Duurzaamheidsverslag 2012

Duurzaamheidsverslag 2012 Evonik Antwerpen Evonik. Power to create.

Inhoudstafel Boodschap van de directie 5 Visie en doelstellingen 7 Kerncijfers 9 1. People 10 1.1 Inleiding 11 1.2 Opleiding 12 1.3 Sociaal overzicht 14 1.4 Maatschappelijke verantwoordelijkheid 15 1.5 Veiligheid en gezondheid 16 1.5.1 Investeringen en bedrijfskosten voor veiligheid en gezondheid 19 1.6 Tijdlijn 20 3. Prosperity 34 3.1 Financieel overzicht 37 3.1.1 Overzicht activiteiten Evonik Degussa Antwerpen NV 37 3.1.2 Overzicht activiteiten Evonik Oxeno Antwerpen NV 38 3.2 Balans en resultatenrekening 40 3.2.1 Balans en resultatenrekening van Evonik Degussa Antwerpen NV 40 3.2.2 Balans en resultatenrekening van Evonik Oxeno Antwerpen NV 42 3.3 Toelichting 44 3.3.1 Evonik Degussa Antwerpen NV 44 3.3.2 Evonik Oxeno Antwerpen NV 45 Colofon 46 2. Planet 26 2.1 Milieu 27 2.1.1 Milieu-investeringen, milieubedrijfskosten en heffingen 30 2.2 Water 31 2.3 Energie 32 2.4 Logistiek 33 3 Duurzaamheidsverslag 2012

Voor Evonik Antwerpen was 2012 een succesvol jaar. De totale afzethoeveelheid van onze producten steeg ten opzichte van 2011 verder. Stefan Kroll, Afgevaardigd Bestuurder 4 Duurzaamheidsverslag 2012

Boodschap van de directie CHEMIE - MAAK ER WAT VAN! Hoe ziet de wereld van morgen eruit? Wat zijn de behoeften van onze samenleving binnen tien of twintig jaar? Wie zich deze vragen stelt, herkent trends in een vroeg stadium en geeft de markt van de toekomst vorm. Dit is wat Evonik - en ook Evonik in Antwerpen - doet. Ons programma voor de toekomst, Evonik 2016, berust op een stevige basis. Efficiëntie, waarden en groei; met dit trio willen we onze ambitieuze doelstellingen vandaag en in de komende jaren realiseren. Voor Evonik Antwerpen 1 was 2012 een succesvol jaar. De totale afzethoeveelheid van onze producten steeg ten opzichte van 2011 verder met 7,9 procent. De meest beduidende groei in absolute cijfers werd opgetekend in de Business Unit Health & Nutrition (methionine). Ook de sector van de agrochemie (herbi ciden) zag de omzet licht stijgen. De andere sectoren kenden een lichte (coatings en additieven, bleekmiddelen) tot moderate (siliciumproducten) terugval. In vergelijking met 2011 steeg het gemiddelde aantal medewerk(st)ers (2) opnieuw licht. Evonik Antwerpen doet het goed, maar laat het duidelijk zijn dat dit vooral de verdienste is van al haar medewerkers. Daarom investeert Evonik Antwerpen zoveel in haar huidige, maar ook in haar toekomstige medewerkers. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het sponsoringproject Cyber classroom, dat Evonik in samenwerking met Technopolis in Mechelen realiseert. Deze ontwikkeling laat jongeren in 3D kennismaken met vraagstukken uit de chemie en de wetenschap. Ze kunnen abstracte chemieen fysicaprocessen op een interactieve manier ontdekken, begrijpen en sturen. chemie - maak er wat van! is de slogan die wijst op de aanwezigheid van chemie in al onze dagdagelijkse producten. Tegelijk maakt deze slagzin duidelijk, dat je met een job in de chemische industrie je leven kan uitbouwen. Onze medewerkers hadden dit jaar ook reden tot feesten. In 2012 was het tien jaar geleden dat de Oxeno-eenheid in Antwerpen opstartte. Dit hebben de medewerkers gevierd met een miniopendeurdag. Familie en vrienden waren welkom voor een unieke blik achter de schermen. Bovendien werd op het einde van 2012 het investeringsproject Zephir voor de Oxeno-eenheid Antwerpen goed gekeurd. De bouw van deze aanzienlijke uitbreiding is gepland voor 2013/2014. Verder werd het uitbreidingsproject voor de Methionine-eenheid in 2012 afgesloten en werden investeringen voor de produc tie van Si 363 en uitbreidingen voor ACA en TMC-on goedgekeurd. Projecten die mooie perspectieven bieden voor onze mede werkers. Naast investeren in medewerkers en werkgelegenheid besteden we uiteraard steeds de nodige aandacht aan het milieu. In 2012 ijverden we voor de bouw van windturbines die ons van groene stroom moeten voorzien. Voor een eerste windturbine aan het Kanaaldok hebben we reeds een bouwvergunning. Energiezuinig produceren zal bijdragen aan de milieubeschermende maatregelen op onze site. Veiligheid is een thema dat we permanent hoog op de agenda houden. Met het project samurai@work zetten we in 2012 steeds meer stappen in de goede richting. Het gestegen aantal ongevallen met werkverlet bewijst dat het werk echter nog niet af is. Het ultieme doel is een nieuwe veiligheidscultuur: veiligheid moet een tweede natuur worden. Het is duidelijk. We werken steeds verder aan de wereld van morgen. Evonik Antwerpen wil haar programma voor de toekomst, met ambitieuze doelstellingen op het vlak van efficiëntie, waarden en groei, samen met haar medewerkers realiseren. Chemie, wij maken er wat van! (1) Evonik Antwerpen omvat Evonik Degussa Antwerpen NV en Evonik Oxeno Antwerpen NV (2) Hierna worden begrippen als medewerker en werk nemer en andere begrippen die niet geslachtsneutraal zijn, zowel voor mannen als voor vrouwen gebruikt. 5 Duurzaamheidsverslag 2012

6 Duurzaamheidsverslag 2012

Deze visie vertaalt zich in concrete initiatieven, uitgewerkt in de doelstellingen voor 2013: Doelstelling 1: Verbeteren van de veiligheidscultuur Invoeren van het Corporateveiligheidsmasterplan (o.a. gedragsanalyse cf. human factor Business Unit Health & Nutrition, BU-HN). Geen ongevallen met werkverlet (frequentiegraad max. 1,5). Voltooien van het samurai@workveiligheidsproject: fases 2 (workshops), 3 (actiepunten) en 4 (borging). Doelstelling 2: Omzetting van diverse projecten Afsluiten van One ERP SAP-projecten. Dit houdt in: de migratie van nieuwe supply chain en human resources software. Omzetten van investeringsprojecten op een competitieve en betrouwbare wijze. Hercertificering ISO 9001 en 14001 voor de Business Units (BU), Health & Nutrition (HN), Inorganic Materials (IM), Advanced Intermediates (AI) en Coatings & Additives (CA). Conformiteit ISO 9001 en 14001 voor diensten BU-SU Antwerpen. Introductie van nieuwe software (EASI) voor het documentenmanagementsysteem, ter vervanging van de voorgaande software ENNOV. Doelstelling 3: Overleg en dialoog met sociale partners en medewerkers Analyse van medewerkersenquête 2012 en opstellen van actieprogramma. De medewerkersenquête is een tweejaarlijkse wereldwijde bevraging binnen de Evonik-groep. Sociaal overleg in functie van economische noden en realiteit. Evonik Antwerpen tracht zo op een duurzame manier om te gaan met de drie P s (people, planet, prosperity): respectvol en verantwoord omgaan met de medewerkers; respectvol en verantwoord omgaan met de omgeving; een betrouwbare en competitieve productie garanderen; een attractieve partner zijn om nieuwe investeringen en activiteiten aan te trekken. De visie van Evonik Antwerpen: strategie voor duurzame ontwikkeling en groei 7 Duurzaamheidsverslag 2012

