Goud, Geld en. Geheimen

Goud, Geld en 1 Geheimen

2

Goud, Geld en Geheimen

2

Proloog 3 Geheimen. Eens was een centrale bank er trots op. Niemand mocht weten hoeveel goud we hadden en waar het precies lag. Maar de tijd dat centrale banken hun imago van gesloten burcht koesterden als het goud in hun kluizen ligt ver achter ons. Openheid is nu het parool. Wij vertellen u het verhaal van Marianne en haar familie. Een weekje uit haar leven geeft u een inkijkje in onze organisatie. Met dit verhaal onthullen wij onze geheimen. De grote en de kleine.

4 Een gouden horloge Marianne is met haar moeder aan het winkelen in Amsterdam. Bij de juwelier in de Kalverstraat lopen ze naar binnen. Mam, dit is een mooi horloge! zegt Marianne. Die met die brede band? Is die niet erg duur? vraagt haar moeder bezorgd. Ma! Pa wordt maar één keer vijfenzestig! De juwelier stapt op hen af. Hij glimlacht. Dat is een van de mooiste horloges die we hebben, zegt hij. Hij pakt het horloge uit de vitrine. Goud is een prachtig geschenk! En sieraden behouden hun waarde. Wist u dat de oudste gouden sieraden dateren van drieduizend jaar voor Christus? Vroeger waren het alleen koningen, edelen en kooplieden die belegden in goud. En de kerk natuurlijk. Goud gaf aanzien en macht. Er werden zelfs magische krachten aan toegeschreven. Marianne onderbreekt de verkoper om de prijs te vragen. Ze schrikt van het bedrag. Ja, goud is niet goedkoop. In onrustige tijden zoeken veel beleggers hun heil in goud. En als veel mensen goud kopen, stijgen de prijzen. Edelsmeden werken dan met duurdere grondstoffen en dat zie je terug in de prijzen bij de juwelier! Is goud zo schaars? vraagt Marianne. Dat valt wel mee. De laatste jaren verkopen de centrale banken veel goud. De sieradenindustrie is de grootste afnemer. Wie weet zit in dit gouden horloge een klein stukje goud dat ooit in de kluis van de Nederlandsche Bank lag! De winkelbel gaat. Een moment graag, ik kom zo bij u terug, zegt de juwelier. Mama, fluistert Marianne, met zo n horloge maken we papa zielsgelukkig! Ik doe er wel wat geld bij. Marianne wil graag de knoop doorhakken. Ze hebben inmiddels twaalf juweliers afgelopen. Bovendien is het verjaardagsfeest al over twee weken. * Goud De Nederlandsche Bank bezit ruim 600 ton goud. Dat is bijna tien miljard euro waard. Een deel van die goudvoorraad ligt in de kluizen van de Nederlandsche Bank. Maar het meeste goud ligt aan de andere kant van de oceaan: in de kluizen van de Federal Reserve Bank, die gevestigd is op de granieten rotsen van Manhattan. Ook ligt er Nederlands goud bij de Canadese en de Engelse centrale bank. Stukje bij beetje verkoopt de Nederlandsche Bank goud. Niet te veel tegelijk, want dat zou de goudmarkt kunnen verstoren.

Feestjurk 5 Het is half tien s avonds. Marianne zit met een mok thee achter de computer en bekijkt haar e-mail. Zijn jullie eigenlijk geslaagd vanmiddag? vraagt Harm. Hij ligt met de krant languit op de bank. Joh, het schiet echt niet op! Ze kan gewoon niet beslissen, zegt Marianne. En jij? Heb jij al een jurk voor het feest? Hmm, ik twijfel nog. Kom, dan laat ik ze je even zien. Harm legt de krant neer en komt moeizaam overeind. Hij heeft een drukke dag gehad in de viswinkel. Harm hoeft niet lang na te denken. Die rode is geknipt voor jou, zegt hij. Meteen bestellen, schat! Nee, ik ga eerst nog verder shoppen. En wie weet vind ik iets moois in Barcelona. Ik vind het trouwens doodeng om zoiets duurs via internet te kopen, al is hij dan vijftig euro goedkoper. Dat is echt niet gevaarlijk, joh! Het is goed beveiligd, hoor. Harm duikt de ijskast in voor een pilsje, pakt een glas en ploft neer in zijn luie stoel. Had ik je al verteld dat Tessa plannen heeft om te gaan samenwonen met Sjoerd? zegt Marianne. Allemachtig, wat snel! Harm fronst zijn wenkbrauwen. Ze verslijt mannen, die vriendin van jou. Maar wie weet, is dit een blijvertje. Die Sjoerd lijkt me wel een serieus type. En heel slim. Hij doet iets bij een bank, zegt Marianne. Zo. Dan zal ie wel goed verdienen. Vast wel. Hij overlaadt Tessa met cadeautjes! Ik ga morgenochtend even bij haar langs om bij te kletsen. Ik hoef toch pas om twaalf uur te beginnen.

