Op zoek naar God (1) Het is tegenwoordig in om naar een klooster te gaan: om tot rust te komen, tot bezinning. Of om God te ontmoeten. In de stilte Enkele jaren geleden maakte de EO daarover een programma: Op zoek naar God. Hieronder vind je een paar uitspraken van mensen die aan het programma meededen: De uitdaging is om in de stilte tot God te komen. Ik hoop dat ik Hem ontmoet. Ik probeer wel zoveel mogelijk open te staan voor dingen. Hij bleek dichterbij dan ik dacht. Wat denk jij? Kun je God ontmoeten als je de stilte zoekt in een klooster? Luther op zoek naar God Over Martin Luther (1483-1546) kun je spannende verhalen lezen. Zo zou Luther iemand zijn geweest die met gevaar voor eigen leven tegen de Paus in opstand was gekomen. Of iemand die zich beriep op christelijke vrijheid en daarmee opkwam voor gelijke behandeling van allen, burgers, boeren en vrouwen incluis. Soms gaat het daarbij om geromantiseerde verhalen of verhalen waarbij Luther gebruikt wordt als propaganda voor eigen ideeën. Bespreek Wat weet jij van Luther? Luther was gewoon lid van de ene kerk in zijn tijd. Hij wilde geen opstand of een breuk. Hij was iemand die het moeilijk had met God, die hij vooral als een strenge Rechter zag: Iemand die iets van je vraagt waar je nooit aan kunt voldoen. Luther wilde de waarheid over God weten. Zijn vraag was: hoe krijg ik een genadige God? Daarom begon hij een zoektocht naar God. 1
Na een angstig avontuur in het onweer, meldde Luther zich aan de deur van het klooster in Erfurt. Daar kreeg hij de standaardvraag: Wie zoek je? Luther gaf het antwoord dat dan gegeven moest worden: Ik zoek God. Daarmee had hij de eerste stappen op zijn zoektocht gezet. Die zoektocht begon hij door zelf in de Bijbel te lezen, steeds maar weer. Hij promoveerde in de theologie en werd professor in Wittenberg. Hij begon met lesgeven, bijvoorbeeld over de Psalmen en de brief van Paulus aan de Romeinen. Ook ging hij preken. Na veel strijd en studie heeft Luther ontdekt hoe hij God kon vinden: door steeds maar met de Bijbel bezig te blijven. Daarom hield hij zich zijn hele leven met de Bijbel bezig: studeren, vertalen, lesgeven, preken, uitleg schrijven en ga zo maar door. Wat voor Luther gold, geldt vandaag nog: elke keer als je de Bijbel open doet, spreekt God tegen jou. En dan kun je ook lezen waar je God kunt vinden. Lees maar eens het citaat van Luther hieronder: Als je God wilt ontmoeten, schrijf deze woorden dan in je hart. Slaap niet, word wakker, leer en overdenk ze goed. Namelijk de woorden die Christus in Johannes 3:16 zegt: Als je kunt schrijven, schrijf ze dan op. En of je nu slaapt of wakker bent, lees erover en doe ernaar. Zo kun je God steeds beter leren kennen: in de Bijbel en door Christus. Dat zijn herontdekkingen die we aan de reformatie te danken hebben. Als je een christen wilt worden, moet je het Woord van Christus nemen, maar wel weten dat je er nooit in uitgeleerd raakt. 2
Citaat Rector drs. Teun van der Leer van het Baptisten Seminarium zei vorig jaar: Bij Luther lag het accent ongetwijfeld op hoe krijg ik een genadig God, terwijl de vraag vandaag zou luiden hoe krijg ik een genadig God, of meer waarschijnlijk hoe krijg ik een aardige God, een zorgzame God, een bevestigende God. Gesprek Bespreek met elkaar wat je hiervan vindt. Waar herken jij je het meeste in? Hoe komt dat, denk je? Mensen uit de Bijbel op zoek naar God Mensen zoeken God. Dat is altijd al zo geweest. Ook in de Bijbel vind je mensen die God zochten. Zoek de volgende Bijbelteksten op. Over wie gaat het? Wat deden, ervaarden of verlangden ze? Waar Wie Wat 2 Kronieken 34:3 Psalm 22:3. Psalm 63:2. Psalm 77:3. Daniel 9:3. Filippenzen 3:10... Bij enkele van deze zoekers lees je ook hoe ze God zochten. Schrijf een paar manieren op: God laat zich vinden Er kan afstand zijn tussen jou en God. Doordat je zelf misschien te weinig contact met God zoekt. Of omdat God zich een tijdlang verborgen houdt. Dan kun je Hem niet gemakkelijk vinden. Maar gelukkig is God ook heel dichtbij. Lees maar eens wat er staat in Jesaja 55:6 en schrijf op wat over jou gaat en wat over de HEERE gaat: 3
