Voedingsbeleid maart 2015
Inhoudsopgave: 1. Algemeen blz. 2 1.1 Vaste en rustige en rustige eetmomenten blz. 3 1.2 Variatie blz. 3 1.3 Speciale diëten, allergieën en individuele afspraken blz. 3 1.4 Traktaties blz. 3 2. Voedingsaanbod voor kinderen tot 1 jaar blz. 3 2.1 Borstvoeding en flesvoeding blz. 4 2.2 Andere dranken blz. 4 2.3 (Eerste) hapjes blz. 4 2.4 Brood- en broodbeleg blz. 4 2.5 Tussendoor blz. 4 2.6 Zelfgemaakte (groente) hapjes blz. 4 3. Voedingsaanbod voor kinderen vanaf 1 jaar blz. 5 3.1 Benodigde voedingsstoffen per dag, gemiddeld voor kinderen blz. 5 3.2 Voedingsschema en aanbod op het KDV blz. 5 3.2.1 Dranken blz. 6 3.2.2 Tussendoor blz. 6 3.2.3 Brood en broodbeleg blz. 6 3.3 Zelfgemaakte (groente) hapjes blz. 6 3.4 Voedingsschema en aanbod op de BSO blz. 7 3.4.1 Drinken blz. 7 3.4.2 Brood en broodbeleg blz. 7 3.4.3 Tussendoor blz. 8 4. Hygiëne en voedselveiligheid blz. 8 4.1 Persoonlijke en algemene hygiëne blz. 8 4.1.1 Persoonlijke hygiëne blz. 8 4.1.2 Algemene hygiëne blz. 8 4.2 Algemene producten blz. 9 4.2.1 Inkoop en ontvangst goederen algemene producten blz. 9 4.2.2 Opslag algemene producten blz. 9 4.2.3 Bereiden en aanbieden koude maaltijden blz.10 4.2.4 Bereiden en aanbieden warme maaltijden blz.10 4.3 Borstvoeding en flesvoeding blz.11 4.3.1 Algemene uitgangspunten flessen en spenen blz.11 4.3.2 Algemene uitgangspunten borstvoeding blz.12 4.3.3 Algemene uitganspunten flesvoeding blz.12 4.3.4 Algemene uitgangspunten bereiding borst- en flesvoeding blz.12 ` 4.3.5 Bereiding van borstvoeding blz.12 4.3.6 Bereiding van flesvoeding blz.12 4.3.7 Serveren / distributie borst- en flesvoeding blz.13 4.3.8 Bewaren van borst- en flesvoeding blz.13 4.4 Bijzondere omstandigheden blz.13 4.5 Verantwoordelijkheid ouders blz.13 5. Vragen, suggesties en adressen blz.15 5.1 Nuttige adressen m.b.t. achtergrondinformatie voedingsbeleid blz.15 1
Voedingsrichtlijnen van Mickey s kinderopvang 1. Algemeen De voedingsrichtlijnen die Mickey s hanteert, zijn gebaseerd op de adviezen van het Voedingscentrum in samenwerking met het Ministerie van VWS en de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Mickey's vindt het belangrijk om kinderen gezonde voeding te bieden en zo positief bij te dragen aan hun ontwikkeling. Het aanbod bestaat daarom uit basisproducten uit de Schijf van Vijf, zie figuur rechts. Daarnaast kijken wij bij Mickey s altijd naar de individuele behoefte van het kind gerelateerd aan de wens van ouders. In Nederland veroorzaken voedselinfecties bij meer dan een miljoen mensen in Nederland jaarlijks maagdarmklachten. Mickey s hecht veel waarde aan hygiënisch werken om zo een voedselinfectie te voorkomen. Instellingen die handelingen verrichten met eet- en drinkwaren, moeten zich aan wettelijke regels houden om de voedselveiligheid te kunnen waarborgen. Kinderdagverblijven (KDV) en buitenschoolse opvang (BSO) worden jaarlijks bezocht door de Gemeenschappelijke Gezondheids Dienst (GGD) om te controleren of ze aan deze eisen voldoen. 1.1 Vaste en rustige eetmomenten Mickey's hanteert vaste eettijden. Dit zorgt voor een herkenbaar ritme en dat levert voor de kinderen rust op. Bij Mickey's zitten de pedagogisch medewerkers en de kinderen samen aan tafel. Dit is gezellig en het zorgt voor duidelijke eetmomenten. Hierbij wordt rustig de tijd genomen om te eten en te zorgen voor een fijne sfeer. De pedagogisch medewerkers begeleiden de maaltijd en geven het goede voorbeeld aan tafel. Zij bepalen wanneer het kind eet, het kind kiest uit een gezond voedingsaanbod wat het eet en hoeveel het daarvan eet. De pedagogisch medewerkers dringen geen eten op. Ze stellen, indien gevraagd door de ouders wel een maximum. Het voedingscentrum raadt aan om tussendoor niet te veel eten en drinken te geven, zodat een kind nog genoeg wil eten bij de maaltijden (de basisvoedingsmiddelen). Bij Mickey s gaan we uit van de volgende dagelijkse eet- en drinkmomenten. ontbijt tussendoor-moment lunch tussendoor-moment warme maaltijd Mickey s gaat er van uit dat de kinderen het ontbijt en de warme maaltijd thuis eten. Mickey s verzorgt op het KDV een tussendoor-moment s morgens, de lunch en een tussendoormoment s middags. Op de BSO verzorgt Mickey s, afhankelijk van de soort opvangdag (kort of lang), 2 tot 4 (tussendoor)eetmomenten. 2
