Inhoudstafel Hoofdstuk 23 BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Sectie A: Samenvatting van de waarderingsregels en didactische samenvatting 1 Sectie B: Boekhoudregels 17 1 Toepasselijke IFRS normen 18 1.1 Referenties 18 1.2 Toepassingsgebied 18 1.3 Toepassing binnen de NMBS groep 18 2 Definities 20 3 Categorieën 22 3.1 Algemeen 22 3.2 Kortetermijnpersoneelsbeloningen 22 3.3 Vergoedingen na uitdiensttreding 22 3.3.1 Algemeen 22 3.3.2 Toegezegde-bijdragenregelingen 22 3.3.3 Toegezegde-pensioenregelingen 23 3.4 Andere langetermijnpersoneelsbeloningen 23 3.5 Ontslagvergoedingen 23 4 Opnamecriteria 24 4.1 Kortetermijnpersoneelsbeloningen 24 4.2 Vergoedingen na uitdiensttreding 24 4.2.1 Toegezegde-bijdragenregelingen 24 4.2.2 Toegezegde-pensioenregelingen 24 4.3 Andere langetermijnpersoneelsbeloningen 25 4.4 Ontslagvergoedingen 25 5 Waardering 26 5.1 Kortetermijnpersoneelsbeloningen 26 5.2 Vergoedingen na uitdiensttreding 26 5.2.1 Toegezegde-bijdragenregelingen 26 5.2.2 Toegezegde-pensioenregelingen 26 5.2.2.1 Waarderingsmethode voor de toegezegde-pensioenregelingen 26 5.2.2.2 Pensioenkosten van verstreken diensttijd 29 5.2.2.3 Actuariële winsten en verliezen 29 5.2.2.4 Inperkingen en afwikkelingen van de verplichtingen 29 5.2.2.5 Boeking van de toegezegde-pensioenregelingen 30 5.3 Andere langetermijnpersoneelsbeloningen 31 5.4 Ontslagvergoedingen 31 6 Toepassing bij de NMBS groep 32 6.1 Kortetermijnpersoneelsbeloningen 32 6.1.1 Bezoldigingen 32 6.1.2 Verlofdagen 32 6.1.3 Uitkeringen wegens afwezigheid 32 6.1.4 Andere kortetermijnpersoneelsbeloningen 32
Hoofdstuk 23 BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP 6.2 Vergoedingen na uitdiensttreding 32 6.2.1 Pensioenplannen 32 6.2.2 Werkgeversbijdrage aan de sociale solidariteitskas op de pensioenvergoedingen 33 6.2.3 Hospitalisatieverzekering 33 6.2.4 Uitkeringen bij werkongevallen 33 6.2.5 Werkgeversbijdrage aan het syndicaal fonds 33 6.3 Andere langetermijnpersoneelsbeloningen 34 6.3.1 Anciënniteitpremies 34 6.3.2 Verlofdagen gelinkt aan de leeftijd 34 6.3.3 Beschikbaarheidverlof 34 6.4 Ontslagvergoedingen 34 6.4.1 Voltijdse of deeltijdse loopbaanonderbreking 34 6.4.2 Conventioneel brugpensioen van tijdelijke agenten 34 6.4.3 Systeem van deeltijds werken 34 7 Uurtarief 35 7.1 Algemeen 35 7.2 Personeelskosten 35 7.2.1 Kortetermijnpersoneelsbeloningen 35 7.2.2 Vergoedingen na uitdiensttreding en andere langetermijnpersoneelsbeloningen 36 7.2.3 Ontslagvergoedingen 37 7.2.4 Overige vergoedingen die niet opgenomen worden in het uurtarief 37 7.3 Aantal aanwezige uren 37 8 Samenvatting van de verschillen tussen IFRS en de Belgische boekhoudregels 38 8.1 Presentatie 38 8.1.1 Balans 38 Sectie C: Boekhoudplan en consolidatiepakket 39 9 Boekhoudplan 40 9.1 Balans 40 9.1.1 Actief 40 9.1.1.1 Vorderingen met betrekking tot personeelsbeloningen 40 9.1.1.2 Overlopende rekeningen van het actief met betrekking tot personeelsbeloningen 40 9.1.2 Passief 41 9.1.2.1 Vergoedingen na uitdiensttreding, andere langetermijnpersoneelsbeloningen en ontslagvergoedingen 41 9.1.2.2 Kortetermijnpersoneelsbeloningen 41 9.1.2.3 Overlopende rekeningen van het passief 42 9.2 Winst- en verliesrekeningen 42 9.2.1 Diensten en diverse goederen 42 9.2.2 Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen 43 9.2.3 Bewegingen in de schulden met betrekking tot vergoedingen na uitdiensttreding, andere langetermijnpersoneelsbeloningen en ontslagvergoedingen 45 9.2.3.1 Dienst kosten 45 9.2.3.2 Besteding 45 9.2.3.3 Actuariële winsten en verliezen 45 9.2.4 Opbrengsten 46 9.2.5 Andere bedrijfsopbrengsten 46 9.2.6 Rentekost 46 9.2.7 Andere kosten 46 10 Consolidatiepakket 47 Sectie D: Boekingen en voorbeelden 48
