Inleiding 1 Inleiding opleidingsmodule Energie besparen en duurzame mobiliteit Deze inleiding op het thema energie besparen en duurzame mobiliteit werd ontwikkeld voor personen die werken met mensen met een migratie-achtergrond waarbij men deze doelgroep wil ondersteunen in het gebruiken van duurzame vervoermiddelen. De module biedt basisinformatie aan over het doel en de voordelen van energie besparen en het gebruik van vervoermiddelen. De opleidingsmodule is handig voor docenten of trainers van inburgeringscursussen in de formele sector, maar ook voor geïnteresseerden die werkzaam zijn in de non-formele sector. Doel van de opleidingsmodule Energie besparen en duurzame mobiliteit Het project TOGETHER on the move wil mensen met een migratie-achtergrond ondersteunen in het leren gebruiken van diverse vervoermiddelen in hun gastland, met de nadruk op duurzame vervoermiddelen. Mobiliteit speelt een belangrijke rol in het integratieproces, het geeft hen de mogelijkheid om volwaardig deel te nemen aan de samenleving. Afhankelijk van het land van herkomst van de individuele deelnemers, kunnen duurzame vervoermiddelen zoals stappen, fietsen, openbaar vervoer of Eco-driving al hot topics zijn geweest vanwege verhoogde aandacht voor het milieu of gezondheid. Maar in de meeste gevallen zullen duurzame vervoermiddelen slechts behandeld zijn als louter vervoermiddelen, misschien gerelateerd aan het beschikbare inkomen of als een weerspiegeling van sociale status. In het algemeen kunnen de volgende doelgroepen onderscheiden worden: Mensen die duurzame vervoermiddelen willen gebruiken: diegenen die een of meer duurzame vervoermiddelen willen en kunnen gebruiken maar niet vertrouwd zijn met de lokale infrastructuur, het vervoerssysteem, de verkeersregels, regels in verband met stappen of fietsen, enz.; diegenen die duurzame vervoermiddelen kunnen gebruiken maar zich onzeker voelen in hun nieuwe omgeving. Mensen die nog niet nadachten over de voordelen die duurzame mobiliteit kan hebben. Deze mensen hebben wellicht wat aanmoediging nodig. Men kan wijzen op persoonlijke voordelen die duurzame mobiliteit kan hebben (vb. financieel, tijdswinst, ). TOGETHER_Energie besparen_1_inleiding.pdf
Inleiding 2 Mensen die taal nodig hebben om duurzame vervoermiddelen effectief te kunnen gebruiken. Voor elk van deze doelgroepen is er les- en oefenmateriaal voorzien in deze TOGETHER on the move opleidingsmodule Energie besparen en duurzame mobiliteit. Leerdoelen van de opleidingsmodule Leerdoelen voor personen met een migratie-achtergrond zijn onder andere: Leren over energiegebruik voor vervoer in vergelijking met energiegebruik in het huishouden. Leren over de voordelen van energie besparen en duurzame vervoermiddelen ( Wat zit erin voor mij? ). Informatie over duurzame vervoermiddelen beschikbaar hebben. Taalvaardigheid verbeteren. Sociale inclusie door deel te nemen aan de samenleving. Interesse in het thema duurzame vervoermiddelen. Het thema duurzame mobiliteit aanpakken en barrières overwinnen. & HARDE MAATREGELEN ZACHTE MAATREGELEN Leren kennen van de lokale omgeving en het verhogen van de autonomie. Verkennen van de lokale omgeving met duurzame vervoermiddelen. Communicatie en plezier. TOGETHER_Energie besparen_1_inleiding.pdf
