Archeo(rapport!360!! Het! archeologisch! onderzoek! aan! de! Wijnpersstraat! 10! te! Leuven!

Archeo(rapport360 Het archeologisch onderzoek aan de Wijnpersstraat 10 te Leuven MichielSteenhoudt&MaartenSmeets Kessel(Lo,2016 StudiebureauArcheologiebvba

Colofon Archeo(rapport HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Opdrachtgever: ProvincieVlaamsBrabant Projectleiding: MaartenSmeets Leidinggevendarcheoloog: MichielSteenhoudt Auteurs: MichielSteenhoudt MaartenSmeets Foto sentekeningen: StudiebureauArcheologiebvba(tenzijandersvermeld) Opalleteksten,foto sentekeningengeldteenauteursrecht.zondervoorafgaandelijkeschriftelijke toestemmingvanstudiebureauarcheologiebvbamagnietsuitdezeuitgavewordenvermenigvuldigd, bewerkten/ofopenbaargemaakt,hetzijdoormiddelvanwebpublicatie,druk,fotokopie,microfilmof opwelkeanderewijzeook. D/2016/12.825/18 StudiebureauArcheologiebvba JozefWautersstraat6 3010KesselSLo www.studiebureausarcheologie.be info@studiebureausarcheologie.be tel:0474/58.77.85 fax:016/77.05.41 2016,StudiebureauArcheologiebvba

Administratievefiche Site Wijnpersstraat10,Leuven Locatie VlaamsBrabant/Leuven/Wijnpersstraat10 Lambert72Scoördinaten 9010(X:172701,40Y:175032,18) 9020(X:172701,84Y:175024,40) 9030(X:172661,18Y:175031,36) 9040(X:172649,63Y:145034,90) Oppervlakteprojectgebied 550m2 Kadastergegevens Afdeling:5Sectie:FPercelen:49hen52a Opdrachtgever ProvincieVlaamsBrabant Provincieplein1,3010Leuven Vergunningsnummer 2015/528 Vergunningshouder MichielSteenhoudt Bijzonderevoorwaarden Zie bijzondere voorwaarden bij de vergunning vooreenarcheologischeprospectiemetingreep indebodem Termijnveldwerk 5t.e.m.7januari2016 Aardvandebedreiging Eenarcheologischebegeleidingisonderandere noodzakelijkvoorallegraafwerkeninfunctievan de nieuwbouw, sleuven voor de keermuren, buitenaanleg, riolering en waterafvoer, het uitbreken en heraanleg van de vloeren in de kelder en het gelijkvloers van het Oude Wijnpersgebouw. Deopgravingszoneheefteenoppervlaktevanca. 550m2enomvatallewerkenwaaringrepenin debodemwordengepland,metinbegripvande zoneswaardeteelaardewordtverwijderd. Archeologischeverwachting Hetwijnpersgebouwwerdgebouwdin1551ter vervanging van een ouder vervallen pershuis (1418)tennoordwestenvandestad.Inde18de eeuwraaktehetgebouwinonbruikenwerdhet eerst als boerderij gebruikt door de stad en in 1913 aan de provincie verkocht, die er een schoolhuisvestte.

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Inhoudstafel Inhoudstafel p.1 Hoofdstuk1 Inleiding p.3 1.1Algemeen p.3 1.2Beschrijvingvanhetonderzoeksgebied p.3 1.3Archeologischeenhistorischevoorkennis p.4 1.3.1 Hetwijnpersgebouw p.6 1.3.2 HetgebouwvanabtPieterWas(1551) p.7 1.4Onderzoeksopdrachtenvraagstellingen p.9 Hoofdstuk2 Werkmethode p.11 Hoofdstuk3 Analyse p.13 3.1Lithostratigrafischeenbodemkundigeopbouw p.13 3.2HetsporenSenvondstenbestand p.15 3.2.1 Algemeen p.15 3.2.2 Sporeninwerkput1 p.16 3.2.3 Sporeninwerkput2 p.19 3.2.4 Sporeninwerkput3 p.24 Hoofdstuk4 Synthese p.27 4.1Interpretatieendatering p.27 4.2Beantwoordingonderzoeksvragen p.27 Hoofdstuk5 Besluit p.31 Bibliografie p.33 Bijlagen(CDSrom) Bijlage1:Sporeninventaris Bijlage2:Vondsteninventaris Bijlage3:Fotoinventaris Bijlage4:Dagrapporten Bijlage5:Overzichtsplan 1

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven 2

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Hoofdstuk1 Inleiding 1.1Algemeen Naaraanleidingvanderestauratievanhetoudewijnpersgebouw,gelegenaandeWijnpersstraat10 te Leuven, heeft Onroerend Erfgoed VlaamsSBrabant een archeologische opgraving opgelegd (vergunningsnummer2015/528).hetveldwerkwerduitgevoerddoorstudiebureauarcheologiebvba van5t.e.m.7januari2016. 1.2Beschrijvingvanhetonderzoeksgebied Hetterreinligtopcirca940mtennoordwestenvanhetstadscentrum(fig.1.1)eniskadastraalgekend alsleuven,afdeling5,sectief,percelen49hen52a(fig.1.2).depercelenbestondenophetmoment van onderzoek uit het wijnpersgebouw met bijhorende tuin. GeoSarcheologisch gezien is het projectgebiedgesitueerdinde(zand)leemstreek(fig.1.3). Fig.1.1:Uittrekselvandetopografischekaartmetsitueringvanhetprojectgebied 1. 1 Topografischekaart: Geopunt(AGIV). 3

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Fig.1.2:Uittrekselvanhetkadasterplanmetsitueringvanhetprojectgebied 2. Fig.1.3:SitueringvanhetprojectgebiedbinnendeverschillendeVlaamsearcheoregio s 3. 1.3Archeologischeenhistorischevoorkennis IndedatabankvandeCentraleArcheologischeInventaris(CAI)(fig.1.4)zijnindedirecteomgeving vanhetprojectgebiedachtarcheologischgekendevindplaatsenaanwezig 4. 2 Kadaster: Geopunt(AGIV). 3 https://onderzoeksbalans.onroerenderfgoed.be/onderzoeksbalans/archeologie 4 http://cai.onroerenderfgoed.be/ 4

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven CAI208974isdeplaatsvaneenveldslagtijdenshetbelegvanLeuvenin1635. CAI207249 is de tweede stadsomwalling van Leuven. Tegen de 14de eeuw was de eerste stadsomwallingnietruimgenoegmeer.debouwvandetweedeomwallinggebeurdeinverschillende fases. Als eerste werd de gracht gegraven en waar het mogelijk was, werd die gevuld met water. Daarnawerdendewallenopgeworpenenhieropbouwdemeneenbakstenenmuurvan5meterhoog. Indezewalzatenachtstadspoortenendriewaterpoorten. CAI208934zoudeplaatsvaneentorenzijn.DezeiszichtbaaropdekaartvanJacobVanDeventer(fig. 1.5)(1560)enopdeFerrariskaart(1770S1778). CAI150673 is de huidige Keizersberg, met de vroeg 13 de Seeuwse grafelijke burcht en een oudere commanderij.hierwerdenookrestenvandetweedestadsomwallingaangetroffen. CAI150206 is de locatie van een noodopgraving uit 1980. Op een perceelgrens werd een grachtje aangetroffenmetindevullinglaatmiddeleeuwsschervenmateriaaleneenconcentratielederafval. Tijdens dezelfde noodopgraving zijn enkele laatmiddeleeuwse lagen aangetroffen en 3 putten, waarschijnlijk leerlooiersputten (CAI 150205). Tevens werd een 16 de Seeuwse afvals of beerput gevonden. NettenzuidenvandeKeizersbergbevondenzichtweegraanmolens(CAI162432). CAI2013/455iseenlocatieaandeoverkantvandeDonkerstraatwaarin2013eenvooronderzoek uitgevoerd werd. Hierbij werden 3 proefputten aangelegd. Er werd geen vervolgonderzoek geadviseerd. Fig.1.4:UittrekseluitdeCAImetsitueringvanhetprojectgebied 5. 5 CAI: Geopunt(AGIV)&OnroerendErfgoed. 5

