KONINKLIJK S HERTOGENBOSCH MANNENKOOR JAARGANG 18 4 oktober 2016
Verjaardagen Agenda 2016 A. van Elten 2-oktober W. Hoskam 7-oktober J. Goossens 14-oktober A. van Egmond 31-oktober J. Verouden 13-november A. Kooijmans 11-december N. van Oijen 24-december 6-1-2016 Nieuwjaarsbijeenkomst in Het Warm Onthaal met onze partners 09-03-2016 Jaarlijkse Alg. Ledenver- 20.00 uur gadering in De Slinger 01-05-2016 Mis voor levende en over- 10.00 uur leden leden in de kapel van de Paters Kapucijnen, alhier 12-06-2016 Sittard; mis zingen en rond- 10.30 uur leiding door Math Dirks Colofon Redactie: Alfred van Egmond Harrie van Liebergen Jef Verouden. Redactieadres: Zevende Buitenpepers 12 5231 GC s-hertogenbosch Emailadres: info@boschmannenkoor.nl Vocaliteiten verschijnt eenmaal per kwartaal. De volgende uitgave verschijnt januari 2017 Kopij dient uiterlijk 1 januari 2017 te worden aangeleverd bij het redactiesecretariaat, bij voorkeur via e-mail. 19-06-2015 Deurne; samen met het 11.00 uur Deurne s Gemengd Koor de Missa Brevis van Joseph Haydn uitvoeren 13-07-2016 Laatste repetitie voor de vakantieperiode 31-08-2016 Eerste repetitie na de vakantieperiode 09 t/m 11 Ontvangst St. Martinskoor september. uit Trier 02-11-2016 Muzikale omlijsting 19.30 uur Allerzielenviering in de kapel van het JBZ 17-12-2016 Kerstviering in De Slinger ca 16.00 uur 28-12-2016 Geen repetitie 04-01-2017 Nieuwjaarsreceptie 2
Beste zangers, Voorwoord Als ik dit voorwoord schrijf is het geen 28 graden meer maar hebben wij nog steeds een geweldige nazomer. Ook nu staan er een aantal interessante zaken op stapel. Denk maar even aan ons optreden in het Jeroen Bosch Ziekenhuis op woensdag 2 november en de toezegging die wij gedaan hebben om mee te werken aan de kerstbijeenkomst op zaterdag 17 december in De Slinger. Ook worden er voorbereidingen getroffen om in juni 2017 onze traditionele mis te zingen samen met het koor van Math uit Deurne. Als tegenprestatie zullen wij ook in Deurne onze geweldige stemmen laten horen. Langzaam aan komen wij iets verder met de gezamenlijke koren uit de regio om in het provinciehuis een optreden te gaan geven (ieder koor voor zichzelf) om leden te werven. Het provinciaal bestuur heeft aangegeven er de voorkeur aan te geven als wij meer Brabant breed kijken voor deelname dus daar zijn wij nu druk mee. Als dit evenement doorgaat zal het zijn op zaterdag 28 januari 2017 Wij zijn nog op zoek naar een leuke accommodatie om onze nieuwjaarsbijeenkomst te houden. Als er goede ideeën zijn. laat maar weten. Ik wens jullie veel leesplezier met deze nieuwe Vocaliteiten. Frans Reyner, Preses Koninklijk s-hertogenbosch Mannenkoor Inhoudsopgave Verjaardagen 2 Colofon 2 Agenda 2016 2 Voorwoord 3 Van de Bestuurstafel 4 Het lievelingsgerecht van Joh. Brahms. 7 3
Van de Bestuurstafel Het tegenbezoek van het Koor van de St. Martinuskerk uit Trier was het eerste wat direct na de vakantieperiode van ons koor plaatsvond. Tegen 16.00 uur kwam het koor aan bij de Kapucijnenkerk aan de Does de Willeboissingel. Door een aantal leden van ons koor werd vervolgens een rondleiding door de stad gegeven. Om 19.30 uur was er een gezamenlijke repetitie o.l.v. Math Dirks en met Achim Müller aan het orgel voor de mis van zondagmorgen. De rest van de vrijdagavond kon men zelf naar eigen goeddunken besteden maar de meesten gingen terug naar het hotel en gingen bijtijds naar bed. De zaterdagmorgen en -middag werd geheel besteed aan het bezoeken