Hoe kies je de optimale werkhandschoen? Eén van de meest complexe beschermingsmiddelen is de werkhandschoen. Waar moet je aan denken om je werknemers de meest optimale handbescherming te bieden? Lees deze whitepaper voor tips en advies. 1
Het is de grootste nachtmerrie van veel werkgevers; een bedrijfsongeval op de eigen werkvloer. Zeker als een medewerker hierdoor blijvend letsel overhoudt of nog erger als het letsel fataal is. De meeste bedrijfsongevallen kunnen worden voorkomen door het gebruik van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen. Eén van de meest complexe beschermingsmiddelen is de werkhandschoen. Vooral omdat het aanbod zo enorm en divers is. Om door de bomen het bos nog te kunnen zien, biedt deze whitepaper nuttige informatie die goed van pas komt bij de keuze voor de juiste hand schoenen voor de juiste werkzaamheden en tegen de risico s op handletsel. Les één: er is geen enkele werkhandschoen die bestand is tegen alle risico s! In deze whitepaper onder meer: Handletsel meest voorkomende letsel pag. 3 Vier categorieën risico s pag. 3 Aandachtspunten bij aanschaf pag. 4 Handschoenenplan pag. 8 2
Handletsel meest voorkomende letsel Handletsel staat op de eerste plaats in de top 5 van bedrijfsongevallen en veroorzaakt maar liefst 35% van het ziekteverzuim. Besparen op werkhandschoenen kan uiteindelijk dus een hele dure verrassing worden. Een recent voorbeeld hiervan is de inmiddels beruchte handschoenenzaak. Een medewerker van een sloopbedrijf raakte gewond aan een hand. Dat leidde later zelfs tot blijvende invaliditeit. Het Gerechtshof in s-hertogenbosch oordeelde begin 2016 dat de werkgever verzuimd had de juiste en meest beschermende werkhandschoenen beschikbaar te stellen. De werkgever werd aansprakelijk gesteld. 3 Bescherming én comfort Natuurlijk moet een werkhandschoen in de eerste plaats bescherming bieden tegen de risico s van de werkzaamheden waarbij de handschoen gebruikt wordt. Maar het draagcomfort is minstens zo belangrijk. Die wordt bepaald door een goede grip, goede vingergevoeligheid en het voorkomen van klamme handen. Daarnaast moeten alle werkhandschoenen ook nog eens voldoen aan de Europese normeringen (EN420). Dit alles maakt de keuze voor de juiste handschoenen niet altijd even makkelijk. De wereld van werkhandschoenen is continue in beweging. Ontwikkelingen volgen elkaar in hoog tempo op. Een handschoen van gisteren kan mogelijk vandaag al niet meer aan de huidige eisen en normeringen voldoen. Een goede zaak, want het gaat tenslotte om veiligheid. Vier categorieën risico s Handschoenen die tegen alle gevaren beschermen bestaan niet. Verschillende werkzaamheden en branches brengen verschillende risico s op handletsel met zich mee. Deze risico s zijn in te delen in vier categorieën: 1. Mechanisch Mechanische verwondingen zoals snij- en steekwonden, ontvelling, breuken en amputatie. Deze verwondingen worden veroorzaakt door gevaren van buitenaf, zoals snijden, schuren, stoten en pletten of bij het werken met scherpe, zware, gekartelde, puntige en/of ruwe voorwerpen, werktuigen of gereedschappen. 2. Chemisch Contact met vaste, vloeibare of gasvormige chemische stoffen (zoals zuren, logen, oliën, vetten, bestrijdingsmiddelen, oplosmiddelen, kunstmest of cement) kan leiden tot brandwonden, aantasting van en/of opname door de huid of overgevoeligheidsreacties. 3. Thermisch Thermische risico s worden veroorzaakt door (extreme) koude of hitte (contacthitte en stralingshitte). het draagcomfort is minstens zo belangrijk
