Nota voor burgemeester en wethouders Onderwerp Aanpak cultuurvisie 2017-2020 1- Notagegevens Notanummer 2017-000036 Datum 09-01-2017 Programma: 10 Economie, kunst en cultuur Portefeuillehouder Weth. Hartogh Heys Team MOM 2- Bestuursorgaan [X]B & W 31-01-2017 [ ]Raad -- [ ]Burgemeester -- College van B & W - Burgemeester - Weth. Kolkman - Weth. Hartogh Heys - Weth. Rorink - Weth. Grijsen Besluitenlijst d.d. d.d. d.d. [ ]Akkoordstukken -- [X]Openbaar 31-01-2017 [ ]Besloten -- Routing d.d. Wethouder 18-01-2017 Regiemanager 18-01-2017 Programmamanager 18-01-2017 par. [ ]adj.secr. -- [X]gem.secr. 23-01-2017 BIS Openbaar Status Definitief2017-02-01 Bijlagen Aanpak cultuurbeleid 2017-2020 B & W d.d.: 31-01-2017 Besloten wordt: 1 In te stemmen met het voorstel Aanpak Cultuurbeleid 2017-2020; 2 de raadsmededeling vast te stellen; 3 de stukken aan te bieden aan de raad; 4 de nota en het besluit openbaar te maken. Financiële aspecten: Financiële gevolgen voor de gemeente? Begrotingswijziging Voorstel openbaarmaking conform Wet Openbaarheid Bestuur (Wob) [X] De nota en het besluit openbaar te maken [ ] De nota en het besluit openbaar te maken vergezeld van bijgaand persbericht [ ] De nota en het besluit openbaar te maken nadat [ ] De nota en het besluit openbaar te maken, behalve [ ] Het besluit openbaar te maken, maar niet de nota, gelet op artikel: [ ] De nota en het besluit niet openbaar te maken, gelet op artikel: Kennisgeving/ Bekendmaking Awb Kennisgeving (publicatie) conform Awb Bekendmaking conform Awb
ADVIESRADEN: Moet een van de adviesraden gehoord worden of op de hoogte gesteld? Toelichting Inleiding Deventer is toe aan een nieuw cultuurbeleid, mede als operationalisering van de onderdelen in het Richtingendocument indeventer! Dat nieuwe beleid gaan we maken, samen met alle betrokken in het netwerk. Het college heeft in de zomer 2016 aan de raad toegezegd in de eerste helft 2017 deze visie op te stellen en de raad daarbij te betrekken. Beoogd resultaat Een nieuw cultuurbeleid voor de jaren 2017-2020 dat gemaakt is door de gemeente in samenwerking met de raad, partners en betrokkenen in de stad. Het nieuwe cultuurbeleid van Deventer formuleert de culturele ambitie van Deventer voor de komende vier jaar: de positionering van cultuur in de stad(-sregio), in maatschappelijke processen en de aanpak om de ambities te realiseren. Dit betekent ook duidelijke keuzes voor inzet van middelen. Er worden uitspraken gedaan wat we willen behouden, wat we gaan vernieuwen, wat gaat groeien, en waar we mee stoppen. Kader Actualisatie Uitgangspunten Cultuurbeleid 2013-2016 Economische Visie DEVisie 2020, speerpunt Boeiende Beleefstad Richtingendocument indeventer! Argumenten voor en tegen Voor: De gemeente, maar ook de partners in de stad zijn toe aan een nieuw cultuur beleid dat samen wordt ontworpen. Zie ook ''de schijf van vijf'', actieplan cultuur van het DOC van juni 2016. Een nieuw cultuurbeleid geeft de mogelijkheid om nieuwe keuzes te maken wat betreft belangrijke ontwikkelingen in het cultuurveld, zoals instellings- en programmgerichte financiering, de invulling van cultuureducatie. alsmede een aantal andere belangrijke ontwikkelingen die in de aanpak omschreven zijn. Extern draagvlak (partners) Over deze aanpak heeft vooraf overleg plaatsgevonden met het Directeuren Overleg Cultuur (DOC). Op- een aanmerkingen vanuit het DOC zijn verwerkt in het plan van aanpak. Financiële consequenties De kosten voor de externe ondersteuning kunnen worden gedekt uit de middelen die zijn beschikbaar gesteld voor procesmanagement in het kader van de uitwerking van het Richtingendocument...indeventer! Aanpak/uitvoering De aanpak van het ontwerpen van het nieuwe cultuurbeleid is beschreven in de bijlage, Plan van Aanpak.
