Installect Rozenstraat 11 7223 KA Baak www.installect.nl W.H. Bruil T 0575 441187 wbruil@installect.nl Notitie Project : Sanquin Amsterdam Onderwerp : aanmeldingsnotitie voor de m.e.r.-beoordelingsplicht Datum : 7-7-2016 Projectnummer : 1421 1. Inleiding Sanquin Amsterdam heeft de intentie om het open bodemenergiesysteem uit te breiden. Het vermogen en de inrichting van het huidige systeem zijn niet voldoende om de totale koude en warmte vraag voor Sanquin te verzorgen. Om de uitbreiding te realiseren, wordt het bestaande bronsysteem omgebouwd en uitgebreid met extra bronnen. De hoeveelheid te verplaatsen water per uur en per jaar zal ook toenemen om aan de gewenste hoeveelheid koude en warmte uit de bodem te kunnen voldoen. Momenteel bedragen de vergunde waterdebieten 190 m³/uur en 1.255.000 m³/jaar. Voor het onttrekken en infiltreren van grondwater voor een open bodemenergiesysteem is een Waterwetvergunning nodig. De provincie is bevoegd gezag. De vergunning als bedoeld in het kader van artikel 6.4 van de Waterwet is voor het onttrekken en infiltreren van grondwater met een debiet van 560 m³/uur en 2.925.000 m³/jaar. Het doel is het exploiteren van een bodemenergiesysteem. m.e.r.-beoordeling Het besluit milieueffectrapportage, onderdeel D 15.2 en de artikelen 7.16 t/m 7.20 van de Wet Milieubeheer schrijven voor dat het bevoegd gezag dient te beoordelen of de activiteit nadelige gevolgen kan hebben voor het milieu en of voor de voorbereiding van het besluit een milieueffectrapportage (MER) moet worden opgesteld. Deze aanmeldingsnotitie beschrijft de activiteit en beschrijft beknopt de effecten op het milieu. Een uitgebreide beschrijving van de effecten is opgenomen in de effectenstudie die behoort bij de aanvraag voor de vergunning Waterwet. Pagina 1
2. Algemeen 2.1 Contactgegevens van de initiatiefnemer Naam bedrijf: Sanquin Blood Supply Foundation Contactpersoon: Dhr. R. Van der Mark Adres: Postbus 9190 1006 AD Amsterdam 2.2 Soort activiteit Voor Sanquin worden 6 bronnen voorzien (3 doubletten) voor een open bodemenergiesysteem. De doubletten bestaan uit 1 doublet van bestaande bronnen in het 1 e watervoerende pakket en 2 (gedeeltelijk) nieuwe bronnen in het 2 e /3 e watervoerende pakket. Met de bronnen wordt grondwater onttrokken en geretourneerd in dezelfde watervoerende pakketten. In 1 van de bronnen wordt een sprinklervoorziening geïntegreerd. 2.3 Plaats van de activiteit Naam: Sanquin Locatie: Plesmanlaan 125 Amsterdam Kadastrale gemeente: Sloten (N.H.) Sectie: E Nummer(s): 8252 en 3735 2.4 Planning Het beoogde bodemenergiesysteem wordt na vergunningverlening gerealiseerd en in bedrijf genomen. De duur van de activiteit is permanent. 2.5. Motivering van de activiteit Het doel van de activiteit is het duurzaam koelen en verwarmen van het gebouw en proceskoeling. Door het toepassen van duurzame energie kan het verbruik van gas en elektriciteit worden beperkt waardoor 1.400 ton CO2-uitstoot wordt gereduceerd. Open bodemenergiesystemen in combinatie met vrije koeling is voor dit project de meest interessante vorm van duurzame energie. Andere vormen van (duurzame) energie zijn voor dit project minder interessant vanwege hogere investeringskosten, praktische bezwaren en geringere energiebesparing. 3. Kenmerken van de activiteit 3.1 Principe bodemenergiesysteem De werking van het bodemenergiesysteem voor Sanquin is beschreven in de effectenstudie. 3.2 Aard en omvang van de activiteit Het bodemenergiesysteem bestaat ondergronds uit 1 warme en 1 koude bron in het eerste watervoerende pakket en twee warme en twee koude bronnen in het gecombineerde 2 e /3 e watervoerende pakket. Voor het ondiepe systeem wordt minimaal 14 meter filter afgesteld tussen 35 en 50 m-mv. Deze heeft een capaciteit van 40 m³/uur. De diepe systemen hebben een filterlengte van minimaal 60 meter in het traject van 65 tot 170 m-mv. De maximale capaciteit per bron bedraagt 260 m³/uur, samen 520 m³/uur. Pagina 2