4. Elektrisch Het risico van in contact komen met onder spanning staande materialen. De effecten - afhankelijk van de stroomsterkte en het spanningsverschil - variëren van een schrikreactie tot het intreden van de dood. Hierbij moet het effect van de schrikreactie niet onderschat worden; het kan leiden tot een val of andere verwondingen. Een ander effect is verbranding. Werkhandschoenen moeten aan de algemene Europese normen (EN 420-2003) voldoen. Daarnaast zijn er aparte normeringen voor handschoenen die bescherming moeten bieden tegen de hierboven genoemde veiligheidsrisico s. Een actueel overzicht van deze normeringen vind je op ARBO Vakbase. Aandachtspunten bij aanschaf Snijbestendigheid: hier moet je op letten Het is wel belangrijk om te weten dat alleen de ENnormering niet voldoende is om alle risico s uit te slui ten. Dat laat dit voorbeeld zien: Je zoekt een snijbestendige handschoen die de allerhoogste bescherming biedt tegen snijwonden. Deze verwondingen vallen in de categorie mechanische risico s. Handschoenen die bescherming bieden tegen mecha nische risico s moeten voldoen aan de Europese EN388- normering. Bedenk hierbij wel dat testen volgens deze normering in laboratoriumomstandigheden hebben plaatsgevonden. Deze komen lang niet altijd overeen met de daadwerkelijke gebruiksomstandigheden. De EN388-normering verdeelt snijbestendige handschoenen in vijf klassen, waarbij klasse 5 de meest snijbestendige handschoen zou moeten zijn. Zou moeten, want de praktijk wijst vaak heel anders uit. Neem een snijbestendige handschoen waarin staaldraad verwerkt is. Die valt volgens de EN388-normering in snijklasse 3 omdat bij contact met het staal de couptest direct stopt. Terwijl bij de ISO1397 testen een kracht van meer dan 20 Newton nodig is om de handschoen door te snijden. Andersom kan helaas ook voorkomen. Terwijl u het idee heeft een snijbestendige handschoen van de hoogste klasse 5 te gebruiken blijkt bij testen conform EN13997 dat deze bij een kracht van 8,7 Newton al het loodje legt. Voor de optimale snijbestendigheid van handschoenen is het dus aan te bevelen om naar deze ISOnormering te kijken deze geeft een nauwkeuriger beeld van de werkelijke snijbestendigheid. Overigens komt er binnenkort een nieuwe EN388-normering, waar ook de testresultaten van ISO13997 in meegenomen worden. Hoe dan ook, bovenstaand voorbeeld geeft aan dat het belangrijk is om je goed te laten informeren door de leverancier, de fabrikant of een specialist. De nieuwe EN388 bevat 6 prestatieniveaus waarvan 2 scores voor snijbestendigheid (A t/m F) en een aan - Chemische risico s kunnen ook een valkuil vormen in de zoektocht naar de juiste handschoen 4
dui ding tegen stoten en schokken, impact aangeduid met Pass of Fail. De oude normering testte 4 prestatieniveaus waarvan 1 score voor snijbestendigheid (A t/m E). A= weerstand tegen schuren (0 tot 4) B= couptestresultaat tegen snijden (0 tot 5) uitgedrukt in het aantal cycli C= weerstand tegen scheuren (0 tot 4) D= weerstand tegen perforatie (0 tot 4) In de nieuwe normering worden de volgende prestatieniveaus toegevoegd: E = ISO13997 TDM test tegen snijden uitgedrukt in Newton A tot F * Prestatieniveau A B C D E F Newton 2 5 10 15 22 30 F= impactbescherming aangeduid in geslaagd of niet geslaagd. Bij een geslaagde test wordt de letter P gebruikt en bij een niet geslaagde test de letter P. Chemische risico s: er loert verborgen gevaar Chemische risico s kunnen ook een valkuil vormen in de zoektocht naar de juiste handschoenen. Chemische stoffen, zoals zuren, kunnen direct schade (brandwonden of ontstekingen) aanrichten als ze in contact komen met de huid. Er is echter ook een