Inleiding 3 Waarom duurzame mobiliteit? Duurzame mobiliteit refereert aan elk vervoermiddel dat een lage impact heeft op het milieu en dat energie-efficiënt is, ruimte bespaart en een gezondere levensstijl promoot. Duurzame mobiliteit houdt in: Stappen en fietsen Openbaar vervoer Energie-efficiënte manieren om gemotoriseerde voertuigen te gebruiken (Eco-driving, alternatieve brandstoffen, groene voertuigen en aandrijfmechanismen, maar ook ander geïndividualiseerd openbaar vervoer zoals autodelen of carpooling) Duurzame vervoermiddelen zijn snel en flexibel Zeker in stedelijke gebieden zit je met de auto vaak vast in files. Duurzame vervoermiddelen zoals stappen en fietsen zijn individueler en flexibeler: je kan doorsteekjes gebruiken, je hoeft geen parkeerplaats te zoeken, fietsen kan je op diverse snelheden. Voor langere trajecten, of wanneer je tassen of bagage te dragen hebt, kan je het openbaar vervoer gebruiken. Met tram, metro of trein kan je files omzeilen. Dat is niet altijd mogelijk met de bus, maar in vele gevallen krijgen bussen tegenwoordig eigen busbanen. Duurzame mobiliteit bespaart geld Duurzame mobiliteit helpt je geld te besparen. Stappen, fietsen en openbaar vervoer zijn over het algemeen veel goedkoper dan een auto bezitten en gebruiken. Als je toch met de auto rijdt, kan je dankzij Eco-driving aanzienlijk besparen op brandstof- en onderhoudskosten. Duurzame mobiliteit is milieuvriendelijk Uitgaand van een gemiddelde bezettingsgraad, gebruiken auto s meer energie en stoten ze veel meer broeikasgassen en luchtvervuilende deeltjes uit dan openbaar vervoer, fietsen of stappen. Deze vervoermiddelen zijn dus meer energie-efficiënt en duurzamer dan auto s omdat ze helpen broeikasgassen zoals CO 2 of gezondheidsrisico s zoals fijn stof terug te dringen. TOGETHER_Energie besparen_1_inleiding.pdf
Inleiding 4 Duurzame mobiliteit is gezond Stappen en fietsen zijn ideale manieren om fysieke activiteit in je dagelijkse leven te integreren zonder er extra tijd aan te spenderen. Een half uur beweging aan een matige intensiteit halveert het risico op cardiovasculaire ziekten. 1 Duurzame mobiliteit doet sociale contacten toenemen Stappen, fietsen en het openbaar vervoer gebruiken zijn goede manieren om de buurt te leren kennen en ook effectief mensen te leren kennen. Help je studenten of deelnemers om deel te worden van hun omgeving en laat hen bijvoorbeeld interessante plaatsen zien in hun leefomgeving. Duurzame mobiliteit is leuk Vele mensen zien fietsen en stappen als hobby s of vrijetijdsactiviteiten. Het leuke eraan is dat je het kan integreren in je dagelijkse leven wanneer je bijvoorbeeld een trip naar het werk combineert met een leuke recreatieve route. 1 Transport and health. A briefing note from the BMA Board of Science. Bron: BMA British Medical Association (2009) TOGETHER_Energie besparen_1_inleiding.pdf
Inleiding 5 Opbouw van de opleidingsmodule Het studie- en opleidingsmateriaal van TOGETHER on the move bieden u duidelijke richtlijnen over hoe je een opleidingsmodule rond duurzame mobiliteit kan implementeren. Het materiaal is niet alleen geschikt voor taalleerkrachten, maar ook voor anderen die informele opleidingssessies willen organiseren. Daarom bestaat de module rond duurzame mobiliteit uit volgende delen: De handleiding alles over Energie besparen en duurzame mobiliteit, met volgende thema s: Energiegebruik Duurzaamheid en Groene mobiliteit Voordelen van duurzame vervoermiddelen Mobiliteit en haar invloed op het klimaat Mobiliteit en geluidsoverlast Mobiliteit en ruimte Mobiliteit en gezondheid Feiten en cijfers over auto s Algemene tips om energiegebruik meetbaar te maken Een voorbeeldsessie met concrete oefeningen: Een goede dag De Energiecompetitie Werkbladen voor de cursisten Hand-outs voor de cursisten Handige links over duurzame mobiliteit in België We hopen dat je deze opleidingsmodule tot een goed en succesvol einde kan brengen! TOGETHER_Energie besparen_1_inleiding.pdf
