PERSBERICHT Dreef 3, Haarlem Postbus 123 2000 MD Haarlem Datum 29 november 2000 Bureau Communicatie Tel (023) 514 44 52 Onderwerp Visie Hollandse Kust 2050 Fax (023) 514 41 55 (Afschrift cat. 414 t/m 416, 418 t/m 420, 422, 423) (Heden per email verzonden aan lijst 001 t/m 004, 007, 009, 013) Internet www.noord-holland.nl Email: bjz.communicatie@ noord-holland.nl Gezamenlijk persbericht provincies Noord-Holland en Zuid-Holland Uitnodiging werkconferentie vrijdag 1 december 2000 in Den Haag Embargo tot donderdag 30 november 12.00 uur Regionale en lokale knelpunten kustveiligheid in beeld gebracht Het huidige beleid voor de erosiebestrijding van de kust van Noord- en Zuid-Holland biedt in grote lijnen bescherming tegen klimaatverandering, bodemdaling en zeespiegelstijging op lange termijn. Wél zal in de toekomst meer zandsuppletie dan nu nodig zijn. Uitzonderingen zijn de Kop van Noord-Holland, zuid-west Texel, het Westland en de Zuid-Hollandse eilanden. Voor deze kustgebieden zijn op lange termijn ingrijpender oplossingen nodig. Als het huidige huidige beleid wordt voorgezet, kunnen door klimaatverandering, bodemdaling en afslag tijdens stormvloeden bij Callantsoog, Ter Heijde en het Westland op lange termijn veiligheidsproblemen ontstaan voor het achterland. Om aan de wettelijke veiligheidsnormen te blijven voldoen, zullen extra maatregelen nodig zijn. Verder nemen door zwaardere stormen in de toekomst de veiligheidsrisico s toe voor verstedelijkte gebieden vlak langs de kustlijn, zoals in Scheveningen, Kijkduin, Zandvoort, Egmond en Bergen aan Zee. Door meer zandafslag komt bovendien in Katwijk en Noordwijk aan Zee de huidige vereiste veiligheid van het achterland onder druk te staan. Ook dit zal maatregelen vergen. Dit zijn de belangrijkste, voorlopige conclusies uit onderzoek, uitgevoerd in opdracht van de provincies Noord- en Zuid-Holland. Voor het eerst in Nederland zijn circa 200 lokale en regionale planologische plannen voor de kust van Noord- en Zuid-Holland getoetst op hun invloed op de kustveiligheid. Werkconferentie vrijdag 1 december Op vrijdag 1 december organiseren de provincies Noord- en Zuid-Holland in het provinciehuis van Zuid-Holland in Den Haag de tweede werkconferentie over de
veiligheid aan de Hollandse kust. Bestuurders van beide provincies, waterschappen, kustgemeenten en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven komen die ochtend bij elkaar om te spreken over de problemen en gewenste oplossingsrichtingen voor de veiligheidsvragen. Stuurgroep Hollands Kust 2050 Initiatiefnemer van het onderzoek is de stuurgroep Hollands Kust 2050. Deze stuurgroep met als voorzitter gedeputeerde Ada Wildekamp van Noord-Holland en vice-voorzitter gedeputeerde Leen van der Sar van Zuid-Holland, bestaat verder uit bestuurders van hoogheemraadschappen, kustgemeenten en vertegenwoordigers van Rijkswaterstaat en de Rijksplanologische Dienst. De beide provinciale statencommissies Water en Provinciale Planologische Commissies zijn ook bij het proces betrokken. Na bestuurlijk overleg met de kustgemeenten en waterschappen organiseren de provincies Noord- en Zuid-Holland begin volgend jaar regiobijeenkomsten voor iedereen die langs de kust woont of werkt. Deze bijeenkomsten zijn een vervolg op de informatie-avonden die september dit jaar hebben plaats gevonden. Na de regiobijeenkomsten bepaalt de stuurgroep Hollands Kust 2050 haar standpunt over de bevindingen in het rapport en de aangedragen ideeën. De stuurgroep zal ook voorstellen doen voor de laatste fase van het onderzoek. Het doel daarvan is kansrijke oplossingen voor de aanpak van de veiligheidsproblemen te scheppen. Noot voor de redactie De werkconferentie op 1 december vindt plaats in de Statenzaal van het provinciehuis van Zuid-Holland, Zuidhollandplein 1 te Den Haag. Aanvang 