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven OpdekaartvanDeventer(ronddejaren1550)iseengebouwteziendatuitéénenkelevleugellijktte bestaan.mogelijkishiernoghetoudewijnpersgebouwuit1418afgebeeld.opdeferrariskaart(1771s 1778)endekaartvanVandermaelen(1846S1854)(fig.1.5)ishethuidigegebouwtezien. Fig.1.5:Uittrekselsvandehistorischekaarten(kaartvanVanDeventer 6,deFerrariskaartendekaart vanvandermaelen)metsitueringvanhetprojectgebied 7. 1.3.1Hetwijnpersgebouw 8 Hetwijnpersgebouwisopgenomenindeinventarisvanhetbouwkundigerfgoed(idSnummer42561). HetgebouwwaseigendomvandeSintSGertrudisabdij.DezeabdijisgelegenindeHalfmaartstraatte 6 http://uurl.kbr.be/1035514 7 FerrarisenVandermaelen: Geopunt(AGIV). 8 Jaenen&Engels2007. 6

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Leuvenenwerdgestichtin1206binnendeordevandeAugustijnen.Enkelledenvannobelefamilies werdentoegelatenzodathetkloosterkonrekenenopdegeldelijkesteunvanhen.vanafde14 de eeuw werdendegebouwenendekerkvanhetkloostergebouwd.pasin1449wordthetkloosterverheven totabdij.tijdenshetabbatiaatvanpieterwas(1526en1553)kendedeabdijeenenormebloeitijd. Het eerste pershuis van de abdij stond reeds in de 14 de eeuw op de hoek van de DonkerS en de Wijnpersstraat,onderaandeheuvel.Hetwerdin1551,inopdrachtvanabtPieterWasvervangendoor hethuidigepershuis. 9 In1782werddoorabtdeRenasse,doorfinanciëleproblemen,eenverzoekingediendom8woningen eneenhuismettuin(dewijnpers: sintegertruydtperse )teverkopen.ditverzoekwordtpasin1788 ingewilligdenhetgebouwwerdverkochtaandefamiliebusseniers.vanafdandoethetdienstals boerderij,stalenwoning.deeigenaarshieldenhetgebouwgrotendeelsorigineel,maarindeloopder tijdisdetorenspitsverdwenen. In1797werddeSintGertrudisabdijgesupprimeerd. DefamilieBusseniersbleefeigenaartot1880enverkochthetdanophaarbeurtdooraande Hospice de la Ville, de voorloper van het huidige OCMW. Deze verhuurde het weer verder aan de landbouwersfamilieguillaumedepreter. Op25juli1911beslisthetprovinciebestuuromeenProvincialeGroentenSenMoesteeltschoolopte richteninleuven.hethuiswordtverkochtaandestad.nagrondigerestauratiewerdhetpandin1913 effectiefeigendomvandestad.deprovinciehadvanafdatmomenthierhunschool. Na1918werdendebuitengevelsvanhetwijnpersgebouwhersteldenhetinterieurverderingericht. In 1920 werd het wijnpersgebouw met tuin, de omliggende grond van 38 are en 20ca en het aanpalendehuisaandewijnpersstraatverkochtaandeprovincie.hetkantoorvandirecteurvande provincialeschoolwasvanaf1920gehuisvestindeoudewijnpers. In1936werdgestartmetdebouwwerkenvannieuweschoollokalenophetterreinvandeschool.Het nieuwe schoolgebouw werd in juli 1938 in gebruik genomen. In hetzelfde jaar werd het wijnpersgebouwgeklasseerdalsmonument 10. Tussen1934en1954zoueenvolgenderestauratieondernomenzijndoorprovinciaalarchitectH.Van Hall.Overdezerestauratiezijngeendetailsbekend. In1962werdereenvolledignieuwschoolgebouwopgerichtenverloorhetwijnpersgebouwtijdelijk zijnfunctiealsschoolgebouw.beginjaren 70werdhetgebouwnogmaalsgebruiktalswijnpersdoor dehagelandsewijnboeren.dezehaddenplannenominhetgebouweenmuseuminterichten,maar dooradministratieveomstandighedenisditnietdoorgegaan. In1985fusioneerdedeProvincialeSchoolvoorGroentenSenMoesteeltmethetStedelijkInstituut voor Technisch Onderwijs. Voornamelijk de studenten Beeldende Kunsten maakten van het wijnpersgebouwgebruik.van1994tot2003werdhetgebouwweergebruiktvoorhetonderwijs.op de begane grond stonden twee drukmachines gebruikt door de afdeling grafische kunsten. In het naastgelegenlokaalwaseendonkerekameringericht.deverdiepingwerdgebruiktalstekenatelier. Doordebouwvannieuwelokalenvoorafdelinggrafischekunstenin2003,kwamhetwijnpersgebouw leegtestaan. 1.3.2 HetgebouwvanabtPieterWas(1551) 11 Hetwijnpersgebouwdatin1551werdgebouwdheefteenLSvormiggrondplanenisopgetrokkenin baksenzandsteenstijlmethogezandkalkstenenplint,speklagen,hoekkettingen,korfboogdeurtjes, 9 Genicote.a.1971. 10 https://beschermingen.onroerenderfgoed.be/object/id/ob000501/ 11 Jaenen&Engels2007. 7