van de verschillende attracties in de stad waarin natuurlijk de herdenking van het 500ste jaar na de sterfdag van Jeroen Bosch een groot aandeel had. Zaterdagavond was gereserveerd voor een gezamenlijk diner van de beide koren en wel in Golden Tulip Hotel Central op de Markt. En het mag gezegd worden het werd een zeer gezellige avond ook mede dank zij het uitstekende dinerbuffet dat werd geserveerd. Het begon al met de binnenkomst van de koorleden van St. Martin die allemaal een T-shirt aanhadden waarop de 25-jarige vriendschap tussen onze koren was vermeld. In de loop van die avond werden over en weer enige toespraken gehouden en kwam het koor uit Trier met de nodige geschenken voor ieder koorlid. Om goed 11.00 uur namen we afscheid omdat de meesten toch wel moe waren na die lange dag en men de volgende morgen al weer bijtijds op moest voor de uitvoering in de mis bij de Paters Kapucijnen. Gezamenlijk werd voor een goed gevulde kerk de Missa Brevis van Joseph Haydn uitgevoerd onder directie van Math Dirks en op het orgel begeleid door de dirigent van het St. Martinkoor Achim Müller. Na afloop was er gelegenheid om in het kader van Open Monumentendag het klooster van de Kapucijnen te bezichtigen. Daarna werd om 12.30 uur de lunch geserveerd bij Bar le Duc. Hier werd ook nog gelegenheid gegeven om de eigen Brouwerij te bekijken. En daarna was het tegen 15.00 uur afscheid nemen van onze gasten die weer op huis 4
aan gingen. Wij kunnen terugzien op een zeer geslaagd weekend met het St. Martinskoor en ook onze gasten zelf waren uitermate te spreken over het optreden en de ontvangst die zijn bij ons hebben gehad. In de vorige Vocaliteiten hebben we het al aangegeven dat er een projectgroep van verschillende koren uit de regio is gevormd met het doel een evenement te organiseren waarop met nadruk de aandacht wordt gevestigd op het werven van nieuwe en zo mogelijk jongere leden voor de koren. In principe wordt dit gehouden op zaterdag 28 januari 2017. Op dit moment is nog niet zeker of dit door kan gaan in het Provinciehuis. De locatie, de Bois le Duc zaal. is voor ons doel uitermate geschikt. In deze zaal waar de koren zichzelf kunnen presenteren is alles voor handen. Ook is de mogelijkheid aanwezig om een power-point presentatie van het koor te geven gelijktijdig met hun optreden. Uit het contact dat we hebben gehad met de afdeling Evenementen van de Provincie is gebleken dat dit echter alleen mogelijk is als dit niet zoals onze bedoeling was Regio gebonden is maar meer een `Brabantbreed` gebeuren wordt. De mogelijkheden daartoe worden op dit moment nagegaan. En zoals u gewend bent wordt op de repetitie het verloop hiervan aan u medegedeeld. Op woensdagavond 2 november a.s. zullen wij deelnemen aan de Allerzielenoverdenking in de kapel van het Jeroen Bosch Ziekeknhuis. Het is niet zoals vorig jaar een klein concert maar wij zullen als koor deze bijeenkomst afwisselen met zang. Deze bijeenkomst begint om 19.30 uur en zal om En dan wordt nog op zaterdagmiddag 17 december een kort optreden verzorgd in De Slinger bij de jaarlijkse Kerstviering. Dit optreden zal plaatsvinden omstreeks 17.00 uur. Tegen die tijd hoort u op de repetitie nog hoe en wat er gezongen gaat worden. Tussen Kerstmis en Nieuwjaar is er zoals gebruikelijk geen repetitie. En zoals u ook al in de agenda heeft kunnen lezen is de Nieuwjaarsreceptie in 2017 op 4 januari. Waar dit zal gaan plaatsvinden wordt u nog medegedeeld maar is nu nog niet bekend. ********** 5
