Federale Politie PERSMEDEDELING Commissariaat generaal Datum: 8 juli 2013 Persdienst Politiële criminaliteitsstatistieken Het aantal geregistreerde misdrijven door de politiediensten daalt in 2012 BRUSSEL, 08/07/2013. Vandaag, maandag 8 juli 2013, stelt de minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet, samen met de commissaris-generaal van de federale politie Catherine De Bolle en de voorzitter van de Vaste Commissie van de lokale politie Jean-Marie Brabant, de criminaliteitsstatistieken 2012 voor. Uit de criminaliteitsstatistieken blijkt dat het totale aantal geregistreerde misdrijven door de Belgische politie in 2012 daalt met 3,5% ten opzichte van het vorige jaar. In 2012 werden er 1.021.170 feiten aangegeven/vastgesteld door de lokale en federale politie, en dit ten opzichte van 1.058.136 feiten in 2011. De geweldsdelicten zoals gewapende diefstallen, intrafamiliaal geweld en opzettelijke slagen en verwondingen volgen de algemeen dalende trend. Hetzelfde geldt voor autocriminaliteit met als ernstige vormen de car- en homejackings. De veiligheidsmaatregelen, de technologische innovatie alsook de vele sensibiliseringsacties in verschillende domeinen zullen zeker een actieve rol gespeeld hebben in deze daling. Het aantal geregistreerde woningdiefstallen daarentegen is nog nooit zo sterk gestegen, en dit sinds het begin van de tellingen in 2000. De stijging tussen 2011 en 2012 bedraagt 7,5%. De groeiende impact van de economische crisis en de prijs van het goud van de juwelen, wat de dieven nog meer aantrekt, zijn niet vreemd aan deze vaststelling. Daarnaast blijkt dat de pogingen tot inbraak ten opzichte van de effectief gepleegde woninginbraken, sinds 2008 ieder jaar stijgt. Op het totaal van alle geregistreerde inbraken in 2012 zijn er 33,7% pogingen (in 2008 bedroeg dit 32%). De verscherpte aandacht voor de beveiliging van een huis (technopreventie), dus het verhinderen van inbraken, bepaalt dus ook een stuk de stijging van de geregistreerde inbraken gezien ook iedere poging meetelt. Deze tendens is dus op zich bemoedigend maar het is vanzelfsprekend dat de strijd tegen woninginbraken een prioriteit is en blijft van de geïntegreerde politie. De inbraken in andere gebouwen (bedrijven, handelszaken en openbare gebouwen) volgen dan weer de algemeen dalende trend. Alle statistieken, en ook de documenten die gebruikt werden tijdens het persmoment van vandaag, zijn beschikbaar op www.federalepolitie.be (criminaliteit/criminaliteitsstatistieken/ persconferentie 8 juli 2013). Als bijlage vindt u achtergrondinformatie met betrekking tot de fenomenen die tijdens de persconferentie werden voorgesteld. Astrid Kaisin Woordvoerster 1
Focus op de totale criminaliteit en enkele fenomenen: 1. De totale geregistreerde criminaliteit Het totaal aantal door de politie geregistreerde misdrijven is de laatste 4 jaar relatief stabiel gebleven. In vergelijking met 2008 is er sprake van een minimale stijging met 1,6%. Na een piek in 2011 (1.058.136 geregistreerde feiten) zien we in 2012 een daling met 3,5% (1.021.170 feiten). Deze daling tussen 2011 en 2012 is sterker in Wallonië (-4,6%) en in Brussel (-6,4%) dan in Vlaanderen (-1,6%). De belangrijkste daling vinden we terug in de diefstallen (-11.449 waarvan een opmerkelijke daling in Brussel), het vandalisme (-11.447 feiten) en de opzettelijke slagen en verwondingen (-7.146 feiten). De daling van feiten van vandalisme zijn, onder andere, te verklaren door het verhogen van de administratieve maatregelen in deze materie. Een belangrijke opmerking hier is dat het cijfer van de totale geregistreerde criminaliteit niet echt representatief is omdat het een combinatie is van zware en minder zware feiten. Een moord heeft hierbij dezelfde waarde als een fietsdiefstal. Het is dus interessanter om iedere inbreuk apart te bekijken. 2. De inbraken Voor wat betreft de inbraken in gebouwen zijn er twee tegengestelde tendensen in 2012: de woninginbraken stijgen, in tegenstelling tot de andere inbraken (diefstallen in bedrijven en handelszaken alsook in openbare en administratieve gebouwen) die dalen. De woninginbraken: het aantal pogingen tot inbraak ten opzichte van de effectieve woninginbraken verhoogt jaar na jaar. 2
