DE KREKENROUTE 12-6-2011 In het uiterste noorden van de provincie Oost-Vlaanderen (in de buurt van Eeklo) liggen vijf minuscule dorpen tegen de grens met Nederland aangevleid: Sint-Laureins, Watervliet, Sint-Margriete, Sint-Jan-in-Eremo en Waterland-Oudeman. Onze plaats van afspraak voor deze fietstocht was Sint-Laureins. Het landschap in de gemeente Sint-Laureins en omstreken kenmerkt zich door uitgestrekte polders, dijken, stille kreken en ruisende populieren langs de kanalen. We waren met 15 deelnemers die rond 10h30 arriveerden aan het gemeentehuis van Sint-Laureins en iets over 11 uur vertrokken de twee groepen in tegenovergestelde richting. De "korte" reed richting knooppunt 85 vanwaar het richting Sint-Jan-In- Eremo ging. We reden langs de Bentillekreek naar het Provinciaal Sportcentrum langs de Boerekreek en de Oostpolderkreek. Voorbij Sint-Jan-In-Eremo kwamen we aan de Oudemanskreek waar de prachtige taverne "Roste Muis" was gelegen. Daar wachtten we op de "lange" die we een half uurtje later verwelkomden. Gezamenlijk werd daar het middagmaal genuttigd. Bij de start van fietstocht stelde de voorzitter Francis me (Hendrik) voor om de 50 km (letterlijk en figuurlijk) in goed banen te leiden. Hij plaatste ons wel voor een voldongen feit. De eerste 25 km moesten we in 1 uur afhaspelen want hij had een goed restaurantje gevonden en vond dat we niet te laat mochten toekomen. Hijzelf had voor zijn ploeg een eerste-deel ritje van 9 km voorzien om daarna rustig te gaan apertieven en te eten. Dat noemt men delegeren. Maar goed, we deden wat we moesten doen. Met negenen startten we het eerste deel van onze fietstocht. Ik legde de zweep erop, we maalden onze kilometers, waaierden uit over de weg met blik op oneindig. Via een kortere weg heb ik nog en paar kilometers afgepitst. Blijkbaar zijn we mooie zichten voorbij gereden en hebben niet echt veel van de omgeving gezien. Dit werd echter goedgemaakt met een (h)eerlijke hap in de pittoreske kroeg de Roste Muis. Een eetcafé in de buurt van de Oudemanskreek. De naam van dit restaurant zou gebaseerd zijn op volgend pikant verhaal: In
de 19 e eeuw was dit een geheim café waar de knechten van de boeren na de Angelus, het gebed om 11u, voor hun noene kwamen. Dit drankje bij de boterham kwamen ze nuttigen bij de roodharige Virgini Van Durme, uitbaatster van deze taverne. Volgens de legende zou één van de knechten eens haar Roste muis gezien hebben, of had hij toen misschien een noene teveel op! En het was er lekker!!! Rond 14 uur vertrokken de 3 koppeltjes van de "korte" verder richting Watervliet. Wat verder sloegen we linksaf noordwaarts wat ons een flinke boost in de rug gaf, die wind mee! Voorbij Waterland-Oudeman kregen we een stukje "Hel van het Noorden" voorgeschoteld met ongeveer een kilometer kasseien. In Sint-Margriete wilden we nog een terrasje meepikken maar het enigste café bleek gesloten en te koop. Dan maar verder langs de "Hollanders Gatkreek", de "Blokkreek" en de "Vrouwkeshoekkreek" terug naar de wagens in Sint-Laureins waar we rond 16 uur aankwamen. Na ons middagmaal trok de "lange" ook terug op pad. De deelnemers vroegen wel om een lager tempo zodat ze meer konden genieten van de omgeving. Dat gunde ik hen van harte. Kort na ons vertrek vanuit de Roste Muis zagen we in het midden van een kreek een opvallende beeldengroep "Als de vos de passie preekt; boer pas op uw ganzen". Het beeld over de schelm Reynaert de Vos staat niet toevallig in de Oudemanskreek. Het middeleeuwse klooster Elmare, dat ook in het wereldberoemde verhaal voorkomt, zou in de omgeving van Waterland- Oudeman gestaan hebben.
