Veiligheid staat voorop; maar hoe veilig te bouwen en te ontwikkelen ing. Alphonse Hanlo Algemeen directeur Achtergrond Als voorzitter Themagroep Veiligheid ONRI: Veiligheid herkenbaar maken Veiligheid als ingenieursvak (SAFETI) Aandacht vragen voor ontwikkelingen: Rol van menselijk handelen in veiligheid Tijdelijke systemen: Congres met Mr Pieter van Vollenhoven Kortom oog voor brede blik op veiligheid insteek Cauberg-Huygen
Onderwerpen Inleiding Wanneer veiligheid bij planvorming Begrippen en terminologie Aanpak bij planontwikkeling Aanpak bij planontwikkeling Verantwoordingsplicht 3-trapsbenadering Van risico naar effect Benadering CH Aanbevelingen Insteek Oplossing voor de toenemende impact van externe veiligheid op plannen door toenemende schaarste van ruimte Tegenwicht voor de ogenschijnlijke oneigenlijke claim op ruimte Antwoord op de ondeskundigheid (rekenregels) agv de risicobenadering Denken en doen in oplossingen
Voorbeeld: groepsrisico vol Huidig Toekomstig Kantoor 1 Kantoor 1 Nieuw kantoor Kantoor 2 Kantoor 2 Klopt dit en wat houdt het in? Voorbeeld: veilig en veiliger? (on)veilig Kantoor Veiliger? Cauberg-Huygen visie Kantoor Kantoor Kantoor Te onderbouwen?
Oorsprong Externe Veiligheid De ontploffing van het kruitschip in Leiden op maandag 12 januari 1807 waarbij 37.000 pond buskruit de lucht in vloog. Hierbij vielen 151 doden en ruim 2.000 gewonden. Ca. 220 woningen werden compleet verwoest of werden onbewoonbaar verklaard. Externe veiligheid bij planvorming Wet Ruimtelijke Ordening; Bestemmingsplannen en wijzigingen (woonen kantoorgebouwen) Wet milieubeheer (industrie); oprichting en verandering en bestaande situaties (10-6 ) Inzicht geven in risico s als gevolg van: Transport (weg, water, spoor) Buisleidingen Industrie
Te beschermen objecten Beperkt kwetsbare objecten Verspreid liggende woningen van derden (max. 2 per ha.) Dienst- en bedrijfswoningen Kantoorgebouwen en hotels zijnde geen grote groep (bruto opp. van <1500 m 2 per object) Winkels (bruto vloer opp. 2000m 2 ) Sporthallen, zwembaden en speeltuinen. Winkelcomplexen Sport- en kampeerterreinen en terreinen bestemd voor recreatieve doeleinden (max. 50 pers) Objecten met een hoge infrastructurele waarden Kwetsbare objecten Woningen, niet zijnde verspreid liggende woningen van derde of bedrijfswoningen (> 2 per ha) Gebouw bestemd voor het verblijf van zieken, gehandicapten, ouderen en kinderen Kantoorgebouwen en hotels zijnde grote groep (bruto opp. van >1500 m 2 per object) Winkelcomplexen meer dan 5 winkels, meer dan 2000m 2 Sport- en kampeerterreinen en terreinen bestemd voor recreatieve doeleinden (meer dan 50 pers) Let op: Verschillen per regelgeving (transport, industrie, vuurwerk) Begrippen eff: gw: sw: effectafstand = invloedsgebied groepsrisico grenswaarde (plaatsgebonden risico 10-6 per jaar) saneringswaarde (plaatsgebonden risico 10-5 per jaar)
Terminologie PR (plaatsgebonden risico) Het PR is de kans per jaar dat een persoon, die zich continu en onbeschermd op een bepaalde plaats in de omgeving van een risicobron bevindt, overlijdt door een ongeval. (uitgedrukt in 10-5 of 10-6 kans op ongeval/jaar en weergegeven in contouren) Terminologie GR (groepsrisico) Het GR geeft aan wat de kans is op een ongeval met tien of meer dodelijke slachtoffers in de omgeving van de risicobron. Voor het groepsrisico wordt uitgegaan van een oriëntatiewaarde. (uitgedrukt in invloedsgebied)
Groepsrisico; FN-curve Het aantal dodelijke slachtoffers (N) uitgezet tegen de kans per jaar (F) dat bij een zwaar ongeval met gevaarlijke stoffen dit aantal slachtoffers valt. ----- = oriëntatiewaarde Waar wringt het? Risicobenadering (versus effect) Regelgeving Onvoldoende kennis Basis RBMII, PGS of SAFETY NJ Geen risicoafweging Beperkte rekentechnieken Oude veronderstellingen De verantwoordingsplicht Bijv. Explosiegegevens woningen: London 1940-1945 (3 laagse bebouwing)