8 Duurzaamheidsverslag 2012

Kerncijfers Kerncijfers Evonik Degussa Antwerpen NV in DEUR 2008 2009 2010 2011 2012 Omzet 431.645 399.300 470.156 487.869 498.392 Productiehoeveelheidsindex (referentiejaar 2008) % 2008 2009 2010 2011 2012 Productiehoeveelheidsindex % 100 % 94 % 105 % 115 % 120 % Afschrijvingen 66.606 65.619 60.129 31.550 25.187 Winst/Verlies van het boekjaar -594 2.441 75.041 24.548 29.087 Eigen vermogen en voorzieningen 167.099 168.523 241.858 260.500 291.056 Schulden 124.822 68.094 97.765 76.068 82.533 Vaste activa 180.492 130.120 99.783 114.574 120.015 Vlottende activa 111.429 106.497 239.840 221.994 253.573 Investeringen 24.298 15.544 32.070 46.558 30.893 Personeelskosten 92.179 88.144 90.870 102.492 108.176 Medewerkers (jaargemiddelde) 1.027 1.016 1.015 1.035 1.051 Veiligheid, kwaliteit en milieu 2008 2009 2010 2011 2012 CO 2 -equivalent per ton 0,39 0,37 0,45 0,52 0,50 Verkocht product (ton) 963.929 1.011.816 1.052.054 1.019.258 1.055.074 Frequentiegraad (arbeidsongevallen met werkverlet per miljoen werkuren) 3,28 2,74 4,04 4,63 7,85 Kerncijfers Evonik Oxeno Antwerpen NV in DEUR 2008 2009 2010 2011 2012 Omzet 541.434 418.358 576.271 657.843 699.259 Afschrijvingen 1.955 2.098 4.545 7.493 7.915 Winst/Verlies van het boekjaar 36.116 52.880 46.597 49.759 51.464 Eigen vermogen en voorzieningen 111.128 165.545 211.927 262.353 311.816 Schulden 42.748 64.143 61.339 79.934 55.110 Vaste activa 7.618 17.376 32.830 28.979 29.792 Vlottende activa 146.258 212.312 240.436 313.308 337.768 Investeringen 4.878 12.069 20.002 2.284 8.728 In het kader van duurzame ontwikkeling werd in 2012 aan milieubescherming, veiligheid en gezondheid 31,376 miljoen EUR besteed. Het investeringsvolume aan milieuactiviteiten bedraagt 3,09 miljoen EUR, aan veiligheidsactiviteiten 3,17 miljoen EUR. Aantal uren opleiding 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 2008 2009 2010 2011 2012 Sociaal Aantal uren opleiding 25.000 894,5 vrouwen 20.000 964 mannen 4 15.000 Aantal 3,5 uren opleiding 10.000 25.000 3 20.000 2,50 15.000 2 10.000 1,5 5.000 1 0,50 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 Werknemers (per 31.12. 2012): 1.053 4,5 4 3,5 3 2,5 4,5 2 41,5 3,5 1 30,5 2,5 0 2 1,5 1 0,5 0 9 Duurzaamheidsverslag 2012

1. People 10 Duurzaamheidsverslag 2012

1.1 Inleiding CHEMIE - MAAK ER WAT VAN! Samenwerking met Technopolis-Mechelen Evonik, zowel de Antwerpse site als het Duitse moederbedrijf, heeft een lange traditie in het ondersteunen van en samenwerken met het onderwijs. In 2012 werden in dit kader belangrijke stappen gezet. In Duitsland is de Evonik-groep de drijvende kracht achter het project Cyber classroom. Na de succesvolle introductie van deze nieuwe wijze van lesgeven in Duitsland kreeg Evonik in Antwerpen de eer om, als eerste buitenlandse vestiging, dit als proefproject te lanceren. Het toestel, de Cyber classroom, laat toe dat jongeren in 3D kennismaken met vraagstukken uit de chemie en de wetenschap. Ze kunnen op een interactieve wijze ontdekken, begrijpen en sturen. Dit is een unieke leerwijze die een nieuwe dimensie geeft aan de klassieke chemie-opleiding. Hiervoor heeft Evonik een samenwerking opgezet met Technopolis in Mechelen. De reden dat we Technopolis kozen als partner is voor de hand liggend. Evonik en Technopolis hebben elkaar gevonden op vlak van het enthousiasmeren van jongeren op eenvoudige, moderne en interactieve wijze. Vanaf mei 2013 kunnen bezoekers en studenten via de Cyber classroom een kijkje nemen in chemische en wetenschappelijke processen. Inzicht in chemie en wetenschap komt veelal neer op het visueel maken van het proces. Letterlijk kunnen binnendringen in abstracte chemie- en fysicaprocessen is het sterke punt van deze opstelling. Gelijktijdig introduceren we ook de slogan chemie - maak er wat van!, zowel in Technopolis als in onze eigen communicatie. De slogan wijst enerzijds op de aanwezigheid van onmisbare chemische producten in ons leven, anderzijds op de mogelijkheid via een job bij Evonik een toffe carrière uit te bouwen. 11 Duurzaamheidsverslag 2012

1.2 Opleiding Algemeen Interne opleidingen In 2012 nam bijna iedere medewerker deel aan één of meerdere opleidingen, goed voor 28.065 opleidingsuren of 3.508 opleidingsdagen. 2,62 procent van de loonmassa werd in 2012 aan vorming besteed. Het IPA (InterProfessioneel Akkoord) stelt voorop dat een minimumpercentage van 1,9 procent moet worden behaald. Er ging opnieuw veel aandacht naar veiligheidsopleidingen die onder rubriek 1.5 Veiligheid en gezondheid aan bod komen. Hierna nog enkele bijkomende thema s, die het vermelden waard zijn. 35 nieuwe medewerkers volgden het tweedaagse introductieprogramma rond Veiligheid, Kwaliteit en Milieu. Een 50-tal nieuwe productiemede - werkers nam deel aan één of meerdere basisopleidingen over chemie, fysica, proces technologie, pomp-, meet- en regeltechnieken. Opleiding koelmachines: binnen Operations krijgen de productiemedewerkers opleiding over de bedrijfseigen koelmachines, zodat zij het onderhoud mee in beheer kunnen nemen. De Fabrieksbrandweer en Medische Dienst gaven in 2012 meerdere interne opleidingen voor heel wat medewerkers, o.a.: gebruik ademlucht en gaswerkpak, veiligheidspost, oefenen met poederblusser, reanimatietechnieken, toelichting bij het gebruik van nieuwe toestellen. Ook de eigen beroepskennis werd op peil gehouden door het volgen van bijscholingen. Coaching: medewerkers kunnen tijdens hun loopbaan begeleid worden. Dit gebeurt meestal naar aanleiding van interne sollicitaties en voor functies met een leidinggevend profiel. Hierbij wordt verder gewerkt rond competenties zoals leidinggeven, manier van samenwerken en communiceren. Deze feedbacken coachingsessies dragen bij tot de persoonlijke groei van de betrokken medewerkers en worden erg positief onthaald. Samenwerking en communicatie: in verschillende afdelingen werden workshops georganiseerd rond onderlinge samenwerking en communicatie. 12 Duurzaamheidsverslag 2012