1.2 Variatie Bij Mickey s streven we naar een gevarieerd voedingsaanbod. Met een gevarieerd aanbod krijgt een kind de verschillende voedingsstoffen binnen waardoor: de kans op allergieën kleiner wordt, de smaak van het kind wordt ontwikkeld, het kind kan leren kiezen wat wel en niet te willen eten. 1.3 Speciale diëten, allergieën en individuele afspraken Op Mickey's wordt er rekening gehouden met allergieën van kinderen. Er is ook ruimte om individuele afspraken te maken waarbij er in overleg met ouders soms wordt afgeweken van het voedingsbeleid, bijvoorbeeld bij een dieet, wensen van ouders of een bepaalde (geloofs)overtuiging. Indien kinderen op advies van ouders dan wel artsen afwijkende voeding nodig hebben, nemen de ouders dit zelf mee. De ouders letten zelf op de houdbaarheid van deze producten, de pedagogisch medewerkers hebben hier uiteraard ook een controlerende rol in! De pedagogisch medewerker zal aan de ouders doorgeven wanneer een bepaald product (bijna) op is. 1.4 Traktaties Een verjaardag betekent feest en bij zo n verjaardag komt vaak een traktatie kijken. Mickey's heeft het volgende beleid voor traktaties op het KDV en BSO: er kan zowel een nieteetbare traktatie als een eetbare traktatie aangeboden worden. Wij vinden het belangrijk dat de eetbare traktaties zo gezond mogelijk zijn, zonder hierbij afbreuk te doen aan de feestvreugde. We vragen ouders om te denken aan de samenstelling (liefst niet te energierijk), de portiegrootte (liever kleiner dan groter) en de hygiëne tijdens bereiden en bewaren. Tips voor gezonde traktaties zijn o.a. te vinden op: www.gezondtrakteren.nl. De pedagogisch medewerkers kunnen besluiten dat een te ongezonde traktatie in het mandje wordt gestopt. Zo kunnen de ouders thuis zelf bepalen of zij dit aan hun kind willen geven. 2. Voedingsaanbod voor kinderen tot 1 jaar Baby s hebben een eigen voedingsschema. Ouders geven aan of hun baby borstvoeding of flesvoeding krijgt en wanneer met hapjes gestart kan worden. Mickey's hanteert daarbij onderstaande aandachtspunten. 2.1 Borstvoeding en flesvoeding De afgekolfde borstvoeding leveren ouders voldoende gekoeld of ingevroren (in kleine porties) af op het kinderdagverblijf. De voor- en achternaam van de baby en de datum van afkolven is goed te lezen op elk portie. Flesvoeding wordt in poedervorm, gedoseerd per portie aangeleverd. Ook op deze porties is de naam van het kind goed leesbaar genoteerd. Mickey s ondersteunt ook borstvoeding na zes maanden. Tevens biedt Mickey s de mogelijkheid voor moeders om borstvoeding te geven op de vestiging. Tot en met 12 maanden krijgt de baby dan nog geen gewone melk. In gewone melk zit voor baby's te weinig ijzer en goede vetten en te veel eiwit. Een baby hoeft bij Mickey's de fles niet helemaal leeg te drinken. Wij stimuleren kinderen wel om op één moment te drinken. Tot één jaar wordt in de belevenismap het voedingsschema bijgehouden. Mickey s hanteert een strikt beleid wat betreft het bewaren en opwarmen van borstvoeding en flesvoeding en wat betreft het gebruik en schoonhouden van spenen en flessen. Dit beleid staat beschreven in hoofdstuk 4. 3
2.2 Andere dranken Naast borstvoeding of opvolgmelk krijgen baby s eventueel water of lauwe (vruchten)thee zonder suiker. Mickey's biedt maximaal één keer per dag diksap aan. Mickey's start met het geven van diksap in overleg met de ouders. 2.3 (Eerste) hapjes Mickey's start met het geven van eerste hapjes in overleg met de ouders. Het Voedingscentrum adviseert te beginnen tussen de 4 en 6 maanden. Het eerste hapje is vaak een fruithapje, maar een klein stukje brood zonder korst kan ook. De eerste hapjes zijn echt oefenhapjes, waarbij het fruit fijn gepureerd is. Zodra kinderen hapjes krijgen, laten we ze de mondmotoriek oefenen met een (ondiep, plastic) lepeltje. Het fruit dat we als oefenhapje tussendoor geven is vers gepureerd. Naarmate het kind beter kan happen, zal het stukjes vers fruit krijgen. Aan een zachte smaak went een kind makkelijker. Het fruit waarmee we beginnen is peer, appel en banaan. In overleg met de ouders gaan we de melkvoedingen steeds meer vervangen en gaat het kind steeds meer echte maaltijden eten. Hierbij volgt Mickey's de schema's van de ouders. 2.4 Brood- en broodbeleg Mickey s volgt de wens van ouders wat betreft het tijdstip waarop een kind start met een broodmaaltijd. Baby s krijgen altijd lichtbruin brood. Het brood besmeren we met een beetje zachte margarine, hierin zitten veel onverzadigde (goede) vetten. Meer beleg dan margarine hoeft voedingskundig gezien niet. Gebruiken we toch meer beleg, dan kiezen we uit de volgende mogelijkheden: * (halva)jam * appelstroop * vruchtenhagel * kipfilet * (smeer)kaas * zuivelspread Baby's tot en met 12 maanden krijgen geen honing. Honing kan besmet zijn met een bacterie waar jonge kinderen erg ziek van kunnen worden. Ook geven we geen smeerleverworst (te veel vitamine A bij veelvuldige consumptie). 2.5 Tussendoor Voor baby s die al vast voedsel eten zijn er twee tussendoor-eetmomenten, één in de ochtend en één in de middag. s Ochtend krijgen baby s bij Mickey s altijd fruit. s Middags krijgen baby s wanneer ze daar aan toe zijn een soepstengel, biscuitje of rijstwafel. We kiezen ervoor baby s tot 1 jaar geen volkorenbiscuit te geven in verband met de hoeveelheid voedingsvezel die de darmen mogelijk nog niet goed kunnen verteren. 