Meer aandacht voor slachtoffers 2016-2020
2
Voorwoord Meer aandacht voor slachtoffers. Dat betekent dat de behoefte van het slachtoffer van een misdrijf het uitgangspunt én maatstaf is bij hulp en ondersteuning. Hoe de gemeente en haar partners deze belofte in praktijk willen brengen, leest u in dit actieplan. De kans om slachtoffer te worden in Rotterdam is gelukkig klein. Maar de impact is meestal groot en kan jaren doorwerken. De gemeente Rotterdam trekt zich het lot van slachtoffers van misdrijven aan vanuit de verantwoordelijkheid voor haar bewoners en ondernemers, voor het handhaven van de openbare orde en voor het voorkomen van maatschappelijke onrust. We trekken hierin samen op met onze partners. Een garantie op veiligheid bestaat niet, maar met de acties proberen we slachtoffers zo goed mogelijk te helpen. Ook ondersteunen we slachtoffers bij het strafproces en geven nazorg. Uit de verkenning Samen voor slachtoffers van criminaliteit, in opdracht van de gemeente Rotterdam, samen met het Ministerie van Veiligheid en Justitie, bleek dat er al veel gebeurt voor slachtoffers van misdrijven. Maar het kan altijd beter. Vooral de communicatie en informatie naar het slachtoffer evenals de samenwerking tussen politie, Openbaar Ministerie, Slachtofferhulp Nederland en gemeente laat op punten te wensen over. Dit plan is tot stand gekomen dankzij de actieve inbreng van politie, Openbaar Ministerie, Slachtofferhulp Nederland, gemeente Rotterdam én slachtoffers zelf. Ook het ministerie van Veiligheid en Justitie, de advocatuur, nabestaanden, het Schadefonds Geweldsmisdrijven en mediators hebben meegedacht en suggesties aangedragen. Al deze organisaties en slachtoffers namen deel aan het symposium Meer aandacht voor slachtoffers in april 2016. De uitkomsten zijn verwerkt in dit plan. Ik heb er vertrouwen in dat we door de acties in dit plan meer aandacht zullen hebben voor slachtoffers van misdrijven in Rotterdam. En tegelijkertijd de samenwerking met onze partners vergroten. Joost Eerdmans, Wethouder Veiligheid Januari 2017 3
Meer aandacht voor slachtoffers 4
Inleiding In 2015 hebben 12.317 Rotterdammers zich als slachtoffer gemeld bij Slachtofferhulp Nederland. Zorg voor slachtoffers is een gezamenlijke taak van politie, Openbaar Ministerie (OM), Slachtofferhulp Nederland (SHN) en de gemeente. Hiernaast zijn er vele andere organisaties betrokken bij de zorg voor en hulp aan slachtoffers. Op initiatief van de gemeente is dit plan Meer aandacht voor slachtoffers opgesteld. Wij geven eerst aan waarom wij dit plan maken. Daarna volgen een afbakening en een korte weergave van de belangrijkste organisaties die bij slachtofferzorg betrokken zijn. Vervolgens beschrijven we de meeste recente ontwikkelingen en de acties die de verschillende partners ondernemen om de hulp aan slachtoffers verder te verbeteren. Deze acties zijn opgesteld uit het oogpunt van het slachtoffer. Het actieplan volgt de fases waar het slachtoffer voorafgaand aan en na afloop van een incident mee te maken krijgt: I preventie; II aangifte en strafproces; III dienstverlening en nazorg. Met de acties verhogen we de aandacht voor slachtoffers in Rotterdam. De behoefte van het slachtoffer moet maatstaf zijn voor de hulp. 5
Waarom dit actieplan? Voor een veilige en rechtvaardige samenleving is het belangrijk dat slachtoffers van een misdrijf recht wordt gedaan en dat daders van strafbare feiten worden aangepakt. Ongewild betrokken worden bij een misdrijf kan een grote impact hebben en het leven van een slachtoffer ontwrichten. Het veiligheidsgevoel wordt aangetast en er kan materiële en wellicht ook immateriële schade uit voortkomen. Slachtoffers worden al voordat het tot een strafproces komt, geconfronteerd met onbekende procedures, voorschriften en rechten. Goede ondersteuning is voor een slachtoffer essentieel, niet alleen om te kunnen herstellen, maar ook om zijn rechten optimaal te kunnen benutten. Het is daarom belangrijk slachtoffers te begeleiden bij het verwerken van een misdrijf, het