RAPPORT VAN BEVINDINGEN KORT ONDERZOEK SPECIAAL BASISONDERWIJS De Hasselbraam Plaats : Amsterdam BRIN nummer : 18YA C1 Onderzoeksnummer : 284068 Datum onderzoek : 9 juni 2015 Datum vaststelling : 16 september 2015
Pagina 2 van 12
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING............................................ 5 2 BEVINDINGEN.......................................... 7 3 TOEZICHTARRANGEMENT................................. 12 Pagina 3 van 12
Pagina 4 van 12
1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 9 juni 2015 een onderzoek uitgevoerd op De Hasselbraam naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor De Hasselbraam een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat er geen risico s zijn met betrekking tot het niveau van uitstroom van de leerlingen naar het voortgezet onderwijs. Omdat er voor het speciaal basisonderwijs nog geen sprake is van een vastgestelde beoordelingswijze van de opbrengsten, voert de inspectie een beperkt kort onderzoek uit bij de school. Op 21 mei 2015 heeft de inspectie dit verificatieonderzoek schriftelijk bij de school en het bestuur aangekondigd. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven is tevens standaard gecontroleerd of de school voldoet aan bepaalde wettelijke voorschriften, waaronder de onderwijstijd. De bevindingen uit het kort onderzoek worden gebruikt om te bezien of het eerder toegekende basisarrangement kan worden gehandhaafd. Eventueel geconstateerde tekortkomingen worden betrokken bij de eerstvolgende risicoanalyse. Toezichthistorie Het laatste kwaliteitsonderzoek heeft plaatsgevonden in september 2010. In april 2013 is er een stelselonderzoek uitgevoerd. Tijdens dit onderzoek is geconstateerd dat de school zich sinds het onderzoek in 2010 verder heeft ontwikkeld. De school wordt krachtig geleid vanuit een heldere onderwijskundige visie en teamleden zijn zeer betrokken. De inspectie heeft in april 2013 geen tekortkomingen vastgesteld. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids en het schoolplan. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids en het schoolplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Pagina 5 van 12
Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd of tijdens het onderzoek ter beschikking stelde. Het betrof onder andere de schoolgids 2014-2015, het schoolplan 2014-2018, het schoolondersteuningsprofiel, het schoolverslag 2013-2014, het jaarplan 2014-2015, het CvB-rapport n.a.v. de schoolbespreking en documenten over leerlijnen, toetsweken, commissie van begeleiding en criteria bij opp-gesprekken. Ook aanvullende vragenlijsten zijn bij de analyse betrokken. Gesprekken met de directie en de intern begeleiders over de kwaliteit van de indicatoren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: begeleiding en kwaliteitszorg. Tevens deed de inspectie een uitspraak over de eindopbrengsten (indicator 1.1). Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012. Dit document is te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 6 van 12
2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2012. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Opbrengsten 1 2 3 4 5 1.1* (SBO) De resultaten van de leerlingen aan het eind van de speciale basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. Begeleiding 1 2 3 4 7.1* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.3* (SBO) De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast. 7.4* (SBO) De school volgt of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzen. Pagina 7 van 12
Kwaliteitszorg 1 2 3 4 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Wet- en regelgeving Ja Nee NT1A NT1B NT2A NT2B NT4A NT4B De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). In de schoolgids is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 13 WPO). De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO). In het schoolplan is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 12 WPO). Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Het verificatieonderzoek bevestigt dat het eerder aan de school gegeven basisarrangement gehandhaafd kan blijven. Hoewel het, net als in 2013, lastig is om een betrouwbaar oordeel te geven over de leeropbrengsten van de Hasselbraam, wijzen andere aspecten erop dat de school uit de kinderen haalt wat erin zit. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat De Hasselbraam een ambitieuze school is die hoge doelen stelt. De school stelt voor de leerlingen ontwikkelingsperspectieven op waarmee ze het onderwijsleerproces afstemt op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Ze evalueert de ontwikkelingsperspectieven en stelt ze zo nodig bij. Verder is de kwaliteitszorg op de Hasselbraam systematisch en kent een cyclische opzet. De school heeft goed zicht op de kenmerken van de leerlingenpopulatie en werkt planmatig aan de verbetering van het onderwijs. Pagina 8 van 12
