NATIONALE BEOORDELINGSRICHTLIJN

BRL 4101/7 2003-11-01 NATIONALE BEOORDELINGSRICHTLIJN VOOR HET KOMO ATTEST (-MET-PRODUCTCERTIFICAAT) VOOR LIJM VOOR DE BEVESTIGING VAN GEVELBEPLATINGEN Op 25 november 2003 aanvaard door de Harmonisatie Commissie Bouw van de Stichting Bouwkwaliteit Uitgave SKG en SKH Nadruk verboden

ALGEMENE INFORMATIE Deze BRL is tot stand gebracht in samenwerking met de betrokken partijen en met de Stichting Bouwkwaliteit (SBK) te Rijswijk (als de daarvoor door de Staatssecretaris van VROM aangewezen instelling, belast met de implementatie van de publiekrechtelijke regelgeving zoals verankerd in het Bouwbesluit). In de SBK/SKG/SKH-begeleidingscommissie voor het opstellen van dit document hebben namens de fabrikanten en verwerkers van lijm voor de bevestiging van gevelbeplating, de architecten, de verzekeraars, de keurende en certificerende instellingen en de fabrikanten van gevelelementen afgevaardigden zitting genomen. Het College van Deskundigen voor Metalen Gevelelementen heeft in haar vergadering van 2003-09-10 aan het bestuur van SKG en het College van Deskundigen voor Houten Geveltimmerwerk heeft in haar vergadering van 2003-10-28 aan het bestuur van SKH m.b.t. de in onderhavige BRL geformuleerde eisen en technische specificaties als grondslag voor de afgifte van kwaliteitsverklaringen overeenkomstig deze BRL, positief geadviseerd respectievelijk vastgesteld. Bindende verklaring SKG en SKH Deze beoordelingsrichtlijn is vastgesteld bij bestuursbesluit van SKG d.d. 2003-10-29 en van SKH d.d. 2003-10-29. SKG SKH Stichting Kwaliteit Gevelbouw Stichting Keuringsbureau Hout Nieuwe Kanaal 9f Nieuwe Kanaal 9c Postbus 362 Postbus 159 6700 AJ Wageningen 6700 AD Wageningen Telefoon (0317) 421720 Telefoon (0317) 453425 Telefax (0317) 421677 Telefax (0317) 412610 E-mail info@skg.nl E-mail mail@skh.org 2003 Copyright, SKG/SKH Niets uit deze beoordelingsrichtlijn mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van SKG. of SKH

BRL 4101, deel 7 dd. 2003-11-01 Pagina 3 SKG,SKH noch de leden van de begeleidingscommissie zijn aansprakelijk voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdende met de toepassing van deze BRL. INHOUDSOPGAVE PAG. 1. INLEIDING 4 1.1 Algemeen 1.2 Onderwerp 5 2 PROCEDURE TER VERKRIJGING VAN EEN KOMO ATTEST-MET-PRODUCTCERTIFICAAT 6 2.1 Algemeen 6 2.2 Start 6 2.3 Attesteringsonderzoek 6 2.4 Toelatingsonderzoek voor certificering 6 2.5 Verlening van de kwaliteitsverklaring 6 2.6 Uitbreiding van de kwaliteitsverklaring 6 3 PRESTATIE-EISEN 7 3.1 Sterkte; prestatie-eisen, BB artikel 2.1 7 3.2 Prestatie-eis montageband 9 4 PRODUCTEIGENSCHAPPEN EN -EISEN 10 4.1 Producteisen lijm 10 4.1.1 Minimale treksterkte van de lijm. 10 4.1.2 Minimale afschuifsterkte van de lijm. 10 4.1.3 Maximale verplaatsing van de plaat. 10 4.1.4 Maximaal achteruitgangpercentage van de lijm. 10 4.2 Montageband 10 4.2.1 Sterkte montageband 10 4.2.2 Dikte montageband 10 4.2.3 Indrukbaarheid Montageband 10 4.3 Hechtingsverbeteraars 11 5 BEPALINGSMETHODEN 12 5.1 Algemeen 12 5.2 Deelonderzoek 1; onderzoek nieuwbouwsituatie na 24 uur 13 5.3 Deelonderzoek 2; onderzoek nieuwbouwsituatie na 14 dagen 13 5.4 Deelonderzoek 3; onderzoek snelverwering. 14 5.5 Deelonderzoek 4; onderzoek mechanische vermoeiing. 15 5.6 Deelonderzoek 5; onderzoek montageband. 15 5.7 Deelonderzoek 6; bepaling maximale elastische rek van lijm. 16 6 EISEN TE STELLEN AAN HET KWALITEITSSYSTEEM. 18 6.1 Algemeen 18 6.2 Eisen en richtlijnen voor het kwaliteitsplan 18 6.3 Procesbeheersing 18 6.4 Keuring en beproeving 18 6.5 Corrigerende maatregelen. 19 6.6 Verwerkingsvoorschrift voor het lijmen van gevelbeplating. 15 6.7 Opslag en verpakking van lijm en montageband. 21 7 CONTROLE DOOR DE CERTIFICATIE-INSTELLING 21 7.1 Periodieke beoordeling door de certificatie-instelling 21 7.2 Controle toegelaten materiaalcombinaties. 21 7.3 Controle lijm. 22 7.4 Controle montageband 22 8 LIJST VAN VERMELDE DOCUMENTEN 23 FIGUUR 3 24 FIGUUR 4 25 Bijlage Bijlage 1: Model KOMO Attest-met-productcertificaat