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven kruiss en kloostervensters, trapgevels en hoektoren. Het gebouw had twee bouwlagen onder een tegelpannenzadeldak.detraptorenhadeenoctogonaalgrondplan. Oorspronkelijkhadhetwijnpersgebouwvijfdeurenindegevels.Devoordeur,dekelderdeurende deurnaardetorenzijnnunogingebruik.opdeeersteverdiepingwarener,inhetmiddenvande westgevel en in de noordgevel, oorspronkelijk 2 deuropeningen. Langs de westgevel was er een buitentrapdierechtstreekstoeganggafnaarderuimtesopdeeersteverdieping.eenzelfdeconstructie wasookaandenoordgevelgebouwd. HetgebouwisopgetrokkenineenBrabantsehoogSrenaissanceSstijl(1540S1550).Binnendezestijlzijn ertweestrekkingen:eenstrengeensoberearchitectuurdiegerichtisopdeconstructievestructuurof een architectuur met een breedsprakige ornamentiek. Het wijnpersgebouw hoort duidelijk bij de eerstestrekkingwaarbijhetideewasomhetarchitectonischeaspectsterkertebeklemtonendoor versieringenwegtelaten. Degelijkvloerseverdiepingbestonduittweeafgescheidenvleugels,eenkorterenoordSzuidgerichte vleugeleneenlangereoostswestgeoriënteerdevleugel.deoostswestgerichtevleugelvormtééngrote ruimteenhadeenschouwindeoostelijkwand.dezezouopdeeersteverdiepingookgestaanmoeten hebben. Deandere,ietshogergelegenvleugelwaswaarschijnlijkopgedeelddooréénmuurindezuidelijke helftvandevleugel.tenzuidenvandezemuurlageenverhoogdekleinekamermethierondereen trapvanenkeletreden.dezetrapkomtuitnaastdebuitendeurdietoeganggeefttotdekeldertrap. De kelder is een onafhankelijke constructie, met een tongewelf. Deze hoort bij het vorige wijnpersgebouwuit1418. Omeenbeeldtekrijgenvanhetfunctioneelgebruikbinnenhetwijnpersgebouwkanmenhetgebouw opdelen in 3 bouwdelen die onafhankelijk konden functioneren (fig. 1.6). Deel 1: het noords zuidgedeelte(mettweetrapgevels),deel2:hetoostswestgedeelte(metééntrapgevel)endeel3:de toren. Deel1waswaarschijnlijkhetgedeeltewaargewerktwerd.Hetbevatdetoegangtotdekelder,de cuverieopdegelijkvloerseverdiepingeneengrotezaalopdeeersteverdieping.dekelderwasook rechtstreeks toegankelijk met een kelderdeur in de voorgevel. De gelijkvloerse verdieping was bereikbaarviadekelderdeurendetoren.inditdeel,opdegelijkvloerseverdiepingendekelder,werd dewijnproductiegedaan. Deel1 Deel2 Deel1 Deel2 Deel3 Deel3 Fig.1.6:HypothetischereconstructietekeningvanJaenen. 12 12 Jaenen&Engels2007. 8

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Deeersteverdieping,inditdeel,bestonduit1zaalenwastoegankelijkviadetorentrap.Erwasook eenrechtstreeksebuitentrapinhetmiddenvandewestelijkegevelgeplaatst.erkanverondersteld wordendatdezeruimtevolledigopenwas.waarschijnlijkwasditderuimtewaarwerkmannenof lekenbroederskondenrusten. Deel1endeel2warenvolledigafgeslotenvanelkaar.Degelijkvloerseverdiepingvandeel2wasenkel toegankelijkviadegrotevoordeurindezuidelijkegevel.deeersteverdiepingwasbereikbaarviade torentrapeneenbuitentrapaandenoordelijkegevel.ookopdeverdiepingwasgeenrechtstreekse doorgangnaardeel1.ditdeelwerdwaarschijnlijkgebruiktvoorsocialeseconomischecontactenenals woonfunctie voor de wijngaardier. De grote zaal op de gelijkvloerse verdieping kon als ontvangstruimtegediendhebbenwaarparticulierenentaveniershunwijnkondenkopen.deruimte wasnietverbondenmetdeandereruimtesinhetgebouwwaardoorhetvolledigonafhankelijkkon functioneren. Deeersteverdiepinghadtweeschouwenwatkanwijzenopeenonderverdelinginminstenstwee kamers. Dit zou het woongedeelte kunnen geweest zijn van de wijngaardier die de wijngaard beheerde. Hetlaatstebouwdeelisdetoren.Dezehadoorspronkelijktweefuncties.Teneerstealsuitkijkpostover de wijngaard maar ook als verbinding van de verschillende verdiepingen. De zolder was alleen toegankelijkviadetoren. Overdevolledigehoogteenbreedtevandetorenwaseeneikenhoutentrapaanwezigdieallezalen, behalvedieaandewestzijdeophetdegelijkvloerseverdieping,metelkaarverbond.opoudekaarten uitde16 de ende17 de eeuwisteziendatdetorenbovenhetdakvanhetgebouwuitkwam.hijwas voorzien van een verbreding onder de peerspits. De toren was hoog omdat hij ook als uitkijkpost diende.dewijngaardmoestvanafseptembertegendievenbewaaktworden.dewijngaardierkonvan zijnwoningopdeeersteverdiepingeenvoudignaardeuitkijkpostgaan. 1.4Onderzoeksopdrachtenvraagstellingen Bijdezearcheologischeopgravingmoetenminimaalvolgendeonderzoeksvragenbeantwoordworden: " Watisdeaard,omvang,dateringenconservatievandeaangetroffenarcheologischeresten? " Hoeisdeopbouwvandechronologievandeaanwezigearcheologischeresten? " Wat is de relatie tussen het bestaande wijnpersgebouw en het aanwezig archeologisch erfgoed? " Zijnersporenaanwezigenstructurenaanwezig?Zoja,watisdeonderlingesamenhang? " Zijnersporenaanwezigvanartisanaleactiviteiten?Zoja,kunnendezeinverbandgebracht wordenmetdewijnbouwactiviteiten?hoefunctioneerdenze? " Welkespecifiekeactiviteitenhebbeninhetonderzoeksgebiedplaatsgevonden?Watzijnde materiëleaanwijzingenhiervoor?passendezeindehistorischecontextvandelocatie? " Watzeggendeaangetroffenvondstenoverdewelstand,levenswijze,sociale,economischeen cultureleachtergrondvandebewonersgedurendehungebruiksperiode? " LeverthetorganischeenanorganischevondstenmateriaalnieuweinzichteninzakeontstaansS enbewoningsgeschiedenisvandesite,eventueelookoverdemateriëlecultuur? " Uitwelkeperiodedaterendevondsten?Kanereenfunctioneleinterpretatieaangegeven worden? " Watisdedateringensamenstellingvandeaangetroffen(ophogings)lagen? 9

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven " Zijnerouderevloerniveausaanwezigonderdebestaandevloereninkelderengelijkvloers?Zo ja,watishunaard,opbouw,kunnendezegelinktwordenaaneenbepaaldefaseringbinnen degeschiedenisvanhetwijnpersgebouw? " Isereenrelatietussendearcheologischesporenenhetopgaandmuurwerk? " Hoe kaderen de resultaten van dit onderzoek binnen onze kennis van de stadsgeschiedenis/ontwikkelingvanleuven? " Indienrelevant:bestaatervergelijkingsmateriaalvangelijkaardigearcheologischecontexten inbinnensofbuitenland?inwelkemateverschillenofkomenderesultatenvanditonderzoek overeenmetdeoverigegelijkaardigecontexten? 10

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Hoofdstuk2 Werkmethode Over de volledige oppervlakte van het nieuw te bouwen volume (WP1) en binnen in het oude wijnpersgebouw(wp2enwp3)werdendriewerkputtenaangelegd(fig.2.1).tenzuidenvanwp1 werdnogeenkortesleufgegravenvanongeveer11mlangen20cmbreed.dezewasnodigvoorhet snoeienvandeboomwortelsvaneennotenlaar. Fig.2.1:Overzichtsplan. Dedieptevandesleufwasongeveer40cmdiep.Indezesleufwerdengeensporenwaargenomen(fig. 2.2). Fig.2.2:OverzichtvandesleufWP4. 11

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven De aangetroffen bodemsporen werden opgekuist, gefotografeerd en beschreven. De grondsporen werd gecoupeerd om de diepte, aard en bewaringstoestand te achterhalen. De sporen werden bijkomendmeteenmetaaldetectoronderzochtopdeaanwezigheidvanpositievesignalenmetde metaaldetector(md).artefactenwerdenperspooreneventueelperlaagingezameld.decontouren vandewerkputten,delocatievandesporenendemaaiveldhoogteswerdeningemetenmetbehulp vaneengpsenrts. 12

