Registratie gemeentelijke antidiscriminatievoorziening Gemeente Geldermalsen 2014
Naam antidiscriminatievoorziening Rapportage voor gemeente Geldermalsen Jaar van registratie 2014 Inleiding Voor u ligt de registratie van discriminatieklachten in uw gemeente. Elke gemeente is verplicht haar ingezetenen toegang te verschaffen tot een antidiscriminatievoorziening. Deze heeft onder andere de taak om discriminatieklachten op een gestandaardiseerde wijze te registreren en er jaarlijks verslag over uit te brengen aan de gemeente. In deze registratie vindt u het totaal aantal klachten in 2014. Daarnaast is het aantal klachten per discriminatiegrond, maatschappelijk terrein en aard weergegeven. Verder zijn de klachten vergeleken met 2012 en 2013. Ook hebben we discriminatie een gezicht gegeven door een aantal klachten uit de gemeente of regio uit te lichten. Klachtgegevens zijn een weergave van meldgedrag: stijgingen of dalingen in het aantal klachten zijn niet altijd een indicatie over het meer of minder voorkomen van discriminatieervaringen, maar kunnen mogelijk (ook) verklaard worden door veranderingen in meldgedrag. Zo kan een campagne die mensen aanspoort om discriminatie te melden leiden tot een (tijdelijke) stijging van het aantal meldingen. Bij klachtgegevens speelt ook dat discriminatie-ervaringen subjectief van aard zijn: waar de ene persoon een situatie als discriminerend ervaart, kan een ander een vergelijkbare situatie anders interpreteren. De subjectieve ervaring kan ook afwijken van de objectieve of juridische werkelijkheid; iemand kan discriminatie ervaren en melden, terwijl dat objectief gezien onterecht is. Andersom kan discriminatie plaatsvinden, terwijl betrokkenen dat niet zo ervaren. In het laatste geval worden situaties nergens gemeld en blijven die daardoor buiten beeld. 2
Ieder1Gelijk Sinds de introductie van de Wet Gemeentelijke Antidiscriminatievoorzieningen (Wga) in 2009 dient elke gemeente zijn burgers toegang te bieden tot een onafhankelijk ADV en de ontvangen meldingen jaarlijks te rapporteren aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Meldingen en klachten die zijn geregistreerd bij een ADV kunnen allerlei discriminatiegronden betreffen: gronden die wettelijk zijn vastgelegd in het strafrecht of gelijkebehandelingswetgeving (bijvoorbeeld ras of seksuele gerichtheid), maar ook gronden die niet in de wet zijn opgenomen (zoals uiterlijk). Meldingen kunnen tegen een persoon gericht zijn (de melder of iemand anders), maar ook over een gebeurtenis gaan die niet tegen specifieke individuen is gericht, zoals een artikel in de media of regelingen die voor een specifieke groep nadelig uitpakken. Ieder1Gelijk registreert alle meldingen en klachten in een centraal registratiesysteem (LBAnet), tenzij onvoldoende gegevens beschikbaar zijn of de melding geen betrekking heeft op (ervaren) discriminatie. Discriminatie die de melder ervaart, is het uitgangpunt bij de registratie van klachten; zowel situaties waarbij in juridische zin sprake is van discriminatie, als situaties die ervaren worden als discriminatie. Meldingen worden zowel door slachtoffers zelf gedaan als door derden: belangenbehartigers, hulpverleners, getuigen en medeburgers. Ieder1Gelijk registreert als ogen en oren van de lokale samenleving zelf ook voorvallen en signalen: in een overleg met lokale welzijnsorganisaties, bij een voorlichting op een school, in een gesprek na afloop van een bijeenkomst etc. Ook kunnen meldingen voortkomen uit eigen onderzoek door Ieder1Gelijk, zoals