9.00 uur, einde circa 13.00 uur met aansluitend lunch. U bent bij deze bijeenkomst van harte welkom. Gelieve u hiervoor aan te melden bij de persvoorlichters van de provincies Noord- of Zuid-Holland. Aanmeldingen en inlichtingen voor de pers Provincie Noord-Holland: Krijn van Rijn, bureau Communicatie, tel. (023) 514 40 45 Provincie Zuid-Holland: Suzanne van Lith, afdeling Communicatie, tel. (070) 441 63 47 U kunt het concept-rapport Strategische visie Hollandse Kust, stap 2 bij hen bestellen of ophalen. Inlichtingen voor anderen Gideon Ravesteijn, afdeling RWB, tel. (023) 514 33 12 of tel. (023) 514 31 72 Het concept-rapport Strategische visie Hollandse Kust, stap 2 kunt u bestellen bij Claudia Beljaards, project Hollands Kust 2050, tel. (023) 514 33 69. Het rapport (zonder kaarten) is na vrijdag 1 december ook beschikbaar via internet: www.kustvisie.nl
EMBARGO TOT DONDERDAG 30 NOVEMBER 12.00 UUR Samenvatting concept-rapport Strategische Visie Hollandse kust, stap 2: probleemgebieden, oplossingsrichtingen en tijdsdimensies De vraag Klimaatveranderingen en zeespiegelstijging hebben op langere termijn gevolgen voor de kustveiligheid. Om de relatie tussen het garanderen van de kustveiligheid en het planologisch beleid in beeld te krijgen hebben de provincies Noord- en Zuid-Holland het project "Strategische Visie Hollandse kust" gestart. Met als randvoorwaarde het bieden van een duurzame kustveiligheid op langere termijn, worden mogelijk al op korte termijn eisen gesteld aan de ruimtelijke inrichting van de kustzone. Het provinciaal beleid dient hier tijdig op in te spelen. De provincies hebben daarom aan de bureaus Arcadis, Alkyon en Nieuwe Gracht opdracht verleend een onderzoek uit te voeren naar kustveiligheid en planologie in de kustzone. Dit onderzoek heeft twee kanten. Enerzijds wordt tegen de achtergrond van toekomstige zwaardere aanslagen op de kust onderzocht of het huidige beleid ten aanzien van kustveiligheid ook op de zeer lange termijn perspectieven biedt en wat de meerwaarden en toepassingsgebieden van mogelijke alternatieve strategieën zijn. Anderzijds wordt tegen de achtergrond van de grote waarden in het Hollandse kustgebied onderzocht wat de invloed is van verschillende kustveiligheidsstrategieen op de ruimtelijke perspectieven, en wordt een kader gevormd om lokale en regionale perspectieven te plaatsen binnen lange termijn perspectieven van kustveiligheid. Opbouw van het proces Het werkproces is in drie stappen opgebouwd. Stap 1 richtte zich op de gehele Hollandse kust en op de zeer lange termijn, met een globale analyse van de kustveiligheidsproblematiek, mogelijke strategieën en de ontwikkeling van een set prototypische oplossingen. Stap 2, waarvan het voorliggende (concept)rapport het resultaat is, richt zich op de kortere termijn en de kleinere schaal, met een analyse van de problemen en waarden per kustvak, en de ontwikkeling van een aantal oplossingsscenario s waarvan de effecten worden beschreven. In Stap 3 zullen de resultaten van de eerste twee stappen bij elkaar worden gebracht met een aanzet tot de ontwikkeling van geïntegreerde perspectieven voor het kustbeleid op de langere termijn. Veiligheid en risico in beeld Een essentieel element in de analyse van de problematiek langs de Hollandse kust is het onderscheid tussen de veiligheid en risico. Voor het achterland geldt dat, gezien de waarden aan mensenlevens en andere grote maatschappelijke waarden, het beleid van de overheid erop gericht is de veiligheid te garanderen tot de normwaarde (d.w.z. een overstromingskans van minder dan 1x in de 10.000 jaar). Voor gebieden aan de zeezijde van de zeewering geldt een andere situatie: hier is sprake van een toenemend risico naarmate dichter aan zee gebouwd wordt. Met name de economische waarden bepalen hier welk risico