NT00066_27 Nadere Toegang op inv. nr 27 uit het archief van het Stadsgerecht Rhenen, 1461-1812 (66) H.J. Postema Oktober 2013
Inleiding Het gerechtsarchief van Rhenen bevat 99 inventarisnummers over de criminele rechtspraak. In dit inventarisnummer zijn regesten opgenomen uit de minuten van akten van lijkschouw over de periode 1657-1797. 2
Regesten 26-5-1657 Gerecht heeft geschouwd in de Rijn voor de Rijnpoort een jongen van 13-14 jaar, die van een schip gevallen is en verdronken. 21-10-1657 Gerecht heeft geschouwd een dood persoon in de Maagdenhof tussen Rhenen en de Greb, een messenmaker, won. Wageningen. 30-5-1659 Gerecht heeft geschouwd een meisje van 14 jaren, genaamd Geertje Hessels, dochter van Hessel Willemsz en Lijsge Wouters, tegenwoordig getrouwd met Gerrit Roelofsz, dat donderdag is verdronken in Wijck van Jacob Petersz. Cornelis Hendricksz den Hensburger heeft het kind opgevist. 16-6-1660 Gerecht heeft geschouwd ten huize van Willem Verweij, brouwer, op een bed, zijn dode zoon, Aelbert Verweij, die, gevisiteerd zijnde door mr. Steven van Eijndoven, stads chirurgijn, bevond dat zijn hals gebroken is, door Jan Jansz van Lockerberch, voorzoon van Lijsbet Cornelis, huisvrouw van Willem Verweij, aangewezen waar hij lag en gevallen is, namelijk de schuur achter het huis. 17-5-1664 Hendrick Jansen, won. Veenendaal, attesteert op verzoek van de vrunden van Cornelis Willemsz Bunt, als buurman hem sinds 10 dagen iedere ochtend vroeg hoe het nu was met zijn zieke vrouw, die bedlegerig was, gaf hij tot antwoord dat hij ook al lang zware koorts had en niet meer kon eten. 17-5-1664 Een lijst met inwoners van Veenendaal attesteren op verzoek van de vrunden ende bloetverwanten van Cornelis Willemsz Bunt, dat hij zich altijd goed heeft gedragen. 17-5-1664 Meester Justinus chirurgijn in Veenendaal en Abraham Olifiersen attesteren ten verzoeke van de vrinden van Cornelis Willemsz Bunt dat zij op zondagochtend met hem hadden gesproken over zijn koorts, gebrek aan eet- en slaaplust. 17-5-1664 Stijntgen Peters, huisvrouw van Herman Jansen, attesteert op verzoek van de vrinden van Cornelis Willemsen Bunt dat zij zaterdag is geweest in het huis van Cornelis toen hij voor het bed van zijn vrouw zat, klagende dat hij zo ziek was. 18-5-1664 Maes Willemsz, broer, en Jacob Woutersz, neef van Cornelis Willemsz, gewezen inwoner van Veenendaal, die sijn selven den hals met een mes heeft affgesneden ende alsoo het leven benomen verlede maendach den 16 deses maents maij. Ca.1666 Op het aanzeggen dat de dochter van Cornelis Roelofsz, won. aan het Veeneind op de hofstede van Domheer Johan van Wijck soude van den donder doot geslaegen sijn, heeft het gerecht haar geschouwd. Het gaat om Grietje Cornelis, voorleden Martini 1665 out geweest sijnde sestien jaeren. 3-2-1667 Gerecht heeft geschouwd het zoontje van Jorden Cornelisz van 4 jaar, wonende op het goed van Elis de Ridder dat gisteravond in de Draftkuijll van Peter Willemsz, won. daarnaast op dhr. vander 3
Hems goed, was gevallen en verdronken. 29-8-1668 Gerecht heeft geschouwd Willem Philipsz, won. Amerongen, zijnde te Elst verongelukt. De vorige avond was hij geheel dronken in den teuth gevallen en doot gebleven. 29-8-1668 Attestatie van ds. Bernardus Keppel, predikant te Amerongen, op verzoek van Hendrick Aertsen, won. Amerongen, dat Willem Philipsz tot sijnen huijse sich onthouden hebbende, soodanigh een arm man is, dat de Diaconije der voornmder plaetse hem eenige jaren herwaerts heeft onderhouden, tot nu toe. 10-9-1671 Gerecht heeft geschouwd Dirck Petersz op de berg tussen de Greb en Rhenen en bevonden dat door de harde wint een waegen met hout die hij selffs voerde was omgeslaegen, en dat hij ter zijden de waegen gaende, daer onder geraeckt, ende doot gebleven was. 10-9-1671 Gerecht heeft geschouwd Cornelis Roelofsz, won. Achterberg, en bevonden, dat door den donder en blixem het huijs in brandt geraeckt, ende hij geheelijck verbrandt was. 4-9-1674 Gerecht heeft geschouwd seecker vrouwspersoon, dewelcke doot gevonden is op den Grebbendijck. Zij is door een paard op haar borst getrapt en verpletterd. Met diverse attestaties. 