Handleiding 1 Handleiding Energie besparen en duurzame mobiliteit Doel van deze handleiding 2 Energiegebruik een inleiding 2 Energiegebruik in het algemeen 2 Wat is het aandeel van transport in het algemeen energieverbruik? 4 Vergelijking energieverbruik van een huishouden en transport 5 Duurzaamheid en Groene mobiliteit 6 Duurzaamheid en duurzame ontwikkeling 6 Groene mobiliteit 6 Voordelen van duurzame vervoermiddelen 7 Mobiliteit en haar invloed op het klimaat 9 De effecten van broeikasgassen en luchtvervuiling veroorzaakt door transport 9 Energiegebruik en CO 2 -emissies van verschillende vervoermiddelen 9 Energiegebruik van duurzame vervoermiddelen 9 Mobiliteit en geluidsoverlast 10 Vergelijking van verschillende bronnen van geluidsoverlast 11 Mobiliteit en ruimte 12 Ruimtebesparende vervoerssystemen 12 Mobiliteit en gezondheid 14 Feiten en cijfers over auto s 15 Huidige verspreiding van auto s 15 Autodichtheid (autobezit per inwoner) wereldwijd 16 Impact van de auto op de samenleving 18 De dominantie van auto s in moderne steden 19 Impact van de auto op het milieu 21 Tips om energiegebruik meetbaar te maken 23 Samenvatting 23 TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 2 Doel van deze handleiding Deze handleiding voorziet docenten van integratiecursussen, taalleerkrachten, vrijwilligers, enz. van informatie en een aantal algemene feiten over energie besparen en duurzame mobiliteit. Ze probeert de nodige achtergrond te schetsen om oefenactiviteiten te organiseren en de interesse in duurzame mobiliteit aan te wakkeren. Niet alle informatie is even belangrijk. Sommige zaken zijn een handige referentie mochten de cursisten bijkomende vragen hebben. Verder kunnen alle onderdelen van de handleiding ook als hand-out gebruikt worden voor de cursisten, maar dat is geen verplichting. Energiegebruik een inleiding Energiegebruik in het algemeen Bijna elke menselijke activiteit veroorzaakt energieconsumptie, zoals de productie van goederen, verwarming, verlichting en transport. Maar in bijna elke sector is het mogelijk om energie efficiënter te gebruiken (zuivere productielijnen, spaarlampen, efficiënte huishoudtoestellen, ). Dus ook in de sector mobiliteit. Wat is energie? Energie is een fysieke hoeveelheid (hoeveelheid werk die kan verzet worden door een kracht). Energie wordt gemeten in Joule of kwh (kilowatturen). Energieconsumptie Energieconsumptie betekent het gebruik van hernieuwbare (wind, zon, biomassa), natuurlijke (bijvoorbeeld biomassa) of fossiele (zoals olie, gas, koolsteen) bronnen en wordt gemeten in eenheden zoals kilowattuur of Tonnen Olie Equivalent. De energiefactuur van een huishouden geeft een goed beeld van hoeveel energie gemiddeld verbruikt wordt. Om een idee te krijgen en de dingen vergelijkbaar te maken, maken we hier een lijst van wat er kan gedaan worden met 1 kilowattuur energie: Je kan: (( Een kookplaat gebruiken gedurende 40 minuten (( 40 minuten een magnetron gebruiken TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 3 (( Een haardroger gebruiken voor 38 minuten (( 40 minuten lang een waterkoker gebruiken (( Een stofzuiger gebruiken gedurende 43 minuten (( Een toaster gebruiken voor 1 uur (( 25 uren lang een 40W gloeilamp laten branden (( 111 uren een spaarlamp laten branden (( Een 42 LCD televisie gebruiken voor bijna 8 uren (( 1,5 km rijden met een gemiddelde wagen (( 6 km rijden met een elektrische wagen 1 Het overlopen van een normale dag geeft een goed beeld van wanneer en waarom we welke hoeveelheid energie verbruiken. 