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Hoofdstuk3 Analyse 3.1Lithostratigrafischeenbodemkundigeopbouw Het onderzoeksgebied ligt op een hoogte tussen 27 en 32 m TAW. De afwatering van het terrein gebeurtvannoordwestnaarzuidoost.(fig.3.1). Fig.3.1:UittrekselvanhetDigitaalHoogtemodel(DHM)metsitueringvanhetprojectgebied 13. HetprojectgebiedwordtopdebodemkaartalsOB(bebouwdezone)gekarteerd(fig.3.2).Opbasisvan deterreinwaarnemingenendekarteringopdebodemkaartkangezegdwordendatophetterreineen AbaSbodemserieaanwezigis.DezewordtgekenmerktdooreendrogeleembodemmeteentextuurBS horizontofeenweinigduidelijkekleurbshorizont. 13 DHM: Geopunt(AGIV). 13

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Fig.3.2:Kaartmetdegeomorfologischeofpedogenetischezonesopdebodemkaartmetaanduiding vanhetprojectgebied 14. 14 Bodemkaart: Geopunt(AGIV). 14

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven 3.2Hetsporen(envondstenbestand Fig.3.3:Allesporenkaartmetfasering. 3.2.1 Algemeen Indedriewerkputtenwerdenintotaal16sporengeregistreerd.Hetbetreftantropogenesporendie tot4verschillendespoortypesbehoren,namelijk10muursoffunderingsresten 15,eengewelf 16,vier vloeren 17 eneenafvalkuil 18. Het volledige sporenbestand kan worden gefaseerd tussen de aanleg van de wijnkelder (oudste gebouw uit 1418) en de bouw van het huidige gebouw (1551) (fig. 3.3). Daarnaast werden 3 bodemverstoringen (een hoogspanningsleiding, een recente greppel en een riool binnen in het gebouw) waargenomen. Deze bodemverstoringen concentreren zich voornamelijk in werkput 1, buitenhetgebouw. 15 S2,S4,S5,S6,S7,S8,S9,S11,S12enS16. 16 S10. 17 S3,S13,S14enS15. 18 S1. 15

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven 3.2.2Sporeninwerkput1 Hetoudstegeregistreerdespoorisdewijnkelder.Debinnenomtrekvandemurenwerdingemeten metbehulpvanrts.aandehandvanspoors7werdeenschattingvandediktevandekeldermuur gemaaktenkondezegereconstrueerdworden.dewestelijkegrenskomtongeveerovereenmetde ingemetengrensvandeopvulgrond(fig.3.4)diebovendekelder,inwp1,aanwezigwas. Westelijkemuur Fig.3.4:OverzichtsfotovanWP1metlinksbovenaaneninhetmiddendeopvulgrond(lichtgele zand). 16

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven HetenigegrondspooruitWP1iseenovalekuil(S1)diegeïnterpreteerdwordtalsafvalkuil(fig.3.5). Fig.3.5:Coupevandeafvalkuilinwerkput1(S1). In de vulling werd voornamelijk verbrand bouwmateriaal aangetroffen. Ook werden enkele wandscherveningrijsaardewerkingezameldeneenhoekfragmentvaneenromeinsedakpan(fig.3.6). Hetaardewerkkanopbasisvanenkeleuiterlijkekenmerken(wanddikte,hardheidvanhetbaksel)in de late middeleeuwen geplaatst worden. Het dakpanfragment is eerder als losse vondst te beschouwenenheeftgeendaterendewaarde. Fig.3.6:HetvondstmateriaaluitS1. 17

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven DesporenS2enS3(fig.3.7)behorentotdeopbouwvaneenrecentpadlangshetgebouw.SpoorS2 iseeninbaksteengemetsterandmethiernaastspoors3,defunderingvanhetpad.indezetwee sporenwerdcementgebruiktbijdeconstructie. SpoorS4(fig.3.7)iseeninbaksteenopgebouwdeafvoergoot.Degebruiktebakstenenzijn22cmlang, 10 cm breed en 6 cm hoog. Er werd een witgele kalkmortel gebruikt. De diepte van de gootwas ongeveer57cm.erwordtvermoeddatdegootbijhethuidigegebouwhoort.ophetopmetingsplan konechtereenkleineafwijkingwaargenomenwordenindeoriëntatiewaardoorhetookzoukunnen datzetothetwijnpersgebouwuit1418behoorde. S2 S3 S4 Fig.3.7:OverzichtvansporenS2totenmetS4inWP1. 18

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven 3.2.3Sporeninwerkput2 Inwerkput2werdenachtsporengeregistreerd(fig.3.8). S11 S10 S8enS9 S12 S7 S5 S6 Fig.3.8:OverzichtvanWP2. SporenS7,S10enS11zijnmetzekerheidgelijktijdigmetdewijnkelder. SpoorS7iseennoordSzuid georiënteerde muur diedirectbovendeoostelijkekeldermuurligt. Hij maakteenhoekvan90 inoostelijkerichtingenwordtdandoorsnedendoors12,defunderingvan het huidige gebouw. Langs de westzijde van de S7 is een deel van ongeveer 1 m lang concaaf uitgevoerd(fig.3.9).ditconcaafgedeelteligtongeveerboveneennisdieaanwezigisindeoostelijke keldermuur.waarvoorditgediendheeft,isnietduidelijk. 19

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Fig.3.9:ZichtophetconcaafgedeelteinS7. Demuurisopgebouwduitbakstenenmeteenwitgelekalkmortel.Debakstenenzijn26cmlang,12 cmbreeden5cmhoog. InhetverlengdevanS7werdeenmuurfragmentmeteenzuilfragment(S11,fig.3.10)geregistreerd. TussendehoekvanS7enS11iseendoorgangvanongeveer150cm. Fig.3.10:DetailopnamemetaanduidingvanS11. Hetvolledigemuurrestantisongeveer1mbreed.Hetzuilfragmentisineenwittenatuursteen.De vierkantebasisvan50cmenhet3/4derondzuilgedeeltezijnuitéén blokgekapt. Hetbakstenen gedeeltevanditspoorisgemetseldmeteenwitgelekalkmortel.debakstenenzijn22cmlang,10cm breeden5cmhoog.ditspooristegenspoors10aangebouwd.spoors10isdebovenkantvanhet gewelfvandekeldertrap.omdathetgewelfvoorzienwasvaneenmortellaaglangsdebovenkantkon enkeldebreedte(12cm)vandegebruiktebaksteengeregistreerdworden. 20

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Evenwijdig aan en ten westen van S7 lag muur S5. Deze maakt net voor de huidige noordelijke buitenmuureenhoekvan90 inoostelijkerichting.dadelijknadehoekisdemuurweggebrokenen vervangendooreenspaarboog(s6).dezeloopttottegenmuurs7.deopbouwvanmuurs5bestaat uiteenbakstenenfunderingmethieropnogéénrijwittekalkstenen.debakstenenzijn23cmlang,11 cmbreeden6cmhoog.denatuurstenenhebbengemiddeldeafmetingenvan28cmlang,19cmbreed en11cmhoog(fig.3.11). Fig.3.11:DetailvandeovergangtussenS5enS6. Muur S5 kan waarschijnlijk ook in dezelfde periode gedateerd worden als sporen S7, S10 en S11 (gebouwvan1418).optweeplaatsenkondensporenherkendwordenvanverbouwingen.muurs8 metfunderings9(fig.3.12)werdtussenmuurs7enmuurs11geplaatstwaardooreendoorgangwerd dichtgemaakt.hetbetrefteenbakstenenconstructiegemetstmeteenwittekalkmortel.debakstenen vanzowels8alss9zijn26cmlang,12cmbreeden6cmhoog. 21