11-7-1675 Gerecht heeft aan het Veeneind gevisiteerd het zoontje van Breunis Geurtsz, met name Gijsbert Breunisz, oud 1,5 jaar, en bevonden het selve in het water achter sijns voornoemde vaders huijsinge te wesen verongeluckt. 26-9-1675 Gerecht heeft in Veenendaal gevisiteerd een jongetje met name Jan Tonisz, zijnde een zoontje van Tonis Jansz en Marij, won. Veenendaal, oud 5 jaar, ende het selve in een slooth bevonden verdroncken te sijn. 12-9-1677 Het Gerecht heeft met de stadschirurgijn buiten deze stad ter plaatse waar Gerrit Cornelisz van Zetten, timmerman, van seecker huijsinge was doot gevallen, het lichaam gevisiteerd, en het selve bevonden door de sone van den vael soodanigh te sijn gecontundeert, dat den hals vanden voorsz doot gevallene t eenemael was aen stucken, ende gebroocken. 12-9-1677 Secretaris van Rhenen verklaart dat de weduwe van de doodgevallene een vrouw is met een huis vol kleine kindertjes en geen vermogen heeft.?? Juni?? Gerecht heeft gevisiteerd het dochtertje van Cornelis Gerritsz, oud 4 jaren, en bevonden tselve in t water off grift recht voor desselfs huijs te sijn verongeluckt. 23-7-1680 Gerecht heeft in Veenendaal seecker vrouwspersoon gevisiteerd die verdronken was. Het is de zuster van Teunis Huijbertsz, karman, genaamt Goutje Huijberts, oud 36 jaar, dochter van Huijbert Teunissen. Zij woonde bij Teunis in huis, omdat ze zelf niets had, en leed aan de vallende ziekte. Hij verwacht dat dat ook haar doodsoorzaak is. 7-11-1683 Gerecht heeft gevisiteerd Elske van Ede, wed. Hermen van Ede, ende bevonden dat de stoov van achteren doorgebrant sijnde de vlamme sodanigh om hoge is geslaegen dat de beenen seer 4
gebrant sijn, sulcx de vlamme voorts omme hooge gebloogen, ende de vrouwe daer door nae alle apparentie gesuffoeurt sal sijn. 2-11-1685 Gehoort wt den bode Vastrick, komende soo vant Veen dat dese dagh een persoon genaempt Steven Jansz was verongeluckt en dootgevallen, bij occasie vant besorgen vant klocke gestell aldaer. 7-10-1687 Gerecht is op verzoek van Crijn Ewidden naar de Nude geweest en aldaer ontrent den eersten afwegh inde weijdijck-sloot vinden leggen int water de soon van voorn[oemde] Crijn Ewidden, die aldaer nae t seggen van verscheijde omstaende luijden van dese morgen ontrent een uur nae sonnenopganck doodt en verdroncken was bevonden, leggende op sijn buijck int water, sijn selven mogelijck niet hebbende connen redden uijttet voorsz slooth om dat van de vallende sieckte nu en dan wierd overvallen, is den voornoemde doode daerop van mr. Adriaen van Dolder Chirurgijn gevisiteert en verklaard waarlijk verdronken te zijn. 24-11-1687 T gereght aengedient sijnde, dat de doghter van Cornelis Cornelisz arbeijder wonende in Venendaell int water aldaer was verongeluckt hebben, omdat hij de schouwkosten toch niet kan betalen, besloten dat hij zijn kind mag begraven. 24-11-1687 Op het aangeven van de weduwe van Jan Gerrisz heeft het gerecht zich vervoegd aan haar huis in de Molenstraat en daar dood gevonden de dochter van de weduwe met name Maijgje Jans Gerritsz van dese morgen met een leer, waermede op de solder wilde klimmen, ter neder gevallen, sodanigh, dat aenstonts voor doodt wierd opgenomen soo weijnigh leven in haer sijnde, dat voort daeraen gestorven is. 18-9-1688 Opt gerucht tgeene door de stadt gingh, als dat eene Gerrit Jans, wonende tot Zuijlen, sijn soontje out omtrent dertien jaren, sodanigh omtrent Remmerten soude hebben geslagen, dat alhier sijnde gekomen, daer van was komen te sterven, heeft het gerecht van Rhenen zich vervoegd ten huize waar het dode lichaam stond en niets anders gevonden dan een blauw plekje op de rechterdij en onder de schouderbeenderen. Hij had wel het vel van zijn linkerbeen af bij de kuit. Dat kwam, volgens grootmoeder, door het stoten op de kruiwagen. Er wordt verder niets aan het lichaam gevonden. 