Samenwerking Onderwijs - Industrie Schoolstagiairs In 2012 werd hard gewerkt om de contacten met scholen verder uit te bouwen in het kader van stagewerking. Het werken met schoolstagiairs is immers een efficiënte manier om nieuwe medewerkers te selecteren, een thema dat in onze vergrijzende sector steeds actueler wordt. Hiernaast biedt het werken met stagiairs voor beide partijen nog een aantal andere voordelen. Zo is een werknemer bij Evonik vaak reeds vele jaren in dienst, terwijl een stagiair een frisse kijk heeft op ons bedrijf en op de hoogte is van de laatste ontwik kelingen. Onze manier van werken zal door hen sneller in vraag gesteld worden. Bovendien kan een student de interesse in studeren opnieuw aanwakkeren bij onze huidige medewerkers. Waar we in het verleden eerder een ad hoc-aanpak hanteerden, trachten we nu gerichter op zoek te gaan naar interessante profielen en benaderen we de onderwijs instanties proactief. Bovendien zijn we meer aanwezig op jobbeurzen en schoolevenementen. Dit om de studenten vertrouwd te maken met de organisatie en de structuur van Evonik. Tijdens het schooljaar 2011-2012 kregen niet minder dan 34 studenten, uit 9 verschillende onderwijsinstanties, de mogelijkheid om stage te lopen bij Evonik. Het grootste aantal van hen kwam in onze werkplaatsen terecht, maar ook onze productieafdelingen droegen hun steentje bij door een aantal studenten te begeleiden. Afhankelijk van de studierichting liepen zij twee weken tot een heel semester stage. Zo leerden zij ook de verschillende ploegensystemen kennen. De begeleiding van deze studenten is een intensief proces. Wij wensen daarom uitdrukkelijk de stage begeleiders te bedanken voor de geïnves teerde tijd en energie! SIRA-project In 2012 volbrachten 6 jongeren de opleiding tot procesoperator in het SIRAproject. Dit gecombineerde opleidingsprogramma van studeren en werken richt zich tot jongeren tussen 18 en 25 jaar, die zich op deze manier gedurende een volledig schooljaar kunnen om- of bijscholen. Via deze weg leiden wij jongeren op, met het oog op een toekomstige tewerkstelling. Evonik Antwerpen stuurt haar medewerkers uit Evonik Industries gaat in Singapore haar vijfde methionine-installatie uit de grond stampen, de opstart is voorzien in 2014. Om deze werkzaamheden voor te bereiden en de bouw van de nieuwe installatie te begeleiden, zijn in 2012 de eerste expats uit Antwerpen naar Singapore vertrokken, meteen een van de verste bestemmingen binnen het concern. De kennis uit Antwerpen zal in Singapore meer dan welkom zijn, de projectleiding is voor een groot deel in Antwerpse handen. In een tweede fase zal een tweede, grotere groep medewerkers uit Antwerpen naar Singapore vertrekken om de opstart te begeleiden en de Singaporese medewerkers bij te staan. 13 Duurzaamheidsverslag 2012

1.3 Sociaal overzicht Familiedagen Oxeno-eenheid Internationaal uitwisselingsproject De Oxeno-eenheid Antwerpen had in 2012 reden tot feesten. Het was immers 10 jaar geleden dat deze nog jonge installatie opstartte. Op zondag 11 en 18 november organi seerde de Oxenoeenheid samen met de afdeling Communicatie twee familie dagen. Gespreid over deze twee dagen kwamen vier groepen met familieleden, vrienden en kennissen de Oxeno-eenheid bezoeken. De medewerkers konden zo aan hun partner, kinderen, ouders of vrienden laten zien waar zij werken en hoe hun jobomgeving er uitziet. Na een welkomstwoord en een presentatie over Evonik, vertrokken de groepen met de bus voor een rondrit over het hele terrein. De bedrijfsleiding zorgde voor deskundige uitleg bij de verschillende installaties. Het bezoek werd afgesloten met een gezellige babbel bij een hapje en een drankje. Met Nieuwe horizonten, het vakantieuitwisselingsprogramma voor scholieren van Evonik Industries, kunnen kinderen (tussen 14 en 18 jaar) van medewerkers twee weken in een gastgezin in het buitenland doorbrengen. Voor de meeste jongeren is dit een eerste kennismaking met een niet-europees land. We verwachten van hen dat ze openstaan voor andere culturen, zich vlot in het Engels kunnen uitdrukken en uiteraard dat ze zelfstandig de verre reis kunnen ondernemen. Vorig jaar zijn er uitwisselingen geweest met Canada en de USA. Hiernaast biedt het Evonik-concern jaarlijks een aantal kinderen de kans een volledig schooljaar via de organisatie AFS in het buitenland door te brengen. Vorig jaar mocht één kind van een medewerker van Evonik Antwerpen één jaar lang studeren in Brazilië. 14 Duurzaamheidsverslag 2012

1.4 Maatschappelijke verantwoordelijkheid Sponsoringprojecten Schoolbezoeken Drakenbootrace Tal van sociale, folkloristische, culturele en educatieve projecten op lokaal niveau kunnen al jaren op de steun van onze firma rekenen bij de organisatie van hun uiteenlopende evenementen. In 2012 ging onze bijdrage op sociaal vlak o.a. naar projecten van het Rode Kruis Antwerpen-Haven, meer bepaald ter ondersteuning van de werking van de medische wachtdienst in de Antwerpse haven. De vzw Breek de Stilte, die zich inzet voor mensen met autisme, kon opnieuw op onze hulp rekenen. Naast een aantal sociale projecten, leggen we in onze sponsoringpolitiek sterk de nadruk op educatieve projecten. In samenwerking met essenscia, Technopolis- Mechelen, VOKA en het Havencentrum Lillo hebben we in 2012 tal van projecten voor een kortere of langere periode opgestart. Tijdens de ecomobiliteitsdag op 1 april in Technopolis-Mechelen stonden duurzame vervoermiddelen en materialen in de kijker. Wie een ritje wou maken met de sportieve Evonik Wind Explorer was hier aan het juiste adres. In het Havencentrum van Lillo werkte Evonik dan weer samen met VOKA om de visibiliteit van de grootindustrie op een interactieve manier te verhogen. In 2012 brachten opnieuw tientallen scholen, universiteiten en onderwijsinstellingen/opleidingscentra een bezoek aan onze firma. Afhankelijk van de studierichting en de leeftijd van onze bezoekers, wordt er telkens een op maat gemaakt programma voorzien. Vaak trekt men, na een algemene voorstelling van de firma, naar onze werkplaatsen, het labo of een productie-eenheid. Een bezoek aan onze biologische afvalwaterzuiveringsinstallatie kan op veel interesse rekenen. Met deze bezoeken trachten we als chemisch bedrijf de jeugd warm te maken voor een wetenschappelijke of technische studiekeuze. Bronzen medaille voor Evonik Aangemoedigd door de Afgevaardigd Bestuurder behaalde de ploeg van Evonik begin september een welverdiende derde plaats in de Antwerpse drakenbootrace. Een mooi voorbeeld van teamspirit en fun, waarmee deze sportieve ploeg haar eigen slogan teamwork makes a dream work kon waarmaken. De combinatie van spierkracht, goede coördinatie tussen trommelaar en roeiers en de juiste techniek bleek zeer succesvol in deze sportieve wedstrijd. Voor herhaling vatbaar! 15 Duurzaamheidsverslag 2012

1.5 Veiligheid en gezondheid Frequentiegraad ongevallen Evonik Antwerpen telde 12 ongevallen met werkverlet in 2012, dit wil zeggen een frequentiegraad van 7,85 (aantal ongevallen met werkverlet per miljoen werkuren). Sectorvergelijking frequentiegraad 40 35 39,16 36,51 36,05 35,99 35,82 35,61 32,66 30 25 30,15 28,45 26,98 26,07 26,07 24,62 24,66 20 15 10 5 22,61 8,83 16,76 4,67 18,91 19,11 7,09 4,07 17,00 8,23 15,43 4,60 16,87 8,50 12,95 5,77 11,09 4,09 10,63 10,28 7,28 7,55 10,41 10,40 7,23 5,08 11,97 3,28 22,04 10,12 2,74 22,19 11,23 4,04 4,63 7,85 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Industrie België Chemie België Evonik Antwerpen Bron: VIBNA 16 Duurzaamheidsverslag 2012