De pastoor van de St. Martinskerk aantafel bij de oud voorzitter van hun koor en de huidige secretari, Peter Oberbillig Die kleine Annelise und der groβe Franz, Freunde fürs Leben Achim en Annelise bij hun toespraak tot de koorleden en het overhandigen van de geschenken 6
Het lievelingsgerecht van Joh. Brahms. Tijdens hun leven gingen veel componisten op reis naar het buitenland om er hun werken te dirigeren of er als solist in op te treden. Gustav Mahler was tijdens zijn leven al een beroemd dirigent, die daarnaast ook componeerde. En Franz Liszt trad op als pianist met zijn eigen composities. En veel componisten deden tijdens hun reizen door Europa ook Nederland aan. Of die bezoeken altijd door de toondichter of door de Nederlanders hooglijk werden gewaardeerd, valt nog te bezien. Want Mozart en zijn zus Nannerl stierven bijna aan een voedselvergiftiging tijdens hun halfjaar durend verblijf in Nederland in 1766. Vader Leopold ergerde zich ook over de kruideniersmentaliteit van de Nederlanders en schrijft daarover in een brief naar huis het volgende: Die Hollanders zijn alleen maar zelfzuchtig. In soortgelijke bewoordingen laat ook Ludwig van Beethoven zich uit, wanneer hij de Lage Landen aan de zee bezoekt. Die Hollanders zijn echte duitendieven. Ze hebben alleen maar oog voor geld. Mij zien ze er niet meer terug! Dat de vooroordelen over de spreekwoordelijke Nederlandse zuinigheid waarschijnlijk kloppen horen we ook uit de mond van Frans Liszt wanneer hij opmerkt: De verdiensten vallen tegen, maar met de hotelrekeningen weten ze wel raad. De mensen zullen hoogstwaarschijnlijk meer tevreden zijn met mij, dan ik met hen..! Johannes Brahms (1833-1897) Johannes Brahms (1833-1897) was verschillende keren in Nederland op bezoek om er eigen werken onder zijn leiding ten gehore te brengen. Zijn Derde symfonie ging in Nederland in première. Echter tijdens de repetities en na het concert, werd het voor Brahms duidelijk dat de musici over onvoldoende kwaliteit beschikten en verzuchtte Johannes na afloop: Wie kann mann mich für so etwas einladen? en Nach Amsterdam komme ich nur zurürck um gut zu essen und zu trinken. Die opmerking maakte hij nadat hij voor het eerst een broodje paling had genuttigd. Dit zou zijn lievelingsgerecht worden wanneer hij ons land weer eens bezocht. 7
Gustav Mahler (1860-1911) komt regelmatig naar Nederland en dirigeert dan het Koninklijk Concertgebouworkest dat toen onder leiding stond van Willem Mengelberg waarmee hij ook bevriend raakte. Mahler is een groot kunstliefhebber en bezoekt dan ook meerdere keren het Rijksmuseum. Wanneer de verstrooide Mahler met Mengelberg in 1904 door Amsterdam loopt en zijn hoed weer eens is vergeten wordt hij door straatjochies nageroepen met: meneertje zonder hoed. Het was toen blijkbaar ongebruikelijk dat mannen zonder hoofddeksel liepen. Hij daarentegen, is zeer tevreden over het Concertgebouworkest en schrijft zijn vrouw Alma nadat hij hier zijn Eerste en Derde symfonie heeft gedirigeerd: Nooit heb ik zo van mijn muziek genoten als hier. Mahler hield ook erg van het Nederlandse landschap en kon daardoor ook begrijpen dat ons land zoveel beroemde schilders had voortgebracht. 