het screenen van vacatureteksten op mogelijke discriminatie op grond van leeftijd of geslacht. Indien een advertentie discriminerende eisen bevat, wordt dit als een klacht geregistreerd. Ieder1Gelijk registreert meldingen en klachten van inwoners in de regio Gelderland Zuid, ook als de situatie waarop de melding betrekking heeft, buiten die regio plaatsvond. Politie In het strafrecht komt discriminatie op twee manieren voor: Specifieke discriminatieartikelen, waarin discriminatoire uitlatingen (137c t/m e Sr) en discriminerende uitsluiting strafbaar zijn gesteld (137g en 429quater Sr). En discriminatoire aspecten bij commune ('gewone') delicten (zoals mishandeling, brandstichting of bedreiging). Slachtoffers en getuigen kunnen hiervan aangifte doen bij de politie. Ook kunnen politieagenten zelf proces-verbaal opmaken, wanneer zij getuige of zelf slachtoffer van discriminatie zijn. 3
Alle meldingen en aangiften die de politie ontvangt die mogelijk discriminatie betreffen volgens het strafrecht, worden in principe geregistreerd. De Aanwijzing Discriminatie van het Openbaar Ministerie verplicht de politie bovendien om alert te zijn op eventuele discriminatoire aspecten bij commune delicten en ook deze te registreren. Politieagenten registreren meldingen en aangiften van discriminatie in het bedrijfsprocessensysteem BVH. Een zoekopdracht met een lijst zoektermen levert een overzicht aangiften en meldingen met een mogelijk discriminatoir karakter. Deze zaaksoverzichten worden gebruikt voor het landelijke criminaliteitsbeeld discriminatie (de POLDIS-rapportage). College Rechten van de Mens Mensen die discriminatie hebben ervaren kunnen het College voor de Rechten van de Mens (voorheen de Commissie Gelijke Behandeling) verzoeken om een oordeel uit te spreken over de kwestie. Het College is bevoegd om situaties te toetsen specifiek aan de gelijke behandelingswetgeving. Het College start dan een onderzoek, waarna een zitting volgt en de indiener het oordeel van het College ontvangt, of al dan niet sprake was van discriminatie. In deze rapportage zijn, anders dan voorgaande jaren, geen cijfers opgenomen over zaken die direct ingediend zijn bij het College, omdat het College deze cijfers over 2014 nog niet beschikbaar had. 1. aantal klachten 1 Aantal geregistreerde klachten 01-01-2014 t/m 31-12-14 Klacht van ingezetene Over gemeente Over voorval in andere gemeenten dan Geldermalsen Klacht van nietingezetene over gemeente Klacht via politie Gelderland zuid Ieder1Gelijk en politie Gelderland zuid 3 2 5 5 10 1 11 1. Voorgaande jaren waren in de totalen de meldingen van politie en College van de Rechten van de Mens opgenomen. Dit jaar staat het aantal meldingen van de politie in een aparte kolom. Van het College van de Rechten van de Mens zijn over 2014 nog geen aantallen bekend. 4
2. Discriminatiegrond 2 Klacht van ingezetene Over gemeente Over voorval in andere gemeenten dan Geldermalsen Klacht van nietingezetene over gemeente Klachten via politie Gelderland- Zuid Ras 1 1 2 1 4 Godsdienst 1 1 1 Sub: Islamofobie 1 1 1 Antisemitisme Levensovertuiging 1 1 1 Politieke gezindheid 1 1 Geslacht Seksuele gerichtheid Leeftijd 1 1 Handicap/chronische ziekte 1 1 Burgerlijke staat Arbeidsduur (fulltime/parttime) Arbeidscontract (bepaalde/onbepaalde tijd) Nationaliteit 1 1 Niet-wettelijke gronden Horecadiscriminatie Een uitgaansgelegenheid heeft in het verleden klachten gehad wegens discriminatie. Zij ondervinden ernstige problemen met vooral jongens van Marokkaanse afkomst. Zij vragen Ieder1Gelijk om advies over het deurbeleid dat zij voeren. Men wil niet discrimineren maar wel de problemen buiten de deur houden. Ieder1Gelijk adviseert om klanten te alleen te weigeren op grond van gedrag en om identiteitsbewijzen te scannen zodat overlastgevers zijn te achterhalen en op grond daarvan in de toekomst geweigerd kunnen worden. 