Voor: Gemeenten Kop van Noord-Holland Van: Advies- en Steunpunt Huiselijk geweld Kop van Noord-Holland Betreft: Voorstel deskundigheidsbevordering huiselijk geweld Datum: Deskundigheidsbevordering huiselijk geweld: kindermishandeling 1. Meldcode en instellingsprotocol kindermishandeling Voor beroepsbeoefenaren die tijdens hun werk in contact komen met kinderen, is een landelijke Meldcode Kindermishandeling opgesteld. Deze meldcode heeft de intentie om te komen tot een handelingsprotocol voor beroepskrachten die werken met kinderen. De meldcode biedt instellingen handvatten bij het opstellen van een instellingsprotocol kindermishandeling waarin de verdeling van de verantwoordelijkheden binnen de organisatie en de stappen (handelingen) die gezet kunnen worden in het proces van signaleren worden vastgelegd. Zo moeten er op bestuurlijk en management niveau andere beslissingen en stappen worden genomen dan op het uitvoerend niveau. Het instellingsprotocol neemt de diverse taken en verantwoordelijkheden nadrukkelijk mee. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) stimuleert momenteel het gebruik van de meldcode in het peuterspeelzaalwerk en de kinderopvang, het onderwijs en de jeugdgezondheidszorg. Voor die sectoren is gekozen omdat zij het grootste bereik onder kinderen hebben. Beroepskrachten in de sector dienen zowel de meldcode als het protocol te kennen en te gebruiken.vooralsnog is het streven om de verplichting van de meldcode in te voeren op vrijwillige basis maar er zijn plannen van de landelijke overheid om deze plicht vast te leggen in de Wet op de Jeugdzorg. VWS pleit al jaren voor de invoering van een meldcode en heeft opdracht gegeven voor de uitwerking van de meldcode. De meldcodes zijn opgesteld door de beroeps- en branche organisaties en in 2004 heeft het landelijk Organisatie- en Adviesbureau Cap Gemini van de overheid de opdracht gekregen om de implementatie van de meldcode kindermishandeling te verzorgen in drie sectoren, onderwijs, kinderopvang en jeugdgezondheidsdienst. Er zijn op dit moment daarom verschillende initiatieven om deze meldcode te implementeren in de deze drie sectoren. De invoering van de meldcode/het instellingsprotocol leent zich om het onderwerp kindermishandeling /huiselijk geweld bij de diverse instellingen op de agenda te plaatsen. Het opstellen van een instellingsprotocol is een belangrijke stap. Maar om goed te kunnen handelen bij vermoedens van kindermishandeling is het noodzakelijk dat er ook aandacht is voor na- of bijscholing. 2. Stand van zaken en keuze prioriteiten Onderstaand een schets van de stand van zaken op de terreinen kinderopvang, onderwijs en jeugdgezondheidszorg. Op grond daarvan wordt gekozen voor enkele prioriteiten voor de komende periode. Kinderopvang Een aantal kinderdagverblijven heeft vanuit het verleden een meldprotocol kindermishandeling ontwikkeld. Daarnaast is er ook binnen deze sector een aantal regio s dat vanuit de zorgstructuur heeft ingezet op het realiseren van een meldprotocol bij alle instellingen voor kinderopvang. Het beeld ten aanzien van de peuterspeelzalen is een andere. Gezien de grote lokale afhankelijkheid en wijze
van financiering is er een grote differentiatie in kwaliteit en professionaliteit. Veel is afhankelijk van de inzet en vooral betrokkenheid van de afzonderlijke besturen en medewerkers. Belangrijke andere ontwikkeling in de kinderopvang is de HKZ-certificering (= het kwaliteitssysteem voor de kinderopvang). In dit kwaliteitssysteem is het ontwikkelen en onderhouden van een meldprotocol kindermishandeling een vereiste. De instellingen moeten beschikken over (=ontwikkelen en onderhouden) een protocol kindermishandeling. De wet kinderopvang is op 1 januari 2005 in werking getreden. Primo ontwikkelt samen met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) op dit moment (2006) een (beperkt) provinciaal aanbod voor de implementatie van de meldcode aan de kinderopvang. Dit aanbod wordt gefinancierd door de provincie. In dit kader is aan de kinderopvang in de regio Kop van Noord-Holland en West-Friesland een aanbod gedaan om te komen tot