1 How far will 1 kwh go? Bron: Swedish Energy Agency (2011) and own calculations by Austrian Energy Agency (2011) TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 4 Wat is het aandeel van transport in het algemeen energieverbruik? Ongeveer een derde van alle energie die mensheid gebruikt, gaat naar transport. Bovendien komt 95 procent van die energie van fossiele brandstoffen (meestal ruwe olie, natuurlijk gas of koolsteen). Dat maakt van transport een van de grootste uitstoters van broeikasgassen, luchtvervuiling en geluidsoverlast. Dit leidt tot klimaatopwarming en milieudreigingen, maar ook tot gezondheidsrisico s voor de ganse wereldbevolking. Er zijn energie-intensieve vervoermiddelen zoals wagens of vliegtuigen, maar ook duurzamere vervoermiddelen zoals stappen, fietsen, openbaar vervoer en energievriendelijke manieren van omgaan met gemotoriseerd vervoer zoals Eco-driving, autodelen of alternatieve brandstoffen. Energieverbruik per sector in % Bron: Agoria (2005) 2 % Landbouw Private gezinnen 25 % 29 % Industrie 10 % 34 % Tertiaire sector Transport TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 5 Vergelijking energieverbruik van een huishouden en transport Waar gaat mijn geld naartoe? Energieconsumptie Bron: KELAG (2011) De figuur laat zien dat er twee grote energieverslinders zijn (tenminste in de meeste Europese gezinnen): Verwarming Transport Het aandeel transport verschilt nogal naargelang er een auto is in het gezin of niet. Dit zie je erg duidelijk in de volgende figuur: (( Een gemiddeld gezin (met normale isolatie en elektriciteitsbronnen) zonder een auto gebruikt minder energie dan een gezin dat in een lage-energie woning woont (zeer goede isolatie en hernieuwbare elektriciteitsbronnen), maar met een auto rijdt. Bovendien spendeert een gezin met een auto ongeveer 16 procent van het gezinsbudget aan transport, terwijl dat aandeel naar 5 procent zakt bij gezinnen zonder een auto. 1 1 Structure of expenditure on transport towards car availability. Bron: Austrian Institute of Economic Research (2007) TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 6 Energy use of households in kilowatt hours (kwh) Bron: VCÖ (Austrian Traffic Club) (2006) and own calculations by Austrian Energy Agency (2011) Dat betekent dat energiegebruik voor transport sterk afhangt van het vervoermiddel: als een gezin auto s gebruikt, dan zullen de energievraag en dus ook de kosten veel hoger zijn dan bij een mix aan vervoermiddelen! Duurzaamheid en Groene mobiliteit Duurzaamheid en duurzame ontwikkeling Duurzame ontwikkeling is die ontwikkeling die voldoet aan actuele behoeften zonder daarbij de mogelijkheden van toekomstige generaties om aan hun behoeften te voldoen te hypothekeren. Het concept stoelt op drie pijlers: ecologie, economie en het sociale. Groene mobiliteit Duurzame mobiliteit of groene mobiliteit refereert aan elk vervoermiddel dat een lage impact heeft op het milieu en dat energie-efficiënt en ruimtebesparend is en een gezonde levensstijl promoot. Groene mobiliteit houdt in: Stappen en fietsen Openbaar vervoer Energie-efficiënte manieren om gemotoriseerde voertuigen te gebruiken (Eco-driving, alternatieve brandstoffen, groene voertuigen en aandrijfmechanismen, maar ook ander geïndividualiseerd openbaar vervoer, zoals autodelen of carpooling.) TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 7 Voordelen van duurzame vervoermiddelen Duurzame mobiliteit is snel en flexibel Bijna de helft van alle autoritten in Europa is korter dan vijf kilometer, bijna tien procent is zelfs korter dan een kilometer. Dat is een ideale afstand om te fietsen of te stappen. In stedelijke gebieden is fietsen zelfs gewoon de snelste manier om van A naar B te gaan voor een afstand van maximaal vijf kilometer. 1 Je kan doorsteekjes gebruiken, je hoeft geen parkeerplaats te zoeken, fietsen kan je op verschillende snelheden. Voor langere trajecten of wanneer je tassen of bagage te dragen hebt, kan je het openbaar vervoer gebruiken. Met tram, metro of trein kan je files omzeilen. Dat is niet altijd mogelijk met de bus, maar tegenwoordig krijgen bussen in veel gevallen eigen busbanen. Duurzame mobiliteit bespaart geld In tijden van stijgende brandstofprijzen zijn openbaar vervoer, stappen, fietsen en Eco-driving een ideale manier om te besparen. