Vooronderzoek vertakking siergewassen In opdracht van: Produktschap Tuinbouw Projectnr.: 13219.07 Uitgevoerd door: Plant Grow Management B.V. Alwin Scholten April Juli 2008
Samenvatting Er zijn verschillende sierheesters in de boomteelt die moeilijk vertakken, maar door bijvoorbeeld bepaalde sierwaarde toch in het sortiment blijven. Om het vertakken te bevorderen zijn bij 4 kwekers verschillende gewassen bespoten nadat ze waren gesnoeid/ gestekt. Hiervoor zijn 2 middelen gebruikt: Stimplex een zeewier met o.a. Cytokinines en Armobreak een middel dat de apicale dominantie vermindert. Deze laatste is in 2 verschillende concentraties toegepast. De resultaten zijn Veelbelovend. Of sneller en uniformer uitlopen tot 83% meer takken bij een bepaalde behandeling ten opzichte van onbehandeld. Inleiding en doel In de zeewier Stimplex zitten verschillende bladvoedingsstoffen, maar ook extra Cytokinines. Dit hormoon zorgt ervoor dat er meer ogen gaan uitlopen. Armobreak is een middel dat in de fruitteelt wordt gebruikt om de winterrust mee te doorbreken. Deze werking is gebaseerd op een bepaalde stikstof verbinding die er voor zorgt dat de apicale dominantie minder sterk wordt, waardoor er ook meer zijogen uitlopen. Sinds het najaar van 2007 is Armobreak toegelaten onder een EGmestnummer. De medewerker van Plant Grow Management heeft na 16 jaar boomteelt 2 jaar een zijsprong gemaakt naar glasgroente waar met zeewier en de stoffen hierin gestuurd word in de plantengroei. Omdat in 2008 Plant Grow Management met de kennis uit andere sectoren terug is in de boomteelt, combineert met het ter beschikking komen van Armobreak voor de boomteelt, was al snel het idee daar om te de werking van deze middelen ook te testen in de boomteelt. Van uit 16 jaar werkzaam zijn in de boomteelt waren er al enige prakvoorbeelden bekend van soorten die niet voldoende wilden vertakken. Doel is nu om te onderzoeken welk middel het beste resultaat geeft op welk gewas in welke concentratie. Hier nu in 2008 een eerste demo opgezet. Aanpak De eerste aanzet om meer informatie te krijgen over de gewasreactie op bespuitingen met Armobreak en Stimplex is een eenvoudige demo opzet geweest bij 4 kwekers. Bespoten zijn stek van Prunus laurocerasus Novita, plantgoed van Prunus laurocerasus Caucasica en Hedera helix Woerner en uitgeplant materiaal in de vollegrond van Mahonia Green Strip. In blokken op een tafel of bedden naast elkaar. Er zijn geen herhalingen weggelegd, alleen enkele blokken van elke behandeling naast elkaar, met de vraag hoe de planten op de middelen zouden reageren. Bij een duidelijke reactie kan dan in een serieuze proefopzet meer exacte en betrouwbare gegevens naar boven gehaald worden. Na het stek steken of na het toppen/snoeien van het plantgoed zijn de planten bespoten met de middelen. Deze bespuiting is na ± 7 dagen herhaald. Daarna is enkele weken afgewacht om te kunnen beoordelen hoe het uitlopen van de planten is gegaan. Bij de stek en het plantgoed van Prunus en Hedera zijn alle planten binnen het vak bespoten. Bij Mahonia alleen die planten die ook daadwerkelijk bij het maaien getopt waren.