zelfvertrouwen, de zelfredzaamheid en weerbaarheid van het slachtoffer te herstellen en de materiële en immateriële schade te verlichten. In 2015 heeft de gemeente Rotterdam samen met het Ministerie van Veiligheid en Justitie het rapport Samen voor slachtoffers van criminaliteit uitgebracht. De twee belangrijkste aanbevelingen uit dit rapport zijn: 1. Slachtoffers moeten beter geïnformeerd worden; 2. De communicatie tussen de gemeente en de partners en de partners onderling (politie, Openbaar Ministerie (OM) en Slachtofferhulp Nederland (SHN)) moet beter. Uit onderzoek van onder andere de politie en het Wetenschappelijk Onderzoeken Documentatie Centrum (WODC, 2016) komt het beeld naar voren dat slachtoffers behoefte hebben aan: Informatie over wat er met hun aangifte gebeurt; Informatie over de rechten die zij hebben als slachtoffer; Bericht over het vrijkomen van een verdachte/veroordeelde; Een betere bescherming van hun privacy tegenover de verdachte. 6
De gemeente Rotterdam heeft samen met politie, OM, SHN en slachtoffers dit plan opgesteld. Bouwstenen hiervoor waren onder andere het wijkprofiel en de uitkomsten en aanbevelingen van bovengenoemde rapporten en onderzoeken. Ook de Europese richtlijn Minimumnormen Slachtoffers van eind 2015 is hierin meegenomen. Op 6 april 2016 was het symposium Aandacht voor slachtoffers. De uitkomsten hiervan zijn eveneens verwerkt in dit plan. Welke slachtoffers bedoelen wij? Dit plan richt zich vooral op slachtoffers van (gewelds)misdrijven. Slachtoffers in de breedste zin van het woord: natuurlijke personen, rechtspersonen en ook nabestaanden, getuigen en andere betrokkenen kunnen slachtoffer zijn. Een delict zoals bijvoorbeeld straatroof heeft niet alleen impact op de persoon die daadwerkelijk beroofd is, maar ook op de omwonenden van de plek waar het incident heeft plaatsgevonden. Hoewel slachtoffer dus een heel breed begrip is, kijken wij naar de slachtoffers van (gewelds)misdrijven. Dit zijn vooral slachtoffers van High Impact Crimes (HIC). Hieronder verstaan wij overvallen, straatroof en woninginbraak. Overvallen Straatroof Woninginbraak Ook voor slachtoffers van huiselijk geweld, discriminatie en geweld tegen medewerkers met een publieke taak heeft de gemeente en haar samenwerkingspartners aandacht. Sommige maatregelen in dit plan zijn ook op hen van toepassing, maar het zwaartepunt ligt bij slachtoffers van HIC. Hiervoor zijn andere programma s ingericht of in ontwikkeling. 7
Waar praten we over? Het wijkprofiel van de gemeente dat in februari 2016 uitkwam geeft de volgende cijfers voor High Impact Crimes: 2013 2014 2015 Woninginbraak 14,7 13,3 11,3 per 1000 adressen Straatroof (geweld) 1,5 1,1 1,1 per 1000 inwoners Overval (geweld) 0,3 0,3 0,2 per 1000 inwoners De cijfers tonen een positieve trend, het aantal high impact crimes daalt gestaag. Maar het kan en moet nog beter. Wat heeft de politie Rotterdam gedaan in 2015? 127.000 x aangiften misdrijven opgenomen; 14.155 x terugmelden HIC-feiten aan slachtoffer; 425 x succesvolle schadeafhandeling voor het slachtoffer; 57 x gebruik gemaakt van anonieme aangifte; 27 x beslag gelegd voor het slachtoffer. De lage getallen moeten stelselmatig omhoog. Dit zit in de lijn voor het jaarplan 2017 van de politie. Vooral de schadeafhandeling en beslag voor het slachtoffer moeten omhoog. Om het aantal woninginbraken tegen te gaan heeft de gemeente in veertien wijken waar de meeste inbraken plaats vinden huis-aan-huis aangebeld en informatie gegeven over preventie. Er worden bijeenkomsten georganiseerd voor senioren en de stadsmarinier HIC bezoekt slachtoffers en adviseert over preventiemaatregelen. 8