8 Georg Friedrich Händel (1685-1759) Georg Friedrich Händel (1685-1759) zal zijn bezoek aan Nederland ook niet snel vergeten zijn. Want tijdens een rit met de koets slaat deze tussen Den Haag en Haarlem in 1750 om, en kan hij door de ernstige verwondingen die hij oploopt, het beroemde Müllerorgel van de Sint Bavo in Haarlem niet bespelen. Wat Mozart in 1766 echter wel lukte. Händel herstelt gelukkig en bespeelt later het orgel in de Grote Kerk van Deventer waarna hij na een bezoek aan het Rijksmuseum in Amsterdam, weer naar Engeland vertrekt. Händel was niet de enige componist die een ongeluk met een koets kreeg in de Nederlanden. Op weg naar Parijs kreeg de koets van de familie Mozart ook pech en brak ter hoogte van Luik twee keer een van de wielen van hun rijtuig. Vader Leopold beklaagde zich later in zijn dagboek over de boerse manier waarop zij waren geholpen. Terug naar Händel: Georg was ook een groot bewonderaar van de Nederlandse schilders en bezat zelf twee Rembrandts! Giuseppe Verdi bezocht ons land ook. Wat hij van het Nederlandse muziekleven én publiek vond is niet bekend, maar toen hij staande op de dijk bij Scheveningen zag dat het zeewater bij eb nog steeds hoger stond dan erachter liggende land zei hij: Je moet het maar durven om hier s-avonds naar bed te gaan. Daarnaast vond hij ons land maar een saaie bedoening. Maar er zijn ook positieve geluiden: Zo noteerde Clara Schumann (1819-1896) in haar dagboek na een optreden: Wat een verrassing, dat enthousiaste en levendige Neder-
landse publiek. Haar man, Robert Schumann (1810-1856) trof het wat minder. Want tijdens de uitvoering van Clara zat Robert naast Prins Frederik van Oranje, broer van Koning Willem I, die hem fluisterend vroeg: Bent U ook muzikaal en speelt U zelf ook een muziekinstrument? In zijn dagboek noteerde Schumann: Ik stond versteld! De Italiaanse componist en violist Pietro Locatelli (1695-1764) daarentegen was zeer opgetogen over ons land en vestigde zich zelfs enkele jaren in Amsterdam. Volgens een van zijn bewonderaars kon hij zó mooi spelen, dat een kanarie er van zijn stokje zou kunnen vallen..! Omdat de meeste componisten tijdens hun leven al beroemd waren, werden ze door hun gastheer vaak meegetroond naar tóen in Nederland belangrijke personen of plaatsen. Zo werd de Franse componist Darius Milhaud (1892-1974.) meegenomen naar een nog levende oude zus van Vincent van Gogh. De zeer ouderwets uitziende bejaarde dame, woonde volgens Milhaud in een zeer armoedig huisje, en vond de schilderijen van haar broer maar niks. Ze had er een paar in haar bezit maar niet opgehangen. Ze staan ergens op zolder zei ze merkte Milhaud na het bezoek op. Nog één anekdote: Toen Igor Stravinsky (1882-1971) tijdens een banket naast Koningin Juliana zat, vertelde Juliana dat ze erg van zijn composities genoot. Stravinsky die deze obligate opmerking meteen doorhad reageerde vilein met: En van welk stuk houdt U het meest, Majesteit? waarna er een pijnlijke stilte viel Het is maar goed dat, vroeger veel meer dan nu, dagelijkse ervaringen worden opgeschreven in dagboeken. Daardoor zijn meerdere, soms onbelangrijke, maar wel aardige, triviale en daardoor ook smeuïge belevenissen van een aantal componisten, met name over hun verblijf in Nederland, bewaard gebleven. Je kijkt nu tóch anders naar zo n man of vrouw..! HvL Darius Milhaud (1892-1974) 9
10
Dit spreekt voor zich! De drager hiervan had gelukkig een gladde rug! 11
Sociaal Culturele Accomodatie De Slinger Repetitielokaal van ons koor aan de Jan Schöfferlaan 3 in s-hertogenbosch Vocaliteiten van Koninklijk s-hertogenbosch Mannenkoor Redactieadres: Zevende Buitenpepers 12 5231 GC s-hertogenbosch info@boschmannenkoor.nl