2.6 Zelfgemaakte (groente)hapjes Wanneer ouders/verzorgers er de voorkeur aan geven om in plaats van een kant-en-klaar potje, een zelfgemaakte (groente)hap mee te geven naar Mickey s, dan mag dit. Hieraan zijn echter wel een paar afspraken verbonden: Wanneer ouders binnenkomen met de groentehap, noteert de ouder zelf direct de datum van die dag op het bakje. Dit kan door middel van een etiket of door middel van een watervaste stift. Bij aankomst en na etikettering, wordt het groentehapje direct in de koelkast geplaatst. Het zelfgemaakte groentehapje wordt op de dag van aankomst gegeten. Mocht er iets overblijven of het hapje is toch niet gegeven, dan gaat het hapje aan het einde van de dag weer mee terug naar huis. Het hapje blijft niet bij Mickey s in de koelkast staan. Mocht er toch een groentehapje staan met een andere datum dan de opvangdag, dan wordt dit hapje niet 4
gegeven. Het groentehapje wordt vlak voor bereiding uit de koelkast gehaald en na bereiding direct gegeven. Het groentehapje wordt in een schone magnetron verwarmd of in de flessenwarmer waarin vers water zit. 3. Voedingsaanbod voor kinderen vanaf 1 jaar Vanaf 1 jaar eten kinderen in principe met de pot mee. Mickey s gaat bij haar aanbod en hoeveelheden uit van de volgende richtlijnen vanuit het Voedingscentrum. 3.1 Benodigde voedingsstoffen per dag, gemiddeld voor kinderen > 1 jaar Onderstaande tabel geeft de gemiddelde dagvoeding van kinderen per leeftijdsgroep weer. Dit is de dagvoeding die kinderen gemiddeld nodig hebben om alle voedingsstoffen binnen te krijgen. Dit is inclusief het eten en drinken dat kinderen s morgens en s avonds thuis krijgen. De hoeveelheden zijn gemiddelden en dienen als richtlijn voor pedagogisch medewerkers en ouders. De hoeveelheden worden aangepast aan de behoeftes van elk kind. Productgroep 1 tot 4 jaar 4 tot 9 jaar 9 tot 13 jaar Groente (bereid) 1-2 opscheplepels (50-100 gram) 2-3 opscheplepels (100-150 gram) 3-4 opscheplepels (150-200 gram) Fruit 1-2 stuks (150 gram) 1-2 stuks (150 2 stuks (200 gram) gram) Brood 2-3 sneetjes 3-4 sneetjes 4-5 sneetjes Aardappels of Rijst/ pasta/ peulvruchten 1-2 stuks of 1-2 opscheplepels (50-100 gram) 2-3 stuks of 2-3 opscheplepels (100-150 gram) 3-4 stuks of 3-4 opscheplepels (150-200 gram) (bereid) Melk(producten) 2-3 bekertjes (300 ml) 2 normale bekers (400 ml) 3 normale bekers (600 ml) Kaas (ter info; een ½ plak (10 gram) ½ plak (10 gram) 1 plak (20 gram) voorgesneden voorverpakte plak kaas, weegt doorgaans 30 gram) Vlees(waren), vis, ei en vleesvervangers 60-80 gram 50-60 gram 80-100 gram (dieet)margarine/hal varine voor op brood Vloeibare bak- en braadproducten/olie Drinken 5 g/sneetje (dieet)margarine (10-15 gram) 1 eetlepel (15 gram) 750 ml (inclusief melk) 5 g/sneetje halvarine (10-15 gram) 1 eetlepel (15 gram) 1 liter (inclusief melk) 5 g/sneetje halvarine (10-15 gram) 1 eetlepel (15 gram) 1-1,5 liter (inclusief melk) Extra s 100 kcal 200 kcal 200-300 kcal 3.2 Voedingsschema en aanbod op het KDV Mickey s biedt op het KDV een tussendoormoment s morgens, lunch en een tussendoormoment s middags aan volgens een vast schema: 09.30-10:00 uur : water, thee en fruit 11:30-12:15 uur : lunch (boterhammen, zuivel) 15:30-16:00 uur : water, thee, diksap (diksap bij kinderen tot 1,5 jaar) of limonade (maximaal 1 bekertje per dag) en rauwkost of een klein tussendoortje 5
Bij warm weer bieden wij vaker op een dag water aan en mogen de kinderen tussendoor altijd water drinken wanneer zij dat willen. Kinderen op het KDV die niet slapen, krijgen soms een extra tussendoor-moment met water of thee en eventueel een klein tussendoortje. 3.2.1 Dranken Mickey's biedt de kinderen vooral water, lauwe (vruchten)thee zonder suiker en bij de lunch zuivel (richtlijn is 1 beker) aan. Kinderen mogen altijd om extra water vragen tijdens de eet en drinkmomenten Wij bieden dagelijks maximaal 1 beker diksap of limonadesiroop aan. Wanneer ouders liever hebben dat hun kind helemaal geen diksap of limonadesiroop drinkt, houden wij hier rekening mee. De dranken worden gedronken uit gekleurde bekers, waardoor het vanaf de buitenkant niet direct zichtbaar hoeft te zijn wat welk kind drinkt. 3.2.2 Tussendoor Bij Mickey s krijgen kinderen tijdens de tussendoor-eetmomenten vooral (seizoens)fruit, zoals bijv. appel, meloen en banaan of rauwkost zoals paprika, wortel en komkommer. Wij bieden maximaal 1 keer per dag een cracker, biscuitje, soepstengel of rijstwafel aan. 3.2.3 Brood en broodbeleg Bij Mickey s eten we altijd licht bruin brood. We hanteren als uitgangspunt maximaal 3 sneetjes per kind. Vanzelfsprekend is de wens van de ouders hierin leidend. Het voedingscentrum geeft aan dat kinderen tot 4 jaar het beste margarine op hun brood kunnen eten. In margarine zitten vooral goede vetten, die kinderen in hun eerste levensjaren hard nodig hebben. Het eerste broodje is altijd hartig en vanaf het tweede broodje wordt er naast hartig ook zoet aangeboden. Hartig beleg is niet per se beter dan zoet beleg. We bieden de volgende