RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK DICHTERBIJ School : Dichterbij Plaats : Doetinchem BRIN-nummer : 27JK Onderzoeksnummer : 89916 Datum schoolbezoek : 27 november 2006 Datum vaststelling : 26 maart 2007
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...5 2 KWALITEITSPROFIEL...7 3 BESCHOUWING...9 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT...13 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Dichterbij - 27-11-2006 3
1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 27 november 2006 bezocht de Inspectie van het Onderwijs Dichterbij in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs 2005. Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om een keuze te maken in de te onderzoeken kernindicatoren. Dit is bij uw school aan de orde geweest. Op basis van de informatie uit voorgaande inspectieonderzoeken, op basis van de gegevens uit de jaarlijkse vragenlijst en op basis van het overleg met het bovenschools management heeft de inspectie besloten om het PKO in te richten rond de aspecten: kwaliteitszorg, opbrengsten en zorg en begeleiding. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan geen documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatieactiviteiten betrekking hebben. Uw school heeft wel diverse documenten betreffende de schoolontwikkeling ingestuurd. De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek is bij de analyse betrokken. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Dichterbij - 27-11-2006 5
Schoolbezoek, waarbij de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleiders. Inzage in diverse handelingsplannen van leerlingen en inzage in de weekplanning van de leerkrachten. Op uw school zijn vragenlijsten ingevuld door leerlingen, ouders en leerkrachten. De uitkomsten van deze vragenlijsten zijn bij dit onderzoek betrokken. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Dichterbij - 27-11-2006 6
2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van Dichterbij Kwaliteitszorg 1 2 3 4 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs. 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. 1.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en actief burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 1 2 3 4 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Dichterbij - 27-11-2006 7
Zorg 1 2 3 4 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 11.3 De school voert de zorg planmatig uit. 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na. Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 1 2 3 4 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 1 2 3 4 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Dichterbij - 27-11-2006 8
3 BESCHOUWING Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op basisschool Dichterbij en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel uit het vorige hoofdstuk. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende indicatoren onderling en voor zover relevant tussen de indicatoren en de context van basisschool Dichterbij en eerdere inspectiebezoeken. Algemeen beeld In het onderzoek van de inspectie stond de vraag centraal of het onderwijs op basisschool Dichterbij van voldoende kwaliteit is. Op basis van de bevindingen tijdens dit onderzoek concludeert de inspectie dat dit het geval is. Het kwaliteitsprofiel laat een overwegend positief beeld zien en de opbrengsten van de school liggen op het te verwachten niveau. Op een aantal aspecten van de kwaliteitszorg heeft de school zich nog in onvoldoende mate ontwikkeld. De school is sinds haar verzelfstandiging in 2000 sterk in ontwikkeling, zowel wat betreft de omvang van de school als wat betreft de aanpak van het onderwijs. Het leerlingaantal is fors gegroeid en om deze toestroom van leerlingen op te vangen beschikt de school over lokalen in een nabijgelegen dislocatie. De verandering van een kleine naar een grote school in een redelijk kort tijdsbestek vroeg aanpassing van de organisatiestructuur, het management en de interne communicatie. Dit heeft van directie en team de nodige tijd en energie gevraagd. De huisvesting van de school biedt volop mogelijkheden voor eigentijds onderwijs en het team maakt hier ook volop gebruik van. Ouders en school zijn kritisch over de speelmogelijkheden voor de kinderen rond de dislocatie 'Landelijk'. De groei van de school en de aanpassing van de organisatie hieraan zal in de komende periode een omstandigheid blijven die van invloed is op de ontwikkeling van de school. Desondanks is er inmiddels