6 Heb je een nieuwe klus? vraagt Harm. Hij slaat de krant dicht, staat op en gaat op de hoek van Mariannes bureau zitten. Voor die nieuwe jeugdserie moeten we morgen de casting doen, zegt Marianne. Dat loopt altijd uit, dus reken morgenavond maar niet op mij met het eten. Wie haalt Jasper dan uit school? Ik kan echt niet eerder weg uit de winkel! Hij gaat met Ruben mee. Sanne eet bij een vriendinnetje en komt pas later thuis. Je moet haar wel even helpen met haar werkstuk, want ik zit dit weekend in Barcelona. Is goed, zegt Harm. Hij pakt het bierglas op en drinkt het in één teug leeg. * Betalen Bij elkaar doen we dagelijks miljoenen geldtransacties: met contant geld, pinpas, automatische incasso s, creditcard en via internet. Die betalingen en overboekingen moeten veilig en zonder storingen verlopen. Als hier twee banken bij betrokken zijn, loopt de verrekening via DNB. Ook ziet de Nederlandsche Bank toe op de veiligheid en het gebruiksgemak van betaalproducten, zoals de pinpas, betalen via internet of de mobiele telefoon.

8 Sparen voor een nieuwe tv Marianne belt aan bij Tessa, haar oude schoolvriendin, die onlangs een huis in de buurt heeft gekocht. Meid, wat een noodweer. Ik ben doorweekt! zegt Marianne als Tessa de deur opendoet. Nog een paar dagen en dan zitten we lekker op een zonnig terrasje in Barcelona! zegt Tessa. Ze pakt Mariannes natte jas aan en legt die op de verwarming. In de woonkamer valt Mariannes blik op het grote tv-scherm aan de muur. Oprah is net begonnen. Wat een prachtige tv! roept Marianne. Daar ben ik ook voor aan het sparen, maar het schiet niet op! Heb je wel een goede spaarrekening? vraagt Tessa, terwijl ze de tv uitzet en koffie inschenkt. Ze biedt Marianne een stuk taart aan. Hoezo? Ik heb laatst gegoogeld naar de hoogste spaarrentes en kwam uit bij een Turkse bank in Nederland, antwoordt Tessa. Is zo n buitenlandse bank wel te vertrouwen? Dat vroeg ik me ook af. Ik heb toen de Nederlandsche Bank gebeld. Daar hebben ze het me uitgelegd. Banken die een vergunning van DNB hebben, vallen onder een soort garantieregeling. Als er bij zo n bank iets mis gaat, is jouw banktegoed gegarandeerd tot 100.000 euro. Dat klinkt goed, zegt Marianne. Ik ga het vanavond meteen bespreken met Harm. Tessa staat op. Zullen we nog een stukje taart doen? Ja, lekker. Wat heb je trouwens een prachtig boeket rozen staan. Die werden vanmorgen bezorgd. Cadeautje van Sjoerd. Met de uitnodiging om vanavond te dineren bij dat nieuwe Franse tentje. Wat leuk! Vertel me alles over je nieuwe aanwinst! roept Marinanne verrast. Ze kijkt op de keukenklok. Help, het is al bijna half twaalf. Ik moet zo naar het werk. * Banken De Nederlandsche Bank ziet erop toe dat banken zich aan de regels houden en geen onaanvaardbaar hoge risico s nemen. Dit is in het belang van de spaarders. Door goed op te letten, wordt de kans op faillissement of andere missers kleiner. Als er onverhoopt toch iets misgaat, voert DNB een speciale garantieregeling uit: het depositogarantiestelsel. Daarbij krijgt een rekeninghouder zijn spaartegoed tot 100.000 euro volledig vergoed. Deze garantieregeling geldt overigens alleen voor banken die een vergunning hebben van de Nederlandsche Bank. Tip: check altijd bij uw bank of uw rekening onder het garantiestelsel valt!