Pagina 4 dd. 2003-11-01 BRL 4101, deel 7 1. INLEIDING 1.1 ALGEMEEN De in deze beoordelingsrichtlijn opgenomen eisen worden door de attesteringsinstellingen en certificatie-instellingen, die hiervoor erkend zijn door de Raad voor Accreditatie, gehanteerd bij de behandeling van een aanvraag voor c.q. de instandhouding van een attest-met-productcertificaat voor lijm voor de bevestiging van gevelbeplatingen. De af te geven kwaliteitsverklaring wordt aangeduid als: KOMO Attest-metproductcertificaat De aanvraag voor een KOMO Attest-met-productcertificaat overeenkomstig deze BRL kan door producenten of leveranciers van lijm voor de bevestiging van gevelbeplatingen worden gedaan, voorzover de aanvrager verantwoordelijk is voor de receptuur en voor de (regelmatige) productie en/of levering van lijm. De beoordelingsrichtlijn BRL 4101 bestaat uit meerdere delen. Deel 1 geeft de algemene eisen en deel 2 en volgende delen (de specifieke delen) geven de aanvullende eisen voor de onderdelen van een gevelbekleding, afhankelijk van de toegepaste constructie of het materiaal waaruit zij zijn samengesteld. Een kwaliteitsverklaring is gebaseerd op de algemene eisen en de aanvullende eisen. Naast de eisen die in deze beoordelingsrichtlijn zijn vastgelegd, stellen de attesteringsinstellingen en certificatie-instellingen aanvullende eisen, in de zin van algemene procedure-eisen voor attestering en certificatie zoals vastgelegd in het reglement van de betreffende instelling. Lijm voor de bevestiging van gevelbeplating wordt hierna veelal verkort omschreven als: lijm.