De inspectie heeft tijdens het bezoek aan De Hasselbraam ook kennis genomen van ontwikkelingen die voor dit onderzoek buiten het beoordelingskader van de inspectie vallen, maar waar de school trots op is. Dit betreft onder andere de manier waarop het onderwijs zich in de kleutergroepen heeft ontwikkeld. Ook is de school trots op de wijze waarop het team heeft geïnvesteerd in meer openheid naar elkaar en in het durven geven van feedback. Hieronder volgt een toelichting op de bevindingen. Toelichting Opbrengsten De Inspectie van het Onderwijs is op dit moment nog niet in staat om op basis van de uitstroomgegevens of eindresultaten te beoordelen of de leeropbrengsten op schoolniveau overeenstemmen met de mogelijkheden van de leerlingenpopulatie. Zij geeft dan ook nu nog geen oordeel over de resultaten van de school (indicator 1.1). Wel heeft zij op basis van de eindresultaten van de schoolverlaters zich een beeld gevormd van deze opbrengsten. De onderstaande uitspraken moeten echter met de nodige voorzichtigheid bekeken worden omdat een onderzoek naar de normen voor opbrengsten nog niet afgerond is. Evenals twee jaar geleden is het ook nu ingewikkeld om duidelijke uitspraken te doen over de resultaten op De Hasselbraam. Dit komt omdat er onduidelijkheid bestaat over het gemiddelde IQ van de schoolverlaters de afgelopen jaren. Indien bij de bepaling van het gemiddelde IQ wordt uitgegaan van de meest recente gegevens, dan betreffen dat resultaten die afkomstig zijn van de groepsgewijze afnames van de NIO en de NDT. Leerlingen presteren hier hoger op dan op de eerdere individuele afnames van de WISC en de SON. Uitgaand van de gemiddelde intelligentie behaald op de NIO en de NDT lijken de eindopbrengsten over de afgelopen drie schooljaren van onvoldoende niveau. Hierbij zijn het ene jaar de rekenresultaten en het andere jaar de begrijpend leesresultaten van onvoldoende niveau. Uitgaande van de gemiddelde intelligentie behaald op de WISC en de SON lijken de eindopbrengsten wel voldoende. Begeleiding De school gebruikt methode onafhankelijke en methodegebonden toetsen om de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen op het gebied van taal en rekenen te volgen. Zij heeft afspraken over de afname van deze toetsen vastgelegd en een jaarplanning gemaakt. Voor de JRK-groepen gebruiken de Pagina 9 van 12
leraren een combinatie van een gestructureerd observatie-instrument en een aantal toetsen. Ook volgt de school de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen met een landelijk genormeerd instrument. De school stelt voor alle leerlingen een ontwikkelingsperspectief (OPP) op en maakt daarbij gebruik van theoretische en reële leerrendementsverwachtingen. De ontwikkelingsperspectieven worden tweemaal per jaar geëvalueerd en besproken met ouders. Ondanks een lage gemiddelde intelligentie van de leerlingenpopulatie van de Hasselbraam krijgen bijna alle leerlingen tot een didactische leeftijd van 40 de leerlijn 0,75 aangeboden. Alleen voor leerlingen met een indicatie REC 3 worden de leerlijnen 0,5 of 0,25 gehanteerd. De school past de leerlijn aan wanneer een leerling drie toetsmomenten op rij opvallend onder of boven de verwachting presteert. Voor het vakgebied spelling heeft de school haar leerlijn geoptimaliseerd in die zin dat het aanbod nu ook heel nadrukkelijk gerelateerd kan worden aan het ontwikkelingsperspectief en dat het ontwikkelingsperspectief hierin sturend kan zijn. Voor de andere vakgebieden gaat de school dit nog verder aanscherpen. Een ander punt waarop de school zich nog wil ontwikkelen betreft de integratie van de verschillende documenten die nu door de leraren worden gebruikt: het groepsoverzicht, de groepsplannen en