Resultaten In de bijlagen 1 t/m 3 in cijfers wat de verschillen waren tussen de verschillende behandelingen. Vier kwekers en maar 3 bijlagen. Bij de 4 e kweker was het enthousiasme iets te groot waardoor de hele partij met zeewier is bespoten en er geen onbehandeld blok van planten meer overbleef. Deze partij stek van Prunus laurocerasus Novita is zeer uniform uitgegroeid, maar verder zijn er geen uitspraken over te doen. Wel dat een 0,5% Armobreak gemiddeld meer scheuten had laten uitgroeien als zeewier, maar minder uniform. Dit beeld komt ook terug in de andere 3 behandelde partijen planten. Ook in Prunus laurocerasus Caucasica plantgoed P9 was de zeewier behandeling het meest uniform en had 33% meer takken als onbehandeld. Opvallend was hier dat de behandeling met 0,5% Armobreak 83% meer takken had als onbehandeld. Het gaat hier dan wel om de scheuten die bij het maaien ook inderdaad getopt zijn. (Zie bijlage 1, tweede pagina) Scheuten die bij het toppen te laag waren zijn vervolgens alle, op een enkele uitzondering daargelaten, uitgelopen met één scheut. Ook verschillen bij de Hedera helix Woerner P9 waarvan scheuten getopt op +/- 20 cm. Van de behandeling met zeewier lopen de ogen na snoei eerder en uniformer uit met een betere bladkleur echter zonder meer scheuten te geven als onbehandeld. De behandeling met 1% Armobreak geeft veruit de meeste scheuten, 45% meer als onbehandeld, maar ook de meeste verbranding aan het oude blad. De behandeling met 0,5% Armobreak gaf 23% meer scheuten, maar had ook een beter verdeling in de plek aan de plant waar deze scheuten uitgroeiden. Bij onbehandeld waren 80% van de nieuwe scheuten gegroeid aan de bovenste helft van de takken. Bij 0,5% Armobreak was dit 66%. De overige 34% was gegroeid van onder uit de planten. Absoluut gezien 47 scheuten onder uit de planten bij onbehandeld en 101 bij de behandeling 0,5% Armobreak. De Mahonia Green Strip reageert minder sterk op Zeewier en Armobreak. Maar ook hier wel verschillen. Planten met zeewier bespoten lopen ook hier sneller en uniformer uit. Het bed is van boven eerder gesloten als de overige bedden wat minder onkruiddruk geeft. Het mooiste verschil zit ook hier tussen de onbehandeld en het bed dat behandeld is met 0,5% Armobreak, 18% meer takken bij 0,5% Armobreak. Bij onbehandeld schommelt het aantal uitgroeiende scheuten per plant tussen de 4 en 8, terwijl dit bij 0,5% Armobreak tussen de 6 en 10 schommelt.
Foto s van de verschillende demo s. Midden voorin, Mahonia behandeld met zeewier (Stimplex). Verschillende behandeling Hedera op 1 tafel. Hedera, 1% Armobreak met veel scheuten van onder uit. Prunus l. Caucasica ) 0,5% Armobreak met 6 scheuten van 1 tak.
Conclusies en aanbevelingen Resultaten bieden voldoende perspectief om in 2009 een bredere proef op te zetten. Geen demo, maar een proef met bijvoorbeeld 10 gewassen en behandelingen in meerdere herhalingen zodat ook statistisch gezien uitspraken gedaan kunnen worden. Als er optische verschillen zijn betekent dit dat er verschillen zijn van 20% of meer. Dit wordt bevestigt door de tellingen. Afhankelijk van soort en behandeling zijn er positieve verschillen van 23%, 33%, 45% tot 83% aan toe. Een reden te meer om voor de sector bij een groter aantal soorten en meer statistisch onderbouwd, aan te kunnen geven welk middel, in welke teeltfase het meeste rendement oplevert.
Bijlage 1: Hoof - Demo Vertakking - Prunus lauroceracus 'Caucasica' Opmerkingen: Kweker: Optisch verschil, Onbehandeld is minder vol als de rest. Zeewier bed is donkerder van kleur. Zeewier AB 0,5% Onbehandeld AB 1% Aantal 36 planten 34 planten 36 planten 35 planten nieuwe 4 7 5 3 scheuten 1 1 4 6 per pot 4 9 3 2 4 8 6 3 9 4 3 2 6 6 5 4 1 6 4 6 6 6 3 3 2 3 6 3 7 4 3 3 2 4 3 7 5 4 2 6 8 5 3 2 4 4 3 2 2 5 6 4 5 1 4 4 6 6 7 2 5 6 3 3 5 2 3 2 5 4 4 4 2 4 3 3 4 5 4 4 4 3 2 2 5 5 2 4 5 2 4 4 3 10 5 3 4 5 7 4 5 5 6 5 2 7 2 1 4 2 5 4 5 2 6 4 5 5 2 5 6 8 5 2 3 4 5 3 1 2 2 5 3 154 162 143 121 Gemiddeld 4,3 4,8 4,0 3,5
Aantal scheuten per getopte scheut Zeewier AB 0,5% OnbehandeAB 1% 3 8 3 2 6 5 3 4 5 8 3 4 5 7 4 2 5 5 5 3 Totaal 24 33 18 15 Gem. 4,8 6,6 3,6 3 133% 183% 100% 83% Gem/P9 4,3 4,8 4 3,5 Verhoudingen zijn anders, maar zelfde trend tussen de hele P9 en alleen scheuten op getopte takken.