Hoofdstuk 23 BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP 11 Kortetermijnpersoneelsbeloningen 49 11.1 Eigen personeel dat niet ter beschikking wordt gesteld 49 11.2 Personeel ter beschikking gesteld van NMBS / Infrabel of overige filialen (boekingen op het niveau van de NMBS Holding) 49 11.3 Personeel ter beschikking gesteld door de NMBS Holding (boekingen op het niveau van de NMBS / Infrabel of overige filialen) 50 12 Vergoedingen na uitdiensttreding 51 12.1 Toegezegde-bijdragenregelingen 51 12.1.1 Eigen personeel dat niet ter beschikking wordt gesteld 51 12.1.2 Personeel ter beschikking gesteld van NMBS / Infrabel of overige filialen (boekingen op het niveau van de NMBS Holding) 51 12.1.3 Personeel ter beschikking gesteld door de NMBS Holding (boekingen op het niveau van de NMBS / Infrabel of overige filialen) 52 12.2 Toegezegde-pensioenregelingen 52 12.2.1 Eigen personeel dat niet ter beschikking wordt gesteld 52 12.2.2 Personeel ter beschikking gesteld van NMBS / Infrabel of overige filialen (boekingen op het niveau van de NMBS Holding) 53 12.2.3 Personeel ter beschikking gesteld door de NMBS Holding (boekingen op het niveau van de NMBS / Infrabel of overige filialen) 54 13 Andere langetermijnpersoneelsbeloningen 55 13.1 Andere langetermijnpersoneelsbeloningen met uitzondering van verlofdagen gelinkt aan de leeftijd en anciënniteitpremies 55 13.1.1 Eigen personeel dat niet ter beschikking wordt gesteld 55 13.1.2 Personeel ter beschikking gesteld van NMBS / Infrabel of overige filialen (boekingen op het niveau van de NMBS Holding) 56 13.1.3 Personeel ter beschikking gesteld door de NMBS Holding (boekingen op het niveau van de NMBS / Infrabel of overige filialen) 57 13.2 Verlofdagen gelinkt aan de leeftijd en anciënniteitpremies 58 13.2.1 Eigen personeel dat niet ter beschikking wordt gesteld 58 13.2.2 Personeel ter beschikking gesteld van NMBS / Infrabel of overige filialen (boekingen op het niveau van de NMBS Holding) 59 13.2.3 Personeel ter beschikking gesteld door de NMBS Holding (boekingen op het niveau van de NMBS / Infrabel of overige filialen) 59 14 Ontslagvergoedingen 61 14.1 Eigen personeel dat niet ter beschikking wordt gesteld 61 14.2 Personeel ter beschikking gesteld van NMBS / Infrabel of overige filialen (boekingen op het niveau van de NMBS Holding) 62 14.3 Personeel ter beschikking gesteld door de NMBS Holding (boekingen op het niveau van de NMBS / Infrabel of overige filialen) 63
Hoofdstuk 23 Pagina 1 Sectie A: Samenvatting van de waarderingsregels en didactische samenvatting
Hoofdstuk 23 Pagina 2 Samenvatting van de waarderingsregels Kortetermijnspersoneelsbeloningen De kortetermijnspersoneelsbeloningen zijn personeelsbeloningen die volledig betaalbaar zijn binnen twaalf maanden na het einde van de periode waarin de werknemers de gerelateerde diensten presteerden. De kortetermijnspersoneelsbeloningen worden in kosten opgenomen naar rato van de door de personeelsleden gepresteerde diensten. De personeelsbeloningen die nog niet betaald zijn op de balansdatum worden opgenomen onder de rubriek sociale schulden. Vergoedingen na uitdiensttreding De vergoedingen na uitdiensttreding zijn personeelsbeloningen die verschuldigd zijn na de voltooiing van het dienstverband. De vergoedingen na uitdiensttreding kunnen worden onderverdeeld in twee categorieën: Toegezegde-bijdragenregelingen: het zijn regelingen waarbij de NMBS groep bijdragen afdraagt aan een aparte entiteit, en de NMBS groep geen in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft om bijkomende bijdragen te betalen. Deze bijdragen worden opgenomen in kosten over de periodes waarin de diensten verricht worden door de personeelsleden. Indien er bijdragen op voorhand betaald werden (nog niet gestort werden) worden deze opgenomen op de actiefzijde (respectievelijk passiefzijde) van de balans; Toegezegde-pensioenregelingen: dit zijn alle regelingen die geen toegezegde-bijdragenregelingen zijn. De vergoedingen na uitdiensttreding die behoren tot de categorie toegezegde-pensioenregelingen worden gewaardeerd volgens een actuariële waarderingsmethode. Ze worden opgenomen (verminderd met eventuele tegoeden in de regeling) voor zover de NMBS groep een verplichting heeft de kosten te dragen die voortvloeien uit de prestaties verricht door de personeelsleden. Deze verplichting kan voortvloeien uit een wet, contract of uit de verworven rechten door een gedragslijn in het verleden (feitelijke verplichting). De weerhouden actuariële waarderingsmethode is de methode van de geprojecteerde kredieteenheden. De verdisconteringsvoet die gebruikt wordt is gebaseerd op het marktrendement op de berekeningsdatum van ondernemingsobligaties van eerste categorie, met een vergelijkbare looptijd aan die van de verbintenissen. De overige actuariële hypothesen (sterftecijfer, toekomstige