Per jaar wordt in totaal maximaal 2.925.000 m³ grondwater verplaatst voor ondiepe en diepe doubletten samen. Het grondwater wordt via ondergrondse leidingen via een technische ruimte van en naar de warme en koude bronnen gepompt. In de technische ruimte is het leidingwerk aangesloten op een warmtewisselaar. In de warmtewisselaar staat het grondwater koude of warmte af aan het gebouwcircuit. Het water in het gebouwcircuit is gescheiden van het grondwater. 3.3 Aanleg en onderhoud De bronnen worden geboord volgens BRL SIKB protocol 2101, Mechanisch Boren. Het leidingwerk tussen de bronnen wordt aangelegd op circa 1 m-mv. De vrijgekomen grond uit de sleuven voor het leidingwerk wordt zoveel mogelijk weer terug gebracht in de bodem. Het oppervlak in de sleuven wordt gelijk aan het omliggende maaiveld afgewerkt. De ruimte rondom het filter en de stijgbuis van de bronnen wordt ter hoogte van de zandlagen aangevuld met filter- of aanvulgrind. Ter hoogte van de kleilagen wordt zwelklei aangebracht. De elektrisch aangedreven bronpompen worden op diepte aangebracht, waardoor aan maaiveld het geluid van de pompen niet hoorbaar is. Bij het aanleggen en onderhouden van de bronnen komt grondwater vrij. Dit grondwater wordt geloosd. Het lozen van het grondwater valt onder de Waterwet. Onder normale omstandigheden komt voor onderhoud per jaar niet meer dan 2.240 m³ grondwater vrij. Voor de aanleg van de bronnen is dit eenmalig circa 10.000 m³. 4 Effecten op het milieu 4.1 Emissiereductie De toepassing van winning van energie uit grondwater voor klimatisering van gebouwen vormt uit milieuoogpunt een aantrekkelijk alternatief voor conventionele koelsystemen. Door toepassing van ondergrondse energieopslag wordt in vergelijking met conventionele koeling 53% energie bespaart. Deze energiebesparing gaat gepaard met een jaarlijkse emissiereductie van circa 1.400 ton CO2. 4.2 Hydrologische effecten Het onttrekken en infiltreren van grondwater heeft tot gevolg dat het stijghoogtepatroon verandert. De maximale stijghoogteverandering in het eerste watervoerende pakket bedraagt 2,60 meter. In het gecombineerde 2 e /3 e watervoerende pakket bedraagt de maximale stijghoogteverandering 2,88 meter. Grondwaterstandverandering treedt niet op. De maximale stijghoogteveranderingen in het freatische pakket is kleiner dan 0,05 m. De maximale afstand waarop een stijghoogteverandering van 0,05 m is berekend (het hydrologische invloedsgebied), bedraagt in het eerste watervoerende pakket maximaal 298 meter en in het tweede/derde watervoerende pakket maximaal 1.260 meter (zie hoofdstuk 4.1.2 van de effectenstudie). Pagina 3
4.3 Hydrothermische effecten Door het onttrekken en infiltreren van warm en koud grondwater verandert de temperatuur van het grondwater en de bodem. Na 20 jaar koudeopslag is een temperatuurverandering mogelijk van 0,5 C tot maximaal 189 m van de bronnen (zie hoofdstuk 4.2.2 van de effectenstudie). 4.3 Zettingen Door de door het bodemenergiesysteem veroorzaakte verlagingen van de grondwaterstand en stijghoogte kan zetting van de bodem optreden. De berekende zetting bedraagt maximaal 0,97 mm ter plaatse van de bron. Door de kleine stijghoogteveranderingen in de deklaag zullen zettingen op funderingsniveau nauwelijks meetbaar zijn. De geringe zetting en het zettingsverhang verzaakt geen schade aan gebouwen of infrastructuur. 