Het aantal woninginbraken dat door de politiediensten in 2012 geregistreerd werd, is met 7,5% gestegen ten opzichte van 2011 en met 28,2% ten opzichte van 2008. Dit cijfer (75.268 feiten) is het hoogst genoteerde sinds het begin van de telling in 2000. De strijd tegen woninginbraken is en blijft dus een essentiële prioriteit voor de politiediensten! In 2012 werden er per 10.000 eenheden van woongelegenheden 155 woninginbraken geregistreerd. In 2011 bedroeg dit cijfer 145,5. De stijging is vooral merkbaar in de huizen (en niet in de appartementen waar er een omgekeerde tendens merkbaar is) en op het platteland. De grafiek hierboven geeft een gedetailleerd zicht op de verhouding tussen de pogingen en de effectieve (voltooide) inbraken per jaar. Tussen 2008 en 2012 stelt men een verandering vast in deze verhouding, wat zich vertaalt in een jaarlijkse stijging van het aantal pogingen ten opzichte van het aantal effectieve inbraken. In 2008 waren er 32% pogingen op het totaal van de woninginbraken. In 2012 stijgt dit cijfer al tot 33,7%. Het is goed mogelijk dat de verscherpte aandacht die besteed wordt aan technopreventie hier een rol in speelt (veiligheidsmaatregelen die fiscaal aftrekbaar zijn). Naast de verscherpte aandacht voor technopreventie (die een verhoging van het aantal pogingen met zich meebrengt) haalt de federale politie nog andere factoren aan die toelaten de stijging van het aantal geregistreerde woninginbraken in 2012 te begrijpen: - het belang van de economische crisis - de huidige verhoogde goudprijs van juwelen trekt dieven aan (juwelen en geld zijn de uitverkoren buit bij dieven). 3
- de internationalisering van de criminaliteit die de aanwezigheid van rondtrekkende daders, vooral afkomstig uit Oost-Europa, in België verklaart. Daarnaast zijn ook lokale dieven actief. Het is duidelijk dat de strijd tegen inbraken een absolute prioriteit blijft voor de politiediensten. De inbraken in andere gebouwen In vergelijking met de woninginbraken dalen de andere soorten van inbraken. Zo daalt het aantal geregistreerde inbraken in bedrijven of handelszaken in 2012 met 2,5% ten opzichte van 2011 en met 6,6% in vergelijking met 2008. Deze daling kan verklaard worden door de verscherpte aandacht voor diefstalpreventie onder de vorm van camerebewaking en het inzetten van privé-bewakingsfirma s. Voor wat betreft het type handelszaken is er een daling voor wat betreft de inbraken in benzinestations, dokterskabinetten en juwelierszaken. Deze ondernemingen zijn in het verleden het onderwerp geweest van doorgedreven preventiecampagnes. Er is een stijging van het aantal inbraken in onder andere krantenwinkels en gokkantoren. Het aantal door de politiediensten in 2012 geregistreerde inbraken bij openbare diensten en administratieve gebouwen (scholen, gemeentehuizen, ziekenhuizen, ) daalt opmerkelijk: met 6,1% ten opzichte van 2011 en 13,5% in vergelijking met 2008. Een mogelijke verklaring ligt in het digitaliseren van de administratieve opdrachten in de gemeentehuizen waardoor er minder officiële documenten aanwezig zijn. Ook het betalen via bankkaart maakt dat er minder cash geld voor handen is. In de scholen zijn er steeds minder inbraken met als doel computers te stelen (die werden vroeger vaak geviseerd) aangezien deze computers nu nauwelijks nog waarde hebben. 3. De autocriminaliteit Wat autocriminaliteit betreft volgen een aantal vormen van dit type criminaliteit de dalende trend. 4