niveaus van lonen, inflatie, enz.) geven de beste schattingen van de NMBS groep weer. Aangezien er gebruik gemaakt wordt van actuariële hypothesen om deze verbintenissen te waarderen, ontstaan er onvermijdelijk actuariële winsten en verliezen, deze resulteren uit wijzigingen in de actuariële hypothesen van het ene boekjaar naar het volgende en alsook uit verschillen tussen de gebruikte actuariële hypothesen en de werkelijkheid. De NMBS groep heeft geopteerd voor de volledige opname van de actuariële winsten en verliezen met betrekking tot de vergoedingen na uitdiensttreding in de andere elementen van het globaal resultaat. Andere langetermijnpersoneelsbeloningen De andere langetermijnpersoneelsbeloningen zijn personeelsbeloningen die niet volledig betaalbaar zijn binnen twaalf maanden na het einde van de periode waarin de werknemers de gerelateerde diensten verrichten. Het bedrag dat opgenomen wordt in de balans is gelijk aan de contante waarde van de verplichting, desgevallend, verminderd met de marktwaarde van de fondsbeleggingen op balansdatum. De berekeningen worden gemaakt volgens de methode van de geprojecteerde kredieteenheden. De actuariële winsten en verliezen worden opgenomen in het netto-resultaat.
Hoofdstuk 23 Pagina 3 Ontslagvergoedingen De ontslagvergoedingen zijn de vergoedingen die betaalbaar zijn omwille van een beslissing van de NMBS groep om het arbeidscontract van één of meerdere personeelsleden op te zeggen voor de normale pensioendatum, of omwille van een beslissing van een personeelslid om vrijwillig de NMBS groep te verlaten in ruil voor deze vergoedingen. Een schuld, gewaardeerd op actuariële basis, wordt opgenomen voor deze vergoedingen voor zover de NMBS groep een manifeste verbintenis heeft. De schuld wordt verdisconteerd indien ze betaalbaar is na twaalf maanden. Voor al deze personeelsbeloningen (met uitzondering van de kortetermijnspersoneelsbeloningen), vertegenwoordigt de rentekost het tijdsverloop. Deze wordt opgenomen onder de financiële kosten.
Didactische samenvatting A. Overzicht BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 23 Pagina 4 Toepasselijke IFRS Normen IAS 19. De norm IAS 19 behandelt de boekhoudkundige verwerking en informatieverschaffing van alle personeelsbeloningen 1 die door de NMBS groep aan haar werknemers worden aangeboden in ruil voor gepresteerde diensten, of het nu gaat over de periode van dienstverband of nadien. Categorieën van personeelsbeloningen In functie van de kenmerken van de toegekende beloningen kan men vier verschillende categorieën van beloningen onderscheiden. De boekhoudkundige verwerking en de informatieverschaffing verschillen naargelang de categorie waartoe een beloning behoort. Categorie Kortetermijnpersoneelsbeloningen Illustratieve voorbeelden Bezoldigingen (Basisbehandeling, supplementen verbonden aan bepaalde graden, gezinsbijdragen, vakantiegeld, jaarlijkse bonus, productiviteitspremie, enz.); Verlofdagen (Omvat de niet opgenomen verlofdagen. Voorbeelden van verlofdagen zijn: normale verlofdagen, CCP dagen, kredietdagen, rustdagen, enz.); Uitkeringen wegens afwezigheid (De ziekte- en blessurevergoedingen voor de statutairen (maximum 1 jaar) en de wachtvergoedingen voor de statutairen geplaatst in wacht sectie); Andere kortetermijnpersoneelsbeloningen (Bijdragen voor Kas III (Kas voor Sociale Solidariteit) voor de actieve statutairen, hospitalisatieverzekering voor de actieven, enz.). Vergoedingen na uitdiensttreding Toegezegde-bijdragenregelingen: Pensioenplan voor de statutairen. Toegezegde-pensioenregelingen: Werkgeversbijdrage aan de sociale solidariteitskas op de pensioenvergoedingen; Hospitalisatieverzekering voor inactieve werknemers; Uitkeringen bij werkongevallen; Werkgeversbijdrage aan het syndicaal fonds voor inactieven. Andere langetermijnpersoneelsbeloningen Anciënniteitpremies (eretekens); Verlofdagen gelinkt aan de leeftijd; Beschikbaarheidverlof. Ontslagvergoedingen Voltijdse of deeltijdse loopbaanonderbreking; Conventioneel brugpensioen van tijdelijke agenten; Systeem van deeltijds werken. 1 Met uitzondering van personeelsbeloningen waarvoor IFRS 2 Op aandelen gebaseerde betalingen van toepassing is (Vb.: Aandelen, aandelenopties, enz.). Niet van toepassing binnen de NMBS groep.
