In deze uitgave o.a...

Giften en FGW Giften voor de Sectie Nederland en voor het Fonds Grote Werken zijn altijd welkom op gironummer 6240212 ten name van Verein Furka-Bergstrecke Sectie Nederland te Wekerom. FGW Het geld dat door u overgemaakt wordt voor het FGW, wordt jaarlijks aan de vereniging in Zwitserland afgedragen en bestemd voor het doel dat in de ledenvergadering bepaald wordt. De Tandstaaf wordt 4 x per jaar (febr./mei/okt./dec.) uitgegeven door de Verein Furka-Bergstrecke Sectie Nederland. Redactie Redactie, opmaak en verzending: Kees Scholtes, Brederostraat 71, 5251 LL Vlijmen. Tel. 073 5184433 e-mail: mailks@planet.nl Eindredactie: het bestuur. VFB / Internet www.furkabahn.nl www.furka-bergstrecke.ch www.v-f-b.info www.dieselcrew.ch Foto voorpagina: Station Andermatt januari 2006 - Rob Janzen In deze uitgave o.a...... Van de redactie 2 Commentaar overbodig Van de voorzitter 3 Niet of maar wanneer! Fa-med 4 Financiële bijdrage Jaarvergadering 5 De andere hobby van... 7 Het kan niet altijd op rails rijden OPROEP 11 Standbezetting Een lezer schrijft.... 13 Liechtenstein, een land zonder treinen? Bij de foto s van... 16 Realp e.o. in de sneeuw 1

Van de redactie Commentaar overbodig Hier is dan weer een nieuwe Tandstaaf. Schreef ik de vorige keer over het wel of niet vol krijgen? Deze keer had ik dus weinig tekst en foto s. Nu is foto s niet zo n probleem sinds we de Foto-CD 2005 hebben want daar kan je natuurlijk altijd wel een plaatje uithalen. Daarom deze keer een aantal fotopagina s met beelden van het afgelopen jaar, zonder onderschrift want de meeste van ons kennen de omgeving zo goed dat verder commentaar overbodig is. Om toch nog eens te proberen eenieder aan het schrijven te krijgen zijn we een nieuwe rubriek gestart die getiteld is >De andere hobby van.....<. Geopend wordt deze door onze voorzitter Hans Croes die in de tijd die nog overblijft, naast z n werk en Furkahobby, een auto bouwt. Misschien zijn er onder de lezers nog meer hobbyisten die hun verhaal kwijt willen? Stuur uw bijdrage aan de redactie (of breng het mee naar de vergadering) dan kan het wellicht in een van de volgende uitgaves geplaatst worden. Verder een verhaaltje van Jacob v.d. Woude over Liechtenstein en de uitnodiging voor de jaarvergadering (met bijlage). Tot ziens in Arnhem. KeeS Zicht op Gletsch met in de verte de Rhônegletscher Foto: KeeS 2005 2

Van de voorzitter Niet of maar wanneer! Terugblikkend op het afgelopen jaar moet ik constateren dat de situatie in ons geliefde Zwitserland drastisch veranderd is. Begin 2005 konden we slechts mijmeren over het bereiken van Oberwald. Velen hadden goede bedoelingen, wij niet in de laatste plaats, maar telkenmale hoorden we slechts over financiële problemen. Na de oprichting van de Stichting Furka- Bergstrecke en het daarbij ontvangen stichtingskapitaal staan alle seinen op groen. We gaan naar Oberwald!, het liefst zo snel mogelijk. We spreken niet meer over of maar over wanneer. Natuurlijk vergt dit een formidabele inspanning, waar ook onze hulp van harte gewenst is. Teleurstellend was onze ledenwerfactie. Onze wens was erg hoog ingezet: elk lid brengt een nieuw lid aan, het resultaat was uitermate mager. Hierbij wil ik iedereen nogmaals verzoeken in zijn omgeving te kijken of er potentiële leden zijn en deze eventueel te benaderen. Het blijft ook erg moeilijk om via de beurzen nieuwe leden te rekruteren. Wat brengt ons 2006? Normaal gesproken zullen wij weer aanwezig zijn op de nodige beurzen/festiviteiten: ZLSM, Rail, VSM en waarschijnlijk SSN. Hopelijk kunnen wij velen aansteken met het Furka-virus en reizigers genereren voor onze Dampfbahn en verwachten we na-tuurlijk ook nieuwe leden. Uit eigen ervaring kan ik u vertellen dat het heel gezellig is om een dag op onze stand te staan, en ik hoop dan ook dat veel leden bereid zijn in de loop van het jaar een of meerdere dagen de stand te bemensen. We hebben uw hulp hard nodig! Opgave op de jaarvergadering of per mail/telefoon. Vanzelfsprekend hebben wij onze drie werkweken in Zwitserland, die inmiddels al weer behoorlijk gevuld zijn met liefhebbers. Zoals altijd zal het tot op het laatste moment een verrassing zijn of wij onderhoud plegen aan het bestaande spoor of werken richting Oberwald. Middels De Tandstaaf wordt u ook het komende jaar weer op de hoogte gehouden betreffende de VFB, zowel in Zwitserland als in Nederland. Indien u zelf een bijdrage heeft voor de Tandstaaf, kunt u deze zenden/mailen aan KeeS. Als alles goed gaat ziet onze (vooral die van Kees v.d. Burg) DVD binnenkort het daglicht. Hopelijk kunnen we voor de komende jaren een substantiële financiële bijdrage leveren aan onze moedervereniging. En verder.......?, ik zie u op onze vergadering in Arnhem. Hans Croes De trein vertrek uit Gletsch foto: HC 2005 3