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor de maatschappij (door minder negatieve externe effecten). Vergeleken met de gemiddelde kost van een auto (ook aankoopprijs en afschrijving) zijn de duurzame vervoermiddelen goedkoper. Als je toch met de auto rijdt, kan je dankzij Eco-driving aanzienlijk besparen op brandstof- en onderhoudskosten. Wat zit erin voor mij? Meer gebruik maken van duurzame vervoermiddelen heeft directe financiële voordelen. Er blijft meer geld achter in je portefeuille. Van een typische werkdag van 8 uren, werk je 1,5 uur voor je auto. Als je geen auto hebt, kan je dat geld aan iets anders spenderen of sparen! Als je een wagen bezit, spendeer je er ongeveer 15 procent van je gezinsbudget aan. Als je geen wagen bezit is dat maar 5 procent! In Vlaanderen kost een busabonnement slechts 232 euro per jaar. Dat is nog geen euro per dag! Zelfs een kleine wagen kost 15 euro per dag, da s 15 keer meer! Een liter benzine is duurder dan een liter melk. Dus geef je je auto waardevoller voedsel dan jezelf of je familie! Je kan tot 10 euro per dag besparen als je je autogebruik vermindert en vervangt door duurzame vervoermiddelen. 1 Cycling: the way ahead for towns and cities. Bron: European Commission (1999) TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 8 Duurzame mobiliteit is gezond Stappen en fietsen zijn ideale manieren om fysieke activiteit in je dagelijkse leven te integreren zonder er extra tijd aan te spenderen. Een half uur bewegen aan een matige intensiteit halveert het risico op cardiovasculaire ziekten. Duurzame mobiliteit is milieuvriendelijk Uitgaand van een gemiddelde bezettingsgraad, gebruiken auto s meer energie en stoten ze veel meer broeikasgassen en luchtvervuilende deeltjes uit dan openbaar vervoer, fietsen of stappen. Deze vervoermiddelen zijn dus energie-efficiënter en duurzamer dan auto s omdat ze helpen broeikasgassen, zoals CO 2, of gezondheidsrisico s, zoals fijn stof, terug te dringen. Energiegebruik in kilowatturen (kwh) van verschillende vervoermiddelen (per passagierkilometer (pkm) Bron: Umweltbundesamt Austria (2009) 0,6 0,5 0,4 kwh 0,3 0,2 0,1 0 car train bus tram subway bicycle walking transport mode Duurzame mobiliteit doet sociale contacten toenemen Duurzame vervoermiddelen gebruiken is de beste manier om je buurt te leren kennen en effectief mensen te ontmoeten. Actieve mobiliteit, zoals stappen en fietsen, maar ook reizen via het openbaar vervoer, brengt je in contact met je omgeving en de mensen rondom je. Duurzame mobiliteit is communicatief. Duurzame mobiliteit is leuk Veel mensen zien fietsen en stappen als hobby of vrijetijdsactiviteit. Het leuke eraan is dat je het kan integreren in je dagelijkse leven wanneer je bijvoorbeeld een trip naar het werk combineert met een leuke recreatieve route. TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 9 Mobiliteit en haar invloed op het klimaat De effecten van broeikasgassen en luchtvervuiling veroorzaakt door transport Transport is een van de grootste uitstoters van broeikasgassen (waarvan koolstofdioxide of CO 2 de belangrijkste is), luchtvervuiling en geluidsoverlast. Dat leidt tot opwarming van de aarde en milieudreigingen, zoals overstromingen en droogte. Luchtvervuiling en geluidsoverlast leiden tot aanzienlijke gezondheidsrisico s, zoals ademhalingsproblemen of cardiovasculaire aandoeningen. Om deze negatieve impact te helpen verminderen, moeten minder duurzame vervoermiddelen vervangen worden door duurzamere vervoermiddelen. Energiegebruik en CO 2 -emissies van verschillende vervoermiddelen Het energieverbruik van een gemiddelde auto vergeleken met andere vervoermiddelen Bron: Austrian Energy Agency (2008) Energiegebruik van duurzame vervoermiddelen Stappen, fietsen en openbaar vervoer: Zijn veel energie-efficiënter dan individuele gemotoriseerde vervoermiddelen. Stoten minder CO 2 uit. Als je stapt of fietst heb je geen externe energiebron nodig. Je lichaam gebruikt de energie die het kreeg door te eten en te drinken. Per kilometer heeft je lichaam veel minder energie nodig dan een gemotoriseerd voertuig. Openbaar vervoer vraagt minder energie dan privé-wagens omdat het meer mensen vervoert op hetzelfde moment. TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 10 (( Dat betekent dat deze vervoermiddelen duurzamer en milieuvriendelijker zijn. Ze stoten minder broeikasgassen uit en minder luchtvervuilende deeltjes zoals fijn stof. Mobiliteit en geluidsoverlast (( Beeld je in dat het toegestane vervuilingsniveau van wagens in de laatste 30 jaar onveranderd zou zijn gebleven. Dat zou niet alleen erg schadelijk zijn voor onze gezondheid en het milieu, maar het zou ook absurd geweest zijn als we de vooruitgang van de voertuig- en brandstoftechnologie in beschouwing nemen. Toch is er zo n vergeten vorm van vervuiling waarvoor die situatie van toepassing is. Een vorm van vervuiling die de gezondheid van ons allen schaadt. Zoals bij elke vorm van vervuiling is ook hier de technologie om de vervuiling te beperken overal beschikbaar. Helaas is er in de Europese wetgeving weinig veranderd in de goede richting. Het probleem is vervuiling door geluidsoverlast. 1 Auto s maken veel lawaai. Tot 40 50 km/u is vooral het motorgeluid dominant, bij hogere snelheden horen we vooral het rolgeluid van de banden. Zeker in stedelijke gebieden kan lawaai getemperd worden door andere vervoermiddelen of auto s aan lage toerentallen te gebruiken. Een wagen die rijdt aan 4.000 toeren per minuut (tpm) maakt hetzelfde geluid als 32 auto s aan 2.000 toeren per minuut. Lawaai van wagens Bron: ECOWILL/www.ecodrive.org 1 Transport and noise. Bron: www.transportenvironment.org TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 11 Vergelijking van verschillende bronnen van geluidsoverlast Als een menselijk oor gedurende langere tijd blootgesteld wordt aan een zeker geluidsniveau, dan schaadt dat niet alleen het gehoor maar treden ook negatieve psychologische en gezondheidseffecten op. Een opstijgend vliegtuig veroorzaakt ongeveer 130 tot 140 decibel (db), dat is de absolute pijngrens. Negatieve gezondheidseffecten beginnen al veel eerder, zeker bij langere blootstelling die typisch is voor bijvoorbeeld het wonen langs een weg met veel verkeer. Er zijn heel wat mensen in Europa die te lijden hebben onder geluidsoverlast. De volgende figuur toont geluidsniveaus van verschillende bronnen: Geluidsniveau Bron: Brüel & Kjaer (2011) TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 12 Mobiliteit en ruimte In het algemeen neemt transportinfrastructuur veel ruimte in: bijvoorbeeld voor snelwegen, parkings, benzinestations, garages, onderhoudsinfrastructuur, spoorwegen, enz. Privé-wagens hebben meer ruimte nodig dan collectief vervoer zoals bussen en treinen. Ruimtebesparende vervoerssystemen Uitgaande van de gemiddelde bezettingsgraad van een wagen (het gemiddelde is ongeveer 1,3 personen per auto): kan een bus 50 auto s vervangen kan een trein 1.300 auto s vervangen! Openbaar vervoergebruikers, fietsers en stappers hebben minder ruimte nodig dan autobestuurders. Bekijk het volgende voorbeeld: Hoeveel ruimte hebben 60 mensen nodig? Bron: anders reisen (2009) 60 personen op een brug 60 personen in een bus 60 personen in wagens in Salzburg /AT Het voorbeeld laat zien dat 60 wagens de hele brug bezetten terwijl een bus die hetzelfde aantal mensen vervoert veel minder plaats inneemt. Een bus laat toe stedelijke ruimte opnieuw aan fietsers, stappers of kinderen te geven. TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 13 Een volgend voorbeeld laat 40 plooifietsen op 1 parkeerplaats zien: Bron: Gizmodo (2009) Zelfs geparkeerd hebben auto s meer waardevolle ruimte nodig dan duurzame vervoermiddelen. 