2 Het totale aantal in deze tabel kan afwijken van het totale aantal klachten. Een klacht kan namelijk over discriminatie op meerdere gronden gaan, waardoor er verschil ontstaat in de twee totalen. 5
3. Maatschappelijk terrein Arbeidsmarkt Klacht van ingezetene Over gemeente Over voorval in andere gemeenten dan Geldermalsen Klacht van nietingezetene over voorval in gemeente Klachten via politie Gelderland- Zuid 3 3 Buurt/wijk Commerciële dienstverlening 1 2 3 3 Collectieve voorziening 1 1 Horeca 1 1 Huisvesting Media en reclame Onderwijs Politie Justitie/justitiële inrichtingen Vreemdelingendienst/OM Publieke en politieke opinie 1 1 Sport en recreatie Openbare ruimte 1 1 2 Privé-sfeer Overig 1 1 3 2 5 5 1 11 6
4. Aard 3 Vijandige bejegening Omstreden behandeling Klacht van ingezetene Over gemeente Over voorval in andere gemeenten dan Geldermalsen Klacht van nietingezetene over voorval in gemeente Klachten via politie Gelderland- Zuid 1 1 1 2 2 1 3 4 7 Bedreiging Mishandeling 1 1 Gewelddadige groepsconfrontatie Vernieling Brandstichting Doelbekladding Overige gewelddadige uitingen Overig 1 1 3 2 5 5 1 11 3 Het totale aantal in deze tabel kan afwijken van het totale aantal klachten. Een klacht kan namelijk over meerdere uitingen van discriminatie gaan, waardoor er verschil ontstaat in de twee totalen. 7
5. Klachtbehandeling 4 Klacht van ingezetene Over voorval in gemeente Over voorval in andere gemeenten dan Klacht van nietingezetene over gemeente Registratie 3 2 5 5 10 Advies/informatie 3 2 5 2 7 Beïnvloeding beleid 2 2 Bemiddeling 1 1 Bijstaan in procedures 1 1 1 Doorverwijzing Eigen onderzoek adv/praktijktest Overig Ongelijke behandeling op grond van leeftijd en geslacht komt veel voor bij werving en selectie op de arbeidsmarkt. Uit zowel reguliere klachtmelding als eigen screening door Ieder1Gelijk, blijkt dit ook in Geldermalsen te spelen. Vaak is deze vorm van ongelijke behandeling een gevolg van onbekendheid met gelijke behandelingswetgeving. De betreffende werkgevers krijgen van Ieder1Gelijk een brief met informatie en advies. Meestal leidt dit tot aanpassing van de vacaturetekst en het werving en selectiebeleid. 4 Per klacht kunnen meerdere wijzen van klachtbehandeling worden toegepast en geregistreerd. Daarbij kan de wijze van klachtbehandeling niet of niet volledig zijn ingevuld zijn voor de op het moment nog lopende klachten. Het totale aantal geregistreerde werkwijzen van klachtbehandeling kan om die redenen dan ook afwijken van het totale aantal klachten. 8
Vergelijking gemeente met 2012 en 2013: Gemeente Aantal klachten 2012 Aantal klachten 2013 Aantal klachten 2014 10 11 11 Discriminatiegronden Klacht 2012 2013 2014 Ras 4 5 4 Antisemitisme Islamofobie 1 Nationaliteit 1 2 1 Handicap / Chronische ziekte 1 3 1 Leeftijd 4 1 1 Seksuele gerichtheid 1 Geslacht 2 Arbeidsduur Arbeidscontract Vast/tijdelijk Burgerlijke staat Godsdienst 1 Levensovertuiging 1 Politieke gezindheid 1 Overige (niet-wettelijke) gronden Onbekend 9
