TEELTBEGELEIDING WK 8 (24 FEBRUARI 2017) WINTER Tot nu toe kunne n we spreken van een behoorlijk gunstige winter, ze is behoorlijk koud verlopen zonder schade en de planten zijn nog lekker rustig, hetgeen de kans op schade door latere (nacht)vorsten flink verkleint. KASTEELTEN EN SPINT (update) De middelen Cantack en Scelta werken goed tegen hardnekkige spint. Waar buiten voorlopig geen spint ter bekennen is kan de eerste aantasting in warmere kassen reeds aanwezig zijn, wees alert. In kassen of tunnels, waarin niet gestookt wordt is ook nog geen levende spint aanwezig. Ook geforceerde Viburnum (Sneeuwbal) kan snel luis en spint ontwikkelen! Let hier ook op trips! Overleg in de hortensiateelt met uw voorlichter welk middel te gebruiken, nogal wat middelen kunnen schade geven, hier worden meestal Vertimec, Cantack, Scelta, Borneo, of Floramite gebruikt, maar ook dan is een juiste (tijdstip!) toepassing belangrijk. Met de gearceerde eerste drie middelen bestrijdt u ook weekhuidmijten, wat ook in andere diverse teelten als pioenen, Viburnum en hortensia een probleem kan zijn. SNOEI Voor zover u nog niet bezig bent: U kunt nu zeker de echt winterharde soorten als Rosa, Cornus, Symphoricarpos etc. snoeien, wacht met de andere artikelen als Hypericum, Photinia etc. op ons advies. Het snoeien met heggezaag of bosmaaier behoeft op zichzelf in veel gewassen geen probleem te zijn. Gebruik deze machines echter bij voorkeur niet in jong gewas en houdt wel rekening met de genoemde hoogtes. We zien nogal eens schade door onzorgvuldig en slordig gebruik, waarbij planten te diep worden weggezaagd. Het hoeft natuurlijk (hopen we) geen betoog dat men gewassen als Skimmia deze behandeling beter niet kan geven. Gewassen als Hypericum, Symphoricarpos en Rozen kunt u goed met een bosmaaier terugsnoeien, gebruik bij houtige takken een scherp zaagblad. Hypericum sprot (het gewas wat er na de oogst weer op is gegroeid) laat zich vaak goed terugsnoeien met een grasmes (3 punts slagmes) of snijdraadkop op de bosmaaier. Let er altijd op dat het gewas niet inscheurt! Snel werken mag niet ten koste gaan van de plant! Eerstejaars planten raden wij aan om met de hand (snoeischaar) te snoeien. Het snoeien met een klepelmaaier maaibalk etc. achter de trekker is 9 van de 10 keer geen goed idee is onze ervaring. Ook wordt nog wel eens gevraagd wat voor snoeischaren wij gebruiken, dit is de Felco 2 een bekende schaar in de boom en fruitteelt, het is geen goedkope schaar maar deze gaat bij een zuinige eigenaar bijna een levenlang mee en alle onderdelen zijn los verkrijgbaar. Er zijn tegenwoordig goede scharen te koop met lucht- of andere automatische aandrijving. 1
ONKRUIDBESTRIJDING Bij geschikt weer kan Butisan gespoten worden, het is nog wel vroeg genoeg (Zie voor de toepassing de voorgaande weken). Viburnum, Callicarpa en Deutzia kunnen beter niet met Butisan gespoten worden, met enkele andere gewassen moet men voorzichtig zijn. Spuit pioenen niet met Butisan, zie historie. Pioenen, Hypericum en buitengeteelde hortensia s lopen al erg snel uit. Gebruik geen Butisan op pioenen en Chloor IPC kan al lange tijd niet meer op dit gewas, ook niet meer op andere gewassen. MIRAGE-PLUS Dit middel kan uitstekend met andere middelen tegen schimmels worden gemengd: Strobilinen als Ortiva en Flint versterken en verbreden de werking evenals Daconil (let op toelating). Luna Privilege is ook een welkome uitbreiding met een brede uitstekende werking. CORNUS SANG. MIDWINTERFIRE (WINTERFLAME) (herhaling) Aan het begin van het groeiseizoen ziet het jonge schot van deze Cornus eruit alsof de plant van alles mankeert en tekort komt. Dit is echter normaal: Het jonge schot oogt niet fraai! Wel dient opgelet te worden dat de plant niet aangetast wordt door bladvlekken. Dit is weliswaar eenvoudig te bestrijden, maar remt de noodzakelijke lengtegroei. PHOMA Phoma is een schimmel, die in wat meer kruidachtige gewassen in een dicht gewas de basis van de takken kan aantasten. De schimmel komt o.a. nogal eens voor in Hypericum: Goed groeiende takjes