Over mij Over de HEERE 1. 1. 2. 2. Calvijn op zoek naar God Iemand die ook een belangrijke rol speelde in de reformatie was Johannes Calvijn. Hij werkte in Genève en leefde later dan Luther (1509-1564). Bespreek Wat weet jij van Calvijn? Ook Calvijn is op zoek geweest naar God. Zijn grote vraag was niet: hoe krijg ik een genadige God? Maar wel: hoe kan ik God het beste dienen? De Bijbel, met de boodschap van Gods genade in Jezus Christus, vormde daarbij zijn leidraad. Calvijn zegt: Als je gelooft, heb je elk moment met God te maken. Daarom moet je vroom zijn. Dat betekent dat je God dient en Hem eert met je leven. Dat kan door te bidden, in de Bijbel te lezen, God te prijzen en door de dingen die je doet. Je gedrag is dus heel belangrijk. Je moet ook laten zien dat je een christen bent en dat je de talenten die God je geeft wilt inzetten voor de samenleving en voor de mensen in nood. Afbeelding: Museum Catharijneconvent, Utrecht 4
Gesprek Op het schilderij op blad 4 zie je Jezus in een Nederlandse huiskamer, samen met Martha en Maria. Maria zit aan de voeten van Jezus en laat haar naaimandje voor wat het is, Martha zwaait met de pollepel. Hoe laat dit schilderij zien wat het volgens Calvijn betekent om te geloven? Hoe is dat voor jou? Ben je meer een Martha of een Maria? Waarom zit Jezus in het midden, denk je? Vroom zijn Calvijn zegt dat je vroom moet zijn. Vroom zijn of vroom worden: dat gaat niet vanzelf. Daar moet je in oefenen. Door in de Bijbel te lezen, naar preken te luisteren en te bidden. Het gebed is daarbij volgens Calvijn de belangrijkste oefening. Hij noemt een paar manieren waarop je kunt bidden: Innerlijk gebed Uitgesproken gebed Gebed in de eredienst Het zingen van psalmen Een psalm is volgens Calvijn een gebed. Als je psalmen zingt, dan oefen je je dus in het bidden. Dat kun je in allerlei situaties doen: als je God zoekt, als je blij bent of als je het moeilijk hebt. Vraag Welke psalm zing jij graag? Is dat ook een gebed, denk je? Zoek de volgende teksten in het Bijbelboek Psalmen op en vul in wat er gebeden wordt. Psalm 25:4 Psalm 10:1 Psalm 103:2...... Psalm 109:26.. Zingen Kies een psalm uit die je aan het einde van deze les wilt bidden. Zing de psalm samen. 5
Op zoek naar God (2) In de vorige les ging het over het zoeken van God en hoe je Hem kunt vinden. In deze les ontdek je, dat je hierin ook kunt oefenen. Oefenen Marieke houdt van hardlopen. Ze traint voor de halve marathon, die binnenkort bij haar in de stad wordt gehouden. Ze is al maanden met de voorbereiding bezig: ze volgt een dieet, zorgt voor voldoende slaap en oefent drie keer in de week. Alles om straks de halve marathon te kunnen lopen en de felbegeerde medaille te ontvangen. Vraag Oefen jij wel eens ergens voor? Waarom doe jij dat? En hoe doe je dat? Ook in je geloof kun je je oefenen. In de vorige les zag je hoe mensen uit de Bijbel en de tijd van de reformatie dat deden. In deze les zie je, dat ook de katholieke kerk daarvoor aandacht vroeg. En je gaat erover nadenken hoe jij je kunt oefenen in het contact met God. Katholieken op zoek naar God Door Martin Luther kwam er een breuk in de kerk. Uit de ene kerk ontstond nu een nieuwe, die later de protestantse kerk werd genoemd. In de kerken die uit de reformatie ontstonden werden allerlei hervormingen doorgevoerd. Maar ook in de katholieke kerk ontstond een hervormingsbeweging: de katholieke reformatie. In Spanje leefde bijvoorbeeld Ignatius van Loyola. Hij zag dat het niet goed ging met de kerk en dat er dingen anders moesten. Hij zei: je moet het kompas van binnen vinden, bij jezelf. Daar moeten geestelijke oefeningen bij helpen, zoals bidden. En de protestantse reformatie moest bestreden worden. Ignatius is de stichter van de orde van de Jezuïeten. Tijdens het Concilie van Trente (1545-1563) hebben de Jezuïeten