BRL 4101, deel 7 dd. 2003-11-01 Pagina 5 1.2 ONDERWERP Deel 7 (dit deel) van de nationale beoordelingsrichtlijn BRL 4101 geeft nadere eisen op deel 1, betrekking hebbend op de bevestiging van gevelbeplatingen middels lijm, waarbij uitsluitend de lijm alle optredende belastingen en vervormingen (inclusief het eigen gewicht van de gevelbeplating) opvangt en overbrengt naar de achterliggende bouwconstructie. Als aanvulling op de op pag. 5 van deel 1 schematisch weergegeven bevestiging (onderdeel 3. bevestiging van panelen) kan de lijmbevestiging als volgt schematisch en als voorbeeld worden weergegeven: Figuur 1: Horizontale doorsnede. Achterliggende bouwconstructie Primer voor draagconstructie Draagconstructie Montageband Lijm Primer voor gevelbeplating Gevelbeplating Opmerkingen: 1. Het al of niet toepassen van hechtingsverbeteraars (primers) is situatie gebonden en wordt in de kwaliteitsverklaring nader geregeld. 2. Montageband en lijm kan in één product zijn geïntegreerd (z.g. lijmtapes) 3. Bij het ontwerp van de verticale doorsnede moet rekening worden gehouden met voldoende ventilatie. 4. Omdat het al of niet bestand zijn van de lijm tegen UV- stralen geen onderdeel uitmaakt van het attesteringsonderzoek wordt het verlijmen van lichtdoorlatende panelen (waaronder ook geëmailleerd glas) niet in deze BRL geregeld. Voor het lijmen van wel- lichtdoorlatende panelen, hoe gering de lichtdoorlatendheid ook is, wordt verwezen naar de Europese beoordelingsrichtlijn (ETAG) : Guideline for European Technical Approvals for Structural Sealant Glazing Systems 5. Het gewicht van de gevelbeplating mag maximaal 100 kg/m 2 bedragen. Toelichting: De montageband heeft een tweeledig doel: - Draagt er zorg voor, dat de dikte van het lijmmassa constant is en voldoende is om bewegingen van de gevelbeplating ten gevolge van krimpen en uitzetten op te nemen. - Zorgt, in de applicatiefase, voor een tijdelijke hechting.

Pagina 6 dd. 2003-11-01 BRL 4101, deel 7 2 PROCEDURE ter verkrijging van een KOMO Attest-met-productcertificaat. 2.1 ALGEMEEN Het reglement van de betreffende attesterings- en certificatie-instelling bevat de algemene procedure met betrekking tot de aanvraag, de beoordeling en op grond daarvan de verlening van de kwaliteitsverklaring. De ontvangst van een volledig ingevuld en ondertekend aanvraagformulier betekent de start van de procedure. 2.2 START De aanvrager van een kwaliteitsverklaring geeft aan van welke, van de onder zijn verantwoordelijkheid vervaardigde, lijm uitspraken in het op te maken attest-metproductcertificaat gewenst zijn. Hij geeft aan, welke uitspraken in het attest-met-productcertificaat moeten worden opgenomen en verstrekt de onderbouwing van die uitspraken. Hij verstrekt de benodigde gegevens ten behoeve van het opstellen van de "technische specificatie" en de verwerkingsvoorschriften in het attest-met-productcertificaat. 2.3 ATTESTERINGSONDERZOEK De attesterings- en certificatie-instelling onderzoekt of de in het attest-metproductcertificaat op te nemen uitspraken in overeenstemming zijn met de gestelde eisen in hoofdstuk 3, Prestatie-eisen en hoofdstuk 4, Producteisen. 2.4 TOELATINGSONDERZOEK VOOR CERTIFICERING De attesterings- en certificatie-instelling verifieert of het kwaliteitssysteem voldoet aan de, in hoofdstuk 6 - Eisen te stellen aan het kwaliteitssysteem, gestelde eisen en beoordeelt de doeltreffendheid en juiste toepassing van het kwaliteitssysteem. Tevens stelt de certificatie-instelling vast of aan de relevante producteisen wordt voldaan. 2.5 VERLENING VAN DE KWALITEITSVERKLARING De kwaliteitsverklaring wordt in overeenstemming met de door de Harmonisatie Commissie Bouw vastgestelde modellen conform de reglementen van de attesteringsen certificatie-instelling afgegeven wanneer het attesteringsonderzoek en het certificatieonderzoek in positieve zin zijn afgerond. 2.6 UITBREIDING VAN DE KWALITEITSVERKLARING De houder van een kwaliteitsverklaring geeft aan van welke, van de onder zijn verantwoordelijkheid vervaardigde, lijm uitspraken aan het attest-metproductcertificaat moeten worden toegevoegd. Hij geeft aan, welke uitspraken in het attest-met-productcertificaat moeten worden opgenomen en verstrekt de onderbouwing van die uitspraken.