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Fig.3.12:ZichtopS8enS9. EentweedeverbouwingisS6,despaarboog(fig.3.13)dietussenmuurS5enmuurS7werdgeplaatst. Deze is geconstrueerd met bakstenen, maar hij heeft een natuurstenen sluitsteen. Dit zou er op kunnenwijzendatdezeboogooitzichtbaargeweestis.debakstenenzijn22cmlang,10cmbreeden 5cmhoog.Desluitsteenis22cmlangen15cmhoog. Fig.3.13:ZichtopS6. 22

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Debouwnaad(fig.3.14)metS7toontheelgoeddatookhiereenmuurinderuimtewerdbijgezet. Fig.3.14:Bouwnaadtussendespaarboog(S6)enmuurS7. HetlaatstespoorindezewerkputisspoorS12.Ditisdefunderingvanhethuidigegebouw.Dezeis gemetstmeteengeelwittekalkmortel.debakstenenzijn24cmlang,11cmbreeden6cmdik.deze funderingkanverdergevolgdwordeninwerkput3onderallebuitenmuren.indenoordelijkemuur,in werkput3,valthetwelopdatdehuidigemuureendeelnaastdefunderingstaat(fig.3.15).vooralhet meestoostelijkedeelvandenoordmuurstaatbijnaeenvolledigebaksteen(11cm)naastdefundering. Fig.3.15:Zichtopdenoordelijkemuurmetnietgelijklopendefundering(pijl)inWP3.Degateninde muurhebbengediendvoorsteunbalkenvaneenvloer. 23

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Ditzoueropkunnenwijzendatdezefunderingooknogtothetouderegebouwbehoordeendatdeze hergebruiktwerdbijdebouwvanhethuidigegebouwin1551. 3.2.4Sporeninwerkput3 Inwerkput3werdenvijfsporengeregistreerd.Aldezesporenkunnenwaarschijnlijkgelinktworden aanhetouderewijnpersgebouwvan1418.indemuurvanhethuidigegebouwzijnsporenaanwezig van een verhoogde vloer (fig. 3.15) en ook de dorpel aan de inkom ligt op hetzelfde niveau, dat ongeveer50cmhogerlagdanhetaangelegdevlak. SpoorS12werdreedsbesproken.SporenS13enS14werdengeïnterpreteerdalsfunderingeninde vloerwaaropzwaarderevoorwerpenofmachinesgestaanhebben. SpoorS13isminofmeerhoefijzervormige(fig.3.16)enisopgebouwduitbakstenen.Debakstenen zijn25cmlangen12cmbreed.langsderandvanhetspoorzijnzeduidelijkafgekaptomeenronde vormtekunnenverkrijgen.hetspoorheefteendiametervan120cm.ronddebaksteneniseenwitte mortellaagaanwezig.debakstenenliggennoordszuidgeoriënteerd. Fig.3.16:DetailopnamevanspoorS13. Spoor S14 heeft eenzelfde opbouw als spoor S13. Het betreft een min of meer hoefijzervormig bakstenen vloertje (fig. 3.17) met een diameter van 136 cm. Langs de oostkant is de rand recht afgewerkt.debakstenenzijn25cmlangen12cmbreedenzijnnoordwestszuidoostgeoriënteerd. 24

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Fig.3.17:DetailopnamevanspoorS14. SpoorS15(fig.3.18)iseenzeerslechtbewaardebakstenenvloer.Deoorspronkelijkevormisnietmeer teachterhalen.debakstenenhebbendezelfdeafmetingenalsdezevansporens13ens14,maarde oriëntatievandebakstenenishieroostswest.enkelindenoordwestelijkehoekvanhetspoorzijnde bakstenennogbewaardgebleven.derestvandevloeriszichtbaaralseenrestantvanwittekalkmortel waarindebakstenenwarenvastgelegd. Deaanwezigheidvandezebakstenenvloertjesdieeenduidelijkeaflijningvertonenwijsteropdatop dezeplaatsendevloerstevigermoetgeweestzijn.mogelijkhebbenhierzwaardereconstructiesof machinesopgestaan,bijvoorbeeldsteunpuntenvaneengrotepers. 19 19 Inspiratie over wat hierop heeft gestaan kan gehaald worden uit afbeeldingen van oude handmatige wijnpersen. 25

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Fig.3.18:DetailopnamevanspoorS15. SpoorS16(fig.3.19)ligtnetvoordehuidigehaard.Hetiseenbakstenenfunderingmeteenlengtevan 340cmeneenbreedtevan58cm.Zeisopgebouwduitbakstenen(23cmx12cm)meteengrijswitte kalkmortel. fig.3.19:detailopnamevanspoors16. Waarvoordezegediendheeftisnietduidelijk.Geziendeplaatswerdgedachtaandefunderingvoor een haard, maar hiervoor zijn geen echte aanwijzingen gevonden. De iets afwijkende oriëntatie tegenover het huidige gebouw doet vermoeden dat dit spoor ook gekoppeld kan worden aan het ouderewijnpersgebouwuit1418. 26

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Hoofdstuk4 Synthese 4.1Interpretatieendatering Binnendecontourenvanhetprojectgebiedwerdenarcheologischerestenuitdelatemiddeleeuwen aangetroffen.hetgaatinhetbijzonderommuurrestendiebehorentotdevoorgangervanhethuidige wijnpersgebouwdatdateertuit1418. 4.2Beantwoordingonderzoeksvragen Watisdeaard,omvang,dateringenconservatievandeaangetroffenarcheologischeresten? SpoorS1iseenafvalkuiltjedatopbasisvandevondstenindelatemiddeleeuwenkangedateerd worden. SporenS2enS3zijn,opbasisvanhetgebruikvancement,geïnterpreteerdalsrecentesporendie behorentotdeopbouwvaneenpadrondhethuidigegebouw. Deoverigesporen(S4totenmetS16)zijn,opbasisvanstratigrafischegegevensofopbasisvande oriëntatiewaarschijnlijktelinkenaanhetoudstewijnpersgebouwuit1418. Debewaringvandesporenisgoed.Indiendesporenenmuurresten,diezichindenietopgegraven delen van de site bevinden, eenzelfde bewaringstoestand hebben, moet het mogelijk zijn om de volledigeplattegrondvanhetgebouwuit1418tereconstrueren.ditkonnunietomdaternogteveel delenontbreken. Hoeisdeopbouwvandechronologievandeaanwezigearcheologischeresten? Zijnersporenaanwezigenstructurenaanwezig?Zoja,watisdeonderlingesamenhang? Dewijnkelderishetoudstespoor,dezewerdgebouwdsamenmethetwijnpersgebouwuit1418. SporenS7,S10enS11zijngelijktijdigmetdekelder. SporenS4,S5,S13,S14,S15enS16kunnenmoeilijkergedateerdworden.Zebehorenallemaaltothet oude wijnpersgebouw, maar het is niet uit te maken of gelijktijdig met het gebouw werden geconstrueerdoflaterzijnbijgevoegd. Sporen S6, S8 en S9 zijn duidelijke verbouwingen waarbij verschillende bouwnaden werden waargenomen.zokanopgemerktwordendats6geconstrueerdwerdnadebouwvans5.ofsporen S8enS9gelijktijdigmetS6zijnisnietuittemaken. TotslotisernogS12.DeafbraakvanS12kanwaarschijnlijkgedateerdwordenin1551,wanneerhet huidigegebouwwerdgeconstrueerd.derestantenhebbendandeelsdienstgedaanalsfundering.het isookjongerdans7wantditspoorwordtdoorbrokendoors12. DeafvalkuilS1kanopbasisvanhetaardewerkindelatemiddeleeuwengedateerdwordenenlijktdus contemporaintezijnaanhetwijnpersgebouwuit1418. SporenS2enS3zijnrecentesporenwaarbijcementgebruiktwerd. Watisderelatietussenhetbestaandewijnpersgebouwenhetaanwezigarcheologischerfgoed? OpsporenS2enS3nazijnallesporentetelinkenaanhetouderewijnpersgebouwuit1418. S12ishergebruiktalsfunderingvoorhethuidigegebouw. 27