Autodiefstallen: daling van de car- en homejackings Het aantal voertuigdiefstallen dat gemeld werd aan de politiediensten daalt met 8,7% ten opzichte van 2011 en met 25,8% in vergelijking met 2008. Dit cijfer (11.725 feiten) is het laagste cijfer sinds het begin van de telling in 2000. Deze daling is te danken aan de technologische innovaties in het domein van de diefstalbeveiliging bij auto s. Men merkt ook op dat er tussen 2011 en 2012 een daling is bij twee zware vormen van autodiefstal, zijnde carjackings (-7,3%) en homejackings (-5%). Diefstallen van en in voertuigen: het effect van veiligheidsmaatregelen en sensibiliseringscampagnes In 2012 werden er 76.000 feiten van diefstallen in en van voertuigen geregistreerd. Dit aantal vertegenwoordigt een daling van 8,4% ten opzichte van 2011 en 17,5% in vergelijking met 2008. De verschillende sensibiliseringscampagnes, georganiseerd door de FOD Binnenlandse Zaken, en de veiligheidsmaatregelen genomen door de fabrikanten kunnen de mogelijke reden zijn van deze vastgestelde daling. Beschadigingen aan voertuigen: daling van 9,9% Voor wat betreft de beschadigingen aan voertuigen stellen we dezelfde dalende tendens vast. In 2011 werden 55.239 feiten geregistreerd; in 2012 bedroeg dit aantal 49.796 (dit is een daling van 9,9%). Mogelijke verklaringen voor deze daling zijn de beter beveiligde parkings (camera s), een daling van de aangiftes omdat sommige verzekeringspolissen de schade niet vergoeden en de verhoging van de administratieve sancties (die zich niet in de criminaliteitsstatistieken bevinden). 4. Geweldsdelicten Voor alle vormen van geweldsdelicten (gewapende overvallen, intrafamiliaal geweld, opzettelijke slagen en verwondingen, ) daalt het aantal feiten, met uitzondering van de diefstallen met geweld zonder wapen. Gewapende diefstallen: een groot aantal preventiepatrouilles in 2012 De gewapende overvallen (een hold-up in een winkel of diefstal van een geldbeugel onder bedreiging van een mes) zijn opgenomen als prioriteit in het Nationaal Veiligheidsplan 2012-2015 en krijgen dus een grotere aandacht bij de politiediensten. Er werden talrijke 5
preventiepatrouilles in de risicozones gehouden in 2012, en dit zowel door de lokale als door de federale politie. Het aantal geregistreerde feiten is gedaald in 2012 (4.945 feiten). Dit cijfer vertegenwoordigt een daling van 6,8% in vergelijking met 2008 en een daling van 10,8% ten opzichte van 2011. Er zijn nog nooit zo weinig diefstallen gewapenderhand door de politie geregistreerd sinds het begin van de tellingen in 2000. De kleine handelszaken, die vaak minder beveiligd zijn en dus de zwakste mikpunten zijn, blijven de voornaamste doelwitten van de overvallers. Dit soort feit, vaak uitgevoerd door lokale daders, wordt gekenmerkt door een zwakke organisatie en een minder grote buit (maar die voor de kleine handelszaken een aanzienlijk nadeel kan betekenen). Diefstallen met geweld zonder vertoon van wapens: stijging die genuanceerd moet worden door de feiten van afpersing Diefstal met geweld zonder vertoon van wapens kent een stijging van 31,8% ten opzichte van 2008 en van 6,2% in vergelijking met 2011. In totaal werden er 23.145 feiten geregistreerd in 2012 (tegenover 21.786 feiten in 2011). Deze stijging kan verklaard worden door de forse stijging van het aantal feiten dat geregistreerd werd in de categorie afpersing. Men gaat hier van 2 036 feiten in 2011 naar 4 807 feiten in 2012. Deze aanzienlijke stijging (+136,1%) is hoogst waarschijnlijk gelinkt aan de ransomware 1, een vorm van internetoplichting die in 2012 vele slachtoffers maakte. Deze ransomware kan door de politiediensten als een feit van afpersing worden geregistreerd. Als men dezelfde categorie misdrijven (diefstallen met geweld zonder vertoon van wapens) bekijkt zonder de feiten van afpersing, stellen we tussen 2011 en 2012 een daling van 7,15% vast in geregistreerde feiten. 1 Ransomware is een soort kwaadwillige software (malware) die de computer van het slachtoffer blokkeert en zich voordoet alsof deze blokkering uitgevoerd wordt door de Federal Computer Crime Unit (FCCU), SABAM, Op het scherm van de computer van het slachtoffer verschijnt een venster dat het slachtoffer verzoekt een betaling te doen om zo zijn computer te deblokkeren. De politiediensten hebben meermaals, o.a. via de media, de slachtoffers van dit soort ransomware aangemoedigd om klacht neer te leggen. 6