sterven plotseling af (Dit kan ook windschade zijn, dan zijn de takjes echter geheel of gedeeltelijk gebroken aan de basis) De schimmel is bij tijdige constatering en bestrijding goed aan te pakken. (Mirage Plus in het hart van de plant spuiten). De schimmel vestigt zich aan de basis van de scheut, op de scheiding van oud en nieuw hout. Ook sneeuwbes wordt soms aangetast. WILGENHAANTJES Deze kevertjes, soms ook wel Elzenhaantjes genoemd, komen veel voor in Elzenhagen. Naast Elzen zijn ze dol op Wilgen, vooral de kronkelsoorten. Ook komen de kevertjes soms voor in Viburnum (Sneeuwbal) Ze worden dan ook wel eens sneeuwbalhaantjes genoemd. Ze skeletteren het blad en stagneren de groei. Het is noodzakelijk goed op uw gewas te letten, vooral in het begin van de teelt: Als uw eerste schot compleet geruïneerd wordt, kunt u opnieuw beginnen, bovendien is een aangetast en verzwakt gewas gevoeliger voor Zwarte Kanker en dat moet u in het begin van uw teelt zeker niet in uw wilgen krijgen. De Wilgenhaantjes zijn kleine glanzende kevertjes, meestal goudgroen, maar andere kleuren komen sporadisch ook voor. Bestrijding is simpel: de goede luizenmiddelen Gazelle, Decis en Calypso werken uitstekend. 2
ZWARTE KANKER Dit is een ziekte die verwant is aan het zwart in Forsythia (de oude soorten) en in Syringa. In wilgen is het goed te bestrijden, mits men het niet uit de hand laat lopen. Bestrijding moet plaats vinden zolang de aantasting zich nog op het blad bevindt, zijn eenmaal de takken zelf (het hout) aangetast, dan is bestrijding minder eenvoudig. Het verschijnsel is: Blaadjes krullen wat om en vertonen zwarte vlekken, later ontstaan vanuit het blad zwarte soms verzonken vlekken op het hout. Oorzaak is vaak beschadiging of het feit dat de plant niet in balans is (bemestingsfouten, te nat etc.) Behandelen met Mirage Plus, evt. mengen met een Strobiline. Vroeger werd in hardnekkige gevallen Koperoxychloride gebruikt. Dit is echter alleen nog als meststof in gebruik. Als u het als meststof gebruikt heeft het wel dezelfde (neven)werking, maar het heeft geen toelating als bestrijdingsmiddel. Zwarte Kanker vindt men in de Salix voor zover bekend alleen op de kronkelwilgen. VIBURNUM OP. ROSEUM (trek) Wees alert op vroege aantasting van luis, trips en/of spint, zeker als er vorig jaar spint in gezeten heeft. Luis komt vrijwel altijd voor in Viburnum: spuit dus op tijd en wees alert! Trips kan beschadigingen aan de bloemen geven. (bruine vlekken) LUIS Tegen luizen zijn vele middelen nog beschikbaar: Calypso, Gazelle, Pirimor, Plenum, Teppeki, Spruzit-R en Movento. In de praktijk werd het sterke middel Admire veel gebruikt, dit is nu in buitenteelten niet meer toegelaten en in binnenteelten zijn de beperkingen dusdanig dat het eigenlijk ook geen optie meer is., indien bijvriendelijk moet worden gespoten worden kan men Calypso of Gazelle gebruiken (let wel op de aangepaste toelatingen). Teppeki is een nieuw bijvriendelijk middel dat erg goed werkt, wij kunnen het zeker aanraden. Movento werkt systemisch en kan in een enkel gewas schade geven naar onze ervaring! Decis is nog wel toegelaten, maar vanuit milieuoverwegingen zouden we dit toch niet meer aanwillen raden: er zijn betere alternatieven. VBC Pura tegen o.a. schildluizen In de gewassen Ilex, Skimmia, Malus, Viburnum tinus, Skimmia en Photinia kan schildluis (dopluis/wolluis) voorkomen. VBC Pura kan het beste wat later ingezet worden, in tegenstelling tot de oude VBC, het kan later en werkt daardoor nog beter daar de luizen dan actiever zijn. Het middel dekt de schildjes af, waardoor de luis stikt. VBC ultra bevat geen carbolineum meer, zoals het oude VBC, maar diverse zepen, dit tast de waslaag niet aan en heeft ook werking op groene aanslag en roetdauw. Het bestrijdt ook diverse spint en luizeneitjes. Spuit bij vorstvrij en sneldrogend weer, de gewassen dienen voor de avond droog te zijn. Een andere optie is Envidor, dit middel wordt goed opgenomen door het kale hout en doodt via systemische werking de luizen. Biologische bestrijders zijn sluipwespen en diverse lieveheersbeestjes. Wat de biologie betreft is het goed dat Admire niet meer gebruikt mag worden. Gazelle of Teppeki in combinatie met Silwet Gold (uitvloeier) en Pirimor (bij dampwerking) geven ook resultaat indien op het juiste tijdstip ingezet, dit is in deze gevallen dus uiteraard niet in de winter! 3