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Zijnersporenaanwezigvanartisanaleactiviteiten?Zoja,kunnendezeinverbandgebrachtworden metdewijnbouwactiviteiten?hoefunctioneerdenze? Zijnerouderevloerniveau saanwezigonderdebestaandevloereninkelderengelijkvloers?zoja,wat ishunaard,opbouw,kunnendezegelinktwordenaaneenbepaaldefaseringbinnendegeschiedenis vanhetwijnpersgebouw? Devloerisopeenaantalplaatsenstevigergemaakt.Ditwarenookdeenigeplaatsenwaarbakstenen vloerenbewaardwaren. SporenS13,S14enS15wijzenmogelijkopeenzwaardereconstructie(machine)diehiergestaanheeft. Hetisechternietduidelijkwathieropheeftgestaanofhoeditfunctioneerde. Welkespecifiekeactiviteitenhebbeninhetonderzoeksgebiedplaatsgevonden?Watzijndemateriële aanwijzingenhiervoor?passendezeindehistorischecontextvandelocatie? Naast de resten van een gebouw zijn er geen echte materiële aanwijzingen gevonden die wijnbouwactiviteitsuggereren. Watzeggendeaangetroffenvondstenoverdewelstand,levenswijze,sociale,economischeenculturele achtergrondvandebewonersgedurendehungebruiksperiode? ErwerdenenkelvondstenaangetroffenindekleineafvalkuilS1.Dezevondstenzeggennietsoverde welstand,levenswijze,sociale,economischeencultureleachtergrondvandebewonersgedurende hungebruiksperiode. Levert het organische en anorganische vondstenmateriaal nieuwe inzichten inzake ontstaanscen bewoningsgeschiedenisvandesite,eventueelookoverdemateriëlecultuur? NVT Uitwelkeperiodedaterendevondsten?Kanereenfunctioneleinterpretatieaangegevenworden? Devondstenkunnengedateerdwordenindelatemiddeleeuwen.Erkangeenfunctioneleinterpretatie aangegevenworden. Watisdedateringensamenstellingvandeaangetroffen(ophogingsC)lagen? Hetophogingspakketbovendekelderbevattegeenvondsten.Erkondenookgeenlageninherkend worden wat er op wijst dat dit pakket in een keer na het bouwen van de kelder (1418) werd aangebracht. Isereenrelatietussendearcheologischesporenenhetopgaandmuurwerk? DeafbraakvanS12kanwaarschijnlijkgedateerdwordenin1551,wanneerhethuidigegebouwwerd geconstrueerd.derestantenhebbendandeelsdienstgedaanalsfundering. Hoe kaderen de resultaten van dit onderzoek binnen onze kennis van de stadsgeschiedenis/ontwikkelingvanleuven? Indien relevant: bestaat er vergelijkingsmateriaal van gelijkaardige archeologische contexten in binnencofbuitenland?inwelkemateverschillenofkomenderesultatenvanditonderzoekovereen metdeoverigegelijkaardigecontexten? Gezien de beperktheid van het onderzoek kan er geen kenniswinst over de stadgeschiedenis/ontwikkelingvanleuvenbekomenworden. Er kon geen relevant vergelijkingsmateriaal gevonden worden over gelijkaardige archeologische contexten.indeopgravingendiemethetonderwerpwijnbouwgerelateerdkondenwordenzijnenkel 28

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven dewijnpersenzelfopgegravenennietzozeerdegebouwen.eenvoorbeeldhiervanistevindenopde websitevaninrap 20. VerderzijnookGalloSRomeinsevoorbeeldenuitFrankrijkenJeruzalemgekenddiegerelateerdkunnen wordenaanhetonderwerp 21,maargeziendedateringhiervanzijndezenietrelevantvoorhethuidige onderzoek. 20 http://www.inrap.fr/parkingsplacesjeansjauress3836 21 http://www.israpresse.net/dessarcheologuessamateurssdecouvrentsunspressoirsasvinsantique/en http://www.tourelles.com/spip.php?rubrique2 29

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Hoofdstuk5 Besluit Conformart.4 2vanhetDecreethoudendeBeschermingvanhetArcheologischPatrimoniumvan30 juni1993(b.s.15.09.1993),gewijzigdbijdecreetvan18mei1999(b.s.08.06.1999),28februari2003 (B.S.24.03.2003),10maart2006(B.S.7.6.2006),27maart2009(B.S.15.5.2009)en18november2011 (B.S.13.12.2011)zijndeeigenaarendegebruikerertoegehoudendearcheologischemonumentendie zichophungrondenbevindentebewarenentebeschermenenzevoorbeschadigingenvernielingte behoeden. WegensderestauratievanhetwijnpersgebouwteLeuvenwerdeenarcheologischonderzoekinde vormvaneenvlakdekkendeopgravingopgelegddooronroerenderfgoed.uitderesultatenvanhet veldwerk bleek dat de meeste sporen in relatie gebracht konden worden met het oude wijnpersgebouw uit 1418. Hierbij kon vastgesteld worden dat de oudste sporen (S7, S10 en S11) gelijktijdigzijnaandenogaanwezigewijnkelderdiedateertuit1418.deoriëntatievandezekelderis afwijkendtegenoverhethuidigegebouwdatdateertuit1551.erkanopgemerktwordendatereen aantalverbouwingenaanhetoudstegebouwwerdenuitgevoerd.demeestduidelijkezijnterugte vindeninenkelebouwnaden(s6ens8ss9). Uiteindelijkishetoudegebouwafgebrokenvoordebouwvaneennieuwwijnpersgebouw(1551).De muurrestenwerdendeelshergebruiktalsfunderingvoorhethuidigegebouw(s12). In werkput 3 konden enkele vloerfragmenten (S13, S14 en S15) opgetekend worden. Deze zijn uitgevoerdinbaksteen.vooraldoordevorm(hoefijzervormig)endeverschillendeoriëntatievande bakstenen, worden deze geïnterpreteerd als delen van de vloer die waarschijnlijk meer gewicht moestenkunnendragen. Bijeventuelevrijgavehetterreinblijvendealgemenebepalingendievoorzienzijnin: " het decreet van 30 juni 1993 houdende bescherming van het archeologisch patrimonium, gewijzigdbijdedecretenvan18mei1999,28februari2003,10maart2006,27maart2009en 18november2011(BS08.06.1999,24.03.2003,07.06.2006,15.5.2009en13.12.2011) " enhetbesluitvandevlaamseregeringvan20april1994totuitvoeringvanhetdecreetvan30 juni 1993 houdende de bescherming van het archeologisch patrimonium, gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering van 12 december 2003, 23 juni 2006, 9 mei 2008, 4 december2009,1april2011en10juni2011 van toepassing, meer bepaald voor de bepalingen over de meldingsplicht van eventuele toevalsvondstentijdenshetverdereverloopvandewerken. 31