instellingsprotocollen. De werkwijze die hierbij wordt gevolgd is: een informatiebijeenkomst aan directies / besturen kinderopvang (12 mei 2006), bijeenkomst voor leidinggevenden, een training voor aandachtsfunctionarissen kinderopvang en een werkbijeenkomst voor gemeenteambtenaren rond de meldcode. Het dient aanbeveling in een vergelijkbaar 2 e traject aan te bieden in de Kop van Noord-Holland voor de instellingen kinderopvang die niet aan dit traject hebben kunnen deelnemen. Onderwijs Het Ministerie van OC&W heeft voor het onderwijs een nascholingsprogramma over huiselijk geweld, waaronder kindermishandeling, laten ontwikkelen. Tegelijkertijd zijn twee voorbeeldprotocollen ontwikkeld voor het primair en het voortgezet onderwijs. Deze zijn in lijn met de meldcode kindermishandeling. Meldprotocollen kindermishandeling zijn niet vreemd in het onderwijs. Het initiatief daartoe ligt vaak bij de afzonderlijke school/directie. Dit past binnen het beeld dat onderwijsinstellingen in toenemende mate verantwoordelijkheid nemen voor het invullen van de zorgcomponent. Verder worden in de Kop van Noord-Holland op dit moment gewerkt aan de zgn. jeugdzorgadvies team (JAT s) voor het basisonderwijs en de optimalisering van de zorgadvies teams in het voortgezet onderwijs. Bekend is dat door scholen in de Kop van Noord-Holland beperkt gebruik is gemaakt van nascholing kindermishandeling. Er is daarom geen zicht is hoeverre er in de regio al protocollen in gebruik zijn. Het voorstel is om dit nader in kaart te brengen en vervolgens een vergelijkbaar traject aan te bieden als in de kinderopvang. Jeugdgezondheidszorg Veel JGZ-instellingen hebben al een protocol kindermishandeling. Daarin is vastgelegd hoe de medewerkers met een vermoeden van kindermishandeling om dienen te gaan. Voor de JGZ wordt momenteel een 'Standaard kindermishandeling' ontwikkeld die in de toekomst de basis moet vormen voor het handelen van alle JGZ-medewerkers. De landelijke JGZ-Adviesraad-Standaarden besluit over de ontwikkeling van de diverse JGZstandaarden. In een peiling van deze adviesraad koos een overgrote meerderheid van de werkers in de JGZ kindermishandeling als een onderwerp waarvoor een standaard ontwikkeld zou moeten worden. TNO Preventie en Gezondheid (TNO-PG) voerde daarop, samen met het Expertisecentrum Kindermishandeling van NIZW Jeugd, een review uit die een theoretische en wetenschappelijke onderbouwing leverde voor de standaard (Leerdam e.a. 2003). Op dit moment is TNO-PG bezig met de ontwikkeling van die JGZ-standaard 'Secundaire preventie van kindermishandeling'. Deze standaard zal voor het veld een richtlijn en een stimulans moeten zijn om doelmatiger te werken en grote en onverantwoorde lokale verschillen in de uitvoering te voorkomen. Anders gezegd: gelijke goede zorg voor alle kinderen en ouders. De standaard is tevens een uitwerking van de meldcode kindermishandeling. Naar verwachting is de standaard in de loop van 2006 gereed. Na gereed zijn, worden in Nederland een aantal pilots gestart ter implementatie van deze JGZ-standaard. Bekend is dat de medewerkers in JGZ in de Kop van Noord-Holland recent een uitgebreid nascholingstraject kindermishandeling hebben gevolgd. Tevens loopt er in de Kop van Noord-Holland een traject tot nadere samenwerking tussen de instellingen. Het lijkt raadzaam om de ontwikkelingen zowel landelijk als regionaal af te wachten alvorens een aanbod te realiseren. Prioriteit keuze implementatie in kinderopvang en buurtnetwerken
Gezien de geschetste ontwikkelingen wordt gekozen om prioriteit te leggen bij de implementatie van de meldcode in de kindervang en buurtnetwerken. Voor de kinderopvang kan worden aangesloten bij het ingezette traject van het Primo ten aanzien van de kinderopvang. Daarnaast kan ook beperkt aandacht worden besteedt aan buurtnetwerken. In 2008 zal op basis van de ervaringen in de kinderopvang en buurtnetwerken een vergelijkbaar traject voor het onderwijs kunnen worden opgezet. In de jeugdgezondheidszorg is nog geen duidelijkheid over de inrichting van het implementatietraject van de standaard kindermishandeling en de plek die de standaard krijgt in het basistakenpakket. Het lijkt raadzaam de ontwikkelingen in deze sector af te wachten. In Kop van Noord-Holland zijn naar schatting: - 90 locaties voor kinderopvang - 66 basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs - 4 buurtnetwerken. 