Infoblad 1295 Vaak gestelde vragen over de vervangingsplicht Vaak gestelde vragen in het kader van de vervangingsplicht voor vluchtige organische stoffen (VOS) Dit infoblad bevat de meest gestelde vragen op het gebied van de vervangingsplicht voor VOShoudende verven. De vragen en de daarbij behorende antwoorden zijn gedeeltelijk ontleend aan de uitgave Schilder anders. De meest gestelde vragen. 1. WAT BEHELST DE VERVANGINGSPLICHT? Volgens de wet is het gebruik van watergedragen verf bij binnenschilderwerk verplicht. Dat wil zeggen: Muurverf met maximaal 60 gram Vluchtige Organische Stoffen (VOS = oplosmiddelen) per liter verf. Lak met maximaal 100 gram VOS per liter verf. 2. WAT WORDT VERSTAAN ONDER BINNENSCHILDERWERK? De vervangingsplicht geldt voor woningen en andere gebouwen en betreft alleen binnensituaties. In de volgende situaties is geen sprake van binnenschilderwerk en is de vervangingsplicht niet van toepassing: Werk in de schilderwerkplaats (aan bijvoorbeeld deuren of kozijnen) is geen binnenschilderwerk. Werk in afgeschermde buitenwerken (bijvoorbeeld afgeplakte galerijen) is geen binnenschilderwerk. 3. BEHOREN DRAAIENDE DELEN IN GEVELTIMMERWERK OOK TOT HET BINNENSCHILDERWERK? Werk in het pand is binnenschilderwerk. Ook als het gaat om openstaande ramen of deuren. 4. WELKE TYPEN VERF VOLDOEN AAN DE VERVANGINGSPLICHT? Mits ze voldoen aan het voorgeschreven VOS-gehalte beantwoorden de volgende verftypen aan de vervangingsplicht: Watergedragen acrylaatverf (dispersieverf). Watergedragen hybrideverf. Watergedragen polyurethanlak. Watergedragen natuurverf. Watergedragen alkydverf. Watergedragen epoxyverf. Watergedragen muurverven. Oplosmiddelvrije/-arme epoxyverf. Oplosmiddelvrije/-arme polyurethanverf. INFOBLAD 1295 1 JANUARI 2016 V16 1 VAN 5
5. WAT ZIJN DE UITZONDERINGEN OP DE VERVANGINGSPLICHT? Volgens de wet is bij binnenwerk alleen in de volgende gevallen gebruik van oplosmiddelhoudende producten toegestaan. Hierbij hoeft geen ontheffing te worden aangevraagd, er kan gewoon worden gewerkt met de benodigde producten. Voorbewerken van muren die zeer sterk zijn verontreinigd door nicotineaanslag, brand- of rookschade Voorbewerken van sterk poreuze of poederende ondergronden (bijvoorbeeld Alpha Fix). Bijwerken van staalconstructies die bij de nieuwbouw beschadigd zijn. Het verwerken van oplosmiddelvrije oftewel solvent free epoxy vulmiddelen of coatings. Het overschilderen van (beglazings)kitten waarop watergedragen verf niet hecht. Restauratie- en imitatieschilderwerk. Het schilderen van metalen ondergronden waar behandeling met een watergedragen verf niet mogelijk is (zie infoblad 1370). 6. HOE KAN ONTHEFFING VAN DE VERVANGINGSPLICHT WORDEN AANGEVRAAGD? Voor bijzondere situaties kan ontheffing worden aangevraagd bij de directeur van één van de zes regiokantoren van de Arbeidsinspectie. Argumenten van financiële of esthetische aard zijn geen reden tot het verlenen van ontheffing. Zie infoblad 1274. 7. IS OP DE VERPAKKING TE ZIEN OF EEN PRODUCT VOLDOET AAN DE VERVANGINGSPLICHT? Een watergedragen verfproduct is te herkennen aan de volgende tekst op het etiket Geen/zeer weinig oplosmiddel, voldoet voor professioneel gebruik aan Arbo. 8. WAARMEE KUNNEN WARMWATERRADIATOREN WORDEN BEHANDELD? Reeds met alkydharsverven geschilderde radiatoren kunnen, na reiniging en schuren, worden geschilderd met de watergedragen lak Rubbol BL Rezisto High Gloss, Semigloss of Satin. Eventuele beschadigingen kunnen vooraf worden bijgewerkt met Redox BL Multi Primer. 