Hoofdstuk 23 Pagina 5 Toepassing binnen de NMBS groep Niet alle personeelsbeloningen maken echter het onderwerp uit van een schuld in de enkelvoudige jaarrekening van de NMBS en Infrabel. De strikte toepassing van IAS 19 resulteert inderdaad in de opname van bepaalde schulden uitsluitend op het niveau van de NMBS Holding. Het onderstaande schema geeft een overzicht van de praktische toepassing binnen de NMBS groep: NMBS Holding NMBS / Infrabel Overige filialen Eigen personeel dat niet ter beschikking wordt gesteld Alle personeelsbeloningen worden conform IAS 19 opgenomen. Niet van toepassing. Alle personeelsbeloningen worden conform IAS 19 opgenomen. met uitzondering van "verlofdagen gelinkt aan de leeftijd" en "anciënniteitpremies" Deze personeelsbeloningen worden conform IAS 19 opgenomen Personeel ter beschikking gesteld door de NMBS Holding aan de NMBS / Infrabel of overige filialen + doorrekening naar de NMBS / Infrabel of overige filialen volgens het facturatiecontract. Een intercompany schuld volgens het facturatiecontract. Een intercompany schuld volgens een facturatiecontract. "Verlofdagen gelinkt aan de leeftijd" en "anciënniteitpremies" Niet van toepassing. Deze personeelsbeloningen worden conform IAS 19 opgenomen. Deze personeelsbeloningen worden conform IAS 19 opgenomen.
Hoofdstuk 23 Pagina 6 Opname en waardering Er zal een schuld, met betrekking tot dat boekjaar, moeten worden erkend indien er nog een bedrag dient betaald te worden na het einde van dat boekjaar. Als een werknemer prestaties heeft verricht, moet het bedrag van de personeelsbeloningen dat in ruil voor die prestaties zal betaald worden, in kosten opgenomen worden. Categorie Opname Opname en waardering Kortetermijnpersoneelsbeloningen Als een werknemer prestaties heeft verricht, moet het bedrag van de kortetermijnpersoneelsbeloningen dat in ruil voor die prestaties zal worden betaald, opgenomen worden. Waardering De schulden worden gewaardeerd op niet-verdisconteerde basis. Toegezegde-bijdragenregelingen Opname Vergoedingen na uitdiensttreding Als een werknemer prestaties heeft verricht, moet de bijdrage die in ruil voor die prestaties aan een toegezegde-bijdragenregeling is verschuldigd, opgenomen worden. Waardering De schulden worden gewaardeerd op niet-verdisconteerde basis.
