GVM Logboek opleiding Vrijwillig Molenaar

Transcriptie

1 Checklist opleiding Vrijwillig Molenaar : Mogelijkheid tot afvinken als de leerling dit heeft geoefend en beheerst Fase 1-3: invullen als instructeur dit getest heeft: + (beheerst het onderdeel), - (beheerst het onderdeel (nog) niet) Een grijsvlak betekent dat dit onderdeel nog niet beheerst behoeft te worden in fase 1 of fase 2 1. lgemeen 1.1 Praktijkvaardigheden Fase B Vaste handelingen voor de prins draaien - Kan een algemene controle op gebreken uitvoeren en er conclusies uit trekken - Kan de smeerpunten van belang voor voor de prins draaien benoemen en smeren - Kan de molen gereed maken voor het voor de prins draaien - Maakt afspraken met andere aanwezige molenaars(in opleiding) over bediening van de molen - Kan de molen zelfstandig op de wind zetten - Kan het benodigde zeiloppervlak bepalen - Kan het zeil goed en vlot voorleggen - Neemt alle maatregelen die nodig zijn voor de veiligheid bij het draaien - Kan zeilslag herkennen en maatregelen nemen - Kan de molen zwichten met behulp van zeilvoering - Kan de molen zwichten met behulp van de staart - Kan de molen gecontroleerd vangen - Kan goed en vlot afzeilen - Kan de windborden veilig uit de wiek halen en naar binnen brengen - Kan de stand van het gevlucht waarin het wordt weggezet verklaren - Zet de molen op de meest veilige manier weg Bijzondere verrichtingen - Kan een kam vastzetten en borgen - Kan een zeil op een veilige manier afnemen en ophangen - Kan op een veilige manier vangen met de staart 1.2 lgemene kennis Fase lgemene zaken - Heeft kennis van de RBO-wet met betrekking tot molens - Kent de verantwoordelijkheden van een molenaar - Kan doelstellingen en werkwijze van relevante instanties en organisaties benoemen B Bijzondere zaken - Kan de historische ontwikkeling van het molenbestand in Nederland beschrijven - Kan de in ons land voorkomende molentypen beschrijven - Kan de meest bekende molenfuncties benoemen - Kan de verschillen in aandrijving van molens beschrijven 1.3 De veiligheid Fase Kennis - Kent de geldende veiligheidsvoorschriften voor het bedienen en werken met de molen - Kent alle maatregelen die nodig zijn ter bescherming van eigen veiligheid en dat van andere aanwezige personen - Kan maatregelen ter voorkoming van ongevallen benoemen - Kent de maatregelen om de molen onbeheerd en veilig achter te laten B Vaardigheid - Draagt zorg voor naleving van alle veiligheidsmaatregelen - Draagt zorg voor naleving van maatregelen vanuit het RI&E - Kan situaties in en om de molen vóórkomen die een bedreiging voor de molen kunnen vormen Revisiedatum: Printdatum: pagina 1 van 7

2 1.4 Het weer Fase Kennis - Kan de belangrijke eigenschappen van de winden uit de acht hoofdwindstreken beschrijven - Kan de betekenis van ruimen en krimpen van de wind beschrijven - Kan in het kort depressies en hun koers beschrijven - Kan aangeven wat van het weer verwacht kan worden als een depressie ten noorden, zuiden of centraal over de molen trekt - Kan de weersverschijnselen die zich kunnen voordoen bij het passeren van depressies en fronten benoemen - Kan de mogelijke informatiebronnen noemen betreffende de weerverwachting op korte termijn en de beschikbare informatie per bron beschrijven B Vaardigheid - Kan een barometer aflezen en dit relateren aan de weersituatie van de dag - Kan de schaal van Beaufort inschatten aan de hand van omgevingswaarnemingen - Kan de beweging van de bewolking in de verschillende luchtlagen beschrijven en hieruit conclusies trekken - Kan weersveranderingen op korte termijn herkennen - Kan maatregelen treffen bij veranderende wind(richting) - Kan maatregelen treffen bij veranderingen in de weersomstandigheden 1.5 Onderhoud Fase Smering - Kent de smeerpunten in de molen - Weet welk smeermiddel per smeerpunt gebruikt moet worden en hoe vaak - Kent de eigenschappen en gebruikswijze van de verschillende smeermiddelen - Kan de oorzaak van het meer dan handwarm lopen van een lager opsporen B Reparaties en conservering - Kan de eigenschappen van veel gebruikte materialen beschrijven met betrekking tot toepassing, belasting en gevoeligheid voor invloeden van buitenaf - Kan de invloed van verschillende materialen op elkaar beschrijven - Kan de maten voor een nieuw te bestellen molenzeil beschrijven - Zorgt ervoor dat er tijdens reparaties en onderhoud veilig gewerkt wordt - Kan de onderhoudsgevoelige plaatsen en materialen in de molen beschrijven - Kan tijdig aangeven wanneer conserveringsmiddelen nodig zijn 2 Bouwkundige kennis (van één molenhoofdgroep) Keuze hoofdgroep: standerd-/wip-/6- of 8-kantige-/stenen-/paltrokmolen* 2.1. Staand werk Fase B Romp - Kent het grondprincipe van de molenconstructie in relatie tot de functie - Kent de voor- en nadelen van het bouwmateriaal (steen, hout, combinatie) - Kent de opbouw en constructie van de (delen van de)romp/voet/kast - Kan de functie van de basiselementen van de constructie verklaren - Kan de overgangsconstructie beschrijven en verklaren (voet/kast, voet/romp, ondertoren/bovenhuis) - Kent de belangrijkste oorzaak van omvallen, omwaaien van kast/bovenhuis - Kent de mogelijke constructieve oorzaken van zwaar kruien - Kent de voor- en nadelen van de voorkomende rompbekleding - Kent de functie van voorkomende bouwkundige versieringen Kap - Kan de opbouw van de kapconstructie met zijn onderdelen beschrijven - Kent de functie van de basisonderdelen van de kapconstructie - Kan aangeven welke onderdelen verstelbaar, uitneembaar zijn en waarom - Kent de wijze waarop verstelbare, uitneembare onderdelen worden vastgezet - Kent de mogelijke constructieproblemen die zich kunnen voordoen - Kent de eigenschappen van de toegepaste kapbedekking Revisiedatum: Printdatum: pagina 2 van 7