4 Fa-med, marktleider in medical factoring Financiële bijdrage van Fa-med In 1988 is Fa-med opgericht door de Landelijke Specialisten Vereniging als factormaatschappij voor medische beroepen. Fa-med neemt medische dienstverleners de debiteurenportefeuille uit handen en zorgt voor correcte facturering, inning en betaling. Desgewenst wordt zelfs het debiteurenrisico overgenomen. Fa-med is marktleider in medical factoring en initieert regelmatig nieuwe producten en diensten en is dus een sterke partner voor de deelnemende zorgverleners. Onze voorzitter Hans Croes is als tandarts verbonden aan deze organisatie en ook ons lid Jan Rümke (ook tandarts) is daarbij aangesloten. Hans heeft, nadat hij ook al in het verenigingsblad voor Tandartsen verteld had over zijn passie, ook Fa-med kunnen overtuigen van ons streven om Oberwald te bereiken. Dit heeft geresulteerd in een donatie van 250,= voor de Sectie Nederland van de Verein Furka-Bergstrecke. We zijn Fa-med daar dankbaar voor en willen ze op deze manier voor hun gulle gift bedanken.

Op zaterdag 11 maart 2006 houdt de Verein Furka-Berstrecke Sectie Nederland de JAARVERGADERING De vergadering vindt plaats in het NS-ontspanningsgebouw De Uithoek, Nrd. Parallelweg, 6813 DG Arnhem. Informatie over de vergadering en de route naar Arnhem vindt u in de (voor de leden) bijgevoegde uitnodiging/agenda. Na de vergadering is er tijd voor foto s - dia s - video - dvd (of gewoon even gezellig praten) 5

Kijk eens op een van de volgende internet-pagina s www.claudiovianini.com www.swisspanorama.com www.bahntv-online.de www.hsb-wr.de www.swisswebcams.ch/deutsch www.edelweiss.ch www.swissstore.nl Als VFB-lid krijgt u op al het door Van den Burg Beeldproducties vervaardigde Zwitserse beeldmateriaal: 10% korting >>Bij de bestelling wel even vermelden dat u lid bent.<< Kijk eens op onze internet-pagina voor uw favoriete spoorweg-programma s en abonneer u kosteloos op de digitale nieuwsbrief. Van den Burg Beeldproducties Rietschans 72a, NL - 2352 BB Leiderdorp Tel. 071-5818181 - Fax 071-5818180 e-mail: info@mixmediastore.com www.mixmediastore.com 6

De andere hobby van.... Hans Croes Het kan niet altijd op rails rijden Op zich is het heel leuk om hobby-matig met het spoor bezig te zijn, echter je wilt ook wel eens wat anders. Daar ik wel altijd aan het klussen ben en inmiddels zelf verbouwingen van keuken, toilet en badkamer achter de rug heb, leek het mij een jaar of twee geleden wel een uitdaging om ook eens een auto te bouwen. Natuurlijk praten we hier over een kitcar, een auto die opgebouwd wordt op het chassis van een "donorauto". Lelijke eend Al snel viel mijn blik op een Burton, een Nederlands produkt (www.burtoncar.nl), opgebouwd op het chassis van een Citroën 2CV, een lelijke eend dus. De Burton is een open tweezitter, die ook van een vast dak voorzien kan worden. In tegenstelling tot wat men zou verwachten, zijn de onderdelen voor de 2CV nog steeds zeer goed verkrijgbaar. Donoreend foto: HC 2005 Eerste probleem is het vinden van een goede donoreend; de chassis van de eend staan niet bekend vanwege hun duurzaamheid. Vanwege het feit dat je een nieuwe auto bouwt, moet deze, na voltooiing, eerst door de RijksDienst voor het Wegverkeer (RDW) gekeurd worden. Van belang is dat je een origineel, door Citroën ingeslagen, chassis (of eigenlijk chassisnummer) kan tonen. In de praktijk komt dit er meestal op neer dat je zorgt voor een origineel chassis, de auto opbouwt met een nieuw chassis en naar de keuring een deel van het oude chassis met het nummer meeneemt; door de RDW wordt dan het nummer opnieuw ingeslagen. Verder kan de donor dienen voor: motor en versnellingsbak, assen en draagarmen, remsysteem, brandstofgedeelte en vering. Donoreend Eind 2004 vond ik op internet een rijdende donoreend voor een redelijk bedrag. 7

