MILIEUBAROMETER: INDICATORENFICHE GROENBEHEER 1/1 Samenwerkingsovereenkomst 2008-2013 Milieubarometer: Pesticidengebruik door de gemeentelijke diensten Indicatorgegevens Naam Definitie Meeteenheid Pesticidengebruik door de gemeentelijke diensten Jaarlijks door de gemeentelijke diensten gebruikte hoeveelheid bestrijdingsmiddelen ter bestrijding van onkruid en ongedierte (ratten, muizen en eikenprocessierups). l/jaar kg/jaar Situering Beleidsdomein Leefmilieu/water Bekommernis Slechts 20% van de gebruikte pesticiden komt terecht waar de gebruiker het wil. Een belangrijk deel van de bestrijdingsmiddelen loogt uit en komt in het grond- en oppervlaktewater terecht waar ze een gevaar voor mens en milieu vormen. Bovendien kunnen grondwaterstromingen de vervuiling over aanzienlijke afstanden verplaatsen, waardoor grote hoeveelheden grondwater aangetast worden. Vervuild grondwater kan zowel voor de mens als de natuur problemen geven. Het gebruik van grondwater voor drinkwaterproductie wordt moeilijker omdat er steeds meer specifieke zuiveringstechnieken moeten worden toegepast. Dit zorgt ervoor dat drinkbaar leidingwater steeds duurder wordt. Daarnaast kan vervuild grondwater dat aan de oppervlakte komt zowel aquatische als terrestrische ecosystemen aantasten. Grootschalige sanering van vervuild grondwater is financieel en praktisch vaak niet haalbaar. Daarom is preventie van grondwaterverontreiniging van groot belang. Relatie tot de SO Gemeentelijke beleidsdoelstelling Bovendien kunnen moeilijk afbreekbare, persistente bestrijdingsmiddelen lange tijd in het milieu aanwezig blijven, waar ze accumuleren in de voedselketen en zo uiteindelijk ook op het bord van de mens terecht komen. Zo werden in het bloed van baby s al schadelijke afbraakproducten gevonden van intussen verboden bestrijdingsmiddelen. Ook rechtstreekse blootstelling aan pesticiden is niet zonder gevaar en kan, zelfs in zeer lage doses, soms ernstige en onomkeerbare gevolgen hebben. Zo kunnen sommige pesticiden kanker veroorzaken of tasten ze de vruchtbaarheid aan. Thema Water Vanaf 2015 moet het openbare domein van alle Vlaamse openbare besturen volledig pesticidenvrij beheerd worden. Relatie tot het gewestelijke beleid Vanaf 2015 moet het openbare domein van alle Vlaamse openbare besturen volledig pesticidenvrij beheerd worden. Milieubarometer Gemeente Laakdal - Editie 2011 1
Data Fig. 1: jaarlijks gebruik van Casaron GR (kg) Fig. 2: jaarlijks gebruik van Glyfosaat 360 (L) Milieubarometer Gemeente Laakdal - Editie 2011 2
Fig. 3: jaarlijks gebruik van Kid Allees (kg) en Kid Way (L) Fig. 4: jaarlijks gebruik van rattenvergif: Brom ABO BLOK (kg) en Sorkil Bloc (kg) Milieubarometer Gemeente Laakdal - Editie 2011 3
Fig. 5: jaarlijks gebruik van het muizenvergif, Vorex-B (kg) Verder werd in 2007 en 2008 telkens 4 kg Permas D aangekocht om wespennesten te bestrijden. De eikenprocessierups wordt sinds 2 jaar preventief behandeld met Xentari WG, een biologisch insecticide op basis van sporen van de bacterie Bacillus thuringiensis ssp aizawai. Eikenprocessierupsen die zich alsnog tot het stadium ontwikkelen met de vele irriterende brandharen en die zich in bomen op en langs het openbare domein bevinden, worden door de gemeentearbeiders door verbranding bestreden. Interpretatie van de gegevens Het gebruik van pesticiden door de gemeentelijke groendienst is de laatste jaren duidelijk sterk verminderd. Enkele producten, waaronder Casoron GR, Weedazol super, Kerb 50, Bropyr, AZ 500, Phosan+ en Soft FG worden niet meer gebruikt. Bij de producten die wel nog gebruikt worden (Kid Allees, Kid Way en Glyfosaat 360) is er een duidelijke afname merkbaar. Deze afname werd mogelijk gemaakt door het feit dat de gemeente zich reeds enkele jaren voorbereid op een pesticidenvrij beheer. Zo wordt er bij het ontwerp van nieuwe groenzones en verhardingen rekening gehouden met het latere beheer en wordt er gestreefd naar een beheer met minimale arbeidsvereisten. Het spreekt voor zich dat een pesticidenvrij beheer arbeidsintensiever is, vermits het onkruid vaker (manueel en/of machinaal) verwijderd dient te worden. Het is dus uiterst belangrijk dat er van in de ontwerpfase naar gestreefd wordt om zo weinig mogelijk kansen te bieden aan onkruidgroei. Zo is het belangrijk om er voor te zorgen dat de bodem zo snel mogelijk bedekt wordt (bv. d.m.v. bodembedekkers, houtsnippers, ), zodat onkruid geen licht krijgt om te groeien. Ondanks de duidelijke stappen voorwaarts die er reeds gezet zijn op vlak van pesticidenreductie, blijft het een uitdaging voor de gemeente om tegen 2015 het openbaar domein volledig pesticidenvrij te beheren. Het voornaamste knelpunt blijft het pesticidenvrij beheer van verhardingen. De pesticiden die momenteel nog aangekocht worden, worden quasi uitsluitend gebruikt voor het onkruidvrij maken van de voet- en fietspaden en autowegen. In de toekomst zal er dan ook vooral aandacht moeten uitgaan naar een aangepaste, beheerbewuste om- Milieubarometer Gemeente Laakdal - Editie 2011 4
vorming van de bestaande verhardingen. Zo zal onkruidgroei beperkt worden door o.a. het aantal voegen te beperken, een aangepaste voegbreedte en -vulling te gebruiken, te zorgen voor een goede drainage en de opstapeling van organisch materiaal te vermijden. Daarnaast is het belangrijk dat ook de burgers meer betrokken worden bij het zonder is gezonder verhaal en zelf ook aangezet worden tot een verminderd pesticidenverbruik in de tuin. Administratief Naam Contactgegevens Datum 29 september 2011 Evelyn Celis (duurzaamheidsambtenaar) Evelyn Celis, duurzaamheidsambtenaar Administratief Centrum, Kerkstraat 21, 2430 Laakdal 013/35 90 18, www.laakdal.be, milieu@laakdal.be Milieubarometer Gemeente Laakdal - Editie 2011 5