3 C D Krui-inrichting - Heeft inzicht in functie en constructie van het toegepaste kruisysteem - Kan de voor- en nadelen noemen van het toegepaste kruisysteem - Kent de krachten die op kap/kast/bovenhuis worden uitgeoefend tijdens kruien - Kent de functie(s) van de kruipalen e/o vervangende constructie - Kan de relatie tussen vorm en functie van kruipalen verklaren - Kent de relatie tussen positie kruipaal en krachten die op de staartconstructie worden uitgeoefend tijdens het kruien en het malen - Kent de gebreken van kruipalen en weet hoe hij die moet constateren - Kent de wijze waarop kruipalen worden onderhouden en worden vervangen Stelling - Kent de functies van de stelling - Kan de opbouw van de stelling en ondersteuningsconstructie beschrijven - Weet welke krachten tijdens het kruien op de stelling worden uitgeoefend - Weet waar rekening mee gehouden moet worden bij bevestiging van staart en gevlucht aan de stelling - Kent de gebreken die de stelling kan vertonen - Draagt zorg voor een goede conditie en oppervlaktegesteldheid van de stelling 2.2 Het gaande werk Fase Bovenas met lagering - Kent de eigenschappen van het aanwezige type bovenas - Kent de functie van de verschillende onderdelen en het materiaal van de bovenas - Weet hoe de achterwaarts gerichte druk van de bovenas wordt opgevangen - Kent de krachten die een draaiende as veroorzaakt en de wijze waarop deze door de constructie worden opgevangen - Kent het gevaar van te straf vangen en de mogelijke gevolgen - Kent het gevaar van het dompen van de bovenas en weet hoe dit wordt voorkomen - Weet welke invloeden het weer op een bovenas kan hebben - Kent de typen lagering, de voor- en nadelen en de wijze van oplegging - Kent de belasting van hals- en penlager en welke problemen dit kan veroorzaken - Kan verklaren waarom het penlager in langs- en dwarsrichting verstelbaar moet zijn - Kent de ondersteuning en constructie van de oplegging van hals- en penlager - Weet hoe lekkage via hals of pen verholpen moeten worden - Kan het meer dan handwarmlopen van de hals/penlagering constateren en de oorzaak ervan opsporen B Wielen - Kent de verschillende type wielen, hun constructie en de gebruikte materialen - Kan de keuze voor materiaal en constructie van de voering van het bovenwiel verklaren in relatie tot het aanwezige type vang - Kent het kenmerkende constructieprincipe van rondsel of schijfloop en lantaarnwiel, en weet waar en waarom deze wielen worden toegepast - Weet in welk molentype de voorkeur wordt geven aan een schijfloop boven een bonkelaar en waarom - Weet wat conische tandwielen zijn, waar en waarom ze worden toegepast - Kent de relatie tussen het aantal kammen in wielen en de overbrengingsverhouding - Weet waarom het aantal kammen van het aangedreven wiel niet deelbaar mag zijn op dat van het aandrijvende wiel C ssen, spillen en lagering - Kent de wijze van bevestiging van wielen op assen en spillen en weet wat en wanneer gecontroleerd moet worden - Kent de functie van de onderdelen van de koningsspil en hun bevestiging - Kan de boven- en onderlagering van spillen beschrijven - Weet met welke frequentie de lagers gesmeerd moeten worden - Weet waarom lagers regelmatig gecontroleerd moeten worden en wat er met een lager kan gebeuren - Weet hoe lagers vastgezet en gelost moeten worden D Kammen en staven - Kent de wijze van vastzetten en borging van een kam, staaf - Weet wat een schietstaaf is - Weet waarom kammen en staven op steek moeten staan Revisiedatum: Printdatum: pagina 3 van 7