Deze werd aangeschaft en ook zo nu en dan daadwerkelijk gebruikt, vooral door mijn zoon Michael. Na enige maanden bleek deze wagen toch minder geschikt: enerzijds was het chassis al niet meer het originele, hetgeen bij de RDW het probleem kan geven dat je niet kunt bewijzen wie het chassis vervangen heeft en er mogelijk sprake is van omkatten (wie zou dit willen bij een 2CV?). Anderzijds werd zowel door Burton te Zutphen als mijn "vaste" garage, Eendenspul te Esbeek, de eend te goed gevonden als donor. Uiteindelijk bij Eendenspul mijn eerste eend ingeruild voor een andere; die qua carrosserie veel slechter was (wordt toch Gestripte donor-eend foto: HC 2005 8 weggegooid), maar nog wel een origineel chassis had, en een nieuw chassis. Daar ik na de bouw de Burton min of meer dagelijks wil gaan gebruiken, tevens een revisiemotor besteld omdat dan op loodvrije benzine gereden kan worden. Voor mijzelf had ik al besloten om het remsysteem vrijwel compleet te vervangen: nieuwe blokken, nieuwe schijven voor en nieuwe remleidingen en vervangen van de schokdempers, aandrijfassen en uitlaat. Wat mij betreft moet alles zoveel mogelijk als nieuw zijn, het zou zonde zijn om binnen 2 jaar weer van alles te moeten slopen omdat in eerste instantie zaken achterwege gelaten zijn. Eendenspul Begin juli 2005 met Michael naar Eendenspul gereden, daar ter plaatse zouden we de "nieuwe" eend ontdoen van alle onnodige onderdelen (vooral plaatwerk), dit mocht dan achterblijven zodat ik niet zelf mij moest zien te ontdoen van een grote berg oud ijzer. Een 2CV zit dusdanig simpel in elkaar, dat na een paar uur werken er alleen nog een rollend onderstel over bleef. We konden de carrosserie nog zien afvoeren en mochten van de eigenaar van Eendenspul zijn autoambulance lenen om het rollend onderstel en het nieuwe chassis naar huis te vervoeren. Het werk thuis gaat voornamelijk plaats vinden op de oprit en voor een klein deel in de garage. Eerste zorg was het nieuwe chassis, dit werd afgeleverd met een flinterdun laagje verf. Allereerst de hele buitenkant voorzien van een grondlak in contrasterende kleur, daarna het inwendige zeer uitgebreid getectyleerd en tenslotte de buitenkant dik in de underbody-coating gezet: dit roest voorlopig niet. In de loop der maanden het oude chassis ontdaan van alles wat er aan vast zit: assen, draagarmen, benzinetank, motor en versnellingsbak. Nadat het chassis

Verdere demontage foto: HC 2005 kaal was heb ik gelijk de voorste 60 cm er vanaf geslepen; hier staat het chassisnummer in en dit zal t.z.t. mee moeten naar de RDW. Inmiddels is de carburateur schoon, als een nieuwe. De koelbeplating rond de motor, bij de 2CV zeer belangrijk voor de verwarming in de auto, werd goed schoongemaakt en voorzien van een nette laag hamerslagverf. De assen, draagarmen en veerpotten zijn allen goed gereinigd en zeer goed in beschermende verf en coating gezet. Ook de versnellingsbak werd weer zo schoon mogelijk gemaakt. Via Burton ben ik inmiddels in het bezit van een complete kabelboom voor de nieuwe auto, alle verlichting en de instrumenten voor het dashboard. Het leuke bij de Burton is dat het dashboard volledig naar eigen inzicht ontworpen en gebouwd kan worden, je ziet er geen een rijden met een gelijk dashboard. Op dit moment ben ik zover dat ik nu aan het leuke werk kan beginnen: het monteren. Eerst moeten de assen en draagarmen weer aan het BURTON CAR COMPANY Burton foto: HC 2005 chassis, daarna de veer-potten en schokdempers aanbrengen, dan motor en versnellingsbak aanbrengen, dan kunnen de aandrijfassen er weer aan en kan het chassis weer op eigen benen/wielen staan. Ook de nieuwe rem- en benzineleiding kunnen dan aangebracht worden. Tegen de tijd dat ik zover ben, ga ik bij Burton de body bestellen. In beginsel hoop ik in de 2e helft van dit jaar klaar te zijn en dan te kunnen rijden. Ik hou u op de hoogte van de ontwikkelingen. Hans Croes 9