Vissen 9 Rond lunchtijd is het druk in de viswinkel van Harm. Doe mij maar drie broodjes haring, grijnst Erica als ze aan de beurt is. Extra uitjes? vraagt Harm, zonder het antwoord af te wachten. Als vaste klant bestelt Erica steevast hetzelfde. Erica pakt de zak met broodjes aan en overhandigt Harm een biljet van vijftig euro. Hij houdt het onder het detectieapparaat. Hé, het licht blauw op. Dat is verdacht! merkt hij op. Dat kan niet! zegt Erica. Er zit een watermerk op. Daar let ik altijd op als ik een biljet aanneem. Het schaamrood stijgt haar naar de wangen. Geeft niets, meid! Weet je nog waar je het biljet kreeg? vraagt Harm. Erica fronst haar voorhoofd. Jeetje, dat weet ik echt niet meer! Ze kijkt in haar portemonnee. Ik heb helaas geen andere briefjes bij me. Harm schudt zijn hoofd. Is niet erg. Betaal me morgen maar. Dit biljet kan ik niet aannemen. Wat moet ik ermee doen? vraagt Erica. Je kunt het naar de Nederlandsche Bank sturen. Daar controleren ze het met speciale apparatuur. Ik hoop voor je dat het biljet toch echt is. Anders ben je dat geld gewoon kwijt. O, help. Ik zit al zo krap, zegt Erica. Het is mij al een paar keer overkomen dat ik valse biljetten kreeg van klanten. Daarom heb ik een goed detectieapparaat gekocht. De vrouw die achter Erica in de rij staat, luistert belangstellend. Weet je wat ik laatst had? zegt ze. Ik kreeg een mailtje met het verzoek allerlei gegevens

11 in te voeren. Anders zou mijn creditcard geblokkeerd worden. Daar schrok ik zo van dat ik alles meteen heb ingevuld. Een maand later bleek het om oplichting te gaan en was ik duizend euro lichter. Zoiets moet je nooit doen, zegt Harm. Net als oude bankafschriften bij het vuilnis gooien. Ook zoiets doms! Ze vissen die dingen er zo uit, kopiëren je identiteitsgegevens en voor je het weet plukken ze je helemaal kaal. Erica zucht. Kom op, meid. Er zijn ergere dingen, zegt Harm. En die harinkjes krijg je vandaag van mij! * Bankbiljetten Samen met de andere centrale banken van de eurolanden, zorgt de Nederlandsche Bank voor de uitgifte van bankbiljetten. In totaal zijn er tien miljard in omloop. DNB geeft jaarlijks 200 miljoen nieuwe biljetten uit. Ook controleert DNB of gebruikte biljetten echt, schoon en gaaf zijn. Goede biljetten worden opnieuw in omloop gebracht; vieze en versleten biljetten worden eruit gehaald en vernietigd. In de papiervernietiger van DNB belandt jaarlijks een slordige 100 miljoen afgekeurde bankbiljetten. Verdachte en valse biljetten haalt de sorteermachine van de Nederlandsche Bank er meteen uit. Ook u kunt leren om vals geld te herkennen. Elk biljet bevat meerdere goed herkenbare echtheidskenmerken, zoals het watermerk en het hologram (zilverkleurige folie). Deze kunt u controleren door te kijken, te voelen en te kantelen. Meer weten? Doe het programma Echt of vals? op de website van DNB.

12 De casting De casting is prima verlopen. Maar er moet nog veel gebeuren. Marianne pakt een mok koffie en gaat even zitten. Dan gaat haar mobiel. Haar vader. Moet je eens luisteren, Marianne. Ik word volgende maand 65, maar heb nog niets gehoord over mijn pensioen. Zou het wel goed komen? vraagt hij. Gek dat je nog niets hebt gehoord. Bij welk pensioenfonds zit je? vraagt Marianne. Geen idee. Hoe kom ik daar achter? Nou, je belt gewoon je oude baas op, zegt Marianne. Heb je het niet gelezen in de krant? De fabriek is vorige week failliet gegaan! Mariannes vader zucht. Bel dan de Nederlandsche Bank op. Dat heeft onze buurman, Kees, laatst ook gedaan. Ze weten daar niet hoeveel pensioen je hebt opgebouwd, maar ze kunnen je wel helpen achterhalen bij welk pensioenfonds je zit. Doe dat meteen maar even. Marianne trekt een sprintje naar de lift en drukt op de knop van de hoogste verdieping, waar ze een afspraak heeft met de regisseur. Terwijl ze in de lift staat, gaat opnieuw haar mobiel. Weer haar vader. Als dat pensioenfonds ondertussen ook maar niet failliet is! roept hij. Welnee, pa! Maak je nou maar geen zorgen. Er wordt goed op gelet dat de pensioenfondsen voldoende reserves hebben. Trouwens, komen jullie volgende week nog eten? De kinderen verheugen zich erop. Ik zal het nog even met je moeder overleggen. Er staat me bij dat ze al een andere afspraak had, zegt Mariannes vader. Nadat haar vader heeft opgehangen, zet Marianne haar mobiel uit. Ze trekt haar jasje recht en stapt uit de lift. * Pensioenen Als je 65 wordt, reken je erop dat je pensioen krijgt van het pensioenfonds waarbij je jarenlang premie hebt betaald. Om alle pensioenen te kunnen betalen, moeten de pensioenfondsen voldoende geld in kas hebben. De Nederlandsche Bank ziet daarop toe. Ook ziet DNB er scherp op toe dat de pensioen fondsen geen onaanvaardbaar hoge risico s nemen met de hun toevertrouwde pensioenpremies. Dat is in het belang van alle pensioengerechtigden.