keuzemogelijkheden: o Zoet beleg: (halva)jam, appelstroop, vruchtenhagel, honing. o Hartig beleg: kipfilet, kaas, smeerkaas, zuivelspread, boterhamworst, cervelaatworst en ham. o Beleg voor af en toe: pindakaas, chocolade hagelslag of chocoladepasta. Mickey's biedt geen (smeer)leverworst (te veel vitamine A bij veelvuldige consumptie) aan. Aangezien het kind thuis al (smeer)leverworst zou kunnen krijgen, bieden wij uit voorzorg geen (smeer)leverworst aan. Ook geven wij kinderen geen producten van rauw vlees, zoals filet américain, ossenworst, carpaccio of niet-doorbakken tartaar. Rauwe of voorverpakte gerookte vis wordt bij Mickey s niet gegeten. Hierin kunnen ziekmakende bacteriën zitten, waar jonge kinderen juist eerder vatbaar voor kunnen zijn. 3.3 Zelfgemaakte (groente)hapjes Wanneer ouders/verzorgers er de voorkeur aan geven om in plaats van een kant-en-klaar potje, een zelfgemaakte (groente)hap mee te geven naar Mickey s, dan mag dit. Hieraan zijn echter wel een paar afspraken verbonden: Wanneer een ouder binnenkomt met de (groente)hap, noteert de ouder met een watervaste stift of een etiket, de datum van die dag op het bakje. Na etikettering, wordt het (groente)hap direct in de koelkast geplaatst. Het zelfgemaakte (groente)hapje wordt op de dag van aankomst ook gegeven. Mocht er iets overblijven, of het hapje is toch niet gegeven, dan gaat het hapje aan het einde van de dag weer mee terug naar huis. Het hapje blijft niet bij Mickey s in de koelkast staan. Mocht er toch een groentehapje staan met een andere datum dan de opvangdag, dan wordt dit hapje niet gegeven. Het (groente)hapje wordt vlak voor bereiding uit de koelkast gehaald en na bereiding direct gegeven. Het (groente)hapje wordt in een schone magnetron verwarmd of in de flessenwarmer waarin vers water zit. 6
3.4 Voedingsschema en aanbod op de BSO Op een zogenaamde korte dag zijn er 1 à 2 vaste eetmomenten: 15.45-16.00 uur : water, thee of limonade (maximaal 1 beker per dag) en fruit of rauwkost. na 17.00 uur : eventueel nog een keer water of thee en iets kleins zoals bijv. een rijstwafel of een plakje ontbijtkoek. Op een zogenaamde lange dag zijn 2 à 3 vaste eetmomenten: 12.30-13.15 uur : lunch (licht bruin brood, maximaal 5 sneetjes, zuivel) 16.00-16.15 uur : water, thee of limonade (maximaal 1 beker per dag) en fruit/rauwkost na 17.00 uur : eventueel nog een keer water of thee en iets kleins zoals bijv. een rijstwafel of een plakje ontbijtkoek Tijdens een vakantie opvangdag hebben we de volgende 4 vaste eetmomenten: 09.30-10:00 uur : water, thee en fruit 12.30-13.15 uur : lunch (licht bruin brood, maximaal 5 sneetjes, zuivel) 15:45-16.15 uur : water, thee of limonade (maximaal 1 beker) en rauwkost na 17.00 uur : eventueel nog een keer water of thee en iets kleins zoals bijv. een rijstwafel of een plakje ontbijtkoek Op de BSO kan tijdens de vakanties en de lange opvangdagen het eetritme en de aangeboden voeding wisselen. Er wordt rekening gehouden met de activiteiten van die dag qua tijden. De kinderen eten ook vaak iets anders dan normaal, denk hierbij bijv. aan een koekje of een snoepje. Ook wordt er soms zelf eten bereid zoals bijvoorbeeld pizza, soep of appelflapjes. Hierbij heeft de bereiding samen met de kinderen ook pedagogische meerwaarde. Bij warm weer bieden wij vaker op een dag water aan en mogen de kinderen tussendoor altijd water drinken wanneer zij dat willen. 3.4.1 Drinken Mickey's biedt de kinderen vooral water, lauwe (vruchten)thee zonder suiker en bij de lunch zuivel (richtlijn maximaal 2 bekers, water mag altijd) aan. Wij bieden dagelijks maximaal 1 beker limonadesiroop aan. Wanneer ouders liever hebben dat hun kind helemaal geen limonadesiroop drinkt, houden wij hier rekening mee. De dranken worden gedronken uit gekleurde bekers, waardoor het vanaf de buitenkant niet direct zichtbaar is wat elk kind drinkt. 3.4.2 Brood en broodbeleg Bij Mickey s eten we altijd lichtbruin brood Het eerste broodje is altijd hartig en vanaf het tweede broodje wordt er naast hartig ook zoet aangeboden. Hartig beleg is niet per se beter dan zoet beleg. We bieden de volgende keuzemogelijkheden: o Zoet beleg: (halva)jam, appelstroop, vruchtenhagel, honing o Hartig beleg: kipfilet, kaas, smeerkaas, zuivelspread, boterhamworst, cervelaatworst en ham. Beleg voor af en toe: pindakaas, chocolade hagelslag of chocoladepasta 7