4 E - Kan het keren van staven beschrijven - Weet van welke houtsoorten kammen en staven gemaakt worden - Weet waarom voor kammen en staven verschillende houtsoorten worden gebruikt Storingen - Controleert de toestand van het gaande werk voor het in werking stellen - Kan indien overbrenging niet in orde is, oorzaak opzoeken en weet hoe dit verholpen kan worden - Weet hoe de kammen in elkaar dienen te grijpen, wat afwijkingen daarvan kan veroorzaken en wat daaraan gedaan kan worden 2.3 Kruiwerk en krui-inrichting Fase Kruiwerk - Kent de constructie en de functie van de onderdelen van het toegepaste kruiwerk - Kan de oorzaken van zwaar kruien noemen, opsporen en weet hoe dit verholpen kan worden - Weet waarom de kruiketting/kabel ruimend wordt gelegd - Kan verklaren waarom kruiketting- en bezetketting verschillen in zwaarte - Kent de richting van de krachten in de meest ongunstige stand van de kruiketting op de staart, kruipalen, stelling - Kan het fenomeen zelfkruiing verklaren - Weet wanneer het kruien met een draaiende molen acceptabel is 2.4 Gevlucht Fase lgemeen - Kent gevaar van achteruit draaien - Weet welke stand van het gevlucht de voorkeur heeft bij zowel de korte, als lange rust - Kent de wijze waarop het gevlucht in de verschillende wiekstanden wordt vastgezet B Roeden - Kent de constructie en de functie van de onderdelen van het gebruikte type roede - Kan het verschil tussen binnen- en buitenroe aangeven - Weet welke gebreken een roede kan vertonen - Kan wanwichtigheid beschrijven, oorzaak opsporen en weet hoe dit verholpen kan worden - Kent de wijze waarop de roeden in de askop zijn vastgezet en geborgd - Weet waarop na een lange droge periode of na het steken van nieuwe roeden gecontroleerd moet worden en wat daaraan gedaan kan worden - Kent de geleidepunten van de bliksemafleider en weet deze intact te houden C Oudhollandse ophekking - Kent de functie, constructie en stand van de ophekking - Kent de functie, constructie, stand en bevestiging van de windborden en hun gebruik - Weet wat het effect is van de diepte en vorm van de zeeg op de voortstuwing D Zeilen en zeilvoering - Kan de onderdelen van een molenzeil beschrijven met hun functie - Kent de materialen waar molenzeilen van gemaakt worden en de voor- en nadelen van deze materialen - Kent de inwerking van weer en wind op de zeilen en wat er tegen te doen - Weet hoe molenzeilen oordeelkundig worden gebruikt - Kent de zwichtmogelijkheden van een molenzeil - Kent de regels voor de verdeling van zeilvoering over de vier enden - Kan zeilslag verklaren E Wiekverbeteringen - Kan het grondprincipe van het toegepaste wieksysteem beschrijven - Kent de werking van het wieksysteem en de voor- en nadelen ervan - Weet of de wiekverbetering effect heeft op rendement, op veiligheid of op beide - Weet op welke wijze een remklep werkt en hoe deze bediend wordt Revisiedatum: Printdatum: pagina 4 van 7