Het werkstuk 13 Pap, ons team heeft de quiz gewonnen! vertelt Sanne enthousiast, terwijl ze een rol koekjes voor bij de thee pakt. Wat voor quiz? vraagt Harm. De Whizz Quiz. Die hebben we gedaan toen we van de week met onze klas bij het Bezoekerscentrum van de Nederlandsche Bank waren. Je moest heel snel antwoord geven. Ons team was natuurlijk de beste! Heb je er ook nog wat van opgestoken? vraagt Harm. Nou, ik kan het goed gebruiken voor mijn werkstuk. Alleen moet jij me even helpen, pap! Sanne kruipt achter de computer. Harm komt erbij zitten. Vertel, wat kan ik doen? vraagt Harm. Mijn werkstuk gaat over buitenlands geld. Die man van dat Bezoekerscentrum vertelde dat op hun website wisselkoersen staan. Ik wil een grafiekje maken. Leuk idee! Laten we maar even kijken, zegt Harm. Ze surfen naar de website van de Nederlandsche Bank. Vijf minuten later hebben ze een mooie grafiek van de Japanse yen gedownload. Waar is je tekst? Dan plak ik hem er meteen voor je in, zegt Harm. Sanne krijgt een sms je van haar hartsvriendin. Ze staat op en loopt naar haar kamer. Harm checkt nog even de mail. Een berichtje van neef Ruud uit de States komt net binnen. Hij wil een paar nachtjes komen logeren. Harm reageert meteen: Ruud, je bent altijd welkom bij ons. Dinsdagavond komt goed uit. Dan is Marianne ook weer terug van haar weekendje Barcelona. Daarna leest hij Sannes werkstuk door. Sanne, roept hij naar boven, ik ben trots op je! Bedankt, pa, roept Sanne terug. Misschien ga ik later wel economie studeren. Dan word ik lekker rijk! * Bezoekerscentrum Voor groepen scholieren en andere belangstellenden is het DNB Bezoekerscentrum. Dit is gevestigd in een aantal achttiende-eeuwse pakhuizen aan een gracht vlakbij het Frederiksplein te Amsterdam. Het Bezoekers centrum biedt interactieve presentaties over economie, het werkterrein van DNB en financiële educatie. U kunt hier bijvoorbeeld een quiz doen om uw financieel-economische kennis te testen. Of voelen hoe zwaar een echte goudstaaf is! Geen tijd voor een bezoek? Bezoek dan onze website. Hier vindt u de laatste financiële cijfers, bijvoorbeeld over wisselkoersen en de rente. En natuurlijk meer achtergrondinformatie over het werk van DNB.

14 Paaltje We doen het viergangenmenu. Om te vieren dat we twee maanden samen zijn! stelt Sjoerd voor. Goed plan, antwoordt Tessa. Ze slaakt een diepe zucht. Goh, ik hoop maar dat het goed komt met die autoverzekering. Stom hè, dat ik vanmorgen dat paaltje niet zag? Meid, dat gebeurt iedereen wel eens. Gelukkig is het alleen maar blikschade en ben jij ongedeerd. Ben je allrisk verzekerd? Helemaal vergeten te vragen aan die schadeverzekeraar. Hoe kom ik daarachter? vraagt Tessa. Je kunt kijken in de polisvoorwaarden. Of alsnog even bellen met de verzekeraar. Heb je trouwens je reisverzekering al geregeld voor je weekendje Barcelona? Marianne zou dat regelen. Dacht ik. Vraag het even na. Anders kun je dat morgenochtend op Schiphol nog doen. Ik zet jullie daar wel af, zegt Sjoerd. O, wat ben je toch een schat! De ober verschijnt aan tafel. Sjoerd bestelt. We willen graag beginnen met een glas rode wijn. Lekker! Ik verheug me enorm op ons weekendje Barcelona. Ik heb echt een nieuwe jas nodig. En Marianne heeft nog steeds niets leuks voor het feest van haar vader. Heb jij al plannen voor het weekend? Ik moet morgen overwerken, samen met Fred. We moeten de