9. WAT BETEKENT NU EIGENLIJK VOS? Dit betekent Vluchtige Organische Stoffen. Verven bevatten allerlei organische stoffen die bij droging verdampen. De meest voorkomende zijn de oplosmiddelen. Er zijn ook nog andere organische vluchtige stoffen, bijvoorbeeld weekmakers en zogenaamde hulpstoffen. VOS wordt meestal uitgedrukt in gram per liter verf. 10. ZIJN WATERGEDRAGEN VERVEN VOCHTGEVOELIGER DAN DE TRADITIONELE VERFPRODUCTEN? Ja. Het bindmiddel van watergedragen verven is een fijne verdeling van bindmiddeldeeltjes in water (dispersie). Er worden allerlei hulpstoffen gebruikt om de dispersie stabiel te houden en om bij de droging de bolletjes goed te laten versmelten. Deze hulpstoffen zorgen er tevens voor dat de verflaag altijd enigszins gevoelig blijft voor vocht. Dit geldt zeker in de periode dat de verflaag nog vers is. Naarmate de verflaag meer veroudert, wordt de vochtgevoeligheid minder. 11. ZIJN WATERGEDRAGEN VERVEN GEVOELIG VOOR BLOCKING? Onder blocking wordt verstaan dat twee verflagen, die enige tijd tegen elkaar aangedrukt hebben gezeten, aan elkaar kleven. Ook wordt hieronder verstaan het aan elkaar plakken van een verflaag aan een ander materiaal, bijvoorbeeld aan rubber of kunststof. Watergedragen verven kunnen blocking vertonen, zeker als ze nog vers zijn. Verder zijn watergedragen verflagen gevoeliger voor rubber waarin weekmakers zijn verwerkt, zoals bijvoorbeeld bij PVC-tochtprofielen. De verffilm kan door de weekmakers worden aangetast en kan daardoor zacht en kleverig worden. Bij voorkeur moeten profielen van EPDM-rubber of siliconenrubber worden toegepast. INFOBLAD 1295 JANUARI 2016 V16 2 VAN 5
12. KUNNEN WATERGEDRAGEN VERVEN OVER REPARATIEMIDDELEN WORDEN AANGEBRACHT? Over de gangbare reparatiemiddelen, op basis van epoxy en polyester en ook de reparatiemiddelen van de Componex WR-serie, kunnen watergedragen verven worden gezet. Ze moeten wel eerst goed doorgehard en goed geschuurd zijn. 13. HOE MOETEN POEDERCOATINGS (EPOXY EN POLYESTER), DIE ZIJN TOEGEPAST OP STALEN BINNENKOZIJNEN, WORDEN BEHANDELD? Voorheen was de methode afnemen met MEK en direct aflakken. MEK is een oplosmiddel en verspreidt een scherpe geur. Het is zaak om over te stappen op niet-oplosmiddelhoudende reinigers in binnen situaties (bijvoorbeeld Polyfilla PRO S600). Er moet dan eerst goed mechanisch worden geschuurd. Daarna kan er pas worden afgelakt. Er zijn reeds kozijnen die met een ander type primer zijn behandeld. Hierbij is het overschilderen met een watergedragen product geen probleem meer. Zie ook infoblad 1168. 14. HOE MOETEN NON-FERRO METALEN WORDEN VOORBEHANDELD EN WAARMEE KUNNEN ZE WORDEN OVERGESCHILDERD? Deze ondergronden kunnen op dezelfde manier voorbehandeld worden als voorheen, dus ontvetten, opschuren met Scotch-Brite, enzovoort. Overschilderen kan met de daarvoor bestemde watergedragen hechtprimers, bv. Redox BL Multi Primer. 15. WAT KAN ER GEDAAN WORDEN AAN ROESTENDE SPIJKERKOPPEN EN ANDERE METALEN DELEN ZOALS SCHARNIEREN? De beste oplossing is om niet-roestende metalen te gebruiken. Verder is aan te bevelen, indien dit mogelijk is, spijkerkoppen weg te drijven in het hout. Om roesten te voorkomen kan een watergedragen roestwerende primer (Redox BL Multi Primer) worden toegepast. Daarna kan het geheel met watergedragen grondverf (Rubbol BL Primer) worden behandeld. 