RAADSMEDEDELING Onderwerp Aanpak cultuurvisie 2017-2020 Mededelingennr 2017-000036 Portef.houder Weth. Hartogh Heys Team MOM BenW-besluit d.d.: 31 januari 2017 1. Inleiding: waarom deze mededeling Deventer is toe aan een nieuw cultuurbeleid, mede als operationalisering van de onderdelen in het Richtingendocument indeventer! Dat nieuwe beleid gaan we maken, samen met alle betrokken in het netwerk. Het college heeft in de zomer 2016 aan de raad toegezegd in de eerste helft 2017 deze visie op te stellen en de raad daarbij te betrekken. Deze aanpak is opgesteld in overleg met vertegenwoordigers van het Directeuren Overleg cultuur (DOC) 2. Kader Actualisatie Uitgangspunten Cultuurbeleid 2013-2016 Economische Visie DEVisie 2020, speerpunt Boeiende Beleefstad Richtingendocument indeventer! 3. Kern van de boodschap In het Plan van Aanpak worden de stappen beschreven om te komen tot een gemeentelijk cultuurbeleid voor de jaren 2017-2020. Tevens wordt aangegeven over welke inhoudelijke thema's richtinggevende keuzes moeten worden gemaakt en welke partners betrokken moeten worden bij het formuleren van het beleid voor de komende jaren. De raad wordt gelegenheid geboden haar wensen en bedenkingen kenbaar te maken en om aan te geven op welke manier de raad betrokken wil zijn. 4. Nadere toelichting Het college verzoekt het presidium dit Plan van Aanpak te agenderen zodat de raadsfracties de gelegenheid wordt geboden wensen en bedenkingen kenbaar te maken.
Aanpak cultuurbeleid 2017 2020, Januari 2017 1. Inleiding Een hoogwaardig en uitdagend/prikkelend cultureel klimaat hoort bij de cultuurstad Deventer. Dat geldt ook voor het cultuurhistorisch erfgoed, vooral in de binnenstad maar ook in het buitengebied. Een sterk cultureel voorzieningenniveau is ook een noodzakelijke voorwaarde voor een bloeiende en zich vernieuwende economie. De verdere ontwikkeling en vernieuwing van het aanbod van evenementen en het versterken van Deventer als cultuurstad met zowel grootschalige als kleinschalige onderdelen is daarvoor noodzakelijk. Dat vraagt onder andere om strakke regie op de externe marketing van het product Deventer, een beter toegankelijk en vindbaar aanbod van culturele, sportieve en andere mogelijkheden van vrijetijdsbesteding, en om vernieuwing en uitbreiding van het aanbod van bovenregionale (landelijk en internationale) kwaliteit en/of kwantiteit. We hebben de afgelopen jaren forse investeringen gedaan in de culturele voorzieningen. De realisatie van de Cultuurdriehoek komt met bouw van de nieuwe Openbare Bibliotheek en filmtheater de Viking dichtbij. De herpositionering van de Athenaeumbibliotheek en het Historisch Archief, en de transformatie van de museumorganisatie beginnen hun vruchten af te werpen. We hebben het afgelopen jaar een besluit genomen over de toekomst van het Speelgoedmuseum. De Deventer culturele instellingen presteren goed. Regelmatig worden er prijzen gewonnen zoals voor evenementenstad, beste publieksevenement of recent - beste directeur van het poppodium. Dat niveau willen we vasthouden en verbeteren. De ontwikkelingen in de samenleving en in het culturele veld vragen om nieuwe keuzes. We noemen er enkele: We spreken al enkele jaren over een verschuiving van instellingsgebonden naar functiegerichte financiering. De programmering en marketing van culturele evenementen verdient een impuls. Samenwerking met andere overheidslagen (rijk en provincie) binnen het verband van landsdeel Oost vraagt om afstemming. We willen opnieuw kijken naar de betekenis en inzet van cultuur bij de versterking van de economische vitaliteit, ruimtelijke ontwikkeling en in het sociale domein. Het aantal professionele theatermakers in Deventer is de afgelopen jaren toegenomen. Voldoende reden om te komen tot nieuw cultuurbeleid voor de komende jaren in Deventer. Dit doen we mede als operationalisering van een deel van de voorstellen in het Richtingendocument indeventer! Dat nieuwe beleid gaan we maken, samen met alle betrokken in het netwerk. In diverse contacten, waaronder gesprekken