Opzettelijke slagen en verwondingen: daling van 9,6% tussen 2011 en 2012 Het totaal van inbreuken tegen de fysieke integriteit toont een dalende tendens, zowel ten opzichte van 2008 (- 4,4%) als in vergelijking tot 2011 (- 8,3%). De opzettelijke slagen en verwondingen vertegenwoordigen, met een aandeel van 86%, het belangrijkste onderdeel in deze rubriek en tonen een eenzelfde evolutie : 71.430 geregistreerde feiten in 2012 tegenover 78.576 in 2011 (- 9,1%). Ten opzichte van 2011 werden er bijna 1500 feiten van slagen en verwoningen met intrafamiliaal karakter minder geteld (-5,9%). Voor wat betreft de slagen en verwondingen buiten het familiaal karakter daalde het aantal geregistreerde feiten met ongeveer 5 700 feiten (-10,6%). Intrafamiliaal geweld: eerste daling sinds 2006, het jaar van de Omzendbrief van het College van procureurs-generaal 7
Sinds de omzendbrief van het College van procureurs-generaal en de Minister van Justitie in 2006, wordt intrafamiliaal geweld beschouwd als een prioritair fenomeen waarbij een bijzondere aandacht wordt gevraagd in het goed registreren van de feiten. Daarom is er een verhoging van deze inbreuken sinds 2006. Het uitgeoefende geweld kan onderverdeeld worden in verschillende types : fysiek, psychisch, seksueel of economisch. Dit fenomeen toont voor de eerste keer een daling (van 8,6% tussen 2011 en 2012). Deze daling is bevestigd door de evaluatie van het nationaal actieplan tegen het geweld tussen partners en binnen het gezin dat drie jaar geleden werd opgestart, onder andere door de ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie. Voor wat betreft de evolutie per regio, zien we een daling in de grote en regionale steden en in de kleine steden (- 10%). In de dorpen op het platteland bedraagt de daling 5,6%. In absolute cijfers worden in Antwerpen (3.027 feiten), Charleroi (1.737 feiten) en Luik (1.703 feiten) de meeste feiten aangegeven. Deze cijfers moeten in verband gebracht worden met het feit dat er zich in deze steden (bijvoorbeeld in Brussel) de meeste opvangmogelijkheden en slachtofferhulpcentra bevinden voor slachtoffers van intrafamiliaal geweld. Geweld ten opzichte van beroepen van algemeen belang: daling dankzij de verschillende vormen van sensibilisering 8
De feiten van geweld tegen beroepen van algemeen belang (politieambtenaren, personeel van het openbaar vervoer, dokters, onderwijzend personeel, postbodes, ) zijn een actueel thema. Zowel ten opzichte van 2008 als ten opzichte van 2011 noteert men een daling (van 0,2% en van 10,9%). Voor wat betreft slagen en verwondingen aan een politieambtenaar in functie werden in 2012 in totaal 110 feiten minder geregistreerd dan in 2011. Deze vastgestelde daling kan men verklaren door: - de sensibilisering via de media - de sensibilisering via de syndicale organisaties en de beroepsgroepen die kaderen in de campagne en het actieplan van de Minister van Binnenlandse Zaken (september 2012) - de strengere aanpak door Justitie - de veiligheidsmaatregelen zoals het plaatsen van camera s en de veiligheidsdiensten op het openbaar vervoer. 5. Smokkel van verdovende middelen: de impact van de Nederlandse wietpas 9
