGP8.6en8.6.3. Deproefputtenwordenaangelegdmeteenopgravingsvlakperarcheologischrelevantniveauomeen zichttekrijgenopdeverticalestratigrafischeopbouwvandeteonderzoekenzones.elkeproefput wordtgezienalseenbeperkteopgravingenwordtzodaniggeregistreerd. Vanproefputtenwordtdevolledigestratigrafischesequentieonderzocht. Indiendedieptevandeproefputdenatuurlijkeondergondnietbereikt,wordenperproefputenkele boringenofsonderingengezettotindenatuurlijkeondergrondinstratigrafischprimairepositieom destratigrafieinkaarttebrengen. Deputwandenvandeproefputtenwordengrondigbekekenomaantegevenopwelkeniveauser tijdenseeneventueleopgravingopgravingsvlakkenmoetenwordenaangelegd. Deproefputtenwordenuitgegravenmeteenvoldoendezwaregraafmachinemeteentandenloze bak. Deuitvoerdersvanhetproefputtenonderzoekopdesitemetcomplexeverticalestratigrafiedienen tebeschikkenoverbijkomendespecifiekecompetenties.overeenkomstigdebepalingensub8.6.3 vandecgpdientdeveldwerkleiderovervoldoendeervaringinhetonderzoekvansitesmet complexeverticalestratigrafietebeschikken.verderis,nogvolgensparagraaf8.6.3,eenassistents archeoloogzonderspecifiekevereistennodig,eenconservatoreneenaardkundigedieingezetwordt alsnatuurlijkeaardkundigeeenhedeninstratigrafischprimairepositieaanwezigzijn. VoordewerfbegeleidingzijndebepalingenvandeCodevanGoedePraktijkhoofdstuk19vankracht. 39
Archeologienota:HetarcheologischvooronderzoekaandeLeefschoolDeGrasmusteLeuven Fig.2.3:Projectievanhetvoorgesteldeproefputtenplanopdelocatievandegeplandewoonblokken. 40