16. KAN VINYLBEHANG WORDEN OVERGESCHILDERD MET WATERGEDRAGEN MUURVERF? Ja, mits de weekmaker uit het vinyl het bindmiddel van de verf niet aantast. Voorbehandelen met Alpha Isolux SF geeft in veel gevallen een goed resultaat (vooraf proefje doen). Verder mag er geen mechanische belasting optreden (bijvoorbeeld indrukken van het behang). 17. WAAROM KLEVEN TOCHTAFDICHTINGSMATERIALEN VAAK AAN DE VERFLAAG? Meestal zijn de tochtafdichtingen gemaakt van kunststof of van rubber. Deze stoffen bevatten weekmakers die het vers geschilderde werk kunnen aantasten. De beste oplossing is om oude rubber tochtafdichtingen te verwijderen en deze te vervangen door rubbers op basis van EPDM of siliconen. 18. WELKE SCHUURMIDDELEN MOETEN WORDEN GEBRUIKT VOOR WATERGEDRAGEN GRONDVERVEN EN AFLAKKEN? De voorbehandeling door middel van schuren verdient extra aandacht. Goed schuren is noodzakelijk om een goede hechting van de verf te kunnen garanderen. Omdat watergedragen verven minder goed indringen in de ondergrond, is goed schuren nog belangrijker geworden. Er wordt aanbevolen om open schuurpapier te gebruiken. Bovendien zijn er tegenwoordig schuurmachines verkrijgbaar die minder warmte opwekken tijdens het schuren. Hierdoor wordt de verflaag minder plakkerig en hecht er minder schuurstof aan het schuurpapier. Zie ook infoblad 1312. INFOBLAD 1295 JANUARI 2016 V16 3 VAN 5
19. OP WELKE MANIER MOETEN OUDE VERFLAGEN WORDEN BEHANDELD? Oude verflagen kunnen zeer verschillend van samenstelling zijn. In de meeste gevallen zullen echter alkydharsverflagen aanwezig zijn. Het beste kunnen deze lagen als volgt worden behandeld: Eerst ontvetten met een niet-oplosmiddelhoudend ontvettingsmiddel (bijvoorbeeld Polyfilla PRO S600). Vervolgens schuren, met de hand of met de schuurmachine. Alles goed stofvrij maken en nogmaals ontvetten. Gronden met bijvoorbeeld Rubbol BL Rezisto Primer. Mocht het toch zo zijn dat de oude laag er af moet, dan moet een afbijtmiddel worden gebruikt, liefst zonder schadelijk oplosmiddel. Ook kan er voor het verwijderen van alkydharsverflagen een föhn worden gebruikt. 20. HOE ZIT HET MET HET OVERSCHILDEREN VAN KITTEN? Als gekozen kan worden voor een kitsoort, moet een polyurethankit (bijvoorbeeld Sikkens Urethaankit) worden toegepast. Grondverven hechten hier meestal goed op. De problemen beginnen als er al een kit aanwezig is. Het is niet eenvoudig om te bepalen van welke soort dit is. Een klein proefje met een watergedragen hechtprimer kan aangeven of er hechting te verkrijgen is en of er drogingsvertraging optreedt. Vast staat dat polysulfidekit moeilijk of niet overschilderbaar is met watergedragen producten. Vaak kan ook worden besloten om de kit niet over te schilderen. 21. MAG AMMONIA NOG WORDEN GEBRUIKT? Reinigingsmiddelen vallen niet onder de vervangingsplicht. Ammonia is een zeer goede reiniger. Het heeft echter een scherpe geur en in hoge concentraties in de lucht is het schadelijk voor de gezondheid. Er zijn momenteel zeer goede alternatieven in de handel (bijvoorbeeld Polyfilla PRO S600). 