met vertegenwoordigers van het Directeurenoverleg Cultuur (DOC) hebben we afspraken gemaakt over deze aanpak. Het DOC heeft daarbij de volgende vragen gesteld: - In onze brief Schijf van Vijf heeft het DOC aangeboden mee te willen werken aan het actualiseren van het cultuurbeleid. We horen graag van de Gemeente hoe zij dat voor zich ziet. - In onze reactie op het richtingen document indeventer! heeft het DOC gevraagd aan de gemeente haar visie op programma versus instellings-denken te verwoorden. - In onze reactie op het richtingendocument hebben we eveneens gevraagd naar de visie van de Gemeente op stadsbrede-programmering - En tenslotte vragen we in diezelfde reactie om een procesbegeleider en horen we graag hoe daarover gedacht wordt. 2. Inhoud: 1
Inhoudelijke ontwikkelingen die in het komende cultuurbeleid van de gemeente in ieder geval aan de orde moeten komen zijn: - Een gedeeltelijke verschuiving van instellingsgebonden financiering naar functiegerichte (ofwel project-/programma-) financiering. Hierbij gaat het niet om de het in stand houden van de instituties, maar om de ontwikkeling van de culturele functies uit de creatieve keten in de samenleving. Om die functies te kunnen realiseren en door-ontwikkelen zijn instellingen nodig, die er samen voor gaan. Dat kan verschillen per functie en per instelling: het kan gaan om een specifiek gebouw met een podium en een geoutilleerde zaal met theatertechniek, een expositieruimte die geschikt is voor tentoonstelling van topstukken, of anderszins. Het gaat ook om instellingen met een professionele organisatie met voldoende expertise die ingebed is in lokale en bovenlokale netwerken. Kortom, het gaat hierbij om de vraag wat nodig is om de functie te realiseren en in verband daarmee - de continuïteit van de instelling en de continuïteit van professionaliteit, kwaliteit, kennis en netwerken te waarborgen. Dit zal zorgvuldig, per functie en per instelling afzonderlijk, moeten worden onderzocht en beoordeeld. Het vraagt om een flexibele inzet van deze instellingen en alle andere stakeholders, en om flexibele samenwerking in wisselende coalities. Vanzelfsprekend leidt dit tot maatwerkkeuzes. In het nieuwe cultuurbeleid worden ook keuzes gemaakt voor de financierings-systematiek met de goede (financiële) prikkels om die flexibiliteit en die samenwerking te bevorderen en om partners (publiek en privaat) te verleiden werkelijk deel te nemen. Bij de invulling hiervan gaan we uit van de creatieve keten zoals die in eerdere stukken, zoals de Culturele Agenda voor de Toekomst (DOC 2011), is genoemd: De creatieve keten bestaat uit de onderdelen: - Leren (bibliotheek, media, kunstonderwijs, cultuureducatie, oefenen), - Produceren (amateurkunst, professionele kunstproductie), - Presenteren (podia, tentoonstellingsruimten, festivals, cultureel erfgoed, kunst in de openbare ruimte, filmtheater), - Interesseren (draagvlakvorming, verdieping en debat, marketing, sponsoring, mecenaat). - Participeren (mate waarin culturele activiteiten (kunnen)bijdragen bij het realiseren van doelen in het Sociale domein) - Versterking van de samenhang in de programmering, marketing en publieksservice Dit houdt in dat de programmering van het culturele aanbod voor diverse publieksgroepen inhoudelijke samenhangend is, waar mogelijk met cross-overs en nieuw aanbod voor bestaande en nieuwe doelgroepen. Dit leidt er toe dat er in de tijd door het hele jaar een evenwichtig en herkenbaar aanbod is voor bezoekers en bewoners van Deventer. Tegelijk kijken we waar instellingen hun kennis en aanpak op gebied van marketing en publieksbereik kunnen delen en waar samenwerking kan leiden tot verbeteringen. - Vierjarenafspraken naar analogie met Rijk en provincie Al langere tijd wordt nagedacht over de wenselijkheid om te werken met vierjaren plannen. Dit biedt een aantal voordelen: Een relatieve zekerheid voor de instelling voor een periode van vier jaar Minder werk(druk) bij jaarlijkse subsidieaanvragen Mogelijkheden om aan te sluiten bij, en af te stemmen met spraken te