Ketenpartners De belangrijke organisaties bij hulp aan en zorg voor slachtoffers zijn de politie, het Openbaar Ministerie, Slachtofferhulp Nederland en de gemeente. a. De politie komt over het algemeen in beeld na een melding of het doen van aangifte. De politie heeft een formele taak in de zorg voor slachtoffers. b. Het Openbaar Ministerie (OM) bepaalt wie er voor de rechter moet verschijnen en voor welk strafbaar feit. Het OM informeert, adviseert en begeleidt een slachtoffer tijdens de hele strafzaak. c. Slachtofferhulp Nederland (SHN) verleent hulp aan slachtoffers van een misdrijf, een verkeersongeluk, bij een ramp, calamiteit of bij een vermissing. SHN verleent praktische, emotionele en juridische ondersteuning. d. De gemeente doet veel aan preventie en aan nazorg voor slachtoffers van overvallen (High Impact Crimes) en bij onrust in de wijk. 9
Ontwikkelingen De laatste jaren is meer aandacht gekomen voor de noodzaak om slachtoffers van ernstige misdrijven bij te staan. Ook is er voor het slachtoffer meer ruimte om zijn of haar stem te laten horen tijdens het strafproces. Met de invoering van de Wet Versterking Positie Slachtoffers (2011) zijn de rechten van het slachtoffer uitgebreid en de mogelijkheid om schade te verhalen verbeterd. Ook heeft het slachtoffer een zelfstandige positie in het strafproces gekregen. Eind 2015 is de Europese richtlijn Minimumnormen slachtoffers in werking getreden. Deze richtlijn zorgt voor een verdere versterking van de positie van het slachtoffer. Zo moet de informatie over rechten voor slachtoffers en nabestaanden begrijpelijk worden gemaakt en moet deze informatie bij het eerste contact over het misdrijf aan het slachtoffer gegeven worden, op papier of mondeling. Ook hebben slachtoffers voortaan recht op meer informatie over de aanvang en de voortgang van de (straf)zaak. Ook krijgen zij een individuele beoordeling om hun beschermingsbehoeften te bepalen en zo nodig maatregelen te treffen. Politie en OM werken deze richtlijn uit in maatregelen en procedures. die grotendeels in 2016 en 2017 ingaan. Slachtofferhulp Nederland heeft samen met de Gemeente Rotterdam een nieuwe werkwijze ontwikkeld voor de nazorg aan slachtoffers van HIC-zaken. 10
In Feijenoord loopt hiervoor tot eind 2016 een pilot, waarbij medewerkers van SHN samen met een medewerker van de gemeente bij het slachtoffer langsgaan. Als deze pilot succesvol blijkt, wordt de werkwijze naar andere gebieden uitgebreid. De gemeente heeft in het Wijkveiligheidsactieprogramma Schoon.Heel.Veilig. (2016-2019) verschillende acties opgenomen gericht op preventie. Deze acties zijn verdeeld over vier thema s: meer toezicht houden en handhaven in de wijken, veiligheidsbeleving, senioren en veiligheid en een veilige buitenruimte Maatregelen Dit plan richt zich vooral op slachtoffers van (gewelds)misdrijven. Slachtoffers zijn vaak niet bekend met hun rechten en de mogelijkheden voor ondersteuning, nazorg en preventie. Wij gaan hen beter informeren over de hulp die zij kunnen krijgen. We geven hieronder in drie fases aan welke maatregelen de verschillende partners nemen om slachtoffers te helpen. Deze maatregelen volgen de fases waar een (potentieel) slachtoffer mee te maken krijgt. I Preventie II Aangifte en strafproces III Nazorg en dienstverlening 11
Fase I Preventie 12
Voorkomen is altijd beter dan genezen. In het geval van criminaliteit is helaas niet alles te voorkomen, maar toch is er veel mogelijk om leed en schade in de toekomst tegen te gaan of te verminderen. Preventie is een belangrijke taak van de gemeente. Veel bewoners en ondernemers zijn gebaat bij advies om bijvoorbeeld een inbraak te voorkomen. Dit geldt vooral voor ouderen. Naast de informatie die politie, OM en SHN via hun eigen kanalen aan slachtoffers geven, ontwikkelt de gemeente een website www.rotterdam.nl/slachtoffer010. Hierop staan behalve preventie-adviezen veel meer informatie. Maatregelen: 1. Website: www.rotterdam.nl/slachtoffer010 De site geeft tenminste de volgende informatie: Adviezen om slachtofferschap te voorkomen (preventie); Een link naar Slachtofferhulp Nederland, slachtofferwijzer.nl en politie.nl; Slachtoffers er op wijzen dat SHN hen kan informeren over het doen van aangifte en het vervolgproces, kan meegaan tijdens het doen van aangifte en hen kan bijstaan tijdens het proces; Dat rechtsbijstand voor mensen die slachtoffer zijn van een ernstig geweldsof zedenmisdrijf kosteloos is, ongeacht inkomen of vermogen van het slachtoffer; Factsheet van de stichting Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zeden Slachtoffers (LANGZS) De data van de open dagen van de rechtbank. 