MOLENS Molens in Nederland
Wat zijn molens? Technische benaming voor werktuigen waarin verschillende vaste stoffen kleiner worden gemaakt of tot poeder worden vermalen, of dat door draaibeweging water kan worden verplaatst. Dus geen Baggermolens!
Aantal molens in Nederland In 1900 nog ca. 10.000 In 2007: 1480 windmolens 108 watermolens In Zd Holland: 220 windmolens (meeste) In Utrecht: 33 windmolens (minste) In Limburg: 56 wateraangedreven molens.
Drie hoofdgroepen Koren- Polder- Industriemolens
Historische ontwikkeling Oudste Verticale Watermolens: 10-de, 11-de en 12-de eeuw. Daarna de Standerdmolens: 13-de eeuw Bovenkruiers: 16-de eeuw Binnenkruiers Buitenkruiers.
OOK GEEN STANDERDMOLENS
Binnenkruiers Rond 1500 uitgevonden in West Nederland Romp meestal breed, niet uit steen vanwege slechte grond. (draagvermogen) Romp 8-kantig. Lichter kruien. Gewicht verdelen. Op romp de kap. Binnenkant kap een vgl. kruirad als buitenkruier met ogen bevestigd aan de romp. 2 personen nodig om te kruien.
Torenmolen Oudst bekende bovenkruier 14-de eeuw. Zwaar muurwerk 2 m. dik, 10 m. diameter Slechts een koppel stenen Meestal binnenkruier Nog slechts 3 in Nederland
Torenmolens
Binnenkruiers Soms 6-kantig, meestal 8-kantig
Buitenkruiers Ingewikkelde staartconstructie Door kap 2 horizontale balken. Achterzijde van de kap Korte spruit en op 2/3 deel van de kap z.g. Lange spruit. Aan korte spruit 1 staartbalk naar beneden
Buitenkruiers 2 Uiteinden Korte Spruit 2 schoren naar ¾ van staartbalk Uiteinden Lange Spruit 2 schoren naar eind staartbalk Zo ontstaan 2 driehoeken om Kap als een hefboom te kunnen draaien: KRUIEN.
Korte en Lange spruit
Buitenkruiwerk Hefboomwerking van staart en lange en korte spruit.
Twee kruiwerken Kruirad Kruilier
Stellingmolens Door bovenkruiers hoger te maken en een stelling om de romp te maken kwam wiekenkruis en kruiwerk hoger De wieken vangen meer wind en de biotoop van de molen loopt geen gevaar. Aan en afvoer geen last van draaiende wieken. Mogelijkheid onder de stelling opslagplaatsen, zaagschuren etc. te maken.
Romp en stelling
Belt- of bergmolens
2 roeien dus 4 wieken
DE VANG Rond buitenkant bovenwiel zit de VANG 4 of 5 grote blokken hout komen tegen buitenkant bovenwiel Worden van buiten af bediend door koord dat aan hefboom bevestigd is en dat op de stelling of belt uitkomt.
De Vang
De Vang
Vang niet goed gehanteerd? Of: op hol geslagen??
MOLEN NIET GEVANGEN
Binnen in de molen zien we: Zolders: kap - Lui- of stortzolder - Steen- Maal- Graanzolder.
Het binnenwerk: A: askop B: bovenwiel (grote rad) C: bonkelaar D: Koningsspil E: luiwerk F: spoorwiel G: steenwiel H: steenspil I: koppel maalstenen
In de Kap As met het bovenwiel
In de kap Grote rad met Bonkelaar
Koningspil In 16-de eeuw uitgevonden Bovenwiel (grote rad) draait Bonkelaar aan Bonkelaar drijft Koningspil aan Loop door verschillende zolders Koningspil draait spoorwiel aan Spoorwiel kan een of meerdere Steenwielen aandrijven Steenwiel met steenspil laat de steen draaien.
Kijkje op de luizolder Koningspil met LUITAFEL.
LUIWERK Op Koningspil is wiel gemonteerd de z.g. LUITAFEL Daarop loopt een ander wiel dat de LUIAS laat draaien LUIAS draait een koord op waaraan de zakken hangen en kunnen worden opgetrokken. Met GAFFELWIEL kan dat ook handmatig
Koningspil met spoorwiel
Spoorwiel op steenzolder SPOORWIEL draait een of meerdere STEENWIELEN aan STEENWIEL laat de stenen draaien. SCHUDDEBAK laat koren tussen de stenen lopen
Kijkje op Steenzolder
Kijkje op de steenzolder Hier een open koppel stenen En het billen, scherpen van de stenen.
Kijkje op de maalzolder. Het meel komt in zakken terecht. Wegen of opslaan
De taal van de molenwieken Feesttooi Noodroep
De taal van molenwieken Vreugde Rouw Korte rust Lange rust
Molenaar, of familie, overleden Alle windborden weg Molenaar Een windbord: Molenaarsvrouw
Malen voor de Prins Molenwieken laten draaien zonder malen Ontstond in 80-j. oorlog: Spanjaarden Laten denken dat er genoeg graan is om te malen: Mensen gezond dus Tegenstand Of: Prins zal denken dat er hard gewerkt werd! Of: Alleen omwentelingen maken Als molens stilstaan ontstaat slijtage.
8 Rombouts-korenmolens Terheijden De Arend: Vader. Hoge Zwaluwe Zeldenrust: Opa, later oom. Made Zeldenrust: broer van Opa. Raamsdonksveer: broer van Opa. Elshout: Neef van vader. Vught, Oma, later neef van vader. Den Hout: De Hoop, Vader knecht geweest Nieuwkuijk: Emma. Neef van vader
Molen De Arend Terheijden Bouw: 1742 Vlucht: 24.80 m Molenaar:H Schippers
Zeldenrust Hooge Zwaluwe Bouw: 1866 Vlucht: 22.60 m. Molenaar: D. Rombouts
Emma Nieuwkuik Bouw: 1886 Vlucht: 24.60 Molenaar: C.v.Bruul
De Windotter IJsselstein
De Valk Montfoort
Molen in Lopik-Cabauw
Molen in Nieuwegein/Oudegein
Hoe heet molen in Wijk bij Duurstede?
Of was dit De molen van Ruisdael?
Het plaatsen van een nieuwe as In 1936: In 1995:
Molen De Arend Terheijden in 1944
VOORLOPIG EINDE Volgende voorstelling: IN EEN VOLGEND PROBUSJAAR.
Verschillende standerdmolens Spinnekopmolen
Standerdmolens Weidemolens
Paltrokmolens Afgeleid van standerdmolen Beide zijden houten luifels aan/afvoer van hout.
Tjaskers Meest primitieve molentje Simpel raamwerk met as.
Rood: Katholiek polderbestuur Zwart: Protestant
Houtzaagmolen
Historie en ontwikkeling watermolen Oudste type is verticale watermolen. Vanaf de 10-de 11-de en 12-de eeuw Zelfs bij gering waterverval kan waterrad in beweging worden gebracht. In Limburg nog zo n 60-tal waterradmolens
Door water rad in beweging Bovenslagmolens
Door waterstroom rad in beweging Onderslagmolens