sluipend gevaar. Veel oplosmiddelen veroorzaken niet direct zichtbare schade bij contact met de huid, maar worden wel makkelijk door de huid opgenomen. Hierdoor komen de stoffen in de bloedbaan terecht waar ze op termijn schade kunnen toebrengen aan het centrale zenuwstelsel. Ook zijn er handschoenen in de markt van materialen die ogenschijnlijk bescherming bieden maar die dit niet bieden. Schadelijke stoffen kunnen op moleculair niveau (permeatie) door de handschoen gaan terwijl het materiaal niet aangetast en dit dus niet wordt opgemerkt. Dit maakt de keuze voor een geschikte hand schoen best lastig. Deze risico s maken dat het belangrijk is om advies in te winnen bij een echte specialist in de zoektocht naar de best beschermende handschoenen. Om tot de juiste keuze te komen is het dus belangrijk om te weten welke chemische middelen gebruikt worden, of er volcontact of spatcontact is, de blootstellingstijd en wat de overige eisen zijn waaraan de handschoen moet voldoen. Voor het werken met verf, lak, ontvetters en thinners worden chemisch bestendige handschoenen geadviseerd. Deze zijn herkenbaar aan icoon EN374-3. Dit wil niet zeggen dat alle handschoenen met dit symbool ook bestand zijn tegen alle chemicaliën. Op basis van de chemische stoffen die gebruikt worden kan een juist type handschoen op materiaalsoort geadviseerd worden. Door de MSDS (veiligheidsbladen) te checken kan een goed advies gegeven worden waarbij ook naar doorbraaktijden (permeatie) gekeken wordt. De EN374 bestond uit 3 delen met elk een eigen icoon: 1. EN374-2 Basis chemische bestendigheid 2. EN374-2 bescherming tegen micro organismen (oftwel bacteriën en schimmels) 3. EN374-3 specifieke bescherming Nieuwe situatie EN388:2016 4 5 4 2 D F schuurbestendigheid snijbestendigheid scheurbestendigheid perforatiebestendigheid Newtonscore impactbescherming wordt aangeduid met P(Pass) of F(Fail) De score kan dus worden: 4342 DF 5
Permeatietest: penetratietijd 30 min voor ten minste drie van de twaalf producten. Lettercode Chemische stof & Casnummer A Methanol 67-56-1 B Aceton 67-64-1 C Acetonnitril 75-05-8 D Dichloormethaan 75-09-2 E Zwavelkoolstof 75-15-0 F Tolueen 108-88-3 G Diethylamine 109-89-7 H Tetrahydroduraan 109-99-9 I Ethylacetaat 141-78-6 J N-Heptaan 142-85-2 K Natrium hydroxide 40% 1310-73-2 L Zwavelzuur 96% 7664-93-9 De nieuwe normering EN374-1: 2016 hanteert 3 testmethodes: 1. Penetratietest in overeenstemming met norm EN 374-2 : 2014 2. Permeatietest in overeenstemming met norm EN 16523-1 : 2015 die norm EN 374-3 vervangt 3. Afbreekbaarheidsproef in overeenstemming met norm EN 374-4 : 2013 De 3 pictogrammen uit de oude normering worden vervangen door 1 pictogram voor 3 typen chemische handschoenen: Type Eisen handschoenen Type A Permeatietijd van > 30 min. voor minstens 6 producten uit de nieuwe lijst Type B Permeatietijd van > 30 min. Voor minstens 3 producten uit de nieuwe lijst Type C Permeatietijd > 10 min. Voor minstens 1 product uit de nieuwe lijst Toevoeging Lettercodes: Icoon Lettercode Chemische stof & Casnummer M Salpeterzuur 65% 7697-37-2 N Azijnzuur 99% 64-19-7 O Ammonia 25% 1336-21-6 P Waterstofperoxide 30% 7722-84-1 Q Hydrogene Fluoride 40% 7664-39-3 R Formaldehyde 37% 50-00-0 Schadelijke stoffen kunnen op moleculair niveau (permeatie) door de handschoen heen gaan 6