Uit het foto-archief 10 foto-cd 2005

OPROEP Ook voor het komende jaar hebben we weer bezetting nodig voor onze stand. We staan op verschillende evenementen zoals: Stoomtreindagen bij de ZLSM in Simpelveld op 8 en 9 juli 2006 Terug naar toen bij de VSM te Beekbergen op 3 en 4 september 2006 Rail 2006 te s-hertogenbosch op 13 t/m 15 oktober 2006 Bent u een of meerdere dagen beschikbaar, meldt u dan aan bij Huig v.d. Marel Tel.: 026-3119287, e-mail: hvdmarel@tiscali.nl 11

Uit het foto-archief 12 foto-cd 2005

Een lezer schrijft..... Jacob D. v.d. Woude Liechtenstein, een land zonder treinen? Soms heb je wel eens geluk als filatelist. Zo liep ik in 1997 met echtgenote in Vaduz, de hoofdstad van het vorstendom Liechtenstein. We waren daar terecht gekomen omdat we in Buchs, in het oosten van Zwitserland, de spoorwegaftakking in de richting van Oostenrijk hadden gezien, maar daar verder geen conclusie aan verbonden. Deze bleek ook door Liechtenstein te komen. Spoorweggeschiedenis In de hoofdstraat is het postkantoor, dus even naar binnen en daar stuiten we meteen op postzegels ter ere van 125 jaar spoor in Liechtenstein. Als treingeinteresseerde wil je dan meer weten en dan ga je van dat landje de spoorweggeschiedenis induiken. Wij gaan terug naar oktober 1872 in Wenen. Daar wordt dan bekend gemaakt, dat de Koninklijke Privaat Spoorwegmaatschappij Vorarlberger Bahn een verbinding heeft gerealiseerd over de grens van Feldkirch (Oostenrijk) Schaan-Vaduz Buchs (Zwitserland). Tegelijkertijd wilde men ook de spoorlijn naar Lindau in Beieren openen. Op 24 oktober 1872 moesten de spoorlijnen met de stations Nendeln, Schaan-Vaduz en Buchs voor het openbaar spoorwegverkeer worden overgedragen. Reeds in de jaren daarvoor had de Liechtensteinse overheid zich bemoeid om dit via hun land te krijgen. Toen dit lukte heeft de regering van het vorstendom de benodigde stukken grond aan de Vorarlberger Bahn verkocht. In 1870 heeft men een consessie afgegeven voor 90 jaar. Dit liep dus af in 1960, maar daaraan heeft niemand in Liechtenstein meer gedacht tot aan 1977. Tot die tijd gingen de treinen zonder consessie door het vorstendom. Aangezien het een belangrijke transitverbinding is, werd in 1977 de consessie voor onbepaalde tijd verlengd. Transitlijn Reeds in 1882 werd de private onderneming Vorarlberger Bahn overgenomen door de Oostenrijkse Staatsspoorwegmaatschappij en daarbij hoorde toen ook de 18 km van Feldkirch - Schaan-Buchs, waarvan 9 km op Liechtensteinse grondgebied ligt. In Liechtenstein bleef het lokale personenvervoer en lokale goederenvervoer na de officiële opening in 1884 ver beneden de verwachting. Echter werd het wel een zeer belangrijke transitlijn voor vervoer van en naar Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk met Oost-Europa. Overstromingen In de herfst van 1927 is er twee maanden lang geen treinverkeer over deze lijn geweest toen de rivier de Rijn buiten zijn oevers trad en er grote overstromingen in het Rijndal waren en de spoorwegbrug door deze natuurcatastrofe bij Schaan werd vernield. Alhoewel er drie stations in Liechtenstein zijn, stopt er heden ten dage geen trein meer. De postbus verzorgt het personenvervoer in het landje, dat slechts 33.500 inwoners heeft, waarvan er 5.000 in Vaduz wonen. De meeste inwoners hebben een auto en de behoefte aan openbaar vervoer per 13