Tijdens de fietstocht doorheen het mooie platte landschap stelden mijn reisgenoten vragen over het landschap. Waarom verwijzen verschillende straten of bermen naar dijken? Waar kwamen de kreken vandaan? Waarvoor diende het kanaal dat niet kon dienen voor scheepvaart wegens te lage bruggen? Ik (Hendrik) ben het even gaan opzoeken. Kreken De vele kreken die hier verspreid liggen, waren oorspronkelijk turfputten, om de plaatselijke bewoners van brandstof te voorzien. De streek van Sint-Laureins is een waterland (kijk maar eens op een kaart: Sint-Laureins bevindt zich slechts op 15 km van de Westerschelde). Eeuwenlang vocht men hier tegen overstromingen en stormvloeden. Eén van de grootste overstromingen is de Elisabethvloed uit 1376. Die spoelde 18 dorpen weg en eiste heel wat mensenlevens. De huidige kreken (turfputten) werden tijdens de verschillende overstromingen uitgeschuurd en verbreed door het kolkende water. Dankzij inpoldering, liggen ze nu gegrift als diepe littekens in het pittoreske landschap. Leopoldkanaal Historisch gezien waterden de polders ten noorden van Assenede af naar de Westerschelde. Bij het uitroepen van de Belgische onafhankelijkheid en de afscheiding van Nederland, sloten de Nederlanders echter deze afwateringsbeken af. Hierdoor stonden de polders aan de Belgische kant vochtig, met zelfs malaria (indertijd polderkoorts genoemd) tot gevolg.
Een oplossing werd voorgesteld in de vorm van een kanaal dat van Heist tot Zelzate zou lopen en dus tegelijkertijd een extra verbinding zou vormen tussen de Noordzee en het kanaal Gent-Terneuzen(dat de Nederlanders ook hadden afgesloten). Een grote voorvechter van het kanaal was kanunnik Jozef Andries, volksvertegenwoordiger in het Nationaal Congres en pastoor van Middelburg. Het graven van het kanaal liep van 1843 tot 1854 maar zou nooit volledig het oorspronkelijke plan volgen. De Leopoldvaart mondt niet uit in het kanaal Gent-Terneuzen maar stopte plotseling ergens op het grondgebied van Boekhoute. Ten gevolge van een nieuw akkoord tussen België en Nederland werd het in 1920 via het nieuw gegraven Isabellakanaal met de Braakman en zo met de Schelde verbonden, tot de Braakman in 1952 afgedamd en grotendeels ingepolderd werd. Er werden extra dijken aangelegd om dorpen te vrijwaren. De afwateringsfunctie bleef behouden. Het huidige kanaal werd genoemd naar Leopold I, eerste koning der Belgen. Naast de afwateringsfunctie wilde men er destijds ook onmiddellijk een militaire functie aan geven in het geval het met Nederland nog eens tot een oorlog zou komen (je weet nooit met die mannen!), vandaar dat het kanaal ongeveer de grens België-Nederland volgt. Het is echter nooit zover gekomen. De enige keer dat het kanaal een militaire functie heeft vervuld was op het einde van WO II. Tijdens de oktobermaand van 1944 vochten verscheidene Canadese en Britse divisies in Operatie Switchback rond het kanaal zware gevechten uit met de Duitse bezetter, die per se de Scheldemonding in handen wilde houden. Via de verschillende kreken en dijken reden we zo verder naar Kaprijke.
Kapelletjesbaan In de buurt van Kaprijke reed Anne een lekke band. In deze Mariale omgeving hoopten velen onder ons dat de band via een wonder zichzelf zou herstellen, wat jammer genoeg niet gebeurde! Dus met vereende krachten en vooral met vele commentaren kon de band dan toch hersteld worden. Na dit oponthoud kwamen we toe bij de Kleemkapel. Op Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart wordt in Kaprijke bij het invallen van de avond aan de Kleemkapel een Kaarskensprocessie gehouden. De processiegangers gaan te voet en met kaarsjes in de hand van de Kleemkapel langs de 15 omliggende kapelletjes. Deze kapelletjes verwijzen naar de 15 mysteries van de Rozenkrans. De Kaarskensprocessie aan de Kleemkapel in Kaprijke maakte oorspronkelijk deel uit van de Kapellekensweek. Het is een religieus evenement dat zijn roots heeft in de 18de eeuw. Het liep van Onze-Lieve- Vrouw Hemelvaart tot 'Kapellekenszondag'. Tot voor enkele decennia werden allerhande plechtigheden gehouden, er waren missen, een lof en een bedevaart. Vandaag bestaat enkel nog de kaarskenssprocessie. De Mariaverering aan de Kleemkapel vindt zijn oorsprong rond 1750. Volgens de overlevering werd er toen door boeren op het veld een Mariabeeldje gevonden. Na enige omzwervingen werd er ter ere van het beeldje een kapel gebouwd aan de rand van het veld. Het werd een populair bedevaarts-oord. De huidige kapel dateert van 1874. Met (eindelijk) wind in de rug konden we in de late namiddag deze prachtige fietstocht in het praatcafé de Roeland in Sint Laureins met een frisse pint afsluiten samen met de zes van de korte afstand. Zo leerden we opnieuw een onbekend stukje Vlaanderen kennen! Hendrik & Francis