Veiligheidsbeleid en ongevallenpreventie gaan samen met gerichte veiligheidsopleidingen en specifieke kennis UWEB Sinds oktober 2008 werd het e-learningprogramma UWEB bij Evonik Antwerpen geïntroduceerd. Via dit intranetplatform krijgt iedere medewerker jaarlijks een cursuspakket toegewezen om zo een aantal veiligheidsthema s op te frissen. Het volgen van alle UWEB-modules in 2012 nam in totaal 3.537 opleidingsuren in beslag. Oefenen met poederblusser 129 medewerkers hebben in 2012 deelgenomen aan een opfrissing over het gebruik van een poederblusser. Iedere medewerker dient deze opleiding op regelmatige basis te volgen. Duurzame veiligheidscultuur Ook in 2012 liep in onze fabriek het project Werken aan een duurzame veiligheidscultuur, in samenwerking met samurai@work. Tijdens opleidingssessies voor leidinggevenden en medewerkers werd het eigen veiligheidsgedrag in kaart gebracht, maar ook het aanspreken van collega s en medewerkers op (on)veilig gedrag. Via dit programma leren we dat het vermijden van ongevallen in eerste instantie een kwestie is van het toepassen van enerzijds een duidelijk beleid en anderzijds een aangepast veilig gedrag van iedereen. Om dit beleid kracht bij te zetten en de inhoud van de opleidingen te bestendigen, werd in 2012 een postercampagne gelanceerd, waarbij onderstaande aandachtspunten in de fabriek verspreid werden: Gouden Safety Award voor FCP-A-eenheid en Oxeno-eenheid Begin mei mochten de medewerkers van de FCP-A-eenheid uit handen van Afgevaardigd Bestuurder, Stefan Kroll, de gouden Safety Award in ontvangst nemen. Deze erkenning kregen zij voor een decennium lang werken zonder ongeval met werkverlet. Dit is een belangrijke prestatie, mede door de complexiteit en de moeilijkheidsgraad van de werkzaamheden in de installatie. Dat een decennium zonder ongeval met werkverlet geen alledaagse gebeurtenis is, blijkt uit het feit dat naast de FCP-Aeenheid op onze Antwerpse site, uitsluitend de OX-eenheid momenteel tien jaar zonder ongeval met werkverlet bereikt heeft. Deze positieve evolutie is vooral te danken aan het verhoogde veiligheidsbesef en de motivatie van de medewerkers. We moeten echter waakzaam blijven en strikt de veiligheidsvoorschriften blijven toepassen. 300.000 uren werken zonder ongeval met werkverlet Eind oktober bereikte de groep Utilities en Centraal Labo, die samen één groep vormen in de veiligheidswedstrijd, 300.000 uren werken zonder ongeval met werkverlet. Op beide afdelingen werd dit mooie veiligheidsresultaat op passende wijze gevierd. Ook de FK-/HK-/CS-eenheid viel in de prijzen. Daar werden eveneens 300.000 uren werken zonder ongeval met werkverlet gevierd. Een unieke prestatie van alle betrokkenen! 17 Duurzaamheidsverslag 2012

Brandweer Jaaractieplan 2011 Jaaractieplan 2012 Schuimvormend middel Voor de voertuigen van de bedrijfsbrandweer en voor de vaste beschuimingsinstallaties van de AO- en de ME-installatie werd eind januari 2012 een grote hoeveelheid nieuw schuimvormend middel geleverd. Het oude schuim bevatte immers PFOS (perfluoroctaansulfonaten). Deze PFOScompo nenten zijn zeer slecht biologisch afbreekbaar, accumuleren in het oppervlaktewater en kunnen zo in de voedselketen terechtkomen. Daarom werd de productie van PFOS-houdende blusschuimen gestopt en het gebruik ervan verboden. Oude brandweerwagen naar Chileense collega s Het brandweerkorps van Evonik Antwerpen heeft zich een nieuw, hoogtechnologisch voertuig aangeschaft dat aan de meest recente normen voldoet. De oude brandweerwagen was immers na 29 jaar trouwe dienst aan vervanging toe en zal nu ingezet worden bij een brandweerkorps in Chili. Op 14 december 2012 vond de officiële overhandiging plaats in aanwezigheid van o.a. de ereconsul van Chili. Ondertussen vertrok het voertuig per schip naar Chili. Begin 2013 werd de nieuwe brandweerwagen officieel gedoopt. Hopelijk wordt de wagen vooral voor oefeningen ingezet en zal hij zo weinig mogelijk moeten uitrukken. i change Het jaaractieplan 2011 promootte beweging en gezonde voeding. Twee belangrijke voorwaarden voor een gezond leven die ook in 2012 verdere aandacht kregen. Echt vernieuwend daarbij was de invoering van de digitale gezondheids coach i change. Een van de grote troeven van i change is het ruime aanbod aan programma s : i change my food, i change my weight, i change my move, i change my stress en i change my sleep. De programma s zijn op maat van de individuele gebruiker die ze op eigen tempo en volgens de eigen prioriteiten kan afwerken. Bovendien is de deelname volstrekt anoniem. Outsourcing / Contractoren en veiligheid Het jaaractieplan 2012 brengt het veilig (samen)werken met contractoren onder de aandacht. Elke dag zijn er vele contractoren actief op de site. Deze contractoren beschikken over competenties en middelen die noodzakelijk zijn om de gebouwen en installaties te onderhouden, te verbeteren, aan te passen of om omvangrijke werken uit te voeren. Ook voor deze grote groep mensen wil Evonik een veilige werkomgeving waarborgen, elk ongeval is er immers één te veel! Naar aanleiding van de grote bedrijfsstilstand in 2011, waar er enkele ongevallen met contractoren zijn gebeurd, werd in het CPB beslist om de veiligheid bij het werken met contractoren te analyseren en te verbeteren. Vanuit de werkgroep zijn er verschillende acties ondernomen: Analyse van de huidige werkwijze bij het samenwerken met contractoren. Vooraleer een contractormedewerker een toegangsbadge ontvangt, krijgt deze medewerker een algemene introductiefilm te zien. Pas na een succesvolle test, krijgt deze medewerker een toegangsbadge. De introductiefilm is beschikbaar in 12 talen, om mogelijke taalbarrières uit te sluiten. 18 Duurzaamheidsverslag 2012