aanvaardbaar wordt geacht. Daarmee is de situatie in de kustplaatsen principieel anders dan elders aan de Hollandse kust. Sinds 1990 is het kustlijnbeheer vooral gericht op het compenseren van voortgaande erosie door tijdig nieuw zand aan het systeem toe te voegen door middel van suppleties. Teruggang van de kustlijn is daardoor tot staan gebracht. Op plaatsen waar de autonome tendenties zeewaarts waren is de kust zelfs aangegroeid. Uit de analyses van de ontwikkeling van de verschillende kustsystemen in stap 1 kan worden afgeleid dat voor het op lange termijn handhaven van de Basiskustlijn uit 1990 de suppleties aanzienlijk zullen moeten worden verhoogd. Ter indicatie: een verdubbeling in 2020 en een verviervoudiging in 2100, waarbij meer en meer de zandverliezen op dieper water (de vooroever) gecompenseerd zullen moeten worden. Bovendien zal ook het strand mee opgehoogd moeten worden, om te voorkomen dat de zee tegen de duinvoet aan komt te liggen. Er is overigens ruim
voldoende geschikt zand in de Noordzee aanwezig om tot in lengte van jaren aan deze stijgende behoeften te voldoen. Ondanks dit suppletiebeleid zijn er plekken in de kust waar (op kortere of langere termijn) de erosie zo sterk kan zijn, dat versterkte suppletie onvoldoende soelaas biedt en/of bij wijzigingen in het stormklimaat de robuustheid van de zeewering en daarmee de veiligheid tezeer onder druk komen te staan. De verkenningen van stap 1 noemen de volgende plaatsen waar structurele erosie te sterk kan zijn om door middel van suppleties de kustveiligheid afdoende te garanderen: zuidwest Texel, noordelijk Noord-Holland, de Hondsbossche Zeewering, de Slufterkust van de Maasvlakte en de Kop van Goeree. De combinatie van een stijgende zeespiegel en het optreden van zwaardere superstormen resulteert volgens de analyses in stap 1 in een vergroting van de afslag. Bij Callantsoog, Ter Heijde en het Westland resteert dan onvoldoende veiligheidsmarge voor het achterliggende land. Daarnaast nemen veiligheidsrisico s toe voor verstedelijkte gebieden in de zeereep, zoals Scheveningen, Kijkduin, Zandvoort, Egmond aan Zee en Bergen aan Zee. De vergrote afslag leidt ook tot druk op de normveiligheid van 1:10.000 in Katwijk aan Zee en Noordwijk aan Zee. Oplossingsscenario's en effecten Om de per kustvak beschreven kustveiligheidsproblemen het hoofd te bieden zijn verschillende oplossingsscenario s ontwikkeld. De scenario s zijn opgebouwd rond de set prototypische oplossingen die in stap 1 zijn beschreven. Er zijn drie principescenario s: consolideren, aanpassen of transformeren van de kust. Deze drie principes zijn elk weer te verdelen in oplossingen voor situaties waar incidentele afslag maatgevend is en oplossingen voor situaties waar structurele erosie maatgevend is. Voor alle mogelijke oplossingsscenario s zijn de effecten globaal in beeld gebracht. Effecten zijn beschreven voor de thema s ecologie en landschap, kustmorfologie, visserij, toerisme, scheepvaart, achterland en waterhuishouding. Deze kwalitatieve beschrijving zal in het vervolg op stap 2 worden aangevuld met een kost-baten analyse. Problemen en oplossingsrichtingen per kustvak. Hieronder wordt een korte kenschets gegeven van de problemen en de mogelijke oplossingsrichtingen in de verschillende kustvakken, van Texel tot de Kop van Goeree. In het noordelijk deel van Texel is ook bij een versnelde stijging van de zeespiegel sprake van een afnemende erosie van Eijerland. Uitschuring van het Robbengat zou kunnen leiden tot de ondermijning van het Bolwerk. In zuidwest Texel is sprake van een toenemende erosie, met name in het noordelijk gedeelte. Onzeker is de termijn waarop dit zal gebeuren. Mogelijke oplossingsrichtingen voor deze problematiek liggen in een versterkt suppleren, of in een verlegging van het Molengat door