Bijlage 2: Demo vertakking Hedera helix Woerner Bijlage 2 BREED: Demo vertakking Hedera helix 'Woerner' Opmerkingen AB 1% Verbrandig aan het blad hier het duidelijkst. Wel ruim de meeste scheuten. Nu lijken de planten van afstand het minst ver omdat niet 1 of 2 scheuten zich exrtra goed/snel ontwikkelen. AB 0,5% Redelijk wat vertakking van onderuit, waarbij we ons wel moeten afvragen of deze sterk genoeg zijn om nog uit te groeien. Nog altijd de bovenste scheuten de sterkste, apicaal dominant. OnbehandeMinder scheuten als 0,5 en sowieso minder scheuten van onder uit. Zeewier Net even meer scheuten van onder uit als onbehandeld, maar vooral veel gelijker. Gelijker tussen de planten onderling, maar vooral tussen de scheuten binnen de plant, de scheuten van onderuit zijn sterker. Het niewe schot is ook donkerder van kleur (sneller uitplanten zijn 38% gelijker als die van behandeling 'Onbehandeld'. AB 1% AB 0,5% Onbehandeld Zeewier Scheut aantstek aantal Plek Scheut aantstek aantal Plek Scheut aan stek aantal Plek Scheut aan Stek aantalplek onder boven onder boven onder boven onder boven 1 12 4 4 8 13 4 8 5 6 2 1 5 8 4 2 6 2 15 4 4 11 9 5 2 7 8 4 1 7 6 3 0 6 3 10 4 2 8 8 4 2 6 6 4 0 6 11 4 2 9 4 11 4 3 8 17 5 8 9 3 3 0 3 7 4 0 7 5 16 4 7 9 9 4 2 7 7 4 0 7 6 4 1 5 6 14 4 7 7 11 5 3 8 8 4 1 7 8 4 2 6 7 13 4 4 9 12 5 3 9 10 4 2 8 9 4 2 7 8 8 3 2 6 3 3 0 3 6 4 1 5 6 3 0 6 9 15 4 5 10 19 5 7 12 7 4 1 6 9 4 2 7 10 17 4 6 11 11 5 1 10 6 4 0 6 7 4 1 6 11 6 3 0 6 9 5 2 7 11 4 2 9 4 4 0 4 12 13 4 5 8 7 5 1 6 18 4 8 10 7 4 2 5 13 14 4 4 10 6 5 1 5 5 4 0 5 8 4 0 8 14 12 4 4 8 6 5 3 3 10 3 3 7 3 1 2 1 15 15 4 3 12 15 4 9 6 8 4 1 7 6 4 0 6 16 14 4 5 9 7 5 1 6 8 3 2 6 11 4 4 7 17 7 3 0 7 7 4 2 5 10 4 1 9 8 2 4 4 18 4 3 0 4 11 4 4 7 6 4 1 5 9 3 2 7 19 9 4 1 8 16 5 9 7 4 3 0 4 10 4 4 6 20 11 4 2 9 7 5 2 5 17 3 9 8 4 3 0 4 21 13 3 5 8 11 5 3 8 8 4 1 7 9 4 2 7 22 5 2 1 4 16 5 7 9 11 6 1 10 10 4 3 7 23 17 4 5 12 12 5 2 10 12 5 2 10 7 4 2 5 24 9 3 4 5 5 5 0 5 4 3 0 4 7 3 1 6 25 9 3 3 6 8 2 3 5 3 2 1 2 6 3 0 6 26 11 3 2 9 3 2 1 2 9 4 2 7 11 4 5 6 27 13 4 4 9 14 5 5 9 8 5 1 7 7 4 1 6 28 18 3 10 8 4 2 0 4 9 4 2 7 11 5 2 9 29 12 4 4 8 15 5 6 9 8 5 0 8 9 4 3 6 30 15 4 4 11 12 5 4 8 10 5 3 7 6 4 0 6 Totaal 358 109 110 248 303 133 101 202 246 116 47 199 230 110 49 181 Gemiddeld 11,9 3,6 10,1 4,4 8,2 3,9 7,7 3,7 Standaard- 3,6 4,2 3,4 0 afwijking van gemiddelde
Bijlage 3: Boot%Co - Demo Vertakking - Mahonia 'Green Strip' Opmerkingen: Zeewier - Veel uitlopende scheuten bovenin de getopte tak. Bed behandelt met zeewier is ook eerder uitgelopen. Bed is ook meer gesloten wat voordeel kan zijn bij onkruid bestrijding. Wel minder takken per plant. Armobreak 0,5% 18% meer scheuten dan onbehandeld en amper verbranding. Armobreak 1% Gelijk in aantal scheuten t.o.v. onbehandeld, jonge blad is deels verbrand. AB 1% AB 0,5% Onbehandeld Zeewier Aantal nieuwe Aantal nieuwe Aantal nieuwe Aantal nieuwe scheuten scheuten scheuten scheuten 1 9 8 7 4 2 8 7 9 8 3 7 8 8 4 4 6 7 3 4 5 7 6 6 7 6 6 7 7 6 7 4 4 4 6 8 5 9 8 6 9 6 9 6 7 10 5 9 6 5 11 6 6 8 5 12 7 8 5 5 13 7 8 6 6 14 6 8 7 9 15 6 6 8 10 16 8 7 9 8 17 6 7 6 18 9 8 6 19 6 10 4 20 7 11 7 Scheuten totaal 131 153 130 100 Gemiddeld per gesnoeide tak 6,55 7,65 6,5 6,25 In % 101 118 100 96