1.5.1 Investeringen en bedrijfskosten voor veiligheid en gezondheid Investeringen Bedrijfskosten Met het vrij verkeer van goederen en diensten binnen de Europese Unie komen er immers regelmatig anderstalige contractormedewerkers op de site. Door deze introductiefilm in hun moedertaal te geven, mag men zeker zijn dat de gegeven informatie ook begrepen wordt. Hierdoor wordt de informatiedoorstroming naar de mensen op de werkvloer sterk verbeterd. Contractoren met veel medewerkers op onze site werden uitgenodigd om hun veiligheidsbeleid toe te lichten. Bovendien konden de contractoren aanduiden waar zij mogelijke verbeter punten zien in de samenwerking. Een nieuwe instructie rond stellingbouw, de vereenvoudigde aanduiding rond keuringen van stellingen en een vernieuwde opleiding van stellinggebruikers verbetert de veiligheidsbeleving bij het werken met en op stellingen. Om de relatie tussen hoofd- en mogelijke subcontractors transparant te maken, is het badgebeheer aangepast. Door middel van affiches werden specifieke thema s onder de aandacht gebracht, zoals het sperren van tijdelijke vloeropeningen en werken op hoogte. Alle verantwoordelijken van raamcontractoren en contractoren die voor langere tijd op de site actief zijn, worden driemaal per jaar op een VKM-overleg uitgenodigd. In dit VKM-overleg worden nieuwe instructies toegelicht en ongevallen of incidenten besproken. Zo leren ook andere contractoren uit ongevallen. Contractoren worden actief betrokken bij elk VKM-overleg. Sinds 2012 geeft iedere contractor om beurt een presentatie over de risico s eigen aan zijn vakgebied of specialiteit. Zo worden andere medewerkers ook bewust van de mogelijke risico s, indien men in elkaars buurt werkzaam is. Dit overleg heeft als doel de veiligheidscultuur van Evonik ook bij contractoren te implementeren. Vooraleer een contractor werken komt uitvoeren, wordt een grondige screening doorgevoerd en wordt het veiligheidsbeleid van de contractor geanalyseerd. Zodoende worden onveilige contractoren geweerd van de site. In 2012 was er slechts één ongeval met werkverlet bij de contractoren. Elk ongeval is er echter één te veel, maar de neerwaartse trend is ingezet. In 2013 wordt het jaaractieplan nog verdergezet. In 2012 werd 3,173 miljoen EUR geïnvesteerd in diverse veiligheidsprojecten bij Operations en Services. Tot de belangrijke investeringen in Services behoren de aankoop van een nieuw brandweervoertuig en een nieuw type adembeschermingsapparatuur, de vervanging van meerdere hydranten, de uitbreiding van de camerabewaking en de beveiliging van de perimeter ter hoogte van het Kanaaldok. In gebouw B430 werd het elektrisch vermogen en de gezekerde spanning vernieuwd. Bij Operations werden in de FCP-A-eenheid vervangingsinvesteringen uitgevoerd, zoals de verwijdering van de asbesthoudende beplating aan de façade, de brandbeveiliging van de diverse traphallen werd verbeterd en complianceinvesteringen in het tankpark werden doorgevoerd. In de Methionine-eenheden werden de branddeuren vervangen en werd het condensaatnet gescheiden. Op de B-eenheid werd een nieuw type HCN-detectie (op basis van lasertechnologie) geïnstalleerd. In 2012 bedroegen de uitgaven voor veiligheid en gezondheid 6,966 miljoen EUR. 19 Duurzaamheidsverslag 2012

1.6 Tijdlijn januari februari 1 5 2 6 3 7 4 8 10.01.2012 Start nieuwe kunsttentoonstelling in het personeelsrestaurant met werken van Veerle Cooymans - 1 tot 10.01.2012 Kunsttentoonstelling in het personeels restaurant met werken van Ingrid Van Uffelen 16.01.2012 Schoolbezoek Gemeentelijk Instituut Brasschaat (6de jaars Techniek-Weten schappen en Wiskunde-Wetenschappen) -2 27.01.2012 Bezoek Antwerp Management School - 3 03.02.2012 Schoolbezoek GITOK Kalmthout (7de jaar M&R-Technieken) - 4 03.02.2012 Nieuwjaarsfeest oprustgestelden in feestzaal De Geesten te Ekeren 06.02.2012 Bezoek GITOK Kalmthout 07.02.2012 Bezoek studenten Leibnitz-Institut für Katalyse Rostock - 5 10.02.2012 Bezoek (deel 1) Sint-Jozef-Instituut Schoten (2 de jaar Industriële Wetenschappen en Mechanica Elektriciteit) - 6 14.02.2012 Kekulé-cyclus 2012 m.m.v. Evonik Antwerpen (in de Universiteit Antwerpen) - 7 17.02.2012 Bezoek (deel 2) Sint-Jozef-Instituut Schoten (2 de jaar Industriële Wetenschappen en Mechanica Elektriciteit) - 8 21.02.2012 Jobbeurs Lessius Mechelen (De Naeyer) m.m.v. Evonik Antwerpen 28.02.2012 Jobbeurs KUL 20 Duurzaamheidsverslag 2012

maart april 06.03.2012 Technorally 2012 i.s.m. firma Cegelec en PITO Stabroek - 1 01.04.2012 Technologie-event Antwerpen (Technopolis Mechelen) 1 2 4 5 06.03.2012 Start nieuwe kunsttentoonstelling in het personeelsrestaurant met werken van Veerle Boets - 2 07.03.2012 Jobbeurs KdG Hogeschool, Artesis, Plantijn, m.m.v. Evonik Antwerpen 13.03.2012 Schoolbezoek GITOK Kalmthout (7 de jaar Industriële Elektriciteit) - 3 13.03.2012 Internationale Evonik HR-meeting in Antwerpen 17/19.04.2012 Opleiding tankcontainers (i.s.m. firma Van Hool) - 4 18.04.2012 Etentje vrijwillige brandweerlieden (deel 1) 22.04.2012 Antwerp 10 Miles met deelname van meerdere medewerkers 26.04.2012 Meeting Vlaamse Vereniging voor Verpleegkundigen België (workshop Evonik/Stoko Skin Care) 3 13.03.2012 Jobbeurs Gent (RUG + Hogeschool) m.m.v. Evonik Antwerpen 16.03.2012 Jobbeurs KAHO Sint-Lieven Gent m.m.v. Evonik Antwerpen 27/28.03.2012 Concernbezoek voor Logistiek 26.04.2012 Start nieuwe kunsttentoonstelling in het personeelsrestaurant met werken van Kristina Smidts - 5 26.04.2012 Algemene Vergadering Evonik Oxeno Antwerpen NV maart Stilstand Oxeno-eenheid voor periodieke keuringen en onderhoudswerken 21 Duurzaamheidsverslag 2012

mei juni 1 6 2 7 3 8 4 9 5 02.05.2012 Etentje vrijwillige brandweerlieden (deel 2) 03.05.2012 Overhandiging gouden Safety Award aan de medewerkers van FCP-A - 1 04.05.2012 Algemene Vergadering Evonik Antwerpen 04.05.2012 Bezoek ACTA (procesoperatoren in opleiding) - 2 08/09.05.2012 Sociale verkiezingen 09.05.2012 Bezoek KdG-Hogeschool (2de jaar Professionele Bachelor Chemie) - 3 15.05.2012 Bezoek KU Leuven (1ste jaar Bachelor Chemie & Biochemie) - 4 22.05.2012 Bezoek College Essen - 5 24.05.2012 Jobbeurs GITOK Kalmthout 24.05.2012 Bezoek Lessius Hogeschool Antwerpen - 6 31.05.2012 Etentje voor medewerkers die met pensioen gingen (deel 1) - 7 begin juni Viering 10 jaar zeeboekingen bij de afdeling Expeditie 10.06.2012 Wandeling in de Kalmthoutse Heide (personeelskring) - 8 11/12.06.2012 Evonik Technik Leiter Treffen in Antwerpen juli/augustus 13.07.2012 Bezoek studenten Logistiek van de Duale Hochschule Baden-Württemberg in Mannheim - 9 22 Duurzaamheidsverslag 2012

september oktober 1 2 5 6 08.09.2012 Drakenbootfestival in het Kattendijkdok te Antwerpen: bronzen medaille voor het Evonik-team - 1 17.09.2012 Start nieuwe kunsttentoonstelling in het personeelsrestaurant met werken van Tim Michielsen, Kathleen Steegmans en Marie Ederveen - 2 19.09.2012 Schoolbezoek Stella Maris Merksem (7 de specialisatiejaar Chemische Procestechnieken) - 3 12.10.2012 Jubilarisfeest (deel 1) - 6 13.10.2012 Kaas- en Breugelavond met quiz (personeelskring) - 7 24.10.2012 300.000 uren werken zonder ongeval met werkverlet voor de groep Utilities en Centraal Labo 21.09.2012 Bezoek 7de specialisatiejaar Veiligheid PI Sint-Godelieve - 4 3 7 23.09.2012 Motortreffen met BBQ (personeelskring) - 5 4 23 Duurzaamheidsverslag 2012