16 laatste maand cijfers nog verwerken in onze rapportages. Maandagochtend komen twee toezichthouders van de Nederlandsche Bank langs. We gaan praten over onze operationele risico s. Iets om je zorgen over te maken? vraagt Tessa. Nee, we staan er uitstekend voor. Bovendien zijn we prima voorbereid op eventuele rampen, zegt Sjoerd. Een vissoep voor mevrouw en de carpaccio voor mijnheer. De ober zet de borden op tafel en schenkt de wijn bij. * Verzekeraars Bij een ongeval reken je erop dat je verzekeraar de schade vergoedt. En als je naar het ziekenhuis moet, verwacht je dat je zorgverzekeraar de medische kosten regelt. Daarvoor betaal je immers premie. Belangrijk is dat de verzekeraar zijn zaakjes goed op orde heeft en te vertrouwen is. Er zijn allerlei regels om te voor komen dat er iets mis gaat bij een verzekeraar. De Nederlandsche Bank ziet erop toe dat de verzekeraars zich aan de regels houden en geen onaanvaardbaar hoge risico s nemen. Dit is in het belang van de verzekerden. Steeds meer verzekeraars en banken fuseren tot grote financiële conglomeraten. Ook gaan ze steeds meer over de grens werken. DNB werkt dan ook intensief samen met buitenlandse toezichthouders. Er zijn veel onderlinge samenwerkingsverbanden, speciaal op maat gemaakt voor specifieke grens overschrijdende concerns.

Shoppen in Barcelona 17 Het inchecken bij Hotel Gaudí gaat lekker snel. Kom, zegt Tessa tegen Marianne. We brengen de koffers naar boven en gaan meteen shoppen! Vijf minuten later zitten ze in de metro naar de Paseo de Gracia. Bij de eerste schoenenwinkel is het meteen raak. Die rode laarzen, die moet ik hebben. Geweldig bij die nieuwe jurk die ik op het oog heb, roept Marianne verrukt. Op naar de volgende winkel! zegt Tessa enthousiast. Drie uur later strijken ze moe maar voldaan neer bij een klein terras. De koffie smaakt verrukkelijk. Ik trakteer. Dan betaal ik hier even met mijn nieuwe bankpasje. Anders moeten we zo weer flappen tappen, zegt Tessa. Ze rekent snel af en loopt terug naar hun tafeltje. Gemakkelijk, hè, dat we nu overal met dat nieuwe pasje kunnen betalen? zegt Marianne. Vroeger bleven we geld uit de muur halen als we gingen shoppen! Zeg, zullen we nu alle tassen naar het hotel brengen? Goed idee! Het is toch siëstatijd, antwoordt Tessa. Kijk ik nog even bij dat koffer kraampje op het metrostation. Ik krijg al die nieuwe spullen nooit meer in dat oude reistasje! Ze zoeken alle tassen bij elkaar en lopen terug naar de metro. Bij het kraampje valt Tessa s oog op een grote knalroze koffer. Met wat afdingen, kan ze die nog net contant betalen. Terug op de hotelkamer haalt Tessa haar oude reistas leeg. Hé, ik vind hier nog wat oud geld in het achtervakje! roept ze