maken met, andere overheden: rijk en provincies/landsdeeloost (hier staan ze dus al in, maar eventueel nog eens noemen bij partners, of daar juist verwijzen naar dit stukje) Mogelijkheid om eens in de vier jaar een fundamentele heroverweging te maken van prioritering en van inzet van middelen - Toekomstige invulling cultuureducatie De Leeuwenkuil is in gesprek met andere partners die actief zijn op het gebied van cultuureducatie om te komen tot een nieuwe invulling en samenwerking op dit terrein. Vanwege de bezuiniging die met ingang van dit jaar van kracht is vindt deze discussie op dit moment al plaats. Dit voorjaar zullen daarover al keuzes gemaakt moeten worden. 2
Deze veranderingen vinden plaats tegen de achtergrond: verschuiving naar cultuureducatie binnen het regulier onderwijs, nieuwe werkvormen en aanbieders in het binnenschoolse en in het vrijetijdsaanbod. Het traditionele cursusaanbod is fors in bewegingde Leeuwenkuil heeft ondertussen een kadernotitie voor de transitie van cultuureducatie en de van de organisatie van de Leeuwekuil opgesteld. - Positionering en ondersteuning producenten Productiehuis ON/Nieuwe Oost heeft een goede positie in de landelijk basisinfrastructuur. Zij ontvangt de komende vier jaar subsidie van het Rijk en de provincies Gelderland en Overijssel en van de gemeente Deventer. De afgelopen jaren is het aantal professionele theaterproducenten in Deventer toegenomen. Naast locale ontwikkeling ( eigen kweek ) zijn er ook theatermakers die hebben gekozen voor een uitvalsbasis in Deventer. Voor ons betekent dit dat we antwoord moeten geven op de een aantal vragen. wat is de betekenis en positie van het zgn. middensegment Theater, met gezelschappen als: TamTam, Gajes, Beumer&Drost, ID Theatre, Esther Linssen/Ali Cifteci, BOT, in het Deventer cultuurlandschap? Wat is de rol van de gemeente en van culturele instellingen betrekking tot deze gezelschappen? Welke afspraken maken wij met de provincie Overijssel en de partners in Landsdeel Oost? Werkklimaat voor beeldend kunstenaars en vormgevers: beleid tav. werkplaatsen, ondersteuning beroepspraktijk, presentatie, collectioneren. - Doorontwikkeling samenhangend erfgoedbeleid: Nadat de herpositionering en transformatie van resp. Deventer Verhaal, Athenaeumbibliotheek en het Historisch Archief zijn beslag heeft gekregen, gaat het nu om het versterken van samenhang in (beheer en ontsluiting van) de Deventer Collectie en bij de presentatie/educatie van het Deventer Erfgoed. - Betekenis en inzet van cultuur bij economische vitaliteit, ruimtelijke ontwikkeling en in het sociale domein. Cultuur heeft behalve de intrinsieke waarde ook betekenis voor economische, ruimtelijke en sociale kwaliteit van de samenleving. We zien met name de laatste jaren nieuwe initiatieven in de ouderenzorg en in wijken. Je kunt denken aan de rol van bibliotheken bij het tegengaan van laaggeletterdheid, Ook zijn voorlees- en muziekactiviteiten in verzorgingscentra zijn aansprekende voorbeelden. Het gebruik en het behoud van voorzieningen in dorpen staat onder druk. In de visie willen wij nadere invulling geven aan onze inzet voor de komende jaren. In aanvulling op bovenstaande zullen wij antwoord geven op de vragen van het DOC bovenaan deze notitie. - Cultureel Vastgoed Wat is de rol gemeente bij Cultureel Vastgoed: exploitatie(kosten), beheer, investeringsvragen 3. Vertrekpunt: Het DOC heeft in 2011 in het kader van Kwestie van Kiezen een document opgesteld: de Culturele Agenda voor de Toekomst. In 2012 heeft de raad gesproken over de Actualisatie Uitgangspunten Cultuurbeleid 2013-2016 (zie bijlage). In 2013 is in het kader van de bezuinigingen een uitgebreide analyse gemaakt van de culturele stand van zaken in Deventer en keuzemogelijkheden. Deze uitgangspunten en de kaders van de Economische Visie DEVisie 2020, speerpunt Boeiende Beleefstad zijn uitgangpunt geweest voor de besluiten die de afgelopen jaren genomen zijn mb.t de culturele infrastructuur. Daarnaast zijn er onder invloed van voortschrijdend inzicht, nieuwe 3