ook sprake van een stabiele situatie waarbinnen de schoolontwikkeling op een goede manier vorm kan krijgen. Opbrengsten De inspectie heeft vastgesteld dat de opbrengsten zowel aan het eind van de basisschoolperiode als tussentijds voldoende zijn. De school meet de resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschoolperiode met een landelijk genormeerde eindtoets. De resultaten, gemeten over de laatste drie schooljaren, liggen op het niveau dat verwacht mag worden. In twee van de schooljaren, 2005 en 2006, zijn de resultaten conform het te verwachten niveau. In 2004 liggen de resultaten onder de norm. Het oordeel over de tussentijdse opbrengsten baseert de inspectie op de resultaten van de leerlingen op vijf toetsmomenten voor het taal- en rekenonderwijs. In het afgelopen schooljaar lagen de resultaten van het technisch lezen in de groepen 3 en 4 op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden. Ditzelfde geldt voor de resultaten voor rekenen/wiskunde in de groepen 4 en 6 en voor het begrijpend lezen in groep 6. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Dichterbij - 27-11-2006 9
De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van acht jaar. Het percentage leerlingen dat in de afgelopen twee schooljaren doubleerde, ligt onder het landelijk gemiddelde. De inspectie stelt wel vast dat het aantal verwijzingen naar praktijkonderwijs en LWOO in het schooljaar 2004-2005 aan de hoge kant is. De inspectie onthoudt zich van een oordeel over het niveau van de sociale vaardigheden van de leerlingen aan het eind van de basisschoolperiode. Hoewel de school de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen met diverse instrumenten volgt, beschikt zij niet over opbrengstgegevens die zijn verkregen met een landelijk genormeerd instrument. De school besteedt met behulp van diverse methoden aandacht aan de sociaal-emotionele ontwikkeling. Hierdoor draagt ze op een planmatige manier bij aan de ontwikkeling van de sociale vaardigheden van haar leerlingen. Kwaliteitszorg Tijdens dit onderzoek zijn alle indicatoren van kwaliteitszorg beoordeeld. Van de acht indicatoren hebben er drie het oordeel onvoldoende gekregen. Tijdens het periodieke kwaliteitsonderzoek van de inspectie in 2003 werd vastgesteld dat de opbouw van het systeem van kwaliteitszorg in ontwikkeling was. In het huidige onderzoek stelt de inspectie vast dat de school op onderdelen wel vooruitgang heeft geboekt, maar dat het nog steeds ontbreekt aan een integrale, cyclische aanpak van de kwaliteitszorg. Hieronder volgt eerst een toelichting op de drie verbeterpunten, daarna volgt een toelichting op de positieve oordelen. Ten eerste ontbreekt het op de school aan een structurele evaluatie van de opbrengstgegevens en een analyse hiervan op schoolniveau. Het is op de school nog geen vanzelfsprekendheid om de opbrengstgegevens over meerdere jaren te monitoren (bijvoorbeeld met behulp van trendanalyses) en op basis hiervan conclusies te trekken voor de schoolontwikkeling. Ten tweede heeft de inspectie de planmatige uitvoering van de schoolontwikkeling nog als onvoldoende beoordeeld. Dit heeft te maken met het globale karakter van het jaarplan en het ontbreken van plannen van aanpak die voldoen aan de SMART-criteria. Hoewel de school met enthousiasme en inzet werkt aan de schoolontwikkeling ontbreken de instrumenten waarmee de uitvoering gestuurd kan worden en waarmee vastgesteld kan worden of het beoogde effect gerealiseerd is. In de afgelopen periode zijn het coöperatief leren en het zelfstandig werken speerpunten in de onderwijsontwikkeling geweest. In de komende periode is de school voornemens om een nieuwe methode voor het voortgezet technisch leesonderwijs aan te schaffen en in te voeren. Het laatste verbeterpunt op het gebied van kwaliteitszorg gaat over de mate waarin de school rapporteert aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Hoewel de school tijdens de werkbezoeken van het centraal management wel verantwoording aflegt over de voortgang van de schoolontwikkeling, beschikt de school nog niet over een jaarverslag waarin voor meerdere belanghebbenden inzichtelijk wordt gemaakt waaraan de school gewerkt heeft, waartoe en met welk resultaat. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Dichterbij - 27-11-2006 10