5 2.5 De Vang en vangsysteem Fase Constructie - Kan het aanwezige vangsysteem beschrijven - Kent voor- en nadelen van het vangsysteem - Kent de functie van de verschillende onderdelen en de materialen van de vang - Kent de verschillende typen en soorten vangsystemen en hun eigenschappen - Kan de verschillende ophangingen van de vang en de bediening ervan beschrijven B Functioneren - Kent mogelijke oorzaken van slecht functioneren van de vang en kan die vaststellen - Kent de werkwijze om de vang op de juiste wijze af te stellen 2.6 Pal, kneppel, trekvang Fase Pal - Kent de functie en de werking van de pal - Weet hoe de pal gebruikt moet worden - Kent manieren om de molen te borgen bij het ontbreken van een pal B Kneppel, trekvang - Kent de functie en de werking van de kneppel, trekvang - Weet hoe en wanneer de kneppel, trekvang gebruikt moet worden - Kent manieren om de vangbalk te borgen bij het ontbreken van kneppel, trekvang 2.7 Werking en bediening Fase Werking - Kan de meest gangbare overbrengingsconstructies beschrijven - Heeft inzicht in de overbrengingsverhoudingen in relatie tot de molenfuncties - Heeft inzicht in de krachten die kunnen ontstaan bij een verbeterd gevlucht - Heeft inzicht in het gebruik van mechanische snelheidsbegrenzers B Bediening - Kent de krachten die ontstaan op gaande en staande werk tijdens het draaien - Kent de krachten die ontstaan tijdens het vangen - Kan de vang onder alle omstandigheden bedienen 3. Functie 3.1. Korenmolen Fase lgemeen - Kan het type met de kenmerkende constructie beschrijven - Kan de aandrijving en de werking van de molenstenen beschrijven - Kan het maalproces beschrijven 3.2 Poldermolen Fase lgemeen - Kan de verschillende typen beschrijven - Kan de verschillende opvoerwerktuigen in relatie tot aan- en afvoer van water beschrijven - Kan het gaande werk mbt het opvoeren van water beschrijven - Kan de getrapte bemaling en de reden van gebruik beschrijven 3.3 Houtzaagmolen Fase lgemeen - Kan de verschillende typen met hun kenmerkende verschillen beschrijven - Kan het gaande werk mbt het zagen beschrijven - Kan het proces van houtzagen beschrijven Revisiedatum: Printdatum: pagina 5 van 7

6 3.4 Oliemolen Fase lgemeen - Kan de verschillende typen beschrijven - Kan de indeling en inrichting beschrijven - Kan verklaren waarom een oliemolen geen metalen voering heeft - Kan het gaande werk m.b.t. het olieslaan beschrijven - Kan het proces van olieslaan beschrijven 3.5 Pelmolen Fase lgemeen - Kan de inrichting van een pellerij beschrijven - Kan het gaande werk m.b.t. het pellen beschrijven - Kan het proces van pellen beschrijven 3.6 Overige industriemolens Fase lgemeen - Kan andere molentypen en molens met andere functies beschrijven - Kan van de betreffende molens de inrichting, het gaande werk en het proces beschrijven Revisiedatum: Printdatum: pagina 6 van 7

7 4. Kennis van één van de molenfuncties 4.1. Korenmolen Fase Specifiek - Kan de inrichting, indeling en onderdelen beschrijven - Kan de opbouw en werking van een maalkoppel beschrijven - Kent de overbrengingsverhouding(en) - Weet wat billen is - Kan de constructie en functie van de steenspil beschrijven - Kan het in het werk zetten van de steen beschrijven - Kan de werking van het lichtwerk beschrijven - Kent de werking van verschillende typen lui- en afschietwerk 4.2 Poldermolen Fase Specifiek - Kan de hoofdonderdelen, gebruikte materialen, functie en werkingsprincipe van het scheprad en de vijzel beschrijven - Kent de overbrengingsverhouding van het wateropvoerwerktuig - Kan de inrichting en de waterlopen in relatie tot de opvoerwerktuigen beschrijven - Kan uitleggen wat opvoerhoogte, polder- en boezempeil en zomer- en winterpeil is - Kan uitleggen wat tasting, vulpunt, schroefgang, sped, vijzel- en balkdiameter is - Kan uitleggen wat de functie is van de wachtdeur en het krooshek - Kan de wachtdeur controleren en het krooshek schoonhouden - Kan de oorzaken van aanlopen van scheprad en vijzel beschrijven - Kan de gevolgen van vorst in relatie tot malen en de te nemen maatregelen bij bevriezing van het opvoerwerktuig beschrijven 4.3 Houtzaagmolen Fase Specifiek - Kan de inrichting, indeling en onderdelen beschrijven - Kan het gaande werk en de aandrijving beschrijven - Kan de aanvoer en doorvoer van het hout tijdens het zagen beschrijven - Kent de overbrengingsverhouding 4.4 Oliemolen Fase Specifiek - Kan de inrichting, indeling en onderdelen beschrijven - Kent de overbrengingsverhouding - Kan het gaande werk en de aandrijving beschrijven - Kan de werking en de functie van de kollergang/kantstenen beschrijven - Kan de werking van de vuister beschrijven - Kan de werking van het slagblok beschrijven - Kan de werking en functie van de heien en stampers beschrijven - Kan het principe van voor- en naslag beschrijven 4.5 Pelmolen Fase Specifiek - Kan de inrichting en onderdelen beschrijven - Kan het gaande werk en de aandrijving beschrijven - Kent de overbrengingsverhouding - Kan de plaats, vorm en functie van de stenen en de relatie met de kuip beschrijven - Kan het kenmerkende verschil tussen pellen en malen beschrijven Revisiedatum: Printdatum: pagina 7 van 7