november 1 2 3 6 7 8 07.11.2012 Bezoek studenten KdG-Hogeschool (AC/MC-Procestechnologie) 07.11.2012 Start 2-jaarlijkse medewerkersenquête van het Evonik-concern (t.e.m. 30.11.2012) Antwerpen bereikt deelnamepercentage van 87 procent! - 1 09/12.11.2012 Uitstap met de personeelskring naar Berlijn - 2 11.11.2012 Familiedag Oxeno (deel 1) - 3 13.11.2012 Start nieuwe kunsttentoonstelling in het personeelsrestaurant met werken van Carine Van Gorp - 4 18.11.2012 Familiedag Oxeno (deel 2) - 6 28.11.2012 SHE (Safety Health Environment) - Forum (essenscia) bij Evonik Antwerpen 29.11.2012 Schoolbezoek Don Bosco Haacht (6de middelbaar chemie) - 7 30.11.2012 Meeting PSA/VBA (Private Security Association Vlaamse Bedrijfsbeveiliging Associatie) - 8 30.11.2012 Etentje voor medewerkers die met pensioen gaan (deel 2) - 9 16.11.2012 Jubilarisfeest (deel 2) - 5 4 9 5 24 Duurzaamheidsverslag 2012

december 01.12.2012 Sinterklaasfeest van de personeelskring - 1 1 14.12.2012 Schoolbezoek leerkrachten Wetenschappen Sint-Michielscollege Schoten - 2 14.12.2012 Overhandiging oude brandweerwagen aan de consul van Chili - 3 2 20.12.2012 Bezoek Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Gent (laatste jaar Bachelor Chemie) - 4 3 4 25 Duurzaamheidsverslag 2012

2. Planet 26 Duurzaamheidsverslag 2012

2.1 Milieu Resultaten geleide en niet-geleide emissies en broeikasgassen Geleide emissie De figuur luchtemissies geeft de emissies weer van NO x (verzamelnaam voor stikstofmonoxide (NO) en stikstofdioxide (NO2)), zwaveldioxide (SO2), stof, KWS (koolwaterstoffen) en koolstofmonoxide (CO). Zwaveldioxide (SO2) en stikstofoxiden dragen bij tot verzuring van atmosfeer en bodem. Koolwaterstoffen en stikstofoxiden leiden tot smogvorming. De totale emissiehoeveelheid voor Utilities en Operations bedroeg: 826 ton (+25 ton). 57 procent van deze globale emissiehoeveelheid wordt door de WKK-units en stoomketels van Utilities geëmitteerd. De totale NO x -hoeveelheid steeg opnieuw (+63 ton) en bedraagt nu al 71 procent van de totale emissies. De totale hoeveelheid CO daalde dan weer met ca. 40 ton. Binnen de operationele eenheden leveren de Methionine-eenheden en het Blauwzuurbedrijf de belangrijkste bijdragen aan emissies. Wanneer de relatieve milieu-impact 1 in 2012 van de globale geleide emissies over een periode van 20 jaren vergeleken wordt met deze impact uit 1993 2, is de daling aanzienlijk: 5,58 kg/t product in 1993 tegenover 0,78 kg/t product in 2012. 1 Verhouding van absolute emissies tegenover de geproduceerde hoeveelheden 2 Volledige beschikbare gegevens Niet-geleide emissie Met behulp van het meetprogramma LDAR (Leak Detection And Repair) werden de niet-geleide VOS-emissies (vluchtige organische stoffen) voor het vierde jaar op rij volgens de Vlaremverplichtingen in de installaties door een externe firma the Sniffers gemeten. De huidige resultaten (2,89 ton) wijzen op een stagnatie van de niet-geleide fugitieve emissies. Luchtemissies Deze geringe emissiehoeveelheid geeft duidelijk de doorgedreven inspanningen weer om de diverse apparaten, pompen en filters lekdicht te onderhouden. Voor nieuwe installaties worden apparaten met zeer geringe lekverliezen toegepast. t/j kg emissie/t product 1400 7 1200 6 1000 5 800 4 600 3 400 2 200 1 0 0 1993 2008 2009 2010 2011 2012 Stof KWS N 2 O CO NO X SO 2 kg emissie/t product 27 Duurzaamheidsverslag 2012

Broeikasgasemissies (CO2 - CH4 - N2O - freonen) Broeikasgassen laten de invallende zonnestralen door, maar houden de teruggekaatste warmte tegen. De emissie van de volgende broeikasgassen koolstofdioxide (CO2), methaan (CH4) en lachgas (N2O) worden uitgedrukt in CO2-equivalenten 1. De emissie van CO2 wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de oxidatie van fossiele brandstoffen. Zie bijbehorende overzichtstabel hieronder. De totale hoeveelheid CO2-uitstoot van alle broeikasgassen daalde licht tot 526.150 ton. Door de hogere stroom- en stoomproductie van de WKK-2-installatie bedroeg het aandeel van de beide WKK installaties reeds 95 procent. Het principe van warmte krachtkoppeling bestaat uit het gecombi neerd produceren van elektriciteit en warmte (in dit geval stoom), zodat nagenoeg geen energie verloren gaat. Een dergelijke combinatie van elektriciteits- en warmteproductie verbruikt tot 30 procent minder brandstof dan conventionele productie-eenheden. Dankzij de gerealiseerde energiebesparing wordt jaarlijks wel ongeveer 80.000 ton aan CO2-uitstoot vermeden. Evonik Antwerpen behoort tot de wereldtop qua energie-efficiëntie. Per ton product bedraagt de CO2-equivalent nu 0,498. 1 De CO 2 -equivalent (CO 2 -eq) is een meeteenheid die gebruikt wordt om het opwarmende vermogen (global warming potential) van broeikasgassen weer te geven. Broeikasgassen Hoeveelheid (t) 2008 2009 2010 2011 2012 CO 2 357.233 353.627 445.845 503.509 496.832 CH 4 790 548 691 662,5 565,9 N 2 O 8,5 38,1 30 31,2 33,01 Freonen / koelmiddelen 2,60 0,73 0,70 1,69 2,329 CO 2 -equivalenten CO 2 357.233 353.627 445.845 503.509 496.832 CH 4 16.590 11.508 14.515 13.913 11.884 N 2 O 2.635 11.811 9.300 9.672 10.233 Freonen / koelmiddelen 5.341 1.481 1.418 5.344 7.201 28 Duurzaamheidsverslag 2012