Aanpak bij planontwikkeling langs weg, spoor, water Stap I: Quick scan Risico-atlas-transport, biedt globaal informatie, analyse invloed initiatief (PR). Stap II: Bereken RBM II Initiatief doorrekenen (GR) op basis van info stap I en aanvullende info personen Stap III: Optimalisatie, adviseren Zo optimaal mogelijk initiatief invullen Advies Brandweer op basis van: Zelfredzaamheid, beheersbaarheid, resteffect Verantwoordingsplicht GR (bevoegd gezag) Stap IV: Motivatie (aandragen): ----Restrisico----- Mogelijkheden GR door maatregelen te beperken Mogelijkheden om voorbereid te zijn op een ramp in de inrichting Mogelijkheden ramp te bestrijden en gevolgen te beperken Mogelijkheid om zich in veiligheid te brengen - Randvoorwaarden niet bekend
Verantwoordingsplicht GR Illustratie (1) RO-valkuilen Bestemmingsplannen: (zware) bedrijven toe incl. facilitaire bebouwing (bijv. kantoren) zonder oppervlakte limiet (kleiner of groter dan 1500 m 2) kwetsbare objecten. Concreet: naastgelegen percelen geen 10-6 contouren over een dergelijke bestemming kunnen laten vallen. Gevolg: vergunningverlening is niet mogelijk tenzij een ruimtelijke procedure wordt gestart. Hierbij loopt men het risico op een planschadeclaim.
Illustratie (2) RO-valkuilen Uitbreiding van een klein kantoor (1500 m 2 beperkt kwetsbaar object) groter dan 1500 m 2 wordt een kwetsbaar object waarvoor een grenswaarde van 10-6 geldt welke in acht genomen moet worden. Gevolg: onbewust ontstaan van de nodige ruimtelijke complicaties ontstaan o.a. bij globale bestemmingsplannen. Hierdoor kunnen onbedoeld saneringssituaties bij de risicobron ontstaan. 3-trapsbenadering GR 1.Volgens het tabellen/atlas 2.Volgens PGS 3.Volgens fundamentele methoden Niet op zoek naar de marges van externe veiligheid maar gebouwen veiliger maken
Van risico naar effect Huidige toepassing: risicobenadering Kans x effect = risico Geen duidelijke normstelling buiten PR Groepsrisico: Acceptabel restrisico is niet gedefinieerd Effect-benadering: Op basis van scenario-analyse Maatgevende scenario s Benadering CH Effecten Toxisch inzicht in verspreidingen mbv Luchtverspreidingsberekeningen (WinMiskam CFD) Explosie (Druk) dynamisch gedrag mbv Eindig elementenberekeningen EEM (ABAQUS) Brand straling,convectie constr. brandveiligheid Scenario's
Voorbeeld (integrale) totaalvisie bij effectbenadering Eén voorwaarde om vrijstelling te verlenen is dat:.. het kantoorgebouw X blijkens de genomen bouwkundige en fysieke maatregelen voldoet aan de uitgangspunten van de totaalvisie. De oplossingen in de totaalvisie zijn: het toepassen van brandwerende gevels; het toepassen van ronde bouwvormen; luchtdicht bouwen; blast en explosion resistant beglazen; het toepassen van grote betonnen gevelelementen gebruiksfuncties optimaliseren/aanpassen (verhoging van de zelfredzaamheid) vluchtenwegen van de risicobron af situeren. Voorbeeld integraal Kantoorgebouw langs snelweg: Ext.veiligheid: splinterwerende beglazing dmv folie Brandveiligheid: oplopende temperaturen agv splinterwerende beglazing; oplopende temperaturen brandveiligheid en ontvluchten
Schematisch Explosie Plaatsgebondenrisico Groepsrisico Akkoord hoger Gelijk of lager Eenvoudige Berekening PGS Akkoord verantwoordingsplicht Effectbenadering Specialistische berekeningen Akkoord verantwoordingsplicht Alternatief ontwikkelen Akkoord verantwoordingsplicht Aanbeveling (1) Geen genoegen nemen met de schijnveiligheid die risicoberekeningen kunnen bieden, maar antwoord op de vraag welke risico s we nog acceptabel vinden en welke niet Integraal ontwerpen dicht belangrijke veiligheidsgaten Men vraagt niet om het voldoen aan regels maar om het terugdringen van risico s
Aanbevelingen (2) Integrale benadering noodzakelijk; vb. dove gevel oplossing voor geluidbelast bouwen = probleem bij vluchtroute EV (oplossing schuilplaatsen) Inzet van kennis over hetgeen feitelijk aan de hand is, en inzet moderne technieken (CFD, EEM, brandsimulaties, etc.) Dank voor uw aandacht.