3. Samenwerking Voor de afstemming in de regio zal nadrukkelijk samenwerking worden gezocht bij het Platform Integraal Jeugdbeleid en het Advies- en Meldpunt kindermishandeling. Platform Integraal Jeugdbeleid In de regio Kop van Noord-Holland is het Platform Integraal Jeugdbeleid actief. De instellingen op het gebied van jeugdzorg, jeugdwelzijn, jeugdgezondheidszorg en gemeenten zoeken de samenwerking en de afstemming die gericht zal zijn op een integraal beleid. Informatie-uitwisseling, signaleren van trends en het omzetten in concrete acties staan op de voorgrond van deze samenwerking. Relevante partners nemen zitting per onderwerp in een werkgroep om concrete afspraken te maken. Een voorbeeld: de realisering van een doorgaande zorgstructuur in de voorschoolse voorzieningen en in het onderwijs. Er is een routekaart voor de voorschoolse voorzieningen. Er wordt gewerkt aan het opzetten van een jeugdzorgadvies team voor het basisonderwijs en de optimalisering van de zorgadviesteams in het voortgezet onderwijs. De activiteiten rondom deskundigheidsbevordering zullen worden afgestemd tussen de partners binnen het Platform Integraal Jeugdbeleid om aan te sluiten bij de doorgaande zorgstructuur. Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) Het AMK Noord-Holland heeft een afdeling Voorlichting en Training en deze afdeling verzorgt deskundigheidsbevordering op maat. Zij hebben ruim ervaring in voorlichting en training over kindermishandeling aan beroepskrachten. Zij zijn betrokken bij het traject implementatie meldcode kinderopvang door Primo. Voor de uitvoering van onderstaand voorstel ligt het voor het ASHG voor de hand de uitvoering van dit project gezamenlijk op te pakken. 4. Uitwerking kinderopvang De aanpak zal bestaan uit een combinatie van deskundigheidsbevordering en maken van een instellingsprotocol. Aanbod Het aanbod zal bestaan uit: Voorlichtingsbijeenkomst over de meldcode en het protocol kindermishandeling voor directies / besturen kinderopvang (incl. bso), peuterspeelzaalwerk en gastouderbureaus. Een bijeenkomst over beleidsinbedding en implementatie van het protocol in de organisatie voor leidinggevenden kinderopvang (+bso) en gastouderbureaus. Er wordt gevraagd aan de instellingen om een aandachtsfunctionaris huiselijk geweld / kindermishandeling te benoemen met de taak preventie kindermishandeling, bijvoorbeeld 1 per organisatie. Deze hebben dan als verantwoordelijkheid om meldcode en protocol levend te houden en zijn aanspreekpunt voor vragen van collega s. Aanbod van een training (2 x aanbieden) voor de aandachtsfunctionarissen in peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, bso s en Gastouderbureaus. Deze zijn gericht op het protocol (hoe te handelen), signaleren en doorgeven van signalen van kindermishandeling. De training bestaat uit 5 dagdelen van 4 uur en is voor maximaal 12 aandachtsfunctionarissen /contactpersonen per training.
Voorlichting aan de teams en/of medewerkers in de kinderopvang die hiervoor belangstelling hebben. Hieraan kunnen per bijeenkomst maximaal 20 25 deelnemers deelnemen. In het totaal wordt aan 10 bijeenkomsten gedacht. Een werkbijeenkomst voor gemeenteambtenaren rond meldcode en instellingsprotocol kindermishandeling, het invoeren van de code en de rol en taken van de gemeente daarbij. Daarnaast is er aandacht voor de vertaling naar de eigen gemeente. Er zal in kaart worden gebracht welke instellingen een instellingsprotocol hebben en dit gegeven zal zo mogelijk in de zorgwijzer van GGD worden opgenomen. Nadat zekerheid is verkregen over de vraag of de meldcode al of niet verplicht wordt gesteld, zal het precieze aanbod zal worden bepaald. Ingeval de meldcode niet verplicht wordt, heeft mogelijk een aanbod in de vorm van studiedagen de voorkeur boven een training. Dit zal samen het de instellingen kinderopvang worden