Cryptobug-L (wolluis) Cryptobug-L bevat het larvenstadia 2 en 3 van de roofkever Cryptolaemus montrouzieri. Deze larven zijn vraatzuchtig en pakken met goed resultaat vooral haarden van wolluis aan. Cryptobug-L kan in sommige teelten de chemische bestrijding van wolluis vervangen. De vraatzuchtige larven zijn vooral sterk in de bestrijding van haarden van de wolluis in de sierteelt maar ook in groentengewassen. Minstens zo effectief als chemie De larven van Cryptolaemus montrouzieri zijn actief maar kunnen niet vliegen. Juist daardoor pakken de larven wolluishaarden krachtig aan. Onderzoek wijst uit dat Cryptobug-L minstens zo effectief is als een chemische bestrijding. Het betekent dat Cryptobug-L in de plaats van chemische bespuitingen kan komen. Dit verkleint de kans op resistentie-ontwikkeling. Doorlopende bestrijding van wolluis De beste bestrijding wordt bereikt bij herhaalde inzet van de larven. Onder ideale omstandigheden kunnen de larven hun levenscyclus voltooien, waardoor de wolluis doorlopend wordt bestreden. Voor meer informatie: Koppert Biological Systems Veilingweg 14 2651 BE Berkel en Rodenrijs Tel: 010-5140444 Fax: 010-5115203 www.koppert.com EU bevestigt: geen octrooi op klassieke veredeling Veredelaars moeten vrij kunnen beschikken over biologisch materiaal om nieuwe gewassoorten te kunnen kweken. Het octrooirecht is daarom niet van toepassing op de klassieke veredeling. Dat hebben de Europese lidstaten gisteren unaniem bevestigd tijdens de Raad voor Concurrentievermogen in Brussel. De lidstaten geven aan dat het bij de totstandkoming van de Biotechrichtlijn - die de octrooibescherming van biotechnologische uitvindingen regelt - nooit de bedoeling is geweest om octrooien te verlenen op producten die het resultaat zijn van een wezenlijk biologische werkwijze. Goed voor de Nederlandse concurrentiekracht Staatssecretaris Van Dam: Deze doorbraak in de discussie over octrooirecht is van groot belang voor de gewasveredelaars. Als veredelaars vrij kunnen beschikken over biologisch materiaal, bevorderen we de innovatie van de veredelingssector. Dat is goed 4
voor de Nederlandse concurrentiekracht. Het probleem onder het octrooirecht was dat plantveredelaars geen beschermd materiaal mogen gebruiken voor het ontwikkelen en exploiteren van een nieuw ras zonder toestemming van de octrooihouder. Door octrooien hebben zij minder toegang tot genetische diversiteit, wat innovatie in de plantenveredelingssector belemmert. Dit is onwenselijk. De discussie over patenten op natuurlijke eigenschappen begon in 2012 en is versterkt in 2015 toen de Kamer van Beroep van het Europees Octrooibureau bepaalde dat producten die via kruising of andere klassieke veredelingstechnieken zijn verkregen voor octrooi in aanmerking komen. Tijdens het voorzitterschap heeft staatssecretaris Van Dam zich ingezet om een oplossing op EU-niveau te organiseren. Dat de Europese Commissie nu duidelijkheid heeft geschapen in deze langlopende discussie is het directe gevolg van een EU-symposium dat Nederland tijdens het EUvoorzitterschap heeft georganiseerd. Nu ook de EU-lidstaten het over de interpretatie van de wet eens zijn, zal de octrooiverleningspraktijk van het Europees Octrooibureau moeten worden aangepast. Er zullen dan geen octrooien meer worden verleend op de producten van klassieke veredeling. Noot Van uw schrijver: Dit is vooral heel belangrijk nieuws voor de kleinere veredelaars. Grote gefuseerde_ enorme bedrijven (als tegenwoordig Dümmen, Ball etc.) zouden patenten kunnen krijgen op eigenschappen (bijvoorbeeld dubbelbloemigheid, een gele of oranje hortensia, een blauwe roos etc.) welke dan voor anderen niet/nooit meer vrij toegankelijk zijn, ook al zou dit uit 100 % eigen bloedlijnen komen. 5