Mickey's biedt geen (smeer)leverworst (te veel vitamine A bij veelvuldige consumptie) aan. Aangezien het kind thuis al (smeer)leverworst zou kunnen krijgen, bieden wij uit voorzorg geen (smeer)leverworst aan. Ook geven wij kinderen geen producten van rauw vlees, zoals filet américain, ossenworst, carpaccio of niet-doorbakken tartaar. Rauwe of voorverpakte gerookte vis wordt bij Mickey s niet gegeten. Hierin kunnen ziekmakende bacteriën zitten, waar jonge kinderen juist eerder vatbaar voor kunnen zijn. 3.4.3 Tussendoor Bij Mickey s krijgen kinderen tijdens de tussendoor-eetmomenten vooral (seizoens)fruit, zoals bijv. appel, druiven en banaan of rauwkost zoals paprika, tomaat, wortel en komkommer. Op een lange BSO dag krijgen kinderen eventueel nog een klein tussendoortje zoals bijv. een plakje ontbijtkoek, cracker, soepstengel of een rijstwafel. Af en toe mogen kinderen op een lange BSO dag een lekker snoepje of koekje. Dit is echter niet standaard en het gaat hierbij om kleine snoepjes of één koekje. 4. Hygiëne en voedselveiligheid Mickey's gaat veilig om met het eten van de kinderen om te voorkomen dat ze ziek worden. Hiervoor hebben we onderstaande aandachtspunten rondom hygiëne, inkoop, opslag, bereiden, aanbieden en bewaren van de levensmiddelen, alsook het bereiden, aanbieden en bewaren van borstvoeding, flesvoeding en van huis meegenomen voeding zoals groentehapjes. Wij gebruiken de bewaarwijzer met de veilig eten-kaart als richtlijn voor het opslaan en bewaren van eten. Daarnaast gebruiken wij de hygiënecode voor kleine instellingen. 4.1 Persoonlijke en algemene hygiëne Hygiëne is niet alleen bij de bereiding van voeding belangrijk, maar ook tijdens het gehele proces ervoor en erna. Mickey s heeft daarom regels die zowel betrekking hebben op de persoonlijke hygiëne als op de hygiëne in het gehele gebouw. 4.1.1. Persoonlijke hygiëne Ieder mens draagt ontelbare al dan niet ziekmakende micro-organismen bij zich. Om de verspreiding van deze micro-organismen tegen te gaan, is persoonlijke hygiëne erg belangrijk. Mickey s let daarbij op onderstaande punten: Medewerkers wassen regelmatig hun handen, in ieder geval voordat ze met voedsel in aanraking komen. Mickey s hanteert hiervoor ook het handenwas-reglement. Wondjes worden afgedekt met een waterafstotende pleister. Nagels zijn kortgeknipt en schoon. Medewerkers dragen bij voorkeur geen hand- en armsieraden. Piercings zijn uit, dus ook meerdere oorbellen en zichtbare tatoeages zijn bedekt. Dit vanuit het oogpunt van hygiëne en veiligheid, maar ook vanuit het oogpunt van representativiteit. Medewerkers dragen lang haar in een staart of opgestoken. 4.1.2. Algemene hygiëne Hierbij moet gedacht worden aan de hygiëne van het gehele gebouw. Hoe zorgt Mickey s ervoor dat er behalve via medewerkers of tijdens de bereiding, geen bacteriën in de voeding komen? De ruimtes worden door de medewerkers schoongemaakt volgens een schoonmaakrooster. Schoonmaak van de groepen en keukens gebeurt dagelijks. Na elke schoonmaakbeurt wordt dit op het rooster afgetekend. 8
Er wordt niet schoongemaakt in de keuken tijdens de bereiding van het eten. De keuken wordt altijd schoongemaakt nadat er eten en drinken is klaargemaakt. Na het eten wordt de tafel afgeruimd en schoongemaakt. Dit gebeurt met verdunde allesreiniger of eventueel afwasmiddel. Borden, bestek, tuitbekers en drinkbekers worden na elk gebruik afgewassen. Etensresten worden eerst van de borden verwijderd. Bij Mickey s wordt er met de hand afgewassen. Het afwassen gebeurt in een heet sopje met een schone afwasborstel. Afdrogen gebeurt met een schone theedoek. Schone vaat wordt direct opgeruimd. De afwasborstel wordt na gebruik goed schoongemaakt en wordt te drogen gelegd of gehangen. Hand- en theedoeken worden minimaal elk dagdeel vervangen. Dit geldt voor het KDV en voor de BSO. Op het KDV en de BSO worden deze ook dagelijks gewassen. Alle, op dat moment aanwezige, (fop- en fles) spenen en de ventielen van de tuitbekers worden minimaal 1 maal per week uitgekookt. Dagelijks worden de afvalbakken geleegd en met sop schoongemaakt. Volgens een vast schoonmaakrooster wordt: - De koelkast tweewekelijks schoongemaakt. - De vriezer eenmaal per drie maanden ontdooit en schoongemaakt. - De voorraadkast viermaal per jaar schoongemaakt. In het gehele pand geldt een rookverbod. Ongedierte, zoals mieren, worden zoveel op een veilige manier bestreden, buiten de openingstijden van de vestigingen. Ook controleert de GGD het gehele pand jaarlijks; onder andere op hygiëne aspecten. 4.2 Algemene producten De producten die Mickey s gebruikt, worden ingekocht bij bedrijven die voldoen aan de hygiënecode (HACCP). Deze bedrijven moeten hiervan een bewijs kunnen tonen. Alle vestigingen krijgen eenmaal per week of eenmaal per twee weken hun goederen geleverd door een supermarkt; Albert Hein of Jumbo. Eenmaal per week wordt er fruit geleverd door fruit aan huis. Dit geldt niet voor alle vestigingen. Een aantal vestigingen bestelt deze producten ook direct bij de supermarkt. 4.2.1 Inkoop en ontvangst goederen algemene producten Mickey s is verantwoordelijk voor de binnengekomen producten. Door de vestigingsmanager wordt er een medewerker aangesteld die verantwoordelijk is voor de boodschappen. Zij draagt er zorg voor, dat de producten direct na ontvangst op de juiste plek worden opgeborgen. Tevens checkt zij de goederen op de houdbaarheidsdatum en of de verpakking niet kapot is. De medewerker of de vestigingsmanager bestelt direct via Albert.nl. Mickey s Diezerpoort bestelt bij Jumbo. Bij het bestellen wordt er op gelet dat er geen onnodige producten worden besteld. Bestellingen geschieden door middel van een vaste bestellijst voor KDV en BSO. Deze zijn terug te vinden in Mickey s formulierenmap: inkoop & bestellingen. 