4.4 Invloed op verontreinigingen Binnen het berekende invloedsgebied zijn geen ernstige bodem- of grondwaterverontreinigingen aanwezig. 4.5 Invloed op de waterkwaliteit De overgang van zoet naar brak grondwater bevindt zich rond 25 m-mv, de overgang tussen brak en zout water rond 65 m-mv. Er wordt geen water verpompt tussen 2 verschillende typen water. Het ondiepe systeem zit tussen 35 en 50 m-mv dus zal alleen brak water verpompen. De diepe systemen zitten vanaf 65 m-mv en zal dus alleen zout water verplaatsen. Van verzilting van zoete grondwatervoorraden is daarom geen sprake. Uit onderzoeken naar de gevolgen van temperatuurveranderingen op de chemische en microbiologische processen in de bodem en het grondwater blijkt dat de geringe temperatuurveranderingen die optreden door bodemenergie geen significante invloed heeft op de chemische en microbiologische samenstelling van het grondwater. 4.6 Invloed op andere grondwatergebruikers In het hydrologische van de diepe systemen van Sanquin liggen drie bodemenergiesystemen. Uit berekeningen blijkt dat het maximale effect op de stijghoogte ter plaatse van de bronnen van Corendon en PWC 0,06 meter bedraagt. Het effect op de bronnen van het systeem van NKI is maximaal 0,31 meter. Het systeem van NKI ligt ook binnen het thermische invloedsgebied van het systeem van Sanquin. Aan het einde van het winterseizoen wordt de koude bel van NKI alleen iets groter richting de warme bel als ook het systeem van Sanquin in bedrijf is, de warme bel wordt daardoor iets meer weggedrukt dan wanneer alleen het systeem van NKI in bedrijf is. Aan het einde van de zomerperiode is er nauwelijks verschil te zien tussen de situaties wanneer ook Sanquin in bedrijf is en wanneer alles NKI. In de bronnen van NKI is de temperatuurverandering die wordt veroorzaakt door Sanquin maximaal 0,19 graden. Met de eigenaar van het systeem van NKI zal een overleg worden gepland om de invloed te bespreken. De berekeningen en uitkomsten staan uitgebreider beschreven in hoofdstuk 4.1.3 en 4.2.3 van de effectenstudie. Pagina 4
Het beoogde koudeopslagsysteem ligt niet in een grondwaterbeschermingsgebied of een boringsvrije zone. 4.7 Invloed op natuur Het beoogde bodemenergiesysteem heeft geen invloed op de grondwaterstand (< 0,05 m). Het bodemenergiesysteem heeft daardoor geen invloed op natuur, Vogel- en Habitatrichtlijngebieden, Natuurbeschermingswetgebieden of Ecologische beschermingszones) en openbaar groen. 4.8 Invloed op archeologie Het beoogde bodemenergiesysteem heeft geen invloed op de grondwaterstand (< 0,05 m). Het bodemenergiesysteem heeft daardoor geen invloed aanwezige cultuurhistorie en archeologische waarden. 4.9 Combinatie met andere belanghebbenden Er is een inventarisatie gedaan naar de mogelijkheden om het bodemenergiesysteem te combineren met andere belanghebbenden. Deze is gevonden in de combinatie van warmtewinning uit het drinkwaternet van Waternet. Van de totale in de bodem gebrachte hoeveelheid koude wordt een groot deel door middel van een hybride drycooler en de drinkwatervoorziening geregenereerd. In overleg met Waternet wordt de bestaande drinkwatervoorziening gebruikt voor regeneratie van het bodemenergiesysteem. Het drinkwater wordt hiermee in de winterperiode iets opgewarmd en via een warmtewisselaar wordt de koude overgebracht naar het bodemenergiesysteem. Er is hierdoor sprake van een win-win situatie voor beide partijen. Vanwege de verschillen in bedrijfsvoering is een combinatie met het bodemenergiesysteem van het naastgelegen NKI niet mogelijk. 5 Conclusie Het beoogde bodemenergiesysteem heeft geen negatieve gevolgen voor het milieu en overige belangen. Pagina 5