2-8-1689 Gerecht heeft, geassisteerd met stadsdocter en chirurgijn, te Veenendaal opt aengeven dat in Veenendaell een persoon was verongeluckt haer derwaerts getransporteert om t doode lighaem te visiteeren. Het is een jongeman van Tiel, oud 21 jaren, die de avond tevoren in gezelschap van Veenendaal is gereden, en door het omvallen van de wagen in de sloot is gestikt omdat hij onder de wagen is geraakt, volgens de vader. 9-11-1689 Dirck Aelbert en Geurt Lubberden gaven te kennen dat gisteren in het veld, beneden Alart Ewitten op de akker hadden dood gevonden Joost van Cleeff, een oud man uit Veenendaal, sonder dat eenigh letsel aen den selven haden connen sien. 12-9-1696 Aengedient sijnde, dat seecker kint van een schipper in de grebbe verdroncken was. Het is in het water verongelukt, zijnde het 5
zoontje van Willem Willemsz schipper, out omtrent acht jaren. 13-11-1696 A. van Dolder, ordinaris chirurgijn, heeft gevisiteerd en de borst geopend van het dode lichaam van Jan Reijersz, soldaat van kapitein Klerck omdat het in Veenendaal lag. 13-9-1697 Gerecht heeft met de stadschirurgijn van Dolder het dode lichaam gevisiteerd van Geurt Reijersz, liggende op de berg, en bevonden denselven door t afvallen van sijn waegen te sijn de hals gebroocken, oock aen sijn hooft te sijn gequetst. 10-1698 Gerecht heeft in Veenendaal gevisiteerd het dode lichaam van Henrick Egbertsz, die aldaer schielijck was dootgebleven, dogh uutterlijck daer aen niet connen vinden t welck de doodt soude connen veroorsaecken. 14-12-1698 Opt aengeven dat Jacob Suckel int Veen verdroncken was, heeft gerecht met chirurgijn het dode lichaam gevisiteerd maar geen uiterlijke tekenen bevonden die de dood konden hebben veroorzaakt. 9-4-1703 Joh. Otters uit Veenendaal meldt aan gerecht dat hij op de Grift aan de Gelderse zijde gevonden heeft een jonggeboren kind, dat aan het gezicht beschadigd is. Hij heeft gehoord dat het een dochter is van Derck Beeck, wiens man voor twee jaren naar West-Indië is gevaren. 6-10-1705 Gerecht heeft in Veenendaal gevisiteerd het dode lichaam van Cornelis Christiaensz, knecht van schipper Willem van Schuijlenburgh, dewelcke voor eenige weecken met een mes in sijn linckerzijde was gequetst, dat vervolgens het voorsz lichaem geopent sijnde, het selve bevonden, als bij de verklaringe vanden gemelten Doctor en Chirurgijn is consterende. 20-8-1727 Er is een kind in Veenendaal verdronken. Het is gevisiteerd. Het is in de Grift verdronken. 12-8-1781 Gerecht heeft te Remmerden gevisiteerd het verdronken lichaam van een vrouw die de Rijn was komen afdrijven en door een schipper is opgevist. Zij zou bezwangerd zijn geweest en te Wageningen verdronken. Het kind was al geboren en nog met de navelstreng verbonden met moeder. 7-4-1783 Gerecht heeft te Achterberg gevisiteerd het kind van Hendrikje, gewezen dienstmeid van oud-burgemeester Klerk, door deselve voor eenige dagen in onegt ter werelt gebragt en t geene op gisteren seer subiet overleden is, hebben de Heer Doctor M.J. Metz en den chirurgijn Bronkhorst het selve (so in als uijtwendig nauwkeurig gevisiteert en geexamineert dog niet bevonden dat het selve door eenig sigtbaar teken van t leven was berooft. 20-7-1797 Doctor van Campen heeft met eene commissie uit de Municipalitijd en Chirurgijn geschouwd het lijk van een Fransman in het bos tussen Remmerden en Elst. En een kind dat bij den huise Heimerstijn verdronken was. 6