Men mag niet uit het oog verliezen dat de geregistreerde criminaliteit met betrekking tot drugs een typisch voorbeeld is van haalcriminaliteit (of pro-actieve delicten). Dit houdt in dat hoe meer men er naar zoekt (politieacties), hoe meer men er vindt. De in- en uitvoer van verdovende middelen houdt het transport in van verdovende middelen over onze nationale grenzen, wat de hoeveelheid ook is. Het kan dus zowel over 1 gram cannabis als over 10 kg heroïne gaan. De forse daling die zich momenteel aftekent in deze materie (- 44,7% ten opzichte van 2011) kan misschien verklaard worden door de invoering van de wietpas in de Nederlandse provincies Limburg, Noord-Brabant en Zeeland op 1 mei 2012. Daardoor kunnen mensen die niet ingeschreven zijn in Nederland geen drugs meer kopen in de coffeeshops. De gedetailleerde cijfers met betrekking tot cannabis (cfr. grafiek hieronder) kunnen deze stelling bevestigen aangezien men van 4.711 geregistreerde feiten in 2011 gaat naar 2.062 feiten in 2012 (een daling van 56,2%). 6. Informaticacriminaliteit: het effect van ransomware Sabotage Voor wat betreft informaticacriminaliteit merken we sinds enkele jaren een spectaculaire stijging van de geregistreerde inbreuken op. Dit fenomeen is trouwens als prioriteit opgenomen in het Nationaal Veiligheidsplan 2012-2015. In de grafiek hierboven zien we dat de verhoging van de geregistreerde feiten met betrekking tot informaticacriminaliteit tussen 2011 en 2012 (+ 36,8%) voor een groot deel kan verklaard worden door de exponentiële stijging die we terugvinden in de subcategorie sabotage. Opnieuw kunnen we stellen dat de invasie van ransomware 2 in 2012 de 2 Oplichting door middel van een kwaadwillige software (malware) waarover reeds sprake in het onderdeel diefstal met geweld zonder vertoon van wapen. 10
exponentiële stijging kan verklaren. De politiediensten, geholpen door de media, hebben trouwens de slachtoffers van deze ransomware aangemoedigd klacht neer te leggen. 7. Divers Zakkenrollerij: In 2012 zijn er met betrekking tot zakkenrollerij 42.716 feiten geregistreerd. Er werd bij dit fenomeen een opmerkelijke stijging vastgesteld, zowel in het rapport van 2008 (+ 38,4%) als in het rapport 2011 (+ 7,3%). Dit type feiten vindt plaats op de markten, in de winkelstraten en op het openbaar vervoer. Op het terrein is men van mening dat deze feiten veelal het werk zijn van minderjarigen en van dadergroepen komende uit Roemenië en Bulgarije. Ook de economische crisis kan een oorzaak zijn voor deze feiten. Metaaldiefstallen: De sterke daling in 2009 van het aantal metaaldiefstallen, hierboven op de grafiek getoond, kan men direct in verband brengen met de daling van de koperprijs. De stijging van de prijs van koper bracht, ondanks de verplichting voor de schroothandelaars om hun leveranciers te registreren, een belangrijke stijging met zich mee in 2010, 2011 en 2012. In onze buurlanden is een dergelijke verplichting tot registratie niet van toepassing. Op 23 mei 2013 hebben de NMBS, samen met de vier betrokken federale ministers, een plan opgesteld ter bestrijding van de metaaldiefstallen. Hopelijk zijn de effecten van dit plan zichtbaar in de criminaliteitsstatistieken van volgend jaar. 11
Valse agenten: Het gaat hier om delicten waarbij de dader zich voordoet als een politieambtenaar om het misdrijf te plegen (behalve de gevallen waarbij het contact plaatsvindt via internet of email). In 2012 werden 429 feiten geregistreerd, wat een stijging betekent van meer dan 25% ten opzichte van 2008. Ten opzichte van 2011 is er daarentegen een daling van 14,2% vastgesteld. Meestal zijn het ouderen die slachtoffer zijn van dit soort feiten aangezien zij nog dikwijls juwelen en geld thuis bewaren. Door een list slaagt de dader er in om de woning binnen te gaan en vervolgens waardevolle voorwerpen te stelen. Door de plotse stijging van dit fenomeen (niet enkel valse agenten maar diefstal door list in het algemeen) heeft de FOD Binnenlandse Zaken een grote preventiecampagne opgestart, speciaal gericht tot senioren. Het is mogelijk dat het effect van deze preventiecampagne al merkbaar is in de huidige daling. 12