19 verbaasd uit. Een paar kwartjes rollen over de vloer. Tessa pakt de biljetten en telt op. Jeetje, tweehonderd gulden! roept ze. Die zou ik meteen gaan omwisselen bij de Nederlandsche Bank! zegt Marianne. Die muntjes kun je niet meer inleveren, maar de meeste biljetten wel. Twee honderd piek is toch bijna honderd euro! Dat is een mooi meevallertje! Dan koop ik toch die blauwe laarzen die we vanmorgen zagen, zegt Tessa blij. * Eén Europa DNB staat voor één Europa. De invoering van de euro is een mijlpaal geweest. Met de nieuwe Europese bankpasjes met chip gaat een Europese betaalwereld open. Steeds vaker kunt u met uw pasje afrekenen aan de kassa van allerlei Europese winkels. Aankopen doen in Europa wordt daarmee even eenvoudig als bij de supermarkt thuis. Ander Europees betaalgemak brengt de Europese overschrijving en de Europese incasso met zich mee. Met deze nieuwe Europese betaalmiddelen betaalt u met hetzelfde gemak binnen als buiten Nederland. Europese samenwerking leidde tot de komst van de Economische en Monetaire Unie (EMU) en later tot de invoering van een gezamenlijke Europese munt: de euro. DNB doet steeds meer werk samen met haar collega centrale banken van de eurolanden. Sinds 1 januari 1999 maakt DNB deel uit van het Eurosysteem. Daartoe behoren ook de Europese Centrale Bank en de centrale banken van de andere eurolanden. Het Eurosysteem bepaalt het monetaire beleid en zorgt voor de uitgifte van bankbiljetten binnen de eurolanden. Zoals DNB in Nederland bekend is als hoedster van financiële stabiliteit, zo heeft het Eurosysteem naam gemaakt als hoedster van stabiliteit in Europa.

20 Stadswandeling Zaterdagmiddag. Theo en Liesbeth, de ouders van Marianne, maken een historische wandeling door Nijmegen. Kijk, die kapel! Theo pakt de stadsgids erbij en leest voor. Daar stond ooit het middeleeuwse klooster van de zusters van Mariënburg. De kloostergebouwen raakten in verval en werden gesloopt in 1820. Alleen de kapel is blijven staan. Ze lopen verder. Het begint te miezeren. Theo pakt de paraplu en Liesbeth geeft hem een arm. Wat een statig gebouw daar op de hoek! merkt Liesbeth op. Theo bladert in de gids. Hier staat het. Dit was een agentschap van de Nederlandsche Bank. Het metalen plastiek boven de deur verbeeldt de geld circulatie rond de wereldbol. Liesbeth haalt een zak dropjes uit haar handtas. Theo pakt er een paar en leest verder. In de vorige eeuw had de Nederlandsche Bank zeventig agentschappen voor de gelddistributie en kredietverlening. Nu komen alle bankbiljetten van het kantoor in Amsterdam. Moet je deze foto s zien. Ik herinner me nog zo goed dat we in de rij stonden om geld van onze rekening te halen, lacht hij. Ja, en al die papieren die je moest invullen! Kun je je nu niet meer voorstellen, hè? zegt Liesbeth. Met de geldautomaat op de hoek en internetbankieren besparen we ons heel wat tijd. Ze gaan rechtsaf en lopen Klein Mariënburg uit. Zullen we een restaurantje opzoeken? vraagt Liesbeth. Theo knikt instemmend. Bij het Grand Café weten ze het laatste tafeltje bij het raam te bemachtigen. Liesbeth kijkt naar buiten. Haar oog valt direct op de juwelierswinkel aan de overkant van het plein. Ik loop even naar toilet. Bestel jij koffie met appeltaart? vraagt Liesbeth.

21 Theo wenkt de ober en pakt de krant van de leestafel. Liesbeth loopt snel naar de juwelierszaak. Een schitterend gouden horloge in de etalage trekt haar aandacht. Ze pakt haar mobiel. Marianne, hier verkopen ze hetzelfde horloge als bij die zaak in de Kalverstraat, maar veel goedkoper! zegt ze. Mam, meteen kopen! roept Marianne enthousiast. Vijf minuten later schuift Liesbeth weer aan bij Theo. Ha lekker, slagroom op de koffie. Goed idee, lieverd. Geniet ervan, Lies. * Geschiedenis Koning Willem I richtte in 1814 de Nederlandsche Bank op met een helder visioen: een nationale instelling voor de uitgifte van bankbiljetten en voor de kredietverlening om de economie op te vijzelen. Vanaf 1860 opende DNB in hoog tempo agentschappen in alle grotere plaatsen van het land. Op het hoogtepunt, begin 20 ste eeuw telde DNB meer dan zeventig filialen. Sinds 2007 is er nog één centraal uitgiftepunt voor bankbiljetten in Amsterdam. In de 20 ste eeuw groeide DNB uit tot een monetaire instelling, medeverantwoordelijk voor het behoud van de waarde van het geld: vroeger de gulden, later de euro. Sinds 1952 ziet DNB toe op banken. Later kwam daar het toezicht op beleggingsinstellingen en wisselkantoren bij. Sinds 2004 ook de verzekeraars en pensioenfondsen. Steeds intensiever wordt de samenwerking met de Autoriteit Financiële Markten (AFM), de collega-toezichthouder voor de financiële sector. Sinds 1 januari 1999 maakt DNB deel uit van het Eurosysteem. Andere deelnemers zijn de Europese Centrale Bank en de centrale banken van landen die de euro als munt hebben.

