ARAD 06 Deel V Bepalingen met betrekking tot gemeenschappelijke industriële risico s Titel I Hoofdstuk II Eerste medische zorgen te verlenen bij arbeidsongeval of ongesteldheid Maatregelen bij elektrische schok, dierenbeten of -steken 1. ELEKTRISCHE SCHOK 1.1. Definities 921 1.1.1. ELEKTRISCHE SCHOK OF ELEKTRISERING Een elektrische schok of elektrisering is een contact met een elektrische geleider onder spanning. 1.1.2. ELEKTROCUTIE Elektrocutie is een elektrisering met de dood als gevolg. 1.2. Gevolgen van elektrisering 922 1.2.1. Bij elektrisering zijn van belang o.a.: de stroomsterkte, de aard van de stroom, wisselstroom of gelijkstroom, de weerstand van het lichaam aan de stroomdoorgang, de vochtigheidsgraad, het materiaal van de gedragen schoenen, de weg die de stroom door het lichaam aflegt en de duur van het contact. Opmerking Op lijnen met 25000 V wisselspanning moeten de werknemers bovendien letten op inductiestromen (spanning en stroom op een al of niet geïsoleerde, bovengrondse leiding in de buurt van een andere elektrische lijn). 1.2.2. Het menselijk lichaam gedraagt zich niet als een eenvoudige geleider, en de hiervoor genoemde factoren zijn dus geen eenvoudig meetbare parameters. De totale energie die verspreid raakt in het menselijk lichaam en die de brandwonden veroorzaakt, is niet te meten, zelfs al zou het vermogen van de bron gekend zijn. Het gezegde de stroomsterke doodt moet aangevuld worden met en de ontvangen hoeveelheid stroom. Daarom moeten we rekening houden met de duur van het contact.
Blz. 2 1.2.3. Wat betreft het effect van de stroomsterkte die door het lichaam gaat, kunnen we ervan uitgaan dat: - Als de stroomsterkte gering is, het slachtoffer een kleine schok krijgt en eventueel brandwonden op de plaats waar de stroom het lichaam binnenkomt en verlaat. - Als de stroomsterkte hoger is, dit vooral de spieren doet samentrekken, wat kan leiden tot breuken, een ademhalings- of hartstilstand, erge brandwonden, coma en zelfs de dood (=elektrocutie). 1.2.4. De hoogspanning veroorzaakt zware brandwonden aan de buiten- en binnenkant van het lichaam. Die laatste zijn niet altijd duidelijk te zien. 1.3. Wat kunt u doen voor een geëlektriseerd persoon? 923 Basisregels Bij elektrisering moet u: - beschermen: het slachtoffer vrijmaken, dit betekent alle contact met alle geleiders of enig ander stuk onder spanning verbreken; - hulp bieden: zo snel mogelijk beginnen te reanimeren; - alarm slaan: de gespecialiseerde hulpdiensten doen waarschuwen. 1.3.1. BESCHERMEN Elke onvoorzichtige ingreep kan ook de redder elektriseren. VOORDAT u het slachtoffer of een elektrische geleider aanraakt, moet u de stroom verbreken. Bij laagspanning (tot 1000 V) De redder kan zichzelf isoleren met een isoleerstok, isolerende handschoenen, de stroom uitschakelen met behulp van een meerpolige schakelaar of door een stekker uit het stopcontact te verwijderen. Zolang de stroom nog niet uitgeschakeld is, moet u deze voorschriften volgen om te redden: - Haal de draden weg zonder het slachtoffer aan te raken, met een stok, een wandelstok of een werktuig met isolerende greep, behalve een paraplu. Die voorwerpen mogen niet nat zijn.