2. Slachtofferloket: De fysieke locatie waar bewoners en slachtoffers informatie kunnen krijgen is het slachtofferloket Rotterdam. Dit loket bevindt zich aan het Wilhelminaplein 100 Rotterdam. Telefonisch bereikbaar via 088-6992180, email: informatiepuntslachtoffers@om.nl. Het postadres is Postbus 50956, 3007 BT Rotterdam. 3. (E-learning)-module: De gemeente ontwikkelt een (e-learning)-module voor ambtenaren die in hun functie met slachtoffers van misdrijven en veelvuldige criminaliteit te maken kunnen krijgen, zoals stadswachten en medewerkers bij de RET. Deze module geeft handvatten hoe te handelen en moet in 2017 in werking zijn. 13
Fase II Aangifte en strafproces 14
Niet iedereen doet aangifte van een misdrijf. Uit de landelijke Veiligheidsmonitor blijkt dat er landelijk van 36% van de ondervonden delicten melding wordt gedaan bij de politie. Van 27% wordt aangifte gedaan. Uit onderzoek van de politie en het Ministerie van Veiligheid en Justitie (WODC 2016) blijkt dat hier verschillende redenen voor kunnen zijn. Het kan komen door onbekendheid met waar of hoe dat moet, angst voor vergelding omdat de verdachte de gegevens van het slachtoffer uit het dossier kan halen, of de verwachting dat de politie toch niks kan of zal doen. Tegen de angst voor vergelding kan de politie maatregelen nemen. Bij de aangifte kan het slachtoffer desgewenst een ander adres opgeven. In zo n geval wordt het Slachtofferloket Rotterdam het zogenoemde adres van domicilie. Het Slachtofferloket houdt het slachtoffer op de hoogte van zijn zaak in het strafproces. Naast domiciliekeuze, biedt de politie ook actief aan het verhoor onder nummer (anonieme aangifte) op te nemen. In dat geval worden de persoonsgegevens in het proces-verbaal verwijderd en wordt er een uniek persoonsnummer aangemaakt. Slachtoffers zijn vaak niet bekend met hun rechten en de mogelijkheden voor ondersteuning. Zij hebben niet alleen behoefte aan zorg en hulp, ze hebben er vaak ook recht op. De politie heeft een taak om het slachtoffer te wijzen op de mogelijkheden. SHN biedt praktische, emotionele en juridische ondersteuning en verwijst waar nodig door naar andere hulpverleners onder wie slachtofferadvocaten. Maatregelen: 1. Slachtofferhulp Nederland: Bij de aangifte informeert de politie het slachtoffer standaard over de mogelijkheid om zich te laten bijstaan door Slachtofferhulp Nederland. 2. Domiciliekeuze: Bij de aangifte worden de gegevens van het slachtoffer opgenomen. Veel slachtoffers vinden het vervelend als hun gegevens in het straf- dossier van de verdachte terechtkomen. Om die reden worden in het strafdossier alleen de naam en het adres vermeld. Als het slachtoffer daar bezwaar tegen heeft, bijvoorbeeld omdat hij vreest voor represailles, informeert de politie het slachtoffer over de mogelijkheid om op een ander adres domicilie te kiezen, bijvoorbeeld bij het Slachtofferloket, zijn werkgever of op een ander door het slachtoffer op te geven adres. De correspondentie van de 15
politie en het OM gaat dan naar dit adres. Ook kan de aangifte onder een uniek nummer worden opgegeven. De naam van het slachtoffer blijft daarmee buiten het strafdossier. 3. Anonieme aangifte: De politie en de gemeente geven bij verschillende doelgroepen, waaronder het COC, meer bekendheid aan de mogelijkheid om anoniem aangifte te doen. Ook bij buurtproblemen waarbij bewoners bang zijn voor represailles kan dit instrument actiever worden ingezet. Medewerkers van de politie die aangiften opnemen krijgen instructie om de mogelijkheid tot anonieme aangifte actiever aan te bieden. 4. Informatie bij aangifte: De politie geeft bij het doen van aangifte het slacht - offer de Verklaring van rechten van slachtoffers mee. De politie verstrekt ook een kopie van de aangifte of een bevestiging van de aangifte. Deze zijn beschikbaar in vier talen (Nederlands, Frans, Engels, Duits). 