22 Vakantieplannen Marianne doet de lasagneschotel in de oven. Ze schenkt twee glazen jus d orange in en gaat naast Harm op de bank zitten. Barcelona was enig, maar veel te kort! Heb jij al een idee voor de zomervakantie? vraagt Marianne. Ik wil graag een verre reis. Die rondreis in Argentinië vond ik geweldig! Ja, op elke straathoek stonden ze met pannendeksels te slaan en protestliedjes te zingen. En wij gingen met Jasper in de buggy zigzaggend door Buenos Aires om al die demonstraties te omzeilen, zegt Marianne. Maar gevaarlijk was het toch niet? vraagt Harm. Nou, ik vond het soms wel eng. Zeker met die kleine. Natuurlijk waren de mensen boos. Het land had jarenlang op te grote voet geleefd en kon zijn schulden niet meer aflossen. Toen het IMF de geldkraan dichtdraaide, brak de ellende uit. De centrale bank bevroor alle banktegoeden, waardoor de gewone man geen geld meer kon opnemen. En wij met onze dollars in een eindeloos lange rij van wanhopige Argentijnen. Weet je nog, die moeder met die zieke jongen in haar armen? Die kon zelfs geen geld opnemen voor het ziekenhuis! Wat een ramp, herinnert Marianne zich. Ja, heel erg. Maar voor ons werd de vakantie steeds goedkoper. Elke dag kregen we meer peso s als we dollars gingen omwisselen bij de bank, zegt Harm. Nogal cru, want je wist dat het spaargeld van de Argentijnen steeds minder waard werd. De prijzen schoten omhoog. Het vertrouwen was helemaal zoek, merkt Harm op. Herinner je je dat meisje van zeventien naast jou in het vliegtuig? Haar familie was in één klap arm geworden en

24 stuurde haar naar een verre nicht in Zwitserland om werk te vinden. Die vliegreis was wel lang, hè? zucht Marianne. Welnee, het vloog voorbij. Wat dacht je van Azië? Thailand moet geweldig zijn. De ovenwekker gaat. Kom, we gaan eerst eten, zegt Marianne. Ze loopt de gang in. Sanne, Jasper. We gaan aan tafel, roept ze. Harm haalt de lasagne uit de oven. * Hoedster van financiële stabiliteit Al bijna twee eeuwen lang zet de Nederlandsche Bank zich in voor financiële stabiliteit: een gezond en weerbaar financieel stelsel dat het vertrouwen van het publiek en het bedrijfsleven waard is. Stabiliteit is goed voor onze economie, voor ons dagelijks brood en onze broodnodige nachtrust. In een stabiel klimaat durven we te ondernemen, krediet te nemen, geld te sparen, te lenen en uit te geven. In het vertrouwen dat de dag van morgen ons geen nare financiële verrassingen brengt. Dat de euro haar waarde houdt. Dat de kapitaalinvestering van vandaag ook morgen de moeite loont. Dat onze verzekeraar uitbetaalt na geleden schade. Dat ons pensioenfonds ons pensioen betaalt als we 65 jaar worden. Financiële stabiliteit is goud waard. Daarom zet DNB zich in voor een weerbaar en krachtig financieel stelsel, met stabiele prijzen: een inflatie van hooguit 2% solide financiële instellingen: die ons geld en vertrouwen waard zijn een goed lopend betalingsverkeer: zodat we veilig en op tijd geld kunnen overboeken en betalen. Aan dat werk dankt onze organisatie haar bijnaam hoedster van financiële stabiliteit.