Hoofdstuk 23 Pagina 7 Toegezegde-pensioenregelingen Opname Er moet een schuld opgenomen worden om de beloningen te dekken die pas verschuldigd zijn na de voltooiing van het dienstverband, maar die reeds op voorhand werden verdiend door de werknemer op basis van zijn meetellende dienstjaren. Vergoedingen na uitdiensttreding De schuld = de contante waarde van de brutoverplichting 2 +/(-) de nog niet opgenomen actuariële winsten (verliezen) 3 (Niet van toepassing bij de NMBS groep) - de nog niet opgenomen pensioenkosten van verstreken diensttijd 4 - de reële waarde van eventuele fondsbeleggingen 5 Waardering De contante waarde van de brutoverplichting 2 en de aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten 6 Het is noodzakelijk om 7 : De actuariële projected unit credit -methode toe te passen; Vergoedingen toe te rekenen aan dienstperioden; en Actuariële veronderstellingen op te maken. Actuariële winsten en verliezen 3 Pensioenkosten van verstreken diensttijd 4 2 De contante waarde, zonder aftrek van de fondsbeleggingen, van verwachte toekomstige betalingen die vereist zijn om de verplichting af te wikkelen die resulteert uit het dienstverband van de werknemer in de lopende en in voorgaande perioden. 3 Omvatten: De ervaringsaanpassingen; en De gevolgen van wijzigingen in actuariële veronderstellingen. 4 Verwijst naar de toename van de contante waarde van de brutoverplichting voor prestaties die in voorgaande perioden door werknemers zijn verricht, en die in de lopende periode resulteren uit de introductie van of wijzigingen in vergoedingen. Pensioenkosten van verstreken diensttijd kunnen zowel positief (indien beloningen werden geïntroduceerd of verbeterd) als negatief (als bestaande personeelsbeloningen worden verlaagd) zijn. 5 Omvatten: Activa aangehouden door een pensioenfonds; en In aanmerking komende verzekeringscontracten. Niet van toepassing binnen de NMBS groep. 6 Verwijst naar de toename van de contante waarde van de brutoverplichting die resulteert uit het dienstverband van de werknemer in de lopende periode. 7 De berekeningen worden meestal uitgevoerd door een actuaris.
Hoofdstuk 23 Pagina 8 Opname Er moet een schuld opgenomen worden om de beloningen te dekken die pas na meerdere jaren zullen betaald worden, maar die reeds op voorhand werden verdiend door de werknemer op basis van zijn meetellende dienstjaren. Andere langetermijnpersoneelsbeloningen Waardering De schuld = de contante waarde van de brutoverplichting 2 - de reële waarde van eventuele fondsbeleggingen 5 Hoewel de projected unit credit -methode eveneens dient toegepast te worden, schrijft IAS 19 een vereenvoudigde boekhoudmethode voor ten opzichte van deze die wordt voorgeschreven voor de vergoedingen na uitdiensttreding: De actuariële winsten en verliezen 3 worden onmiddellijk opgenomen in de winst- en verliesrekening; en Alle pensioenkosten van verstreken diensttijd 4 worden onmiddellijk opgenomen in de winst- en verliesrekening. Opname De NMBS groep zal de ontslagvergoedingen als schuld moeten boeken (en als kost) als en alleen als ze zich manifest verbonden heeft om: Een einde te maken aan het dienstverband van één of meerdere leden van het personeel vóór de normale pensioenleeftijd; of Ontslagvergoedingen aan te bieden als gevolg van een aanbod dat aan werknemers is gedaan om vrijwillige ontslagen aan te moedigen. Men zal spreken over een manifeste verbintenis indien: Ontslagvergoedingen De NMBS groep over een geformaliseerd en gedetailleerd ontslagplan beschikt; en De NMBS groep geen realistische mogelijkheid heeft om het plan in te trekken. Waardering Wanneer de vergoedingen slechts opeisbaar zijn meer dan 12 maanden na de balansdatum, dienen ze te worden verdisconteerd. De berekeningen moeten rekening houden met actuariële demografische (Vb.: Sterftecijfer, enz.) en financiële (Vb.: Inflatie, enz.) veronderstellingen. In het kader van een aanbod dat gedaan wordt om vrijwillige ontslagen aan te moedigen, dient de waardering van de ontslagvergoedingen te gebeuren op basis van het aantal verwachte personen die het aanbod zullen aanvaarden.
Hoofdstuk 23 Pagina 9 Uurtarief In sommige gevallen worden personeelskosten opgenomen in de kostprijs van activa (Vb.: Voorraden, materiële vaste activa, enz.). Het uurtarief dat gebruikt wordt bij de activering van personeelskosten, wordt als volgt berekend: Personeelskosten / Aantal aanwezige uren. Informatieverschaffing (in de bijlage van de financiële staten) Voor informatieverschaffing verwijzen we naar titel 10 Consolidatiepakket van de boekhoudhandleiding.