4.2.2 Opslag algemene producten Voor de opslag van goederen werken we met een First -in / First- out systeem. De producten die als eerste op moeten, worden vooraan gelegd en worden ook als eerste opgemaakt. Koelkast algemene producten De temperatuur van de koelkast moet duidelijk afleesbaar zijn door middel van een thermometer boven in de koelkast. De temperatuur van de koelkast moet lager dan 7 graden zijn, bij voorkeur rond de 4 graden. 9
Wekelijks wordt de temperatuur van de koelkast geregistreerd op een temperatuur registratieformulier. Bij het plaatsen in de koelkast wordt gelet op de houdbaarheidsdatum van de producten. Gekoelde producten zoals vleeswaren en melk worden na ontvangst niet langer dan nodig, maximaal een half uur, buiten de koeling gehouden. Gekoelde producten die langer dan een half uur buiten de koeling staan, worden weggegooid. Vriezer algemene producten De temperatuur van de vriezer moet -18 graden zijn. De temperatuur van de vriezer moet goed afleesbaar zijn door middel van een thermometer in de vriezer. De temperatuur van de vriezer wordt ook geregistreerd op een temperatuurregistratieformulier. Tweemaal per jaar worden alle thermometers, die gebruikt worden, gecontroleerd en zo nodig vervangen. Magazijn/bergruimte algemene producten Om de twee weken, soms elke week, worden nieuwe goederen geleverd. Op die manier zorgt Mickey s er voor dat het magazijn/de bergruimte niet te vol komt te staan, waardoor het overzichtelijk blijft. Alle producten in het magazijn zijn voorzien van een houdbaarheidsdatum. Verpakkingen zijn in principe altijd gesloten als ze binnengebracht worden. Producten die open zijn worden bewaard in folie of bakjes met afgesloten deksel. De schoonmaakmiddelen worden nooit bewaard bij levensmiddelen. Dit houdt in dat deze middelen nooit naast of boven voedingsmiddelen bewaard worden. Schoonmaakmiddelen staan in een aparte stelling of kast. Alle bovenstaande punten worden maandelijks gecontroleerd door de vestigingsmanager en/of de senior pedagogisch medewerker. 4.2.3. Bereiden en aanbieden koude maaltijden Bij koude maaltijden valt onder andere te denken aan brood en fruit, inclusief drinken. Bij het aanbieden van maaltijden moet gelet worden op een aantal punten, om de kans op bacteriën tot een minimum te beperken: Bereiding koude maaltijden De medewerker wast voor het bereiden van de maaltijd haar/zijn handen. Ook de handen van de kinderen worden gewassen. Oudere kinderen wassen zelf hun handen op instructie van de pedagogisch medewerker. De producten worden zo kort mogelijk van tevoren uit de koeling gehaald. Het serviesgoed is schoon. Er wordt niet in de keuken schoongemaakt terwijl men met het bereiden van eten bezig is. Groente (als tussendoortje) wordt goed gewassen voor het snijden en serveren. Fruit voor fruithapjes, ook al wordt het geschild gegeten, wordt voor het schillen en snijden goed gewassen. Serveren / distributie koude maaltijden De tafel waaraan wordt gegeten, is schoon. Zet alle producten op tafel, zo kunnen kinderen zelf kiezen. Voor het pakken van kaas of vleeswaren wordt een schone en voor ieder product een aparte vork gebruikt. Bij de boter wordt er een apart mes gebruikt. Voor zoet beleg wordt ook voor elk soort beleg een apart mes gebruikt. 4.2.4. Bereiden en aanbieden warme maaltijden Bij warme maaltijden valt bij peuters en op de BSO bijvoorbeeld te denken aan het opwarmen van knakworstjes en bereiden of verwarmen van soep en bij baby s bijv. aan opwarmen van 10
een groentehapje. Ondanks het verwarmen van de voeding, moet ook bij het aanbieden van een warme maaltijden gelet worden op een aantal punten om de kans op bacteriën tot een minimum te beperken. Bereiding warme maaltijden De medewerker wast voor het bereiden van de maaltijd haar/zijn handen. Ook de handen van de kinderen worden gewassen. Oudere kinderen wassen zelf hun handen op instructie van de pedagogisch medewerker. De producten worden zo kort mogelijk van tevoren uit de koeling of verpakking gehaald. Hetgeen waarin het eten verwarmt wordt is schoon. Er wordt niet in de keuken schoongemaakt terwijl men met de bereiding van voeding bezig is. Om bijvoorbeeld te proeven of het eten warm genoeg is, gebruikt men een schone lepel of vork, die daarna direct bij de afwas wordt gelegd. Serveren / distributie warme maaltijden Het eten wordt aan de kinderen gegeven op schoon serviesgoed. Het eten wordt voldoende warm gehouden voor kinderen die nog een tweede portie willen. Bewaren warme maaltijden Gekoelde producten mogen maximaal een