De inspectie is positief over de wijze waarop de school inzicht verwerft in de kenmerken van haar leerlingenpopulatie. De school beschikt over de demografische gegevens van het voedingsgebied en maakt op basis hiervan analyses van haar leerlingenpopulatie. Verder blijft zij ook door de deelname aan diverse multidisciplinaire netwerken en het contact met de voorschoolse voorzieningen op de hoogte van haar doelgroep. Een positieve ontwikkeling ten opzichte van het inspectieonderzoek van 2003 is dat de school zich heeft verbeterd in de wijze waarop zij de kwaliteit van het onderwijzen en leren evalueert. Aan de hand van een kwaliteitsinstrument wordt nu structureel de kwaliteit van het onderwijs en leren vastgesteld en op basis daarvan worden conclusies getrokken voor de schoolontwikkeling. De school zal deze gegevens ook gebruiken bij het opstellen van het nieuwe schoolplan. Verder betrekt de school een extern adviesbureau bij het doorlichten van haar organisatiemodel. De borging van gerealiseerde onderwijsvernieuwing is van voldoende kwaliteit. Zo zijn bijvoorbeeld in de zorgmap alle procedures en afspraken met betrekking tot de zorg vastgelegd. Tijdens dit kwaliteitsonderzoek zijn ook de aan het waarderingskader toegevoegde indicatoren betreffende sociale veiligheid en actief burgerschap en sociale integratie beoordeeld. Van scholen wordt gevraagd dat zij de sociale veiligheid van personeel en leerlingen op beleidsmatig niveau waarborgen. Hiertoe dient de school inspanningen te verrichten om inzicht te krijgen in de veiligheidsbeleving van het personeel en de leerlingen, dient zij incidenten te registreren en moet zij het beleid ter preventie en ter afhandeling van incidenten vastleggen. De inspectie beoordeelt deze indicator als voldoende omdat de school op twee onderdelen aan deze criteria voldoet, zij beschikt echter nog niet over tweejaarlijkse anonieme peilingen onder de leerlingen naar de beleefde veiligheid. De voldoende beoordeling van de indicator die betrekking heeft op het onderwijs in actief burgerschap en sociale integratie is gebaseerd op de mate waarin de school er blijk van geeft inzicht te hebben in de houdingen, opvattingen en gedragingen van leerlingen betreffende deze thema's. De school speelt hier bij de invulling van haar onderwijs op in, zowel in preventieve als in curatieve zin. Zorg en Begeleiding In vergelijking met het periodieke kwaliteitsonderzoek uit 2003 heeft de school op dit aspect verbeteringen gerealiseerd. De verbeteringen hebben vooral te maken met het scherper formuleren van de criteria voor zorg en de planmatige uitvoering van de zorg. Op basis van de bevindingen van het huidige onderzoek beoordeelt de inspectie drie van de vier indicatoren van zorg en begeleiding als voldoende en één als onvoldoende. Voldoende zijn de indicatoren betreffende het systeem, de analyse en de planmatige uitvoering van zorg. De school beschikt over een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Het beleid rondom zorg is op een inzichtelijke manier beschreven in de zorgmap. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Dichterbij - 27-11-2006 11
Op school werken drie intern begeleiders. De verschillende taken zijn onderling verdeeld, rekening houdend met specifieke deskundigheid. De intern begeleiders organiseren de periodieke groeps- en leerlingbesprekingen. De leerkracht heeft zowel voor de signalering van de noodzaak tot zorg als voor de uitvoering van de zorg een centrale taak. De intern begeleider bewaakt, controleert en ondersteunt. De inspectie heeft kunnen vaststellen dat in de klassen op basis van hulp- en handelingsplannen extra zorg aan leerlingen wordt gegeven en beoordeelt de planmatige uitvoering van de zorg als voldoende. Hierbij merkt zij wel op dat op schoolniveau de wijze van verslaglegging van de zorg in de groepsmappen divers is. Dit geldt bijvoorbeeld voor de registratie van de momenten van extra zorg in de planning van de leerkrachten, maar ook voor de beschrijving van de organisatie van de zorg in de hulpplannen. De inspectie beoordeelt de mate waarin de school de effecten van de zorg nagaat als onvoldoende. Het onderdeel evaluatie en effectmeting van geboden hulp wordt in te beperkte mate vastgelegd in de hulp- en handelingsplannen en is daardoor ook niet structureel onderwerp van gesprek tussen leerkracht en intern begeleider. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Dichterbij - 27-11-2006 12
4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode zal jaarlijks een onderzoek worden uitgevoerd. Op basis van de risicoanalyses die de inspectie jaarlijks van de school maakt, kan de inspectie besluiten de school eerder of later te bezoeken. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Dichterbij - 27-11-2006 13