Blz. 3 - Wanneer de draad op de grond is gevallen en het slachtoffer raakt, ga dan op een isolerende kruk, isolerende vloer of stoel van droog hout staan. - Als u het slachtoffer makkelijker kunt verplaatsen dan dat u de draden kunt weghalen, moet u dezelfde voorzorgen in acht nemen. - Vermijd in ieder geval dat de draad het gezicht of andere naakte delen van het lichaam van het slachtoffer raakt. Bij hoogspanning ( hoger dan 1000 V) De buiten spanningstelling mag slechts uitgevoerd worden door een bevoegd persoon die de installatie kent. De redder isoleren volstaat niet. Bij een ongeval boven de grond Als een bewegingloos slachtoffer op een hoogte aan zijn veiligheidsriem of harnas hangt, zijn de kansen op een succesvolle reanimatie groter als de hulpverlener zelf, zonder gevaar in contact te komen met de geleiders onder spanning, boven de grond enkele keren mond-op-mondbeademing kan uitvoeren alvorens het slachtoffer snel naar beneden te halen. Als die mond-op-mondbeademing niet kan op een hoogte, dan moet het slachtoffer zo snel mogelijk naar beneden worden gehaald (met een neerlaatmechanisme, diensttouwen, katrol, harnas). Elektrisering via een element onder spanning van een tractiewerktuig of een getrokken spoorvoertuig. Alle stroomafnemers moeten onmiddellijk neergelaten worden en mogen niet ontijdig weer opgezet worden. Op dat ogenblik kunt u het slachtoffer vrij maken en hem de eerste hulp toedienen. Als het slachtoffer zich op het dak van een voertuig bevindt, moeten alle stroomafnemers onmiddellijk neergelaten worden. Bovendien moet de bovenleiding buiten spanning gesteld en geaard worden voor u het slachtoffer vrijmaakt. Ondertussen maakt u de middelen klaar (ladders, touwen,...) waarmee u het slachtoffer kunt bereiken. 1.3.2. HULP BIEDEN - U moet snel handelen: elke gewonnen seconde vóór het begin van de reanimatie verhoogt de kans op succes. Verlies dus geen kostbare tijd met het verplaatsen van het slachtoffer, tenzij u dat doet om het slachtoffer aan een bestendig risico te onttrekken.
Blz. 4 - Zodra de geëlektriseerde persoon niet meer in contact staat met de geleider, moet u zijn vitale functies nagaan : ademhaling en bloedsomloop. Zo het slachtoffer niet ademt, begin dan de beademing door mond-opmondbeademing, en ga regelmatig de hartslag na. Als die stopt moet er onmiddellijk uitwendige hartmassage gedaan worden. - Voor de mond-op-mond-beademing moet u zo mogelijk een wegwerpmasker met korte canule gebruiken (NN 011.05.720), dat zich in de verbanddoos bevindt en dat u aanpast aan de mond van het slachtoffer alvorens de reanimatie aan te vangen. - Voor u met mond-op-mondbeademing begint, moet u er snel voor zorgen: * dat de bovenste luchtwegen vrij zijn : kantel het hoofd zachtjes en geleidelijk naar achteren, trek met uw ene hand de onderkaak naar voren en leg uw andere hand op het voorhoofd. * dat u de mondholte vrijmaakt (bloedklonters, braaksel, slijm, aarde, kunstgebit,...). Gebruik daarvoor twee vingers gewikkeld in een kompres of een zakdoek. * terwijl u de reanimatie start, maakt u snel de kraag en de riem van het slachtoffer los. - Blijf doorgaan met de reanimatie tot de gespecialiseerde hulpdiensten aankomen. Tijdens de reanimatie moet u letten op de polsslag, en eventueel externe hartmassage toepassen. - Houd er steeds rekening mee dat een schijnbaar bewusteloos persoon zou kunnen horen wat er rondom hem gezegd wordt. Houd nieuwsgierigen op afstand. - De industriële helpers en reanimatoren die op grond van de bepalingen van het hoofdstuk I van het ARAD 06 zijn opgeleid, krijgen tijdens hun opleiding theoretische en praktische lessen over die reanimatie. Het slachtoffer begint weer spontaan te ademen Op dat ogenblik vertoont de geëlektriseerde persoon soms stuiptrekkingen. U moet heel aandachtig op het slachtoffer letten, want de ademhaling kan weer stoppen en dan moet u onmiddellijk weer met de reanimatie starten.