B. Didactische samenvatting BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 23 Pagina 10 B.1. Definities zijn alle vormen van vergoedingen die door de NMBS groep worden toegekend in ruil voor de prestaties die door werknemers 8 worden verricht, of het nu gaat over de periode van dienstverband of nadien: De beloningen kunnen toegekend zijn aan werknemers of inactieve werknemers (gepensioneerden, personen die in de onmogelijkheid verkeren te werken, enz.) maar ook aan de personen die bij hen ten laste zijn (Vb.: Partner, kinderen, langstlevende partner, enz.). De beloningen kunnen vereffend worden door middel van directe betalingen aan de belanghebbenden of aan derden (Vb.: Een verzekeringsmaatschappij), of door het leveren van goederen of diensten (Vb.: Een bedrijfswagen). De beloningen kunnen voortvloeien uit: Formele plannen, formele overeenkomsten tussen de NMBS groep en de personeelsleden, groepen van werknemers of hun afgevaardigden; Wettelijke vereisten of sectorale overeenkomsten; of Gedragslijnen die aanleiding geven tot een feitelijke verplichting 9. In functie van de kenmerken van de toegekende beloningen kan men vier verschillende categorieën van beloningen onderscheiden. De boekhoudkundige verwerking en de informatieverschaffing verschillen naargelang de categorie waartoe een beloning behoort. 8 Een werknemer kan prestaties verrichten voor de NMBS groep op voltijdse of deeltijdse basis, voor een periode van bepaalde of onbepaalde duur, dan wel op incidentele basis. In het kader van IAS 19 omvat het begrip werknemers eveneens de bestuurders en andere leden van het management. 9 Gedragslijnen geven aanleiding tot een feitelijke verplichting als de NMBS groep geen realistisch alternatief heeft dan de betaling van de personeelsbeloningen. Een voorbeeld van een feitelijke verplichting is wanneer een verandering in de gedragslijnen van de NMBS groep onaanvaardbare schade zou berokkenen aan de relatie met haar werknemers.
Hoofdstuk 23 Pagina 11 Categorie Definities en illustratieve voorbeelden (met uitzondering van ontslagvergoedingen) die verschuldigd zijn tijdens de carrière en die volledig betaalbaar zijn binnen twaalf maanden na het einde van de periode waarin de werknemers de gerelateerde prestaties verrichten. Voorbeelden: Kortetermijnpersoneelsbeloningen Vergoedingen na uitdiensttreding Andere langetermijnpersoneelsbeloningen Bezoldigingen (Basisbehandeling, supplementen verbonden aan bepaalde graden, gezinsbijdragen, vakantiegeld, jaarlijkse bonus, productiviteitspremie, enz.); Verlofdagen (Omvat de niet opgenomen verlofdagen. Voorbeelden van verlofdagen zijn: normale verlofdagen, CCP dagen, kredietdagen, rustdagen, enz.); Uitkeringen wegens afwezigheid (De ziekte- en blessurevergoedingen voor de statutairen (maximum 1 jaar) en de wachtvergoedingen voor de statutairen geplaatst in wacht sectie); Andere kortetermijnpersoneelsbeloningen (Bijdragen voor Kas III (Kas voor Sociale Solidariteit) voor de actieve statutairen, hospitalisatieverzekering voor de actieven, enz.). (met uitzondering van ontslagvergoedingen) die verschuldigd zijn na de voltooiing van het dienstverband. Er bestaan 2 types regelingen: Toegezegde-bijdragenregelingen: regelingen waarbij de NMBS groep vaste bijdragen afdraagt aan een aparte entiteit (een fonds), en geen enkele andere verplichting heeft om verdere bijdragen te betalen indien het fonds niet over voldoende activa beschikt om alle personeelsbeloningen te betalen die verband houden met werknemersprestaties in de huidige en in voorgaande perioden; Toegezegde-pensioenregelingen: alle andere regelingen dan toegezegde-bijdragenregelingen. Voorbeelden: Toegezegde-bijdragenregelingen: Pensioenplan voor de statutairen. Toegezegde-pensioenregelingen: Werkgeversbijdrage aan de sociale solidariteitskas op de pensioenvergoedingen; Hospitalisatieverzekering voor inactieve werknemers; Uitkeringen bij werkongevallen; Werkgeversbijdrage aan het syndicaal fonds voor inactieven. (met uitzondering van ontslagvergoedingen) die verschuldigd zijn tijdens de carrière maar die niet volledig betaalbaar zijn binnen twaalf maanden na het einde van de periode waarin de werknemers de gerelateerde prestaties verrichten. Voorbeelden: Anciënniteitpremies (eretekens); Verlofdagen gelinkt aan de leeftijd; Beschikbaarheidverlof.