middel van een harde zuidelijke dam of een zachte noordelijke dam. In het noordelijk deel van Noord-Holland zal de erosie waarschijnlijk sterk toenemen, evenals de versteiling van de kust als gevolg van de kustwaartse migratie van het Nieuwe Schulpengat. Voor Calantsoog is tevens de robuustheid van de smalle duinenrij voor afslag bij extreme stromen een punt van zorg. Mogelijke oplossingsrichtingen zijn het consolideren van de kust door middel van een harde zeewering (de Julianadijk), het aanpassen door middel van dammen (Schulpengatse dammen), of het transformeren van de kustzone door middel van een tweetal lange dammen of door een nieuwe duinenrij (de Koegrasduinen). Door erosie van de zachte zeewering aan de noord-en zuidzijde steekt de Hondsbossche zeewering steeds verder de zee in. Daarnaast is er sprake van erosie aan de voet van de zeedijk die de stabiliteit van de dijk kan ondermijnen. Mogelijke oplossingsrichtingen zijn het fixeren van de bestaande
zeewering (Hondsbossche Bastion), het transformeren van de kustzone door het suppleren door middel van voedingsbanken in combinatie met het aanbrengen van een nieuwe duinenrij over de bestaande zeewering, of de zeewering landinwaarts te verplaatsen in met een nieuwe duinenrij. Het noordelijk gedeelte van de brede duinenkust strekt zich uit van Camperduin tot IJmond. De erosie is zodanig dat deze met een verhoogde inzet van suppletie kan worden bijgehouden. Alleen rond de badplaatsen is er sprake van problemen, deze wordt gezamenlijk apart beschreven. In de IJmond vindt ter weerszijden van de havenhoofden aanzanding plaats. Ten noorden van de havenhoofden en in de diepe delen van de zuidelijke kustvakken is sprake van een versterking van erosie. Een discussie over dit gebied spitst zich niet zozeer toe op kustveiligheid, als wel op de invulling van het begrip veerkrachtige kust en in concrete het omgaan met de verschillende plannen en projecten aan de zeezijde van de zeewering. Het zuidelijk deel van de brede duinen strekt zich uit van de IJmond tot Scheveningen. Ook hier is de breedte zodanig dat er geen sprake is van veiligheidproblematiek, en kan de erosie worden opgevangen door een versterkt suppleren. De specifieke problemen in de badplaatsen zijn apart beschreven. Hoewel met name het noordelijk gedeelte van de Westlandse kust ook aan erosie bloot staat, worden de kustveiligheidsproblemen toch vooral veroorzaakt door een duinprofiel dat voor een groot deel een te geringe maat heeft om zwaardere stormen te doorstaan. Voor het Westland geldt bij alle oplossingen dat ze primair de zwakke zeewering bij Ter Heijde dienen te versterken tegen kustafslag. Fixeren van de zeewering is alleen mogelijk door middel van een dijk, in combinatie met suppleties. Herstel van de de duinbreedte kan zowel in zeewaartse als in landwaartse richting. Zeewaartse versterking dient gepaard te gaan met flinke vooroeversuppleties. Oplossingsrichtingen volgens het scenario aanpassen kunnen bestaan uit het verlengen van de Delflandse hoofden tot lange dammen in combinatie met voedingsbanken, of door een grootschalige suppletie op dieper water. Interessanter vanwege de planologische meerwaarde zijn mogelijk oplossingsrichtingen die de huidige kustlijn verleggen, zoals het plan Waterman volgens het principe Bouwen met de Natuur. De Slufter aan de Maasvlakte is aangelegd met een relatief steil profiel. De nu al sterke erosie langs de westzijde van de Slufterdam zal in de komende decennia nog toenemen. Oplossingsrichtingen zijn een versterkt suppleren of, afhankelijk van de keuze tot uitbreiding van de Maasvlakte, een verbetering van de robuustheid van de zeewering door een zeewaartse verbreding met duinen of een harde zeewering. Rond Voornes duin, met natuurwaarden van europees niveau, is op termijn geen sprake van