HetarcheologischonderzoekaandeWijnpersstraat10teLeuven Bibliografie GENICOT L.F., VAN AERSCHOT S., DE CROMBRUGGHE A., SANSEN H. & VANHOVE J. 1971: Inventaris van het cultuurbezitinvlaanderen,architectuur,provinciebrabant,arrondissementleuven,bouwendoorde eeuwenheeninvlaanderen1,luik. JAENEN&ENGELS.2007:DevoormaligewijnpersvandeSintGertrudisabdijinLeuven.Syntheserapport vanhetbouwhistorisxhenbouwarcheologischonderzoek,brusselsdiest. www.geopunt.be http://www.inrap.fr/parkingsplacesjeansjauress3836 http://www.israpresse.net/dessarcheologuessamateurssdecouvrentsunspressoirsasvinsantique/ www.onderzoeksbalans.onroerenderfgoed.be http://www.tourelles.com/spip.php?rubrique2 33

Het archeologisch onderzoek aan de Wijnpersstraat 10 te Leuven Bijlage 1 Sporeninventaris Afkortingen: Kleur: Kleur: Textuur: Bijmenging: Vondsten: Aflijning: Re Redelijk Ze Zeer S Scherp D Diffuus Sl Slecht Go Goed Var Variabel Nat Niet af te lijnen L- Licht D- Donker Br Gl Go Gr Or Rd Wt Zw Bl Pr Rz Bruin Geel Groen Grijs Oranje Rood Wit Zwart Blauw Purper Roze gevl. gelg. gebr. hom. het. m. met k. kern r. rand vl. sp. lg. lgs. br. fi. to. wi. le. gevlekt gelaagd gebrokkeld homogeen hetrogeen vlekken spikkels lagen laagjes brokken fibers tongen wiggen lenzen Re Ze Za Ha Va Lo Z L K V Redelijk Zeer Zacht Hard Vast Los Zand Leem Klei Veen Bio Bioturbatie Hu Humus Glau Glauconiet BC Bouwceramiek KM Kalkmortel CM Cementmortel ZM Zandmortel HK Houtskool Fe IJzerconcreties Fe-slak IJzerslak FeZS IJzerzandsteen Mg Mangaan ZS Zandsteen KZS Kalkzandsteen KS Kalksteen LS Leisteen NS Natuursteen KW Kwarts SK Steenkool VL Verbrande leem An Bo Ce Fa Fl Gl Ku Le Li Me Mu Na Pi St Andere Bouwceramiek Ceramiek Faunaresten Floraresten Glas Kunststof Leder Litisch materiaal Metaal Munt Natuursteen Pijpaarde Staalname Spoor Werkput Vlak Aard Vorm / Verband Aflijning / Bewaring Kleur Textuur / Materiaal Bijmenging Vondsten Afmetingen LxBxH (cm.) Datering Opmerkingen 1 1 1 Kuil Ovaal DBr L BC,, FeZS, HK, Kalk, Sintels Bo, Ce, Fa 500x300x Onbepaald 2 1 1 Muur m. Gr CM Onbepaald dun muurtje op 1,5m van buitenmuur gebouw 3 1 1 Fundering m. Gr CM Onbepaald lijk fundering voor een pad te zijn met cement en baksteen, zeer slordig 1

Het archeologisch onderzoek aan de Wijnpersstraat 10 te Leuven 1 Spoor Werkput Vlak Aard Vorm / Verband Aflijning / Bewaring Kleur Textuur / Materiaal Bijmenging Vondsten Afmetingen LxBxH (cm.) Datering Opmerkingen 4 1 1 Fundering BS m. WtGl KM 5 2 1 Muur Variabel m. WtGl KM Onbepaald Onbepaald is de fundering van buitenmuur, er is eenafwateringsgoot in verwerkt van 1baksteen breed, met insprong naar de muur zelf om de 1,5 m fundering uit baksteen, (L/B/H) 23/11/6 1 rij parement bewaard in witte kalksteen28/19/11 afmetingen zeer variabel. 6 2 1 Fundering ReGo BS m. WtGl KM Onbepaald spaarboog onder buitenmuur, waarschijnlijk ligt deze nog boven het gewelf van de kelder. 7 2 1 Muur Kruis verband ReGo BS m. WtGl KM 8 2 1 Muur Variabel BS m. Wt KM Onbepaald Onbepaald er zit een rond in uitgespaard, kan niet van waterput zijn, want er ligt een kelder onder die behoort tot de oudste fase tegen spoor 7 geplaatst, verbouwing of bijbouw 9 2 1 Fundering Kruis verband ReGo BS m. Wt KM 10 2 1 Muur ReGo BS m. WtGl KM kalkspikkels Onbepaald Onbepaald ligt onder s8, maar heeft een iets afwijkende oriëntatie. staat net zoals S8 tegen S7, niet in verband is de bovenkant van het gewelf boven de keldertrap 11 2 1 Muur Variabel BS m. WtGl KM 12 2 1 Fundering ReSl BS m. WtGl KM 13 3 1 Vloer Klezoren verband ReGo BS m. Za LWtGr KM Onbepaald Onbepaald Onbepaald staat niet in verband met S8 en S9, staat er tegen. S 8 en S9 lijken tussen S7 en S11 gezet te zijn om een doorgang af te sluiten. loopt over S 7, mogelijk een latere verbouwing het lijkt er op dat het niet de fundering is van de huidige muur gezien deze eerder naast S12 staat. 14 3 1 Vloer Klezoren verband Variabel BS m. Za LWtGr KM Onbepaald 15 3 1 Vloer ZeSl BS m. Za LWtGr KM Onbepaald 16 3 1 Vloer ReGo BS m. Za LGrWt KM 340x58x Onbepaald 2

Het archeologisch onderzoek aan de Wijnpersstraat 10 te Leuven Bijlage 2 Vondsteninventaris Totaal: 7 7 Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) 1 Kuil 7 7 Bouwceramiek Materiaal Vorm Datering Opmerkingen Rand Midden Hoek Andere Arch. vol. 1 1 2015-528-S1-Bo11 Ceramiek Oxiderend Dakpan 1 1 1 Ceramiek Materiaal Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol. 4 4 2015-528-S1-Ce52 Wielgedraaid (P)ME reducerend 4 4 gebakken 4 Faunaresten Materiaal Vorm Datering Opmerkingen Kop Romp Poten Tanden Arch. vol. 2 2 2015-528-S1-Fa13 Skelet Zoogdier 1 varken 2 2 2 1 onbepaald 3