Resultaten afvalstoffen Resultaten lozingen naar het water De hoeveelheid bedrijfsafvalstoffen omvat zowel industrieel afval door de eigen chemische activiteiten als niet-gevaarlijk huishoudelijk en restafval. In 2012 werd opnieuw ca. 10 procent minder afval geproduceerd. Evonik Antwerpen streeft voor het gevaarlijk afval steeds naar een duurzame oplossing. Meer dan 94 procent van de afvalstoffen wordt gevaloriseerd in nuttige toepassingen (o.a. recyclage, verbranding met energiewinning). De niet-gevaarlijke afvalfracties worden gescheiden en gesorteerd opgehaald door gespecialiseerde inzamelaars/ophalers. De relatieve milieu-impact (kg afval/t product) ligt nu bij 12,6: duidelijk meer dan een halvering ten opzichte van 1990! Bovendien worden ook stoffen (= vroegere secundaire grondstoffen), die in het productieproces van methionine en blauwzuur ontstaan, als grondstof (= meststof) ingezet in de landbouw. Deze hoeveelheden stijgen jaarlijks aanzienlijk. Via de waterzuiveringsinstallatie van Evonik Antwerpen wordt het intern geproduceerde afvalwater na zuivering geloosd in het oppervlaktewater (Schelde). Het geloosde debiet gezuiverd afvalwater bedroeg: 1.670.835 m³, opnieuw een vermindering met ca. 5 procent ten opzichte van 2012. De vuilvrachten zijn duidelijk gedaald met ca. 22 procent. De algemene kwaliteit van het geloosde afvalwater is dus sterk verbeterd. De belangrijkste beoordelingsparameter voor de waterkwaliteit is CZV (chemische zuurstofvraag of COD chemical oxygen demand, eenheid mg O2/l). In 2012 bedroeg de hoeveelheid CZV 143,33 ton, een duidelijk gunstige daling met 26 ton versus 2011. De emissie van stikstof naar het water is opnieuw licht gedaald tot 17,24 ton. Er werden ook significant lagere waarden voor de zwevende stoffen gemeten (30,36 ton). De globale milieu-impact naar het oppervlaktewater is met meer dan 80 procent verminderd ten opzichte van 1990. De relatieve milieu-impact: 4,80 kg/t product in 1990 tegenover 0,18 kg/t product in 2012. Afval volgens verwerkingswijze Emissies in water (COD, totaal N, zwevende stoffen, P-PO4 ) afval t/j kg afval/t product t/j kg emissie/t product 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 1990 2008 2009 2010 2011 2012 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1200 1000 800 600 400 200 0 1990 2008 2009 2010 2011 2012 5,5 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Recyclage Verbranding met energiewinning Deponie Fysicochemie Verbranding kg afval/t product COD Totaal N Zwevende stoffen P-PO4 kg emissie/t product 29 Duurzaamheidsverslag 2012

2.1.1 Milieu-investeringen, milieubedrijfskosten en heffingen Investeringen voor milieu Investeringen die bij het ontwerpen van nieuwe installaties worden gerealiseerd, worden omschreven als indirecte milieuinvesteringen. Aanvullende oplossingen zijn directe investeringen. In 2012 werden 3,09 miljoen EUR milieuinvesteringen uitgevoerd. De twee belangrijkste milieu-investeringen vonden plaats in verschillende optimalisaties en uitbreidingen van de Methionine 1-eenheid en de logistieke uitbreiding van het centraal containerplein (CCP). Sinds de oprichting van de vestiging in 1968 werd al ca. 112,102 miljoen EUR uitsluitend voor milieu geïnvesteerd (ca. 10 procent van het totale inves te rings - volume). Bedrijfskosten voor milieu: stijging van de uitgaven Ook 2012 kende een toename van de uitgaven voor milieurelevante opdrachten. De milieukosten omvatten de zuiveringsactiviteiten van de afvallucht, het afvalwater in de biologische waterzuiveringsinstallatie en de verwerking van afval bij externe verwerkers. De milieubedrijfskosten bedroegen ca. 24,3 miljoen EUR. Evolutie van de heffingen en taksen 1 De verschillende soorten milieuheffingen die Evonik Antwerpen worden opgelegd, bedroegen in 2012 al 2,956 miljoen EUR. De voornaamste heffingen en taksen zijn opgesplitst in bijdragen voor lozing van afvalwater (24,1 procent), het opnemen van koelwater uit het Kanaaldok (30,3 procent), belasting op drijfkracht (27,9 procent), wetgeving beheersing risico s zware ongevallen (12,2 procent) en afvalverwerking (5,5 procent). 1 Andere taksen zoals gemeentelijke en dossiertaksen (milieuvergunning), werden buiten beschouwing gelaten. VGM-heffingen miljoen EUR 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 1990 2008 2009 2010 2011 2012 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Afval Watervang Afvalwater Drijfkracht Zware risico s 30 Duurzaamheidsverslag 2012

2.2 Water Brakwater De WKK of warmtekrachtkoppeling Het brakwater wordt uit het Kanaaldok B2 opgepompt en uitsluitend gebruikt als koelmedium. Dit koelwater komt nooit in direct contact met stoffen uit de processen. Uitwisseling van temperatuur gebeurt via warmtewisselaars. Het opgewarmde water wordt met een beperkte temperatuurstijging, zonder enige contaminatie, terug in het dok geloosd. Efficiënt omgaan met grote watervolumes heeft zowel ecologisch als economisch een positieve invloed, waardoor dit een hoge prioriteit geniet bij Evonik Antwerpen. Het brakwaterverbruik is de laatste jaren stabiel gebleven, terwijl er telkens hoge productievolumes gerealiseerd werden. latie op de site. BIWS verzorgt de exploitatie. Daarnaast wordt er extern gedemi neraliseerd water aangekocht via Induss, een dochteronderneming van Waterlink. Beide bronnen verzekeren een continue voorraad aan gedemineraliseerd water. Een deel van de productie gedemineraliseerd water wordt omgezet tot stoom. Gebruikte stoom, in de vorm van gecondenseerd heet water, wordt gerecupereerd en aansluitend gereinigd om opnieuw stoom van te maken. Dit heeft tot gevolg dat de totale gebruikte hoeveelheid water en energie aanzienlijk verkleind kan worden. Het totale volume drinkwater volgt sterk de hoge productievolumes. Dit volume is stabiel gebleven. Een WKK-installatie levert stoom en elektriciteit bij een zeer hoge energieefficiëntie, beter dan conventionele installaties die slechts afzonderlijk stoom of elektriciteit produceren. Dit leidt tot een verminderd verbruik van brandstof, in het bijzonder aardgas, en bijhorend een lagere emissie van broeikasgassen. Evonik Antwerpen exploiteert samen met Electrabel sinds 1999 een eerste WKKinstallatie. In 2010 werd een tweede WKK opgericht, bestaande uit een gas- en stoomturbine. Deze uitbreiding kwam tot stand in samenwerking met Lillo Energy, de joint venture tussen Electrabel en E.ON. Sindsdien zijn beide installaties nagenoeg constant in dienst en leveren ze op een meer milieu-efficiënte manier elektriciteit en stoom. Drinkwater Brakwater Drinkwater Drinkwater wordt afgenomen via het stadsnet van AWW en vervolgens verder verdeeld over de site van Evonik Antwerpen. De belangrijkste toepassingen zijn, enerzijds het gebruik voor menselijke consumptie en sanitaire voorzieningen via een specifiek netwerk; anderzijds wordt dit water gebruikt in de verschillende productieprocessen als bedrijfs- en/of gedemineraliseerd water. Deze netten zijn strikt gescheiden om wederzijdse contaminatie te vermijden. De productie van gedemineraliseerd water gebeurt door middel van een eigen instal- % Miljoen t/jaar Miljoen 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Hoeveelheid 1990 2008 2009 2010 2011 2012 Hoeveelheid/ton Verkochte producten 1200000 1000000 800000 600000 400000 200000 0 % t/jaar Miljoen 300 1200000 250 1000000 200 800000 150 600000 100 400000 50 200000 0 0 1990 2008 2009 2010 2011 2012 Hoeveelheid Hoeveelheid/ton Verkochte producten 31 Duurzaamheidsverslag 2012