bezuinigingen en eigen dynamiek met name rond het speelgoedmuseum nog aanvullende besluiten genomen. Recent is het richtingendocument indeventer! (vh Deventer 2.18) aangeboden. Hierin wordt een aantal voorstellen gedaan voor operationalisering. Het nieuwe cultuurbeleid van Deventer formuleert de culturele ambitie van Deventer voor de komende vier jaar: de positionering van cultuur in de stad(-sregio), in maatschappelijke processen en de aanpak om de ambities te realiseren. Dit betekent ook duidelijke keuzes voor inzet van middelen. Er worden uitspraken gedaan wat we willen behouden, wat we gaan vernieuwen, wat gaat groeien, en waar we mee stoppen. Kanttekening hierbij is dat er verdere uitwerking moet worden gegeven aan het besluit van de raad om te bezuinigen op de subsidie voor cultuureducatie in de vrije tijd bij de Leeuwenkuil. Financieel In het kader van het zgn. Toekomstbestendig subsidiebeleid heeft de gemeente de systematiek van subsidieverstrekking verder bijgesteld. Daarbij is ook besloten om 100.000,- vrij te maken binnen alle gesubsidieerde organisaties om anders in te zetten. exploitatie (budget-)subsidie naar meer project-/programma-subsidies; van instellingen wordt gevraagd waar zij aansluiten op de gemeentelijke programma s. Daarnaast ligt er nog een in te vullen korting van 40.000 op de cultuurbegroting vanwege de hogere kosten ivm. de funderingsproblematiek van de Viking. 4. Aanpak: Wij maken een visie waarin het gemeentelijke beleid met betrekking tot Kunst en cultuur: ambities prioriteiten voor de komende jaren wordt vastgelegd. Het college van B en W neemt het initiatief en voert procesregie. Het uitgangspunt is een interactieve samenwerking bij het formuleren van het nieuwe cultuurbeleid. De rol van de partners is, in termen van de participatieladder: Adviseren en op onderdelen Samenwerken. De gemeenteraad heeft dit onderwerp geplaatst op de strategische raadsagenda (SRA). Dit voorstel voor de aanpak om te komen tot de cultuurvisie zal in februari worden voorgelegd aan de raad, waarbij de raad wensen en bedenkingen kan geven. Zij kan daarbij aangeven of de betrokkenheid van de raad in dit proces past bij haar ambities. Raadsleden zijn welkom bij de werkbijeenkomsten. Medio mei wordt een terugkoppeling gegeven aan de raad van de belangrijkste denkrichtingen die in de cultuurvisie worden uitgewerkt. Partners die betrokken worden in de vorming van de nieuwe cultuurvisie zijn : - Economische Alliantie - DOC - Productiegezelschappen - Beeldend kunstenaars - Amateurkunstenaars - Werkgroep cultuureducatie onderwijs - Adviesraad Cultuursubsidies - Vrijwilligersorganisaties op gebied van culturele initiatieven - Onderwijs: PO en VO, MBO en HBO - NV Maatschappelijk Vastgoed - Maatschappelijke sector: organisaties die actief zijn op het terrein van zorg, participatie, laaggeletterdheid, Met de provincie Overijssel stemmen wij af; we kijken waar aansluiting is bij het cultuurbeleid van de provincie Overijssel. In het eerste kwartaal wordt het convenant Cultuur Oost Nederland ondertekend, 4
De provincies Overijssel en Gelderland en 8 steden, waaronder Deventer, maken afspraken met het Ministerie van OCW over hun bijdrage aan de culturele infrastructuur in de periode 2017 2020.Daarin wordt aangesloten bij het Manifest Cultuur Landsdeel Oost wat in 2016 is vastgesteld. 5. Sturing: Er komt een projectgroep van de Gemeente waar mensen uit de cultuursector op persoonlijke titel in vertegenwoordigd zijn: een lid van het DOC, iemand uit amateurkunst, beeldend kunstenaar/theatermaker. Intern: AO: Wim de Jong Trekker: Jos Haarman Er wordt een extern procesregisseur aangetrokken. 6. Planning: uiterlijk: Vastellen Plan van Aanpak in College 31-01 Bespreken Raadstafel 15-02 Aantrekken procesregisseur 01-02 Startbijeenkomst 15-03 Werkbijeenkomsten 28-04 Opstellen concept 15-05 Afsluitende plenaire bijeenkomst Reflectie door partners 25-05 Terugkoppeling denkrichtingen aan de raad 25-05 Opstellen cultuurnota 2018-2020 09-06 Besluit college 20-06 Behandeling raad september 5