Zorgen om de zorg 25 Jasper komt huilend thuis. Mam, ik ben gevallen met de fiets! Marianne schrikt. Ze bekijkt de bebloede arm en bindt er snel een theedoek om. Au! krijst Jasper. Hup, meteen naar de eerste hulp! zegt Marianne. De wachtkamer zit vol. Een verpleegster komt naar hen toe. Wat is er gebeurd? vraagt ze. Ze werpt een onderzoekende blik op Jaspers arm en pakt hem vervolgens op. Ik neem hem meteen mee naar de behandelkamer, zegt ze tegen Marianne. Het kan wel even duren. Marianne sluit zich aan bij de rij voor de balie. Betaalt de verzekering dit? vraagt ze als ze aan de beurt is. De baliemedewerker stelt haar gerust. Natuurlijk, mevrouw. Eerste hulp zit in het basispakket. Elke zorgverzekeraar vergoedt dit. Gelukkig maar. Ik betaal al zo veel premie, zegt Marianne. De baliemedewerker schudt zijn hoofd. Met die vergrijzing wordt het alleen maar duurder. Bovendien zitten we nu al te springen om goed personeel. Straks moeten we elke dag nog overwerken. Of gaan we werken tot ons tachtigste! suggereert Marianne. Doe me een lol, zeg! Met een brede grijns geeft de baliemedewerker het verzekerings pasje terug. Dat is wel het advies van deskundigen, zegt Marianne. Ik zag laatst op tv de president van de Nederlandsche Bank. Die pleit ervoor dat de pensioenleeftijd omhoog gaat. Dat is goed voor onze welvaart. Pff... daar moet ik even niet aan denken.

26 Marianne loopt terug naar de wachtruimte. Er is geen stoel meer vrij. Bij de automaat haalt ze een kopje koffie. Ze kijkt op haar horloge, loopt terug naar de balie en vraagt hoe lang het nog gaat duren. Mama! Jasper komt aanrennen. Ik heb geel gips gekregen. Vet, hè! Blij kijkt Marianne om. Ze sluit Jasper in haar armen. Daar gaan we thuis een mooie tekening op maken! zegt ze. * Economisch advies en statistieken Grote banken fuseren, China groeit als kool. Waar gaat dat heen? Tal van vragen en onzeker heden rijzen over onze toekomst. De Nederlandsche Bank geeft onafhankelijk economisch advies en wil daarmee bijdragen aan een gezonde en welvarende toekomst. Om goed advies te geven, doen we onderzoek. En we verzamelen heel veel cijfers. Een voorbeeld: De samenleving vergrijst. Wat gebeurt er als we de pensioenleeftijd verhogen? Onderzoekers berekenen de mogelijke gevolgen voor de arbeidsmarkt en de economie. Dergelijke onderzoeksresultaten gebruikt DNB om onafhankelijk economisch advies te geven. Bijvoorbeeld binnen de Sociaal Economische Raad (SER).

Neef Ruud 27 Half negen s avonds. De deurbel gaat. Jongens, jullie oom uit Amerika is er. Kom! roept Marianne naar boven. De kinderen denderen de trap af. Ze hebben oom Ruud al drie jaar niet gezien. Marianne opent de voordeur. Leuk om jullie weer te zien! zegt Ruud. Hij geeft bloemen aan Marianne en tilt Jasper op. Tjonge, wat ben jij gegroeid. Geef me een high five! Wil je koffie, oom Ruud? vraagt Sanne. Ze gaan zitten aan de eettafel. Sanne schenkt koffie in. Jullie moeten beslist eens op bezoek komen! zegt Ruud. Ik heb een schitterend huis gekocht in Washington. Met een enorm zwembad! Wat geweldig, Ruud! roept Marianne enthousiast. Jazeker! Elke dag begin ik met een frisse duik in het water! Was het erg duur? vraagt Harm. Nou goedkoop was het niet. De Amerikaanse huizenprijzen zijn een stuk gedaald. Anders had ik het ook nooit kunnen doen. En ik heb scherp onderhandeld over de hypotheek. Ook voor de lange termijn. Goed zo! Harm knikt instemmend. Hij staat op en haalt wat biertjes. Sanne zet een schaal met kaasblokjes op tafel. Ruud pakt gretig twee stukjes. Mmm, oud-hollandse kaas. Hoe gaat het trouwens met je beleggingen, Harm? Harm zucht. Houdt niet over. Je moet stalen zenuwen hebben met die aandelen. Soms krijg ik het idee dat we van crisis naar crisis gaan, merkt Ruud op. Nou dat valt wel mee. Bovendien grijpen de centrale banken in bij een échte crisis. Dat deden ze na de aanslagen van 11 september. En opnieuw in 2008. Toen was het op een gegeven moment zo erg dat de banken elkaar niet meer vertrouwden. Ze bleven op hun geld zitten, de rentes liepen op en de geldmarkt kwam bijna tot stilstand. Toen kwam de Europese Centrale Bank