Het archeologisch onderzoek aan de Wijnpersstraat 10 te Leuven 4

Het archeologisch onderzoek aan de Wijnpersstraat 10 te Leuven Bijlage 3 Fotoinventaris Vergunningsnummer (F)oto, (O)verzicht, (PR)ofiel, (V)lak, (C)oupe, (D)etail, (W)erkfoto, (V)ondst,... 2015-528-S1-FV-1 Volgnummer (S)poor, (PR)profiel, (SL)euf, (W)erk(P)ut, (L)osse(V)ondst, (P)aleo(B)oring, (M)etaal(D)etectie,... 2015-528-S1-FV-1 2015-528-S6-FD-20 2015-528-S12-FV-2 2015-528-WP1-FO-11 2015-528-S1-FV-2 2015-528-S6-FV-1 2015-528-S12-FV-3 2015-528-WP2-FO-1 2015-528-S1-FV-3 2015-528-S6-FV-2 2015-528-S12-FV-4 2015-528-WP2-FO-2 2015-528-S1-FV-4 2015-528-S6-FV-3 2015-528-S12-FV-5 2015-528-WP2-FO-3 2015-528-S1-FV-5 2015-528-S6-FV-4 2015-528-S13-FV-1 2015-528-WP2-FO-4 2015-528-S1-FV-6 2015-528-S6-FV-5 2015-528-S13-FV-2 2015-528-WP2-FO-5 2015-528-S1-FV-7 2015-528-S6-FV-6 2015-528-S13-FV-3 2015-528-WP2-FO-6 2015-528-S2-FV-1 2015-528-S6-FV-7 2015-528-S13-FV-4 2015-528-WP2-FO-7 2015-528-S2-FV-2 2015-528-S6-FV-8 2015-528-S14-FV-1 2015-528-WP2-FO-8 2015-528-S2-FV-3 2015-528-S7-FD-1 2015-528-S14-FV-2 2015-528-WP2-FO-9 2015-528-S2-FV-4 2015-528-S7-FD-2 2015-528-S14-FV-3 2015-528-WP2-FO-10 2015-528-S2-FV-5 2015-528-S7-FD-3 2015-528-S15-FV-1 2015-528-WP2-FO-11 2015-528-S2-FV-6 2015-528-S7-FD-4 2015-528-S15-FV-2 2015-528-WP3-FD-1 2015-528-S2-FV-7 2015-528-S7-FD-5 2015-528-S16-FV-1 2015-528-WP3-FD-2 2015-528-S4-FV-1 2015-528-S7-FV-1 2015-528-S16-FV-2 2015-528-WP3-FO-1 2015-528-S4-FV-2 2015-528-S7-FV-2 2015-528-S16-FV-3 2015-528-WP3-FO-2 2015-528-S4-FV-3 2015-528-S7-FV-3 2015-528-S16-FV-4 2015-528-WP3-FO-3 2015-528-S6-FD-1 2015-528-S7-FV-4 2015-528-WP1-FD-1 2015-528-WP3-FO-4 2015-528-S6-FD-2 2015-528-S7-FV-5 2015-528-WP1-FD-2 2015-528-WP3-FO-5 2015-528-S6-FD-3 2015-528-S7-FV-6 2015-528-WP1-FD-3 2015-528-WP3-FO-6 2015-528-S6-FD-4 2015-528-S7-FV-7 2015-528-WP1-FD-4 2015-528-WP3-FO-7 2015-528-S6-FD-5 2015-528-S7-FV-8 2015-528-WP1-FD-5 2015-528-WP3-FO-8 2015-528-S6-FD-6 2015-528-S7-FV-9 2015-528-WP1-FD-6 2015-528-WP3-FO-9 2015-528-S6-FD-7 2015-528-S7-FV-10 2015-528-WP1-FD-7 2015-528-WP3-FO-10 2015-528-S6-FD-8 2015-528-S7-FV-11 2015-528-WP1-FD-8 2015-528-WP3-FO-11 2015-528-S6-FD-9 2015-528-S7-FV-12 2015-528-WP1-FD-9 2015-528-WP3-FO-12 2015-528-S6-FD-10 2015-528-S7-FV-13 2015-528-WP1-FO-1 2015-528-WP3-FO-13 2015-528-S6-FD-11 2015-528-S7-FV-14 2015-528-WP1-FO-2 2015-528-WP3-FO-14 2015-528-S6-FD-12 2015-528-S7-FV-15 2015-528-WP1-FO-3 2015-528-WP3-FO-15 2015-528-S6-FD-13 2015-528-S10-FV-1 2015-528-WP1-FO-4 2015-528-WP3-FO-16 2015-528-S6-FD-14 2015-528-S10-FV-2 2015-528-WP1-FO-5 2015-528-WP3-FO-17 2015-528-S6-FD-15 2015-528-S10-FV-3 2015-528-WP1-FO-6 2015-528-WP3-FO-18 2015-528-S6-FD-16 2015-528-S11-FV-1 2015-528-WP1-FO-7 2015-528-WP3-FO-19 2015-528-S6-FD-17 2015-528-S11-FV-2 2015-528-WP1-FO-8 2015-528-WP3-FO-20 2015-528-S6-FD-18 2015-528-S11-FV-3 2015-528-WP1-FO-9 2015-528-WP3-FO-21 2015-528-S6-FD-19 2015-528-S12-FV-1 2015-528-WP1-FO-10 2015-528-WP3-FO-22 5

Het archeologisch onderzoek aan de Wijnpersstraat 10 te Leuven 2015-528-WP3-FO-23 2015-528-WP4-FO-2 2015-528-WP3-FO-24 2015-528-WP3-FO-25 2015-528-WP3-FO-26 2015-528-WP3-FO-27 2015-528-WP3-FO-28 2015-528-WP3-FO-29 2015-528-WP3-FO-30 2015-528-WP3-FO-31 2015-528-WP3-FO-32 2015-528-WP3-FO-33 2015-528-WP3-FO-34 2015-528-WP3-FO-35 2015-528-WP3-FO-36 2015-528-WP3-FO-37 2015-528-WP3-FO-38 2015-528-WP3-FO-39 2015-528-WP3-FO-40 2015-528-WP3-FO-41 2015-528-WP3-FO-42 2015-528-WP3-FO-43 2015-528-WP3-FO-44 2015-528-WP3-FO-45 2015-528-WP3-FO-46 2015-528-WP3-FO-47 2015-528-WP3-FO-48 2015-528-WP3-FO-49 2015-528-WP3-FO-50 2015-528-WP3-FO-51 2015-528-WP3-FO-52 2015-528-WP3-FO-53 2015-528-WP3-FO-54 2015-528-WP3-FO-55 2015-528-WP3-FO-56 2015-528-WP3-FO-57 2015-528-WP3-FO-58 2015-528-WP3-FO-59 2015-528-WP3-FO-60 2015-528-WP3-FO-61 2015-528-WP3-FO-62 2015-528-WP3-FO-63 2015-528-WP3-FO-64 2015-528-WP3-FO-65 2015-528-WP4-FO-1 6

Het archeologisch onderzoek aan de Wijnpersstraat 10 te Leuven Bijlage 4 Dagrapporten Week: 2 5/01/2016 Werkput 1 buiten aangelegd en ingemeten werkput 2, binnen helemaal opgekuist Werkput 1-2 Weer Buiten Matige temp. Half bewolkt 6/01/2016 Werkput 1: couperen, s1: afvalkuil met bouwpuin greppel boven kelder ' onderaan cement-betonbrok, zeer recent dus Werkput 1-3 Weer Buiten Matige temp. Half bewolkt 7/01/2016 Werkput 3 opkuis en registratie Werkput 1-3 Weer Buiten Koud Half bewolkt 7

Het archeologisch onderzoek aan de Wijnpersstraat 10 te Leuven 8