meegedacht over de katholieke hervorming en vroegen ze aandacht voor het persoonlijke geloof van mensen. De uitspraken van het Concilie van Trente hebben grote gevolgen gehad voor de katholieke kerk. Overigens waren Jezuïeten felle tegenstanders van de protestanten. Datzelfde geldt ook voor het Concilie van Trente, dat de leer van de reformatie streng veroordeelde. Stilte In het programma Op zoek naar God, waar we het in het begin van de les over hadden, kom je ook Nikolaas Sintobin, een Jezuïet, tegen. Hij nodigt mensen uit om in de stilte van het klooster te komen. Over stilte zegt hij: Stilte is belangrijk omdat het een voorwaarde is om te kunnen luisteren. Om gehoorzaam te worden. En als je aan het bidden gaat met een Bijbeltekst, is het de bedoeling dat je leert hoe je kunt luisteren naar het Woord van God Hoe stiller je wordt, hoe beter je kunt luisteren, hoe beter je op het spoor kunt komen van wat het Woord van God in jou teweeg brengt, van hoe Jezus zelf tot jou spreekt. Gesprek Bespreek wat je hiervan vindt. Ben jij wel eens stil voor God? Wil je daar iets over vertellen? Hart Door de reformatie kwam er meer aandacht voor de persoonlijke relatie van mensen met God. Martin Luther legde daarbij de nadruk op de genadige God, die gerechtigheid geeft aan zondaren. Het kruis waaraan Jezus Christus gestorven is, is het hart van zijn theologie. 6
Johannes Calvijn werkte dat verder uit: als je rechtvaardig voor God bent, heb je de handen vrij om je leven te wijden aan God en aan je naaste. Ook de katholieke hervorming stimuleerde de persoonlijke omgang met God. Mensen als Ignatius van Loyola hebben daarover geschreven en methoden aangereikt, zoals het ignatiaans gebed. Dat wordt vandaag nog gebeden, ook door protestanten. Luther Calvijn Ignatius Hier zie je de beide logo s van Luther en Calvijn. Ze gebruikten die bijvoorbeeld op hun brieven, om te laten zien dat die echt van hen afkomstig waren. In allebei de logo s vind je een hart. Prompte et sincere is de korte versie van een Latijnse spreuk, die betekent: ik bied u mijn hart aan, Heere, bereidwillig en oprecht. Vraag Wat zie je in de logo s? Wat spreekt je aan? Wat zouden de letters JC betekenen, denk je? Als jij een logo zou maken van jouw relatie met God, hoe zou dat er dan uit kunnen zien? Teken het op het vel papier op de volgende bladzij. 7
Oefenen De reformatoren hebben laten zien dat de omgang met God niet vanzelf gaat. Daarin moet je oefenen: in het luisteren naar Hem en in het antwoord geven aan Hem. Lees maar eens wat hierover in 1 Timoteüs 4:7b staat:. Luther zei bijvoorbeeld: God wil geen toehoorders of napraters, maar navolgers en oefenaars. De mensen van de reformatie gaven ook praktische aanwijzingen voor het oefenen. Calvijn vond het belangrijk dat mensen gingen bidden en Bijbellezen in het ritme van de dag. Van hem komt de gewoonte om na het eten uit de Bijbel te lezen. En Luther bedacht een methode om de tien geboden te bidden, die hij een viervoudig kransje noemde: Bedenken, Bedanken, Biechten (belijden) en Bidden. En van Ignatius van Loyola kennen we ook een geestelijke oefening: het ignatiaanse gebed. 8
Vraag Hoeveel tijd besteed jij per dag aan bidden en Bijbellezen? Hoeveel tijd zou je er per dag aan willen besteden? minuten minuten Waarin zou jij je meer willen oefenen? Bedenk een manier die je zou willen uitproberen. Geef elkaar ook tips. Bespreek de volgende les hoe het gegaan is.. Alleen de Bijbel is je wijngaard. Daarin moet je oefenen en werken Verwerkingsopdrachten Nodig iemand uit die een zoektocht naar God heeft meegemaakt en die God daarbij beter heeft leren kennen. Laat haar of hem zijn verhaal vertellen en ga daarover met elkaar in gesprek. Schrijf een brief aan God, waarin je je gedachten en gevoelens beschrijft als het gaat om jouw relatie met God. Hoe wil jij je hart aan God aanbieden? Hoe wil je aan je relatie met God werken? Wat betekent Jezus Christus daarin? Wat zou je van Hem willen ervaren? 9