1 parkeerplaats komt overeen met een parkeerplaats voor 12 normale fietsen. Fietsen op een parkeerplaats Bron: Karma Konsum (2011) TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 14 Mobiliteit en gezondheid Mobiliteit heeft directe effecten op de gezondheid, maar ook indirecte gevolgen door milieuvervuiling en klimaatverandering. De belangrijkste gezondheidseffecten zijn: Overgewicht/obesitas geassocieerd met verminderde fysieke activiteit Problemen met de luchtwegen veroorzaakt door luchtverontreiniging Verwondingen door verkeersongevallen Ongemak door lawaai Een studie van de Wereldgezondheidsorganisatie stelde vast dat acht keer meer mensen sterven door een gebrek aan fysieke activiteit dan door verkeersongevallen (en twee keer zo veel als door luchtverontreiniging)! 1 (( Met andere woorden, het is gezonder om langs een vervuilde straat te wandelen, dan helemaal niet te wandelen! Vergelijking hoeveel mensen sterven door verkeersongevallen, luchtverontreiniging en gebrek aan fysieke activiteit in Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk Bron: Martin Eder, BMLFUW Hoe we ons verplaatsen en welke vervoermiddelen we kiezen heeft een direct effect op onze eigen gezondheid! Vervoermiddelen die fysieke activiteit met zich mee brengen, zoals fietsen en stappen, bieden significante positieve gezondheidseffecten. Dit soort feiten wordt vaak over het hoofd gezien door beleidsmakers en planners. 1 Transport and health. Facts and figures. Physical activity. Bron: WHO World Health Organization (2009) TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 15 Meer dan 30 procent van de autoritten in Europa is korter dan drie kilometer, 50 procent is zelfs korter dan vijf kilometer. Deze afstanden kunnen in 15 tot 20 minuten afgelegd worden met de fiets of in 30 tot 50 minuten stevig stappen. In Europa worden deze ritten vooral met de auto gemaakt. Dat zorgt er o.a. voor dat 30 procent van de volwassenen onvoldoende fysiek actief is gedurende een doorsnee week. Bovendien draagt het bij aan toenemend overgewicht (obesitas nam toe met 10 tot 40 procent tussen de jaren 80 en de late jaren 90). 1 (( Een half uur matige fysieke activiteit zoals stappen of fietsen vermindert het risico op een hartaanval met 50 procent! 2 Stappen en fietsen kunnen dus jouw persoonlijke fitnessstudio worden. Feiten en cijfers over auto s Huidige verspreiding van auto s In 2010 bedroeg het totale aantal voertuigen (auto s, vrachtwagens en bussen) op s werelds wegen 1,015 miljard. 3 Voor de eerste keer, steeg het aantal voertuigen boven de 1 miljard. Er zijn nu ongeveer 850 miljoen auto s (inclusief bestelwagens) op de wereld. 4 Dat betekent dat er meer dan 1 voertuig per 10 mensen op de aarde is. Er zijn echter gigantische verschillen. In de Europese Unie zijn er 470 auto s per 1.000 inwoners. In de Verenigde Staten zijn er 444 auto s per 1.000 inwoners. In tegenstelling, in China zijn er slechts 19 auto s per 1.000 inwoners en in India slechts 8 auto s per 1.000 inwoners. 5 Als China ooit evenveel auto s per inwoner heeft als Europa, dan zal die vloot alleen al kort bij de 1 miljard komen. Het wereldwijde aantal voertuigen wordt verwacht te stijgen tot 2,5 miljard in 2050. 