2.3 Energie Elektriciteit Het elektriciteitsverbruik in 2012 kende slechts een geringe stijging en lag ongeveer 2,4 procent boven het niveau van 2011. Deze verhoging is vooral te wijten aan de hogere belastinggraad van de productie-installaties. In 2012 werd gestart met de vervanging van enkele, meer dan 40 jaar oude, verdeeltransformatoren. De beschikbaarheid van de stroomvoorziening lag opnieuw op een hoog niveau. Uit veiligheidsoverwegingen beschikken alle productie-eenheden over noodstroom aggregaten om bij een eventuele spanningsonderbreking de kritische apparaten te kunnen bedienen. De noodgroepen voorzien eveneens spanning aan de noodverlichting in de eenheden. Deze noodstroomgroepen worden op regelmatige basis functioneel getest. Aardgas en andere brandstoffen Aardgas is een zeer belangrijk product bij Evonik Antwerpen. Het wordt gebruikt als grondstof in bepaalde productieprocessen. Daarnaast wordt het ook ingezet als primaire brandstof voor de productie van stoom in de stoomketels en de WKK s. Verder worden ook afvalgassen, hoofdza kelijk koolwaterstofverbindingen, uit de productie verbrand. Deze hebben een hoog energiegehalte, waardoor ze energie vrijgeven tijdens verbranding. Deze energie kan nuttig gebruikt worden in de installaties om stoom te produceren. Zo worden de gascomponenten op een milieuvriendelijke manier onschadelijk gemaakt, terwijl de aardgasconsumptie eveneens verminderd wordt. CO2 Evonik Antwerpen volgt nauwlettend de uitstoot van CO2 op, zoals deze verhandeld wordt onder het European Trading System. De CO2-uitstoot bedroeg in 2012 496.832 ton en ligt hiermee iets lager dan de uitstoot in 2011. De oorzaak hiervoor is de verhoogde energie-efficiëntie ten gevolge van de maatregelen van het benchmarkconvenant. Elektriciteit Aardgas % t/jaar % Miljoen t/jaar 300 1200000 300 1200000 250 1000000 250 1000000 200 800000 200 800000 150 600000 150 600000 100 400000 100 400000 50 200000 50 200000 0 1990 2008 2009 2010 2011 2012 0 0 1990 2008 2009 2010 2011 2012 0 Hoeveelheid Hoeveelheid/ton Verkochte producten Hoeveelheid Hoeveelheid/ton Verkochte producten 32 Duurzaamheidsverslag 2012

2.4 Logistiek 10 jaar zeeboekingen Uitbreiding centraal containerplein (CCP) De afdeling Expeditie vierde in 2012 het jubileum 10 jaar zeeboekingen. Bij een zeeboeking gaat het om de export van goederen die binnen Europa of wereldwijd per schip worden verzonden naar de klanten. Hoofdzakelijk zijn dat containers zoals de 20- of 40-voet boxcontainers of tankcontainers voor vloeistoffen. Onze producten worden verscheept naar een 75-tal havens wereldwijd. Evonik Antwerpen is verantwoordelijk voor het transport van de container naar de haven en de plaatsing op het juiste schip. De ca. 45.000 boekingen in de laatste 10 jaar werden in de logistieke modules van SAP geautomatiseerd. Op deze wijze werden al 120.000 containers verzonden. In 2012 werd het bestaande centrale containerplein (CCP) uit 2006, verzamelplaats voor de stockage van containers beperkt in de tijd, nogmaals uitgebreid met 10 extra vakken voor tankcontainers met vloeistoffen. Redenen hiervoor waren het toenemende aantal containers, de stijgende bezettingsgraad en het groeiend aantal in-/uitbewegingen. Op deze wijze werd voldaan aan een reeks voorwaarden, zoals de Vlaremmilieuwetgeving rond de opslag van gevaarlijke goederen en maatregelen rond de gecontroleerde opvang van lekken. Tengevolge van het hemelwaterdecreet wordt bovendien het hemelwater vertraagd afgevoerd. Ook veiligheidstechnisch zijn er grote voordelen: het gebruik van de 70 ton zware stacker blijft beperkt tot het containerplein. De centrale ligging van het containerplein creëert zo eveneens meer mogelijkheden voor containervervoer per spoor. 33 Duurzaamheidsverslag 2012

3. Prosperity 34 Duurzaamheidsverslag 2012

Concerninformatie Evonik Antwerpen behoort tot het Duitse concern Evonik Industries AG, één van de wereldmarktleiders in de speciaalchemie. Bovendien bestaan participaties in immobiliën en energie. De operationele activiteiten van de speciaalchemie zijn gebundeld in zes bedrijfsgebieden en behoren nu tot de drie segmenten Consumer, Health & Nutrition, Resource Efficiency en Specialty Materials. In deze nieuwe segmentstructuur worden de speciaalchemie-activiteiten van Evonik op elkaar afgestemd met het oog op succes op lange termijn. Het segment Services levert vooral diensten op concernniveau voor de operationele chemische activiteiten en het Corporate Center. Het Corporate Center ondersteunt het concern bij de strategische sturing van de onderneming. Het segment Real Estate omvat de participaties in immobiliënactiviteiten. Centraal in deze ondernemingsstrategie staan winstgevende groei en duurzame waardecreatie; deze wordt door onze aandeelhouders RAG-Stiftung (74,99 procent) en CVC Capital Partners (indirect 25,01 procent), een fonds voor financiële investeerders, ondersteund. In een aanhoudend veeleisend wereldeconomisch klimaat was Evonik ook in 2012 erg succesvol. Ook na de afzegging van de geplande beursgang voor 2012 beogen de aandeelhouders van Evonik nog steeds een beursgenoteerde onderneming te maken. Evonik onder steunt uitdrukkelijk deze plannen en stelt alles in het werk om een vlotte beurs introductie mogelijk te maken. Met speciaalchemie wordt gefocust op snelgroeiende megatrends - vooral gezondheid, voeding, efficiënte resources, alsook globalisering - en we ontsluiten daarmee toekomstige attractieve markten. In het boekjaar 2012 werd meer dan 80 procent van de omzet uit leidinggevende marktposities gehaald. Daarbij werden geïntegreerde technologische platformen gebruikt, die wij continu verder ont wikkelen. Tot onze sterktes behoren een uitgebalanceerd spectrum aan werk terreinen, eindmarkten en regionale aanwezigheid, evenals nauwe samen werking met onze klanten. Motor voor toekomstige groei zijn bovendien ons marktgeoriënteerd onderzoek en ontwikkeling. Ook strategisch heeft Evonik vooruitgang geboekt. In het programma Evonik 2016 worden de doelstellingen voor groei, efficiëntie en waarden samengebracht. Naast een ambitieus investeringsprogramma van meer dan 6 miljard EUR wordt ook ingezet op een verhoogd innovatietempo. Om het concurrentievermogen verder te verbeteren, beoogt Evonik 2016 bovendien een efficiëntieverhoging. Hiertoe dient het programma On Track 2.0 dat tegen eind 2016 een duurzame jaarlijkse kostenbesparing van 500 miljoen EUR wil realiseren. Actief portfoliomanagement, verbonden met een efficiënte toewijzing van kapitaal, is voor het concern van grote betekenis: er wordt uitsluitend geïnvesteerd in activiteiten die zich door duurzame, winstgevende groei onderscheiden. Activiteiten die niet langer in deze strategie passen of die onder de rendementsverwachtingen blijven, worden afgestoten. Met gerichte acquisities breiden wij het portfolio met betrekking tot producten, markten en technologieën verder uit. Dankzij de operatieve en strategische successen ontving Evonik in mei 2012 van het rating-agentschap Standard & Poor s een verbeterd Investment-Grade-Rating (BBB+). Duurzaam ondernemen en verantwoord handelen zijn voorwaarden voor de toekomst van Evonik. Wij nemen wereldwijd verantwoordelijkheid op voor onze activiteiten, onze medewerkers en de maatschappij. Dit betekent voor ons duurzaamheid en Corporate Responsibility (CR). Als bestanddeel van de concernstrategie pikt de CR-strategie de megatrends, evenals ecologische en maatschappelijke uitdagingen, op en 35 Duurzaamheidsverslag 2012