Hoofdstuk 23 Pagina 12 die verschuldigd zijn als gevolg van: Ontslagvergoedingen De beslissing van de NMBS groep om het dienstverband van een werknemer te beëindigen vóór de normale pensioendatum; of De beslissing van een werknemer om in ruil voor deze vergoeding vrijwillig ontslag te nemen. Voorbeelden: Voltijdse of deeltijdse loopbaanonderbreking; Conventioneel brugpensioen van tijdelijke agenten; Systeem van deeltijds werken. Voor een meer gedetailleerde behandeling wordt er verwezen naar titel 3 Categorieën en titel 6 Toepassing bij de NMBS groep van de boekhoudhandleiding. B.2. Opname Er zal een schuld, met betrekking tot dat boekjaar, moeten worden erkend indien er nog een bedrag dient betaald te worden na het einde van dat boekjaar. Als een werknemer prestaties heeft verricht, moet het bedrag van de personeelsbeloningen dat in ruil voor die prestaties zal betaald worden, in kosten opgenomen worden. De opname is afhankelijk van de categorie van personeelsbeloningen en wordt hieronder besproken per categorie: Categorie Kortetermijnpersoneelsbeloningen Vergoedingen na uitdiensttreding Opname Als een werknemer prestaties heeft verricht, moet het bedrag van de kortetermijnpersoneelsbeloningen dat in ruil voor die prestaties zal worden betaald, opgenomen worden: Als een schuld (te betalen lasten), na aftrek van alle reeds betaalde bedragen. Als het reeds betaalde bedrag hoger is dan het bedrag van de beloningen, moet het surplus opgenomen worden als een actief (vooruitbetaalde kosten); en Als een kost 10. Toegezegde-bijdragenregelingen Als een werknemer prestaties heeft verricht, moet de bijdrage die in ruil voor die prestaties aan een toegezegde-bijdragenregeling is verschuldigd, opgenomen worden: Als een schuld (te betalen lasten), na aftrek van alle reeds betaalde bedragen. Als de reeds betaalde bijdrage hoger is dan de verschuldigde bijdrage voor prestaties, moet het surplus opgenomen worden als een actief (vooruitbetaalde kosten); en Als een kost 10. 10 Tenzij een andere norm voorschrijft of toelaat dat de beloningen in de kostprijs van een actief mogen worden opgenomen (zie bijvoorbeeld IAS 2 Voorraden en IAS 16 Materiële vaste activa). We verwijzen naar de titel B.4. Uurtarief voor de bespreking van het uurtarief dat gebruikt wordt bij de activering van personeelskosten.
Hoofdstuk 23 Pagina 13 Toegezegde-pensioenregelingen Er moet een schuld opgenomen worden om de beloningen te dekken die pas verschuldigd zijn na de voltooiing van het dienstverband, maar die reeds op voorhand werden verdiend door de werknemer op basis van zijn meetellende dienstjaren. Vergoedingen na uitdiensttreding De schuld = de contante waarde van de brutoverplichting 2 +/(-) de nog niet opgenomen actuariële winsten (verliezen) 3 (Niet van toepassing bij de NMBS groep) - de nog niet opgenomen pensioenkosten van verstreken diensttijd 4 - de reële waarde van eventuele fondsbeleggingen 5 De kost 10 = aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten 6 + de rentekost 11 - het verwachte rendement op fondsbeleggingen 12 -/(+) actuariële winsten (verliezen) 3 + de pensioenkosten van verstreken diensttijd 4 + de gevolgen van inperkingen of afwikkelingen Er moet een schuld opgenomen worden om de beloningen te dekken die pas na meerdere jaren zullen betaald worden, maar die reeds op voorhand werden verdiend door de werknemer op basis van zijn meetellende dienstjaren. Andere langetermijnpersoneelsbeloningen Ontslagvergoedingen De schuld = de contante waarde van de brutoverplichting 2 - de reële waarde van eventuele fondsbeleggingen 5 De kost 10 = aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten 6 + de rentekost 11 - het verwachte rendement op fondsbeleggingen 12 -/(+) actuariële winsten (verliezen) 3 + de pensioenkosten van verstreken diensttijd 4 + de gevolgen van inperkingen of afwikkelingen De NMBS groep zal de ontslagvergoedingen als schuld moeten boeken (en als kost) als en alleen als ze zich manifest verbonden heeft om: Een einde te maken aan het dienstverband van één of meerdere leden van het personeel vóór de normale pensioenleeftijd; of Ontslagvergoedingen aan te bieden als gevolg van een aanbod dat aan werknemers is gedaan om vrijwillige ontslagen aan te moedigen. Men zal spreken over een manifeste verbintenis indien:µ De NMBS groep over een geformaliseerd en gedetailleerd ontslagplan beschikt; en De NMBS groep geen realistische mogelijkheid heeft om het plan in te trekken. 11 Verwijst naar de toename van de brutoverplichting tijdens een periode die plaatsvindt omdat de vergoedingen één periode dichter bij de afwikkeling liggen. 12 Het rendement op fondsbeleggingen verwijst naar rente, dividenden en andere opbrengsten die van de fondsbeleggingen afkomstig zijn, samen met de gerealiseerde en niet-gerealiseerde winsten of verliezen op de fondsbeleggingen, en verminderd met enige beheerskosten van het fonds en eventuele belastingen die door het fonds zelf zijn verschuldigd.