Blz. 5 Het slachtoffer ademt weer spontaan en stabiel - Laat het slachtoffer op zijn zij liggen in laterale veiligheidshouding. - Blijf op de ademhaling en de bloedsomloop letten tot de hulpdiensten eraan komen. - Voorkom dat het slachtoffer afkoelt, geef het zeker nooit te drinken! 1.3.3. ALARM SLAAN U moet onmiddellijk de Dienst 100 (laten) oproepen. Geëlektriseerde personen moeten in het ziekenhuis worden opgenomen voor een neurologisch en cardiopulmonaal onderzoek. Ook eventuele traumatische verschijnselen moeten worden nagegaan. 1.4. Opleiding van het personeel 924 De onmiddellijke chefs moeten op heldere en precieze wijze de verschillende maatregelen op punt stellen die men moet nemen bij elektrische schok, zodat hulp onmiddellijk en zonder aarzelen kan geboden worden. Deze maatregelen slaan vooral op : - voldoende opgeleid personeel; - voldoende medisch materieel in goede staat; - gemakkelijke toegangen voor de hulpdiensten. Minstens eenmaal per jaar zal aan deze materie een veiligheidsconferentie gewijd worden.
Blz. 6 2. BETEN OF STEKEN VAN DIEREN 2.1. Adderbeten 925 In sommige streken van het land (vooral de Ardennen) kunnen de werknemers gebeten worden door adders. Als bescherming tegen slangenbeten dient u allereerst laarzen te dragen in streken waar adders voorkomen. U dient handschoenen te dragen wanneer u gras of diverse planten uittrekt, en een hoofddeksel met een gelaatscherm bij het werk op bermen. De gevaarlijkste beten zijn die ter hoogte van hoofd en nek, of beten waarbij het gif rechtstreeks in de aders wordt gespoten en zo dus erg snel verspreid raakt. WAT MOET U DOEN? - kalmeer het slachtoffer, vraag hem te gaan liggen, bedek hem en stel hem gerust; - ontsmet de beet (met Isobetadine); - leg over de wonde een verband dat niet te strak is (u moet altijd één vinger tussen de huid en het verband kunnen steken). Zo remt u de verspreiding van het gif af; - wikkel ijs in een doek (nooit rechtstreeks in contact laten komen met de huid) en leg dat op de beet; - immobiliseer het gebeten lichaamsdeel, eventueel zelfs met een geïmproviseerde spalk; - verwittig de Dienst 100. NOOIT: - snijden in de wonde of ze uitbranden, of met de mond het gif opzuigen; - de wonde afsnoeren; - antigifserum inspuiten buiten het ziekenhuis. HEBBEN GEEN NUT : - desinfecteren met alcohol of ether; - het gebruik van het Aspivenin-toestel.
Blz. 7 2.2. Beten van ratten, dolle dieren... dieren in het algemeen 926 Beten of diepe krabwonden moet u altijd ontsmetten (met Isobetadine). U moet het slachtoffer altijd naar de dienst gekwetsten brengen voor het bijwerken van de antitetanusvaccinatie, om het risico op dolheid te evalueren en de aard en de ernst van het letsel na te gaan. 2.3. Steken van insecten, vooral wespen 927 Een antitetanusinjectie is altijd verplicht (vaccin en herhaling). De wonde desinfecteren of toch zeker reinigen met water. Plaatselijke pijn kunt u verminderen met ijs (als er is) of koude vochtige kompressen. Als u na 24 uur nog last hebt van een wespensteek, raadpleeg dan uw GGC. De wonde is waarschijnlijk ontstoken. Een allergische reactie is mogelijk: dit kan gaan van een plaatselijke reactie tot algemene reacties, tot zelfs een allergische schok. Pas op voor steken in de mond of de keel! Ga in dat geval dringend naar een dokter, want de wonde kan erg gaan zwellen, en dat kan leiden tot verstikking, onmiddellijk of na enkele uren. 928 2.4. Steken van mijtachtigen teken in het bijzonder Tijdens werkzaamheden in een bosachtige omgeving of in de bermen, kan men gebeten worden door een teek. Men meldt dit bij de dienst van de gekwetsten, waar men de teek kan verwijderen door middel van een pincet of een teekklem en de plaats ontsmetten met alcohol. Indien binnen de 3 tot 4 weken na de beet een huidletsel verschijnt (roodkleurige huid die snel uitbreidt), moet men onmiddellijk de dienst van de gekwetsten contacteren. Een behandeling met antibiotica kan nuttig blijken om de verdere ontwikkeling van de ziekte van Lyme te voorkomen. De beste preventie is het dragen van beschermende kledij : lange mouwen, broekspijpen in de sokken, hoofddeksel. 28 ste bijvoegsel juni 2004