spoor is er nagenoeg niet. Daarvoor gaat men naar Buchs of Feldkirch. Postzegels Terug naar de postzegels van Liechtenstein. In 1997 heeft men de 3 stationnetjes in het land op een bijzondere postzegeluitgave gezet. Op de postzegel van 70 rappen de halte van Schaanwald, op die van 90 rappen het stationsgebouw van Nendeln en het grootste stationsgebouw van Liechtenstein vindt men op de zegel van CHF1,80. Het is best de moeite waard eens in dit dwergstaatje op bezoek te gaan. Het land is economisch verbonden met Zwitserland en heeft tevens een douane-unie met Zwitserland gesloten. U kunt er dus terecht met Zwitserse Franken. Het land draait economisch zeer goed en kent nagenoeg geen werkloosheid. Het heeft de laatste dertig jaar veel industrie aangetrokken vanwege het belastingklimaat. Het betreft vooral machinefabrieken, fabrieken voor tandartsapparatuur, frisdrankfabricage en de laatste tijd is er grote behoefte aan specialisten voor de ICTindustrie. Regering Aan het hoofd van het land staat Prins Alois, die op 15 augustus 2004 de macht van zijn vader Prins Hans-Adam heeft overgenomen. Men heeft echter een regering, die bestaat uit gekozen ingezetenen, die lid zijn van drie politieke partijen. Het kiesrecht geldt vanaf 20-jarige leeftijd en er is sinds 1986 vrouwen-stemrecht. Ook bijzonder is, dat de doodstraf nog maar sinds 1985 is afgeschaft en dat de vorst de regeringskamer bijeen kan roepen en hij hen ook naar huis kan sturen. Volgens de regels van de Verenigde Naties mag dit niet. Toch heeft Liechtenstein zich in 1950 aangesloten bij het Internationaal Hof van Justitie en pas in 1990 trad het toe als lid van de Verenigde Naties. Ondanks deze typische vorm van democratie heerst er in het land een grote tevredenheid onder de bevolking, waarvan 30% niet Liechtensteiners zijn. Muziek voor liefhebbers van (piano)blues, boogie woogie, Rock & Roll, R & B, jazzfunk Voor de muzikale opluistering van uw bedrijfsfeest, sportevenement of familiefeestje (duo) Down the Road voor (piano)blues, boogie woogie, Rock & Roll Henk Huisman: piano, bluesharp Herman Kuipers: slagwerk/gitaar en zang 5-mans/vrouw formatie Simply Blues voor Blues, Rithme & Blues, jazzfunk Voor informatie en demo-cd s: Henk Huisman, 0318-463029 of 06-51561079, e-mail: ht.huisman@bbn.nl 14

Uit het foto-archief foto-cd 2005 15

Bij de foto s van..... Tijdens een bezoek van Rob Janzen aan Zwitserland begin januari was hij in de gelegenheid om wat foto s te maken op, voor ons allen(?), bekende plaatsen. Wij wilden u deze niet onthouden. Op de voorpagina het Station van Andermatt, om 8.45 uur bij 10 C onder nul. Hiernaast (in volgorde): 1. Het nieuwe (in aanbouw zijnde) stationsgebouw van de DFB 2. Het stationsgebouw vanuit een andere hoek 3. De locloods met daarvoor de wagon met japanse tekst 4. Blik over Andermatt met de zon boven Realp, De zon schijnt op de Furka Hieronder een foto van de eerste aankondiging voor de bouw van het station in 1997. Er is dus ruim acht jaar overheen gegaan, of zoals de voor velen bij ons bekende Manni (Herman Steiner) wel eens zei: niets wordt vergeten, maar alles heeft zijn tijd nodig! www.lgbstudio225.nl PROEFBAAN VOOR ANALOOG EN DIGITAAL INKOOP GEBRUIKT (ook verzamelingen en grote partijen) DE LGB-SPECIAALZAAK MET VERSTAND VAN ZAKEN St. Annabrinkstraat 10 7491 XK Delden Tel. 074-2566544 Fax 074-2566588 E-mail: delden@lgbstudio225.nl Openingstijden: ma/di/wo/do/ : gesloten vrijdag : 13.00-17.00 uur zaterdag : 10.00-17.00 uur iedere 1e zondag v/d mnd. : 13.00-17.00 uur Elke andere dag van de week bent u ook welkom, alleen dan na een telefonische afspraak. Eigen LGB-reparatie-atelier Eigen digital-inbouwatelier altijd koopjes en occasions 16