de OPP's. Hierbij streeft de school naar een doelgerichtere invulling met minder herhaling en overlap. Kwaliteitszorg De directie stuurt de schoolontwikkeling op een ambitieuze manier aan en stelt hoge doelen. De school heeft goed zicht op de leerlingen- en ouderpopulatie. De inspectie beoordeelt indicator 9.1 als goed omdat de school naast een beschrijving in het schoolplan ook expliciet de ontwikkeling ten aanzien van de leerlingenpopulatie evalueert en er conclusies aan verbindt. Zo heeft een leraar een cursus gebarentaal gevolgd omdat er meer kinderen zijn gekomen die extra ondersteuning nodig hebben op het gebied van de spraak/taalontwikkeling. Verder is professionalisering van de leraren op het gebied van ODD in het jaarplan opgenomen omdat zwaardere gedragsproblematiek een van de verschuivingen is in de kenmerken van de leerlingenpopulatie. Ook indicator 9.4 beoordeelt de inspectie als goed. De school werkt op een zeer planmatige en cyclische wijze aan verbeteractiviteiten. Dit is zichtbaar in de verbinding tussen alle documenten zoals het schoolplan, het jaarplan, het jaarverslag en de verbeterplannen. Verbeterplannen zijn expliciet te herleiden naar wat in het schoolplan als goed onderwijs staat omschreven. Zo heeft de Pagina 10 van 12
school de ambitie om voor woordenschat het kenniscentrum te worden voor Amsterdam. De uitwerking van de verbeterplannen richt zich naast de didactische vaardigheden ten aanzien van het woordenschatonderwijs ook op de relatie met begrijpend lezen (aanleren van strategieën), coöperatieve werkvormen (om het samenwerken en de mondelinge taalvaardigheid te bevorderen) en het leren en durven vragen stellen. De evaluatie van het onderwijsleerproces krijgt op verschillende manieren vorm. Op de eerste plaats bezoekt de directie lessen aan de hand van een genormeerde kijkwijzer. Op basis van totaaloverzichten bepaalt de school de focus voor het komende schooljaar. Ook maakt de school gebruik van het kwaliteitsinstrument voor medewerkers van het bestuur en vullen leerlingen en ouders tevredenheidsenquêtes in. Eén keer per drie jaar vindt een visitatie vanuit het bestuur plaats. De Hasselbraam is het komend schooljaar aan de beurt en de visitatie zal zich met name richten op het woordenschatonderwijs en de 21e eeuwse vaardigheden. Twee keer per jaar analyseert de school per groep de leerresultaten behaald op de vakgebieden rekenen, technisch en begrijpend lezen en spelling. De resultaten van de groep worden afgezet tegen het theoretisch en/of reëel leerrendement van de groep als totaal. Deze resultaten worden vervolgens in het unitoverleg besproken. Borging van activiteiten vindt plaats middels klassenbezoeken. Conclusies die hieruit naar voren komen worden op individueel, maar ook op teamniveau besproken. Ook kijken leraren bij elkaar in de groepen naar 'good practices'. Routines staan beschreven in de klassenmappen en komen iedere twee jaar weer terug op de agenda. De Hasselbraam verantwoordt zich op allerlei manieren richting ouders. Naast de informatie via de schoolgids en de maandelijkse nieuwsbrieven, vinden er huisbezoeken en koffie-ochtenden plaats. Tijdens deze bijeenkomsten probeert de school ook inhoudelijke onderwerpen voor het voetlicht te brengen. Verder wordt er een klankbordgroep van ouders geformeerd die de school feedback kan geven over ingezette en mogelijke ontwikkelingen. De school wil ook meer gebruik gaan maken van de nieuwe media om belanghebbenden te informeren en om zich nog beter te profileren, bijvoorbeeld met betrekking tot het expertisecentrum woordenschat. Pagina 11 van 12
3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De inspectie handhaaft het basisarrangement voor De Hasselbraam. Uit het onderzoek is gebleken dat de kwaliteit van het onderwijs op de onderzochte indicatoren geen tekortkomingen kent. Naleving De inspectie heeft, na de invoering van de wet passend onderwijs, ook gekeken of de school voldoet aan de aangepaste wettelijke voorschriften over de schoolgids, het schoolplan en het ontwikkelingsperspectief. Daarbij constateren wij dat de school hieraan niet voldoet in de schoolgids (WPO artikel 13). In de schoolgids ontbreekt het adres van het Samenwerkingsverband. De inspectie vraagt de school dit te herstellen in de schoolgids van 2015-2016. Pagina 12 van 12