22. MET WELKE VERWERKINGSCONDITIES MOET REKENING WORDEN GEHOUDEN? Het beste is om te werken bij temperaturen die liggen tussen de 7 en 30 graden Celsius. Bij 30 graden Celcius drogen ze wel snel. Verder geldt dat wanneer de relatieve vochtigheid boven de 85% komt er geen goede resultaten meer worden verkregen. Denk hierbij aan droging, filmvorming en hechting. 23. HOE MOETEN DOORBLOEDENDE HOUTSOORTEN WORDEN BEHANDELD? De meest bekende doorbloedende houtsoorten zijn Merbau en Western Red Cedar. Om het doorbloeden, of bloeden tegen te gaan, moet het hout worden geïsoleerd met een geschikt isolatiemiddel (Rubbol BL Isoprimer), voordat het verfsysteem wordt aangebracht. Na het isoleren moeten er nog twee lagen van het gekozen verfproduct worden aangebracht. 24. KUNNEN RUITEN EN SCHILDERWERK WORDEN GEREINIGD MET ALCOHOLHOUDENDE REINIGINGSMIDDELEN? Voor reiniging van ruiten wordt nogal eens brandspiritus aan water toegevoegd. Als dit alcoholhoudende water op timmerwerk terechtkomt dat geschilderd is met watergedragen verven, dan kan dit tot gevolg hebben dat de watergedragen verf wordt aangetast. Dit uit zich onder andere in het week, zacht en vuil worden van de watergedragen verf. In extreme gevallen kan de watergedragen verf zelf enigszins worden afgespoeld. We raden daarom aan geen brandspiritus of alcoholhoudende reinigingsmiddelen te gebruiken voor het reinigen van ruiten als het geveltimmerwerk is geschilderd met watergedragen verven. 25. IS WATERGEDRAGEN VERF OOK BESCHIKBAAR IN EEN HOOGGLANZENDE KWALITEIT? Watergedragen verf is ook leverbaar in een hoogglanzende kwaliteit, nl. Rubbol BL Rezisto High Gloss. INFOBLAD 1295 JANUARI 2016 V16 4 VAN 5
26. 27. WELKE SCHRIFTELIJKE INFORMATIE IS ER BESCHIKBAAR OVER DE VERVANGINGSPLICHT? Over de vervangingsplicht is o.a. informatie beschikbaar in de vorm van de volgende brochures: De Verfmatrix, een uitgave van het Bedrijfschap Schildersbedrijf in samenwerking met de vereniging van Verf- en Drukinktfabrikanten (VVVF). Werk oplosmiddelvrij, vervangingsplicht voor vluchtige organische stoffen bij schilderswerkzaamheden, een uitgave van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Vervangingsplicht vluchtige organische stoffen, uw vragen beantwoord, een uitgave van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Wet- en regelgeving - arbeidsomstandighedenregeling, artikel 4.32a Lijmen en verven in binnensituaties. Akzo Nobel Decorative Coatings B.V. Postbus 3, 2170 BA Sassenheim, Nederland. Afdeling Technical Support, Tel.: 071-3083400, Internet: www.sikkens.nl. De doeltreffendheid van onze systemen berust op jarenlange praktijkervaring en laboratoriumresearch. Wij staan ervoor in, dat de kwaliteit van het volgens onze systemen vervaardigde werk voldoet aan de eigenschappen die Akzo Nobel Decorative Coatings B.V. heeft toegezegd, mits de onzerzijds gegeven voorschriften stipt zijn opgevolgd en het werk is uitgevoerd naar de eisen van goed vakmanschap. Wij wijzen iedere aansprakelijkheid af, indien het eindresultaat ongunstig is beïnvloed door factoren waarop wij geen controle hebben. De afnemer dient met de hem normaal ten dienste staande middelen te controleren of de geleverde producten geschikt zijn voor de beoogde toepassing. Bij het verschijnen van een nieuwe uitgave verliest dit technisch documentatieblad zijn geldigheid. INFOBLAD 1295 JANUARI 2016 V16 5 VAN 5