Een getest chemische stof wordt geclassificeerd op basis van de doorbraaktijd (permeatie) uitgedrukt in prestatieniveaus van 1 tot 6. Doorbraaktijd permeatie index >10min. Klasse 1 > 30min. Klasse 2 >60min. Klasse 3 >120min. Klasse 4 >240min. Klasse 5 > 480min. Klasse 6 Verantwoordelijkheid van werkgever én werknemer Er blijven natuurlijk nog wel verantwoordelijkheden voor de werkgever over: zorgen voor de juiste handschoen voor de juiste toepassing. En minstens zo belangrijk: de verantwoordelijkheid dat de medewerker de beschikbaar gestelde handschoen ook daadwerkelijk draagt in de juiste maat. En minstens zo belangrijk: de verantwoordelijkheid dat de medewerker de beschikbaar gestelde handschoen ook daadwerkelijk draagt in de juiste maat 7
Handschoenenplan Om voor elke afdeling of medewerker, voor alle werkzaamheden en tegen alle risico s de juiste handschoen in huis te hebben, zou elk bedrijf een handschoenenplan moeten hebben. Dit is het ideale hulpmiddel waarin precies beschreven is welke handschoen waarvoor gebruikt wordt. Om tot een gedegen hand schoenenplan te komen, is het raadzaam een 4- stappenplan te volgen. Vierstappenplan 1. Allereerst wordt er op basis van de werkzaamheden en risico s een speciale Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) voor hand- en armbescherming opgesteld. 2. Op basis van deze RI&E worden geschikte handschoenen geselecteerd en door de medewerkers getest om te kijken of ze aan de gestelde eisen voldoen. 3. Zorgvuldig evalueren van de praktijktesten met de gebruikers, via een toolboxmeeting. 4. De laatste stap is het implementeren, door het opstellen van het handschoenenplan. Blijf up-to-date En daar houdt het niet mee op, want in de meest ideale situatie houdt degene die binnen het bedrijf verantwoordelijk is voor de PBM nauw contact met de specialist. Dit om steeds op de hoogte te blijven van verbeteringen en vernieuwingen in de markt. Zoals nieuwe materialen, weeftechnieken, verbeterde coatings en meerdere beschermingsklassen gecombineerd in één type handschoen. Het blijft dus altijd raadzaam om de handschoenen die in gebruik zijn regelmatig kritisch onder de loep te nemen. Veiligheid moet immers altijd up-to-date blijven! Kosten Zoals gezegd kan het besparen op werkhandschoenen uiteindelijk verrassend duur worden. Zeker bij bedrijfsongevallen met letsel. Maar de kosten zijn wel degelijk in de hand te houden. Zo is het niet altijd nodig dat een medewerker na elke klus zijn handschoenen weggooit. Om dat in de hand te houden is de aanschaf van een handschoenautomaat het overwegen waard. Of de medewerker levert bij de uitgifte van nieuwe handschoenen de oude, versleten exemplaren in. Ook dat soort zaken kan in het handschoenenplan vastgelegd worden. Nazorg Heb je als bedrijf dan eindelijk voor iedere medewerker en voor alle werkzaamheden de beste handschoen, vergeet dan ook de nazorg niet. Een goede leverancier levert niet alleen de juiste handschoenen, maar ook een stukje handverzorging. Na het gebruik van bepaalde handschoenen is een verzorgende handreiniger of crème aan te raden. Handen kunnen bijvoorbeeld snel uitdrogen door het gebruik van vloeistofdichte handschoenen. Veiligheid moet immers altijd up-to-date blijven! 8
Kortom Om er zeker van te zijn dat je iedere medewerker voorziet van de juiste handschoen, die de optimale bescherming én comfort biedt, is het aan te bevelen een specialist te raadplegen. Echte specialisten kunnen door de bomen het bos nog zien, zijn altijd op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen en hebben veiligheid op één staan. Deze whitepaper wordt gratis aangeboden door Wiltec Meer informatie? Wilt u een specialist raadplegen om de juiste en meest beschermende werkhandschoenen in huis te halen? Surf naar www.wiltec.nl/ expertisecentrum Contact: Marleen Peters (Specialist PBM & Veiligheid) Mail: m.peters@wiltec.nl 9