1 Transport and health. Facts and figures. Physical activity. Bron: WHO World Health Organization (2009) 2 Transport and health. A briefing note from the BMA Board of Science. Bron: BMA British Medical Association (2009) 3 World Vehicle Population Tops 1 Billion Units. Bron: WardsAuto (2011) 4 Transport Outlook 2011. Meeting the Needs of 9 Billion People. Bron: International Transport Forum (2011) 5 The Automobile Industry Pocket Guide. Bron: ACEA European Automobile Manufacturers Association (2011) TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 16 Die grote groei zal vooral plaatsvinden in de ontwikkelingslanden. 1 58,3 miljoen auto s werden in 2010 geproduceerd. 2 Autodichtheid (autobezit per inwoner) wereldwijd De volgende cijfers tonen het aantal voertuigen per 1.000 inwoners in verschillende delen van de wereld. 3 Land/regio Auto s per 1.000 inwoners Wereldwijd 132 Europese Unie 470 VS 444 België 484 China 20 India 9 1 Bron: International Transport Forum (2011) 2 Bron: ACEA (2011) 3 World-wide Passenger Cars (per 1,000 people). Bron: ChartsBin/The World Bank Group (2011) TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 17 Het verschil in autodichtheid in verschillende delen van de wereld kan nog duidelijker aangetoond worden met behulp van de volgende figuren. De echte wereldkaart op de bovenste figuur wordt vergeleken met een fictieve wereldkaart op de onderste figuur, waarbij de grootte van de landen overeenkomt met het aantal wagens. De wereld Worldmapper. Bron: SASI Group, University of Sheffield (2006) De wereld volgens autodichtheid Worldmapper. Bron: SASI Group, University of Sheffield (2006) TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 18 De volgende figuur toont het aantal wagens per 100 inwoners wereldwijd: Worldmapper. Bron: SASI Group, University of Sheffield (2006) Voorbeelden van beperkte toegang tot auto s In Madagaskar heeft ongeveer 30 procent van de bevolking geen toegang tot betrouwbare wegen. 1 In China zijn er 184 steden en 54.000 dorpen die geen mogelijkheid hebben tot autogebruik (of zelfs geen wegen). 2 Impact van de auto op de samenleving Het succesverhaal van de automobiel begon 90 jaar gelden met de introductie van de Ford T., die relatief goedkoop was voor de toenmalige middenklasse. In slechts een paar tientallen jaren heeft de snelle ontwikkeling van de wagen geleid tot grote veranderingen in het landschap, in stadsplanning, winkelgewoontes, sociale interactie, Een en ander wordt aangetoond door de volgende foto s. Straat in een voorstad in de VS Ancaster, VS. Bron: Jakebelder (2010) 1 Madagascar: The Development of a National Rural Transport Program. Bron: The World Bank (2010) 2 China Through a Lens: Rural Road Construction Speeded Up. Bron: www.china.org.cn TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf
Handleiding 19 Voetgangerszone in Argentinië Stadscentrum Buenos Aires, Argentinië. Bron: Galio (2007) Voetgangerszone in Brazilië Curitiba, Brasil. Bron: Mathieu Bertrand Struck (2005) De dominantie van auto s in moderne steden Onze steden leggen zich meer toe op de noden van auto s dan op de noden van voetgangers. In straten waar auto s domineren, verdwijnen lokale buurtwinkels en cafés omdat voetgangers er niet graag meer wandelen. Kleine winkels worden vervangen door grote autovriendelijke shoppingcenters aan de rand van de stad omdat gezinnen met een auto grotere afstanden kunnen afleggen. Het sluiten van lokale winkels draagt ook bij tot de uitsluiting van mensen zonder auto. Het verlies van voetgangersvriendelijke steden en dorpen zorgt ook voor ontwrichte buurten en gemeenschappen. Veel mensen in de ontwikkelde wereld wandelen zelden, maar rijden rechtstreeks van huis naar het werk of andere bestemmingen. Op die manier hebben ze aanzienlijk minder sociaal contact met hun buren. 1 1 From Highway to Superhighway: The Sustainability, Symbolism and Situated Practices of Car Culture. Bron: Graves-Brown, Paul (1997) TOGETHER_Energie besparen_2_handleiding.pdf