Urologie Behandeling met de niersteenvergruizer
Urologie Inleiding U heeft met de uroloog een afspraak gemaakt voor een behandeling met de niersteenvergruizer. In deze folder kunt u nalezen hoe u zich op de behandeling kunt voorbereiden, hoe de behandeling verloopt en wat er naderhand belangrijk is. De werking van niersteenvergruizer is gebaseerd op het principe dat schokgolven met hoge energie gericht worden op de niersteen. Door de schokgolven vallen de stenen in kleine brokjes uiteen. Deze brokjes worden via de natuurlijke weg uitgeplast. De schokgolven vormen geen gevaar voor het omringende weefsel. Voorbereidingen thuis Gedurende twee weken voor de behandeling mag u geen aspirine gebruiken. Als u bloedverdunnende medicijnen gebruikt, bespreekt de uroloog met u of u hiermee tijdelijk moet stoppen. Als u (mogelijk) zwanger bent moet u dit doorgeven aan de uroloog. De behandeling wordt dan uitgesteld. Voorafgaand aan de behandeling kunt u normaal eten en drinken. Het is verstandig om kort van tevoren niet te zwaar te eten, u kunt dan tijdens de behandeling misselijk worden. Tijdens de behandeling kunt u uw eigen kleding blijven dragen. De kleding moet deels naar boven en naar onderen geschoven worden, zodat de nierstreek vrij komt. Menstruatie is geen belemmering voor de behandeling. 1
Behandeling met de niersteenvergruizer Vervoer De behandeling vindt poliklinisch plaats. U kunt meestal direct na de behandeling naar huis. Wij adviseren u het vervoer naar huis te regelen. De eerste 24 uur na de behandeling is het niet toegestaan zelf auto te rijden in verband met een verhoogde kans op kolieken en koorts. U kunt wel met het openbaar vervoer reizen of lopen en fietsen. Voor de behandeling Meestal wordt er voorafgaand aan de behandeling een röntgenfoto van de nieren gemaakt om vast te stellen waar de niersteen of -stenen zich precies bevinden. Wanneer er grote nierstenen aanwezig zijn, is het soms nodig een buisje in de urineleider in te brengen. Dit buisje zorgt ervoor dat de urine uit de nier naar de blaas kan blijven afvloeien als er na de behandeling veel gruis is ontstaan. Het inbrengen van dit buisje gebeurt via de plasbuis, onder plaatselijke verdoving. Zowel het inbrengen als het verwijderen van het buisje vindt poliklinisch plaats. Als het inbrengen van dit buisje voor u noodzakelijk is, krijgt u hiervoor een afspraak mee. Behandeling U meldt zich op het afgesproken tijdstip bij het Functiecentrum Urologie. U wordt door een verpleegkundige uit de wachtkamer gehaald en gaat mee naar de behandelkamer. Hier krijgt u eerst een pijnstiller toegediend, meestal in de vorm van een zetpil. Vervolgens kunt u plaatsnemen op de behandeltafel van de niersteenvergruizer. Het is belangrijk dat u prettig ligt, om de behandeling goed te kunnen volhouden. 2
Urologie Het opsporen van de nierstenen gebeurt met behulp van röntgenstraling of met echografie. De niersteen moet precies in het mikpunt van de schokgolfbundel worden gebracht. Dit kan door de behandeltafel waarop u ligt, te verplaatsen. Het kan even duren voordat de schokgolfbundel precies goed op de steen is gericht. Dan vindt de niersteenvergruizing plaats. U hoort ongeveer twee keer per seconde een tikgeluid en u voelt stevige tikken op de rug of in de buik. Deze tikken kunnen pijnlijk zijn, maar zijn meestal goed te verdragen. Is de pijn te erg, dan kan de arts het apparaat iets zachter zetten. De duur van de behandeling is afhankelijk van de grootte van de steen en de plaats waar deze zich bevindt. Meestal duurt het niet langer dan veertig minuten. Er zijn geen pauzes. Het is belangrijk dat u zich tijdens de behandeling zoveel mogelijk ontspant en zo stil mogelijk blijft liggen. De verpleegkundige blijft tijdens de behandeling bij u. Na de behandeling Na de behandeling bekijkt de verpleegkundige uw huid. Er kan een wondje zijn ontstaan op de plaats waar de schokgolf tegen uw huid heeft getikt. Het wondje wordt bedekt met een pleister. Na een paar dagen is de huid doorgaans weer genezen. Vaak ontstaat er een blauwe plek. Deze verdwijnt vanzelf. U kunt meestal direct naar huis. Wanneer u zwaardere pijnstillers dan de zetpil toegediend heeft gekregen, blijft u ongeveer twee uur na de behandeling in het ziekenhuis. 3