5. Conservatoir beslag: De politie hanteert de maatregel conservatoir beslag als een extra mogelijkheid om in afstemming met het OM bij de aanhouding voorwerpen in beslag te nemen die de schade voor het slachtoffer kunnen afdekken. Het gebeurt nu vooral bij zogenoemde ZSM-delicten. Daar leent het zich ook goed voor. 6. Veiligheidsloket: Het Veiligheidsloket van de gemeente verwijst bewoners en ondernemers die slachtoffer zijn geworden actief door naar de juiste organisatie (politie, SHN, anders). Hiervoor ontwikkelt de gemeente in 2017 een belscript 7. Early warning: In 2017 start de politie bij aangifte met de individuele beoordeling. Hierbij gaat het om risico-inschatting (bv. bij stalking) en het herkennen van herhaald slachtofferschap. De politie neemt passende maatregelen ter bescherming van het slachtoffer. De politie maakt nu al gebruik van AWARE, een alarmeringssysteem met GPS voor personen die worden belaagd door hun ex-partner. In Rotterdam maken 82 vrouwen van dit systeem gebruik. In 2017 gaat de gemeente met de slachtoffers die daarvoor open staan in gesprek om te bezien of er meer voor deze slachtoffers kan worden gedaan. 16
8. Slachtofferportaal (track en trace): Het slachtoffer wil vaak weten wat er gebeurt met zijn aangifte. De politie biedt aan aangevers/slachtoffers de mogelijkheid hun aangifte digitaal te volgen (Aangiftevolgservice, AVS). Het AVS staat in eerste instantie open voor een beperkt aantal delicten. Dit zijn 28 misdrijven binnen de categorie diefstal en 5 misdrijven binnen de categorie vernieling. Als een politiemedewerker een wijziging doorvoert in het dossier, krijgt het slachtoffer hierover een bericht in zijn e-mail. Belangrijk is dat het slachtoffer bij aangifte wel een email-adres opgeeft. Hij kan dan met zijn DigiD inloggen in zijn persoonlijke omgeving. AVS wordt op termijn uitgebreid met andere delictstypen. 9. Afsluiting onderzoek: De politie informeert het slachtoffer schriftelijk en gemotiveerd (brief aangever of slachtoffer) zodra het onderzoek wordt afgesloten of het proces-verbaal wordt gezonden aan het Openbaar Ministerie. In de brief staan de overwegingen waarom het politieonderzoek wordt gestopt. In de brief staat ook dat het slachtoffer in beroep kan gaan bij de Officier van Justitie. Als het Openbaar Ministerie besluit om een verdachte in vrijheid te stellen, dan worden slachtoffers van HIC-delicten actief telefonisch benaderd. Als het telefonisch niet lukt om iemand te bereiken, dan wordt het slachtoffer (na drie pogingen) per brief geïnformeerd. 17
Fase III Nazorg en dienstverlening 18
IIn Rotterdam zit de meeste kennis over de bewoners, ondernemers en het karakter van de buurt of wijk in het gebied. Ook kent de gebiedsnetwerker van de gemeente de toegang tot hulp en zorg in het gebied. De gemeente betrekt deze kennis meer bij nazorg aan slachtoffers. In de dienstverlening aan slachtoffers van een overval, zijn de belangrijkste elementen: snel contact (maar niet te snel), goede informatie over het doen van aangifte en over preventieve maatregelen, schadeherstel en het snel uitzetten van vervolgacties. De dienstverlening blijft maatwerk waarbij de behoeften van het slachtoffer leidend zijn. De dienstverlening is vooral gericht op het herstel van het gevoel van veiligheid en vrijheid in het eigen huis en voorkomen dat iemand opnieuw slachtoffer wordt ( herhaald slachtofferschap ). Een eenduidig, tijdig, passend en snel hulpaanbod draagt bij aan het herstel van het veiligheidsgevoel. Maar dat niet alleen. Door met alle verschillende partners samen slachtoffers op het juiste moment op de juiste manier bij te staan, wordt hopelijk voorkomen dat ze fysieke en psychische klachten ontwikkelen en een beroep moeten doen op de 2e lijns hulpverlening. Maatregelen: 1. Pilot nazorg overvallen: De gemeente houdt in het gebied Feijenoord samen met Slachtofferhulp Nederland een proef om de nazorg aan slachtoffers van overvallen vanuit het gebied te organiseren. SHN