uitgewerkt. Begroting In de Kop van Noord-Holland zijn 90 locaties voor kinderopvang. Met dit aanbod in combinatie met die van het Primo verwachten we in het totaal 50% van de kinderopvang te bereiken. Kosten Voorbereiding en werving door AMK 50 uur á 95,-- per uur 4.750 Voorlichtingsbijeenkomst voor directies en besturen 450 Per bijeenkomst 395,-- plus 0,31 per km. Bijeenkomst voor leidinggevenden 450 Per bijeenkomst 395,-- plus 0,31 per km. Twee training van 5 d.d. aan aandachtsfunctionarissen en leidinggevenden 4.500 2 x 5 x 395 plus 0,31 per km Voorlichting aan teams/medewerkers 4.500 10 x 395 plus 0,31 per km Mailing 500 Voorlichtingsmateriaal 500 Accommodatie en catering 1.000 Begeleiding van ASHG 50 uur á 95,-- per uur 4.750 Totaal 21.400 Baten Eigen bijdrage training kinderdagverblijven 300 per contactpersoon - 15 x 300 4.500 Eigen bijdrage training peuterspeelzalen 50 per contactpersoon - 8 x 50 400 Gevraagde bijdrage gemeenten 16.500 Totaal 21.400 5. Uitwerking voor de buurtnetwerken (0 12 jaar): Aanbod Het aanbod zal bestaan uit: Aanbod van twee trainingen. Deze zijn gericht op het protocol (hoe te handelen) en op het signaleren en doorgeven van signalen van kindermishandeling. De training bestaat uit 3 dagdelen van 4 uur en is voor maximaal 12 intern begeleiders en OBD per training. Begroting Kosten Voorbereiding door AMK 5 uur á 95,-- per uur 475 2 training van 3 d.d. aan intern begeleiders en OBD 1.350 2 x 395 plus 0,31 per km per bijeenkomst (3 x 450) Voorlichtingsmateriaal 25 Accommodatie en catering pm Begeleiding door ASHG 10 uur á 95,-- per uur 950 Totaal 2.800 Baten Gevraagde bijdrage gemeenten 2.800 Totaal 2.800
6. Gevraagde bijdrage per gemeente in De gemeente Den Helder draagt zorg voor de cofinanciering in het kader van het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld. Voor het realiseren van voorlichting en deskundigheidsbevordering is een bijdrage voor de uitvoering van deskundigheidsbevordering van de andere gemeenten noodzakelijk. Aan de gemeenten wordt verzocht om in een bijdrage te leveren aan realisatie van de implementatie van de meldcode in de kinderopvang en buurtnetwerken. Dit betreft een totaal bedrag van 19.300, wat naar rato zal worden omgeslagen. Daarnaast is aan de gemeente in 2005 (Deskundigheidsbevordering huiselijk geweld: ouderenmishandeling, 7 november 2005) een bijdrage gevraagd voor 2006 en aan deskundigheidsbevordering oudermishandeling. Inmiddels hebben de meeste gemeenten voor 2006 hierin toegestemd. De bijdrage voor is in onderstaand overzicht meegenomen. Overzicht van de benodigde bedragen in ten behoeve van het onderdeel ouderenmishandeling en implementatie meldcode kinderopvang en buurtnetwerken van de negen gemeenten: Gemeenten Gewest Kop van Noord-Holland % bijdrage naar rato *1) Gevraagde bijdrage Ouderen- Mishandeling *2) Gevraagde bijdrage Kindermishandeling Totaal gevraagde bijdrage per gemeente voor Huiselijk geweld Anna Paulowna 7.36 1.064 1.420 2.484 Harenkarspel 8.31 1.201 1.604 2.805 Den Helder 36.07 5.212 6.962 12.174 Niedorp 6.34 916 1.224 2.140 Schagen 12.29 1.776 2.372 4.148 Texel 8.94 1.292 1.726 3.018 Wieringen 5.71 825 1.102 1.927 Wieringermeer 7.62 1.101 1.470 2.571 Zijpe 7.36 1.063 1.420 2.483 Totaal 14.450 19.300 33.750 *1) Deze verdeling naar rato is gebaseerd op de eerdere berekening van ouderen in de gemeenten van het totaal aantal ouderen 43.558. In het gewest gemeenten wonen 50.000 kinderen. Gezien het geringe verschil is dezelfde verdeling aangehouden. *2) Deze bijdrage is bijgesteld omdat in het voorstel van 7 november 2005 een rekenfout was gemaakt. 7. Bijdrage huiselijk geweld na Voorlichting en deskundigheidsbevordering met betrekking tot huiselijk geweld blijven ook na noodzakelijk. Naast de ouderenzorg, kinderopvang en buurtnetwerken zijn er andere doelgroepen waarvoor ook voorlichting en deskundigheidsbevordering van belang is zoals het onderwijs, de jeugdgezondheidszorg, de huisartsen, gemeente personeel. Daarom is het raadzaam om in het kader van lokaal volksgezondheidsbeleid jaarlijks een bedrag te reserveren voor deskundigheidsbevordering huiselijk geweld.