half uur buiten de koeling staan. Staat een product langer dan een half uur buiten de koeling dan wordt dit product weggegooid. Na het eten worden de restjes direct gedateerd en afgedekt en in de koeling gezet. De restjes worden zo mogelijk de volgende dag opgemaakt. Na opening kunnen producten zoals smeerkaas en vleeswaren nog maximaal drie dagen gebruikt worden, mits ze goed afgedekt worden opgeborgen. Gebruikte materialen worden zo kort mogelijk na het eten afgewassen en opgeruimd. Beschimmeld fruit moet worden weggegooid, ook als er maar één plekje zichtbaar is. Schimmel kan zich namelijk gemakkelijk verspreiden in fruit en is niet altijd zichtbaar. Beurse plekken in het fruit, door vallen of stoten, kunnen wel weggesneden worden. De rest van het fruit is dan nog eetbaar. Voorkeur om het fruit aan tafel te schillen en direct uit te serveren en op te eten. Producten worden niet meer gegeven wanneer de uiterste houdbaarheidsdatum is overschreden. Dit geldt voor alle producten. Zoet beleg: na openen bewaren conform de voorschriften op de verpakking. Over het algemeen hoeft dit niet koel bewaard te worden. Zoet beleg kan in dit geval in principe tot de THT-datum (=Tenminste Houdbaar Tot) gebruikt worden. Indien het zoete beleg wel in de koelkast bewaard dient te worden is de bewaartermijn 1 maand na opening. Dit geldt bijvoorbeeld voor jam. Bestel zoet beleg in een kleine tot normale verpakking of verdeel de zoetwaren over vershoudbakjes, zodat er niet meerdere potten tegelijk open gemaakt hoeven te worden voor de verschillende groepen. In dat geval dient op het vershoudbakje de THT-datum van de originele pot te worden vermeld. Binnen Mickey s wordt verwarmd eten niet bewaard. 4.3 Borstvoeding en flesvoeding Op de babygroep krijgen kinderen vaak tot 1 jaar borst- of flesvoeding. 4.3.1 Algemene uitgangspunten flessen en spenen Ieder kind heeft per dag of per voeding een eigen fles en speen. De fles moet wijd en glad van binnen zijn: de fles mag geen ribbels of oneffenheden vertonen. De fles moet een goed leesbare maatverdeling hebben. Ouders dienen een nieuwe fles voor het eerste gebruik uit te koken. Spenen moeten, het liefst iedere 6 weken, door de ouders vervangen worden. 11
4.3.2 Algemene uitgangspunten borstvoeding Afgekolfde borstvoeding dient thuis gelabeld te worden met de naam van het kind en de datum van het afkolven. Tevens dient deze gekoeld vervoerd te worden naar het dagverblijf en bij aankomst direct in de koeling bij maximaal 4 graden te worden opgeborgen. Overgebleven borstvoeding moet mee naar huis. Dit mag niet de volgende dag worden toegediend. Ingevroren (reserve) borstvoeding dient bij aankomst direct in de diepvries opgeborgen te worden. Deze mag maximaal 3 maanden, voorzien van data, in de vriezer worden bewaard. 4.3.3 Algemene uitgangspunten flesvoeding Een pak zuigelingenvoeding mag tot maximaal vier weken na openen gebruikt worden. Bij het openen van een pak/bus zuigelingenvoeding wordt de datum van openen hierop geschreven, evenals de datum tot wanneer deze gebruikt kan worden. Dagelijks afgemeten voedingstorens hebben onze voorkeur. Flesvoeding wordt vlak voor toedienen bereid. Deze wordt NIET ver van te voren klaar gemaakt. Thuisbereide flesvoeding wordt NIET door de medewerkers gegeven. 4.3.4 Algemene uitgangspunten bereiding borst- en flesvoeding Voedselbereiding vindt gescheiden plaats van de verschoonplek/sanitaire ruimte. Het werkoppervlak waarop de voeding wordt klaargemaakt is zichtbaar schoon. De handen van de medewerkers worden gewassen met water en zeep en goed afgedroogd voor de bereiding van voeding. 4.3.5 Bereiding van de borstvoeding Bevroren borstvoeding wordt zoveel mogelijk ontdooid in de koelkast. Wanneer de melk niet bijtijds ontdooid is wordt deze ontdooid onder de kraan, waarbij de kraan langzaam van koud naar warm wordt gedraaid. De kraan mag niet te heet worden (advies: 30-35 graden), omdat bij verwarming boven de 50 graden Celsius antistoffen verloren kunnen gaan. Eenmaal ontdooide borstvoeding moet binnen 24 uur worden gebruikt. Het kan niet opnieuw ingevroren worden. Borstvoeding wordt vlak voor toedienen verwarmd. Deze wordt NIET ver van te voren klaar gemaakt. Het verwarmen van borstvoeding mag in de flessenwarmer of in de magnetron. Warm de voeding op tot ca. 30-35 graden. In de flessenwarmer mag geen water blijven staan vanwege de groei van microorganismen. Na elke verwarming moet het water in de flessenwarmer vervangen worden. Als borstvoeding in de magnetron wordt opgewarmd, gebeurt dit bij een lage stand en zo kort mogelijk. Een goede richtlijn is: 30 seconden bij 600 watt voor een flesje van 100 ml. Voor een gelijkmatige verdeling van de warmte wordt de melk tussendoor en nadat hij op temperatuur is, gezwenkt. 4.3.6 Bereiding van de flesvoeding In een vochtige omgeving kunnen micro-organismen goed groeien. Zij groeien aanmerkelijk sneller bij een temperatuur tussen de 7 en 60 graden Celsius. Aangelengde poedervormige zuigelingenvoeding is daarom een product waarin micro-organismen goed kunnen groeien. Flesvoeding wordt kort van te voren klaar gemaakt. Voor het bereiden van flesvoeding wordt koud leidingwater gebruikt. We laten de kraan een tijdje doorlopen, alvorens het water uit de kraan te gebruiken. Zo weten we zeker dat het water koud is en niet lauw. De gebruiksaanwijzing van het blik of de verpakking wordt opgevolgd. Ouders zijn zelf verantwoordelijk voor het juist doorgeven aan de pedagogisch medewerker van de juiste hoeveelheid en de grootte van de fles. 12