Behandeling met de niersteenvergruizer Roodgekleurde urine Als gevolg van de beweging van de steendeeltjes (het gruis) kunnen bloedinkjes optreden in de wand van de nier. Daardoor is de urine bij vrijwel iedereen de eerste 24 uur roodgekleurd. Dit is niet verontrustend of gevaarlijk. Kramp Sommige patiënten hebben na de behandeling last van kramp in de buik. Heel zelden is er sprake van koliekpijn. U krijgt een recept voor pijnstillers mee. Als u misselijk bent, kan de uroloog u ook hiervoor een recept meegeven. De steendeeltjes (gruis) Het uitplassen van het gruis - ter grootte van zandkorreltjes - zal meestal gelijk na de behandeling (maar ook wel enkele dagen later) op gang komen. Het volledig uitplassen van het gruis kan enkele weken tot maanden duren. Om een snelle lozing van het gruis te bevorderen moet u minstens twee liter vocht per dag drinken en blijven bewegen zoals u gewend bent. Het kan zijn dat u van de uroloog medicijnen krijgt voorgeschreven om het lozen van het gruis te bevorderen. Het verzamelen van het gruis Een gedeelte van het gruis dat u uitplast, moet u opvangen voor onderzoek. U heeft een potje meegekregen waarin u het gruis kunt verzamelen. Dit kunt u als volgt doen: u plast in een fles of emmertje en laat de urine vijf minuten staan. Het bovenste gedeelte van de urine gooit u voorzichtig weg, het bezinksel giet u door een koffiefilter met daarin een papieren filter. Nadat u de 4
Urologie papieren filter heeft laten drogen, schudt u het achtergebleven gruis in het potje. Wij vragen u om hiermee door te gaan totdat u een bodempje gruis heeft verzameld. Dit is genoeg voor onderzoek. Het potje met gruis kunt u meenemen bij de eerste controle op de polikliniek. Nazorg U zult nog enige tijd poliklinisch onder controle blijven. Er worden röntgenfoto s en/of echobeelden gemaakt om het effect van de niersteenvergruizing te beoordelen. Soms zijn meerdere behandelingen nodig. De uroloog zal ook met u bespreken wanneer het eventuele buisje, dat in de urineleider zit, verwijderd wordt. Als u nog vragen heeft kunt u ze gerust aan de uroloog of verpleegkundige stellen. Complicaties Neemt u in onderstaande situaties contact op met de uroloog: Als u koorts krijgt boven de 38.5. Als de pijnstillers niet helpen of de pijn toeneemt. Als de hoeveelheid bloed in de urine niet afneemt of zelfs toeneemt. Als u zes tot acht uren niet heeft geplast, terwijl u wel voldoende drinkt. De polikliniek Urologie is te bereiken van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 16.30 uur, telefoonnummer (050) 361 44 11. Buiten deze uren kunt u in geval van spoed het algemene nummer van het UMCG bellen, telefoonnummer (050) 361 61 61, en vragen naar de dienstdoende uroloog. 5
Behandeling met de niersteenvergruizer Vragen Als u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft dan kunt u op werkdagen contact opnemen met de polikliniek Urologie. De polikliniek is van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 12.00 uur te bereiken. Het telefoonnummer is (050) 361 21 67. Wat te doen in geval van ziekte of verhindering Bent u door ziekte of om andere redenen verhinderd op uw afspraak te komen, meldt u dit dan zo spoedig mogelijk bij de polikliniek Urologie. De polikliniek is van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 12.00 uur bereikbaar. Het telefoonnummer is (050) 361 21 67. In uw plaats kan er dan een andere patiënt worden opgeroepen. 6
Urologie Aantekeningen 7
Behandeling met de niersteenvergruizer 8
Patiënteninformatie vlc 851/0703