Hoofdstuk 23 Pagina 14 Voor een meer gedetailleerde behandeling wordt er verwezen naar titel 4 Opnamecriteria van de boekhoudhandleiding. B.3. Waardering De waardering is afhankelijk van de categorie van personeelsbeloningen en wordt hieronder besproken per categorie: Categorie Kortetermijnpersoneelsbeloningen Waardering De schulden worden gewaardeerd op niet-verdisconteerde basis. Vergoedingen na uitdiensttreding Toegezegde-bijdragenregelingen De schulden worden gewaardeerd op niet-verdisconteerde basis.
Hoofdstuk 23 Pagina 15 Toegezegde-pensioenregelingen De contante waarde van de brutoverplichting 2 en de aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten 6 Het is noodzakelijk om 7 : De actuariële projected unit credit -methode toe te passen; Vergoedingen toe te rekenen aan dienstperioden; en Actuariële veronderstellingen op te maken. De actuariële projected unit credit -methode toe te passen De door IAS 19 weerhouden actuariële waarderingsmethode is de projected unit credit -methode, die een lineaire spreiding voorziet van de van de kosten over alle dienstjaren. Volgens deze methode geeft elke periode in dienst aanleiding tot een aanvullende eenheid van recht op vergoeding. Vergoedingen toe te rekenen aan dienstperioden Vergoedingen na uitdiensttreding De NMBS groep rekent vergoedingen toe aan de boekjaren gedurende dewelke de verplichting ontstaat om vergoedingen na uitdiensttreding te betalen. Actuariële veronderstellingen op te maken Actuariële veronderstellingen omvatten: Demografische veronderstellingen (Vb.: Sterftecijfer, enz.); en Financiële veronderstellingen (Vb.: Verdisconteringsvoet, salarisstijging, enz.). Actuariële winsten en verliezen 3 De NMBS groep heeft geopteerd voor de volledige erkenning van de actuariële winsten en verliezen in de andere elementen van het globaal resultaat. Pensioenkosten van verstreken diensttijd 4 De pensioenkosten van verstreken diensttijd worden gespreid over de looptijd van het verkregen recht tot de gewijzigde vergoedingen. Indien de beloningen direct worden verkregen, dan worden de pensioenkosten van verstreken diensttijd direct als kost erkend. Andere langetermijnpersoneelsbeloningen Hoewel de projected unit credit -methode eveneens dient toegepast te worden, schrijft IAS 19 een vereenvoudigde boekhoudmethode voor ten opzichte van deze die wordt voorgeschreven voor de vergoedingen na uitdiensttreding: De actuariële winsten en verliezen 3 worden onmiddellijk opgenomen in de winst- en verliesrekening; en Alle pensioenkosten van verstreken diensttijd 4 worden onmiddellijk opgenomen in de winst- en verliesrekening.
Hoofdstuk 23 Pagina 16 Wanneer de vergoedingen slechts opeisbaar zijn meer dan 12 maanden na de balansdatum, dienen ze te worden verdisconteerd. Ontslagvergoedingen De berekeningen moeten rekening houden met actuariële demografische (Vb.: Sterftecijfer, enz.) en financiële (Vb.: Inflatie, enz.) veronderstellingen. In het kader van een aanbod dat gedaan wordt om vrijwillige ontslagen aan te moedigen, dient de waardering van de ontslagvergoedingen te gebeuren op basis van het aantal verwachte personen die het aanbod zullen aanvaarden. Voor een meer gedetailleerde behandeling wordt er verwezen naar titel 5 Waardering van de boekhoudhandleiding. B.4. Uurtarief In sommige gevallen worden personeelskosten opgenomen in de kostprijs van activa (Vb.: Voorraden, materiële vaste activa, enz.). Het uurtarief dat gebruikt wordt bij de activering van personeelskosten, wordt als volgt berekend: Personeelskosten / Aantal aanwezige uren. Personeelskosten De personeelskosten die dienen opgenomen te worden in de berekening van het uurtarief kunnen opgedeeld worden in 4 categorieën: Kortetermijnpersoneelsbeloningen; Vergoedingen na uitdiensttreding; Andere langetermijnpersoneelsbeloningen; en Ontslagvergoedingen (voor zover ze betrekking hebben op werknemers die nog deeltijds werken). De volgende kosten worden niet opgenomen in het uurtarief: Opleidingskosten alsook veiligheidsuitgaven; Werkingskosten van de HR dienst, alsook de opbrengsten van de administratie van het syndicaal fonds; Recuperatie van de professionele opleiding; Kosten van externe sprekers. Aantal aanwezige uren Alle aanwezige uren (inclusief de vrijstelling van dienst) worden in rekening gebracht voor de berekening van het uurtarief en uitsluitend de aanwezige uren. Voor een meer gedetailleerde behandeling wordt er verwezen naar titel 7 Uurtarief van de boekhoudhandleiding.
Hoofdstuk 23 Pagina 17 Sectie B: Boekhoudregels