een kustveiligheidsproblematiek. De erosie bij de Groene Punt zal afnemen, en op termijn zal aanlanding van de platen voor de Groene Punt plaatsvinden. Op Goeree zal een toename van de erosie ter hoogte van het Flaauwe Werk de stabiliteit van de dijk kunnen ondermijnen. Op langere termijn (100 jaar) kan zich door een migratie van de bollen van Ooster een aanzienlijke erosie op de Kop van Goeree gaan ontwikkelen. Een oplossingsrichting is het consolideren van de zeewering door middel van harde maatregelen, in combinatie met suppleties. Een andere mogelijkheid is het transformeren van de kustzone door middel van een nieuwe duinenrij voor de bestaande zeewering (Westkopse duinen) of door een verplaatsing van de zeewering door middel van een nieuwe landinwaards aan te leggen duinenrij. De badplaatsen zijn in het rapport gezamenlijk beschreven gezien de specifieke problematiek. Hier is over het algemeen geen sprake van een kustveiligheidsproblematiek, maar van een situatie waarbij
een deel van de bebouwing zeewaarts van de bestaande zeewering ligt en daarmee in risicozones. De berekeningen van Koster met verschuivende afslaglijnen hebben deze risico s in beeld gebracht. De badplaatsen ontlenen hun waarde aan de kwaliteit van de huidige relatie met de zee. Daarom is als uitgangspunt voor mogelijke oplossingen er voor gekozen deze kwaliteit van de relatie van kustplaats en zee in tact laten. Dit betekent dat transformaties, zowel zeewaarts die de relatie van de badplaats met de zee verbreken als landwaarts waarbij een deel van de badplaats wordt opgeofferd, niet ter discussie staan. Mogelijke oplossingsrichtingen zijn dan consolideren van de zeewering door middel van halfduinen met een harde zeewering in de voorste duinrichel of door middel van duinverzwaring van minimaal 100 meter. Aanpassing van de kust is mogelijk door middel van golfbrekers of strandhaken. In alle gevallen zijn suppleties noodzakelijk. Een interessante optie wordt gevormd door 'voedingsbanken', megasuppleties in de diepe vooroever voor de badplaatsen. Deze nieuwe zandbanken remmen de afslag voor de kustplaatsen bij superstormen en door de sedimentenstroom zal een bijdrage worden geleverd aan het handhaven de basiskustlijn in noordelijker gelegen erosieve kustvakken, inclusief de daarbij horende vooroevers. Overzicht van plannen langs de Hollandse kust. Een belangrijk onderdeel van Stap 2 is de inventarisatie van plannen langs de kust. Dat de Hollandse kust een dynamische gebied is, toont ook de zeer grote hoeveelheid aan plannen welke die in de kustzone spelen. In totaal zijn rond 200 plannen geïnventariseerd. De plannen variëren van zeer kleine plannen op lokale schaal tot grootschalige strategieen voor voor de langere termijn. In een kaart zijn al deze plannen gelokaliseerd. Per plan is aangegeven wat de positie is ten opzichte van de afslaglijnen. Om de relatie van het onderzoek met de plannen in beeld te krijgen is per plan aangegeven in tot welk oplossingsscenario het plan behoort. Slotaccoord en aanzet stap 3 Het slotaccoord van stap 2 vormt de aanzet tot stap 3, waarin een aanzet wordt gegeven voor een geïntegreerd kustbeleid voor de Hollandse kust als geheel. Een strategie om een weg te kunnen banen door het zeer ruime scala aan oplossingsrichtingen op weg naar een geïntegreerd kustbeleid is het werken met motto s zoals versoepelen, bestendigen en differentiëren. Het omgaan met onzekerheden vormt een belangrijk element in het ontwikkelen van beleid voor de kust. Om in stap 3 tot keuzen voor oplossingsrichtingen te komen is het noodzakelijk de kosten en baten in beeld te brengen. Deze kosten-baten-analyse zal op korte termijn worden uitgevoerd, gebruik makend van de in dit rapport gepresenteerde oplossingsscenario s. Titel:Pb Visie Hollandse Kust 2050 Datum:29-11-2000