Het verwarmen van flesvoeding mag in de flessenwarmer of in de magnetron. Warm de voeding op tot ca. 30-35 graden. In de flessenwarmer mag geen water blijven staan vanwege de groei van microorganismen. Na elke verwarming moet het water in de flessenwarmer vervangen worden. Als flesvoeding in de magnetron wordt opgewarmd, gebeurt dit bij een lage stand en zo kort mogelijk. Een goed richtlijn is: 30 seconden bij 600 watt voor een flesje van 100 ml. Voor een gelijkmatige verdeling van de warmte wordt de melk tussendoor en nadat hij op temperatuur is gezwenkt. 4.3.7 Serveren / distributie borst- en flesvoeding Medewerkers hebben schone handen wanneer ze de fles geven. De voeding heeft de juiste temperatuur. De temperatuur van de voeding wordt altijd gecontroleerd door een beetje van de voeding op de binnenkant van de pols te druppelen. 4.3.8 Bewaren borst- en flesvoeding Restjes borst- of flesvoeding worden weggegooid, dit wordt niet bewaard of weer opgewarmd. Vooral melkproducten bederven namelijk makkelijk. De fles wordt na het drinken van voldoende voeding direct omgespoeld met koud stromend water. Dit voorkomt uitdrogen en vastkoeken. Daarna worden de flessen met een heet sopje schoongemaakt al dan niet met een flessenborstel. De flessen worden met heet water nagespoeld. Indien de fles die dag niet meer gebruikt hoeft te worden, wordt deze in het mandje van het kind gelegd. Het is de verantwoordelijkheid van de ouders om flessen te steriliseren en spenen te vervangen. 4.4 Bijzondere omstandigheden Naast de dagelijks voorkomende eetmomenten, zijn er altijd uitzonderingen. Hierbij kan gedacht worden aan kook- en bakactiviteiten, maar ook bijvoorbeeld aan ouderavonden waar koffie met cake geserveerd wordt. Voor deze bijzondere omstandigheden gelden dezelfde hygiëneregels als bij de dagelijkse eetmomenten. Er zijn echter nog een aantal punten die op die specifieke situaties van toepassing zijn en niet op de dagelijkse momenten. Die punten staan hieronder beschreven: Bij eventueel gebruik van slagroom, wordt de spuitmond na gebruik doorgespoeld met heet water. Er wordt goed gekeken of iets gaar is. De oven en andere benodigdheden dienen goed schoon te zijn en schoon gehouden te worden. Wanneer voeding van de ene naar de andere ruimte verplaatst of vervoerd moet worden, wordt dit goed afgedekt en, indien nodig, gekoeld gedaan. 4.5 Verantwoordelijkheid ouders Ouders zijn zelf verantwoordelijk en aansprakelijk voor de borstvoeding en (groente)hapjes, meegebracht van huis, tenzij medewerkers zich niet aan de voorgeschreven hygiëneregels hebben gehouden zoals beschreven in dit voedingsbeleid. Voor traktaties geldt dat ouders verantwoordelijk zijn. Ouders dienen te letten op houdbaarheid en hygiëne. Vooral wanneer kaas of worst wordt getrakteerd, moet men rekening houden met kans op bacteriën. Aangezien de kaas of worst van huis naar Mickey s gebracht moet worden. Een koeltas is daarom aan te raden. Ondanks dat ouders verantwoordelijk zijn, letten medewerkers van het kinderdagverblijf of de BSO ook op de volgende punten (zie verder ook de hygiëneregels): Voedingsmiddelen die koel bewaard moeten worden, worden direct na ontvangst in de koelkast geplaatst. Bederfelijke etenswaren/traktaties worden binnen 2 uur gebruikt, tenzij deze opnieuw (binnen een halfuur na ontvangst) adequaat gekoeld zijn. 13
Voordat de voeding wordt uitgedeeld, worden eerst de handen gewassen. Dit geldt zowel voor de medewerkers als voor de kinderen. De voeding wordt zo kort mogelijk voor het gebruik uit de koelkast gehaald. Na het eten wordt alles opgeruimd, er worden geen restjes bewaard. 14
5. Vragen, suggesties en adressen Heeft u nog vragen of suggesties n.a.v. het voedingsbeleid van Mickey's Kinderopvang. Neem dan contact op met het klantcontactcentrum: Astronaut 14, 3824 MJ Amersfoort Tel: 033-455 86 88 5.1 Nuttige adressen m.b.t. achtergrondinformatie voedingsbeleid Voedsel en Waren Autoriteit Ministerie Economische Zaken, Landbouw en Innovatie www.vwa.nl Ministerie van VWS Volksgezondheid Welzijn en Sport www.rijksoverheid.nl/ministeries/vws Voedingscentrum www.voedingscentrum.nl Inspectie voor de gezondheidszorg www.igz.nl Centrum voor Jeugd en Gezin: (achtergrond)informatie over voeding en opvoeding. www.cjg.nl 15