Maatschappelijk terrein Klacht 2012 2013 2014 Arbeidsmarkt 4 5 3 Buurt/wijk 1 2 Collectieve voorzieningen 1 Commerciële dienstverlening 1 1 3 Horeca/amusement 4 1 Huisvesting Media en reclame Onderwijs 1 Politie 1 OM / Vreemdelingendienst Privésfeer Publieke / politieke opinie 1 Sport / recreatie Openbare ruimte / publieke domein 2 Overig 1 Aard Klacht 2012 2013 2014 Omstreden behandeling 9 9 7 Vijandige bejegening 1 2 2 Geweld 1 1 Bedreiging Overig 1 Onbekend 10
Wijze klachtbehandeling Klacht.. 2012 2013 2014 Registratie 5 9 11 10 Advies/informatie 6 3 7 Beïnvloeding beleid 5 2 Bemiddeling 1 1 Bijstaan in procedures 1 Doorverwijzing 1 Eigen onderzoek ADV Overig 5 De werkwijze registratie betekent dat de klachtbehandeling heeft bestaan uit het registreren van de klacht of melding en uit het geven van een korte reactie (telefonisch of per e-mail). 11
Aantal meldingen in heel Gelderland Zuid Het aantal meldingen in de regio Gelderland Zuid is in 2014 gestegen, met name door het hoge aantal zogenaamde Wilders-meldingen. Door storingen op de landelijke meldingsite werden gedurende twee maanden meldingen gedaan via die site niet doorgeschakeld naar Ieder1Gelijk. In hoeverre dat heeft geleid tot gemiste meldingen is helaas niet meer na te gaan. Ieder1Gelijk heeft ook dit jaar weer gemerkt dat mensen minder geneigd waren een klacht in te dienen en sneller een klachtprocedure wilden afronden. Dit zou wederom te maken kunnen hebben met het ervaren van een minder tolerante samenleving (geen zeurpiet willen zijn; melden verandert toch niets), en met meer druk op de arbeidsmarkt door de crisis (baan willen behouden/verkrijgen). Verreweg de meeste meldingen in Gelderland Zuid komen uit of gaan over Nijmegen. Nijmegen neemt immers ook een regiopositie in voor de omliggende gemeenten, door de voorzieningen die in deze stad vertegenwoordigd zijn. Een toename of afname van het aantal meldingen duidt niet automatisch op een stijging of daling van het aantal discriminatie-uitingen. Positionering van en bekendheid over Ieder1Gelijk bij een breed maatschappelijk netwerk is een belangrijke voorwaarde om mensen te bewegen te melden en negatieve discriminatie-ervaringen om te (helpen) zetten in positieve acties. 12
Aantal melding Gelderland-Zuid per gemeente 6 Gemeente Aantal Beuningen 6 Buren 4 Culemborg 17 Druten 5 Geldermalsen 10 Groesbeek 11 Heumen 2 Lingewaal 2 Maasdriel 3 Millingen aan de Rijn 7 Neder-Betuwe 16 Neerijnen 2 Nijmegen 227 Tiel 56 Ubbergen 4 West Maas en Waal 5 Wijchen 19 Zaltbommel 7 403 Verreweg de meeste meldingen in Gelderland Zuid gaan over de grond ras, mede door de Wilders-meldingen. De maatschappelijke terreinen waarop heel veel incidenten spelen, zijn wederom de arbeidsmarkt en dit jaar ook publieke en politieke opinie door de Wildersmeldingen. Door de Wilders-meldingen is vijandige bejegening als aard van de melding veel vaker voorgekomen. Een klacht kan ook voorgelegd worden bij het College van de Rechten van de Mens. Juristen van het College kijken of het verzoek in aanmerking komt voor een oordeel door het College. Indien dit het geval is, volgt een oordeel van het College, waarbij de zaak wordt getoetst aan de gelijke behandelingswetgeving. In 2014 heeft Ieder1Gelijk zelf vier zaken ter beoordeling voorgelegd aan het College. In twee zaken heeft het College geoordeeld dat de wederpartij heeft gehandeld in strijd met de AWGB of daaraan gerelateerde wetten. 6 Van een aantal meldingen in 2014 met als bron politie is niet met zekerheid vast te stellen dat de melder in de gemeente woont waar de melding bij de politie is gedaan of dat de plaats van het die gemeente was. Om die reden kunnen de aantallen verschillen met die van de gemeentelijke rapportage. 13