en het gebied (gebieds - netwerker) gaan na een overval gezamenlijk op (huis)bezoek bij het slachtoffer. SHN zorgt daarbij voor het eerste contact, voor de emotionele en juridische ondersteuning en voor de eerste aanvraag bij het Schadefonds Geweldsmisdrijven. De gebiedsnetwerker pakt de praktische zaken in het domein aan (zoals hulp regelen voor het opruimen van winkel, verbetering van straatverlichting, overleg met woningcorporatie voor veiligheidsaanpassingen aan de woning/complex, etc.) maar kan ook het wijkteam inschakelen voor zorg als hiertoe aanleiding is. In 2017 wordt aan de hand van de resultaten van de pilot bekeken of en op welke manier deze manier van werken een vervolg krijgt. 2. Slachtoffer-dader gesprek: Een slachtoffer van een misdrijf kan met vragen blijven zitten die onbeantwoord blijven. Slachtoffers kunnen angstig of boos zijn, maar ook benieuwd naar de dader: wie is de dader, waarom heeft hij gedaan wat hij gedaan heeft en heeft het ook impact op de dader? De gemeente en SHN informeren slachtoffers over de mogelijkheid van een slachtoffer-dadergesprek bij de organisatie Slachtoffer in beeld. SIB helpt slachtoffers en daders van misdrijven bij de verwerking door samen te kijken 19
naar de vragen rond een misdrijf, de motieven en de gevolgen ervan. Dit slachtoffer-dadergesprek kan helpen om het incident een plek te geven en kan ook vele jaren na het misdrijf nog plaatsvinden. 3. Informeren buurt: De gemeente informeert de omgeving actief over een voorval dat impact heeft op een straat of buurt. Uiteraard is dit maatwerk en verschilt de wijze van informeren per delict. In 2017 komt er een richtlijn voor accounthouders veilig en de gebiedsnetwerkers van de gemeente. Waar nodig wordt de hulp van Slachtofferhulp Nederland aangeboden. 4. Lotgenoten: SHN heeft verschillende lotgenotencontactgroepen. De contactgegevens staan op www.slachtofferhulp.nl. Praten met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt, kan helpen het verdriet, de boosheid te delen en te verwerken. Dit kan ook gelden voor bewoners in een straat of buurt, of op een school, waar een misdrijf impact heeft. De gemeente gaat als gastheer optreden voor lotgenotengroepen, bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van ruimte in de buurt. 5. Schadevergoeding: Politie, OM, SHN en gemeente zullen meer bekendheid geven aan de verschillende mogelijkheden die er zijn voor slachtoffers om een schadevergoeding aan te vragen. 20
6. Veiligheidsgesprek: De gemeente biedt slachtoffers na afloop van het strafproces de mogelijkheid van een aandachtsgesprek/veiligheidsgesprek. Doel is dat de gemeente met de opmerkingen kan zorgen voor een betere veiligheidsbeleving van de bewoners. 7. Jaarlijks symposium: De gemeente organiseert met haar ketenpartners jaarlijks een nationaal symposium: de Rotterdamse Dag van het Slachtoffer (in navolging van de Europese dag van het slachtoffer). De eerste is in oktober 2017. 8. Dag herdenken geweldsslachtoffers: Jaarlijks houdt de Landelijke Organisatie voor Nabestaanden van Geweldslachtoffers (LONG) op de zaterdag in week 38 een dag waarbij de slachtoffers van geweld worden herdacht. De gemeente Rotterdam nodigt LONG uit om deze dag in 2017 in Rotterdam te houden. OM, politie, SHN en de gemeente monitoren de maatregelen in dit actieplan. Aan de hand van de ervaringen en actuele ontwikkelingen inventariseren zij jaarlijks hoe de hulp aan slachtoffers in Rotterdam kan worden verbeterd. 21
Links LANGZS LOVNG OM SHN WODC Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zeden Slachtoffers www.langzs.nl Landelijkse Organisatie voor Nabestaanden van Geweldslachtoffers www.lovng.nl Openbaar Ministerie www.om.nl Slachtofferhulp Nederland www.slachtofferhulp.nl Onderzoek- en Documentatie Centrum www.wodc.nl Gemeente Rotterdam www.rotterdam.nl Politie www.politie.nl/themas/slachtofferhulp.html 22
Colofon Gemeente Rotterdam Directie Veiligheid www.rotterdam.nl/veiligheidsloket veiligheidsloket@rotterdam.nl www.rotterdam.nl/slachtoffer010 23