BRL 4101, deel 7 dd. 2003-11-01 Pagina 7 3. PRESTATIE-EISEN ALGEMENE STERKTE VAN DE BOUWCONSTRUCTIE; BB-Afd.2.1 3.1 STERKTE; PRESTATIE-EISEN, BB-artikel 2.1 Een bouwconstructie moet voldoen aan de prestatie-eisen zoals aangewezen in BB-tabel 2.1. Minimaal aan te houden belastingen Minimaal moet met de volgende gelijkmatig verdeelde belastingen loodrecht op het vlak van de gevelbeplatingen rekening worden gehouden: a. Uitwendige scheidingsconstructies: Een rekenwaarde van 1 kn/m 2 b. Inwendige scheidingsconstructies: Een rekenwaarde van 0,2 kn/m 2 Toelichting: De genoemde artikelen van het Bouwbesluit verwijzen voor de in rekening te brengen belastingen naar NEN 6702. De eisen uit het bouwbesluit leiden tot minimumeisen te stellen aan de sterkte van lijmverbindingen, waarmee gevelbeplatingen aan de gevel zijn bevestigd, om met name de windbelasting op te kunnen nemen en het eigen gewicht van de beplating te kunnen dragen. Attesteringsonderzoek lijm. Van de lijm dienen de intrinsieke treksterkte en afschuifsterkte te worden bepaald, voor en na de z.g. duurzaamheidsonderzoek zoals beschreven in Hoofdstuk 5, deelonderzoeken 1, 2, 3 en 4. De hiervoor benodigde monsters dienen vervaardigd te worden van materialen voor de beplating en de draagconstructie met een hoge interne delaminatieweerstand en waarvan bekend is dat de te onderzoeken lijm hier uitstekend op hecht. Van de lijm wordt de maximale elastische verplaatsing bepaald volgens Hoofdstuk 5, deelonderzoek 6. Aanvullend dient bij minimaal 1 referentieproject, waarvan de opleverdatum inmiddels minimaal 2 jaar is verstreken, door middel van een controle van de maatvoering te worden vastgesteld, dat bij de toegepaste (aantoonbaar gelijke) lijm geen storende zakking van panelen (bij voorbeeld ten gevolge van kruip) valt waar te nemen. Opmerking: De certificatie-instelling kan in plaats van een referentieproject ook genoegen nemen met de beoordeling van een proefopstelling in buitenexpositie of een gelijkwaardige kruiptest. Attest-met-productcertificaat Het attest-met-productcertificaat vermeldt de treksterkte en afschuifsterkte van de lijm en de maximaal toelaatbare verplaatsing.

Pagina 8 dd. 2003-11-01 BRL 4101, deel 7 Attesteringsonderzoek toepassingsvoorbeelden Van toepassingsvoorbeelden wordt vastgesteld welke specifieke treksterkte, resp. afschuifsterkte als rekenwaarde mag worden aangehouden door onderzoeken volgens Hoofdstuk 5, deelonderzoek 1 en 2. Bovendien wordt middels beproevingen volgens deelonderzoek 3 en 4 vastgesteld of voldaan kan worden aan de eisen met betrekking tot het toelaatbare achteruitgangpercentage. Het hierbij gevonden achteruitgangpercentage wordt vervolgens gehanteerd bij de vaststelling van de rekenwaarde van de in het attest-met-productcertificaat te noemen combinatie van materialen. De te onderzoeken toepassingsvoorbeelden moeten volgens de verwerkingsinstructies worden samengesteld met dezelfde materiaalspecificaties als in het attest-metproductcertificaat dienen te worden opgenomen, en omvat altijd een combinatie van 3 elementen: - Het materiaal van de dragende (achterliggende) constructie - Het te attesteren lijmsysteem (lijm, eventuele primer / hechtingsverbeteraar, voorbehandeling) - Het materiaal van de te dragen constructie (de gevelbeplating) Zowel de oppervlakte behandeling(en) die de dragende en te dragen materialen hebben ondergaan als de wijze waarop en waarmee de hechtende oppervlakken zijn voorbehandeld dienen conform de in het attest-met-productcertificaat op te nemen verwerkingsvoorschrift te worden uitgevoerd. Het gewicht van de gevelbeplating mag maximaal 100 kg/m 2 bedragen. Opmerking: Voor alternatieve materialen voor gevelbeplating: zie SKH-SKG-Publicatie 02-01, laatste editie. 3.1 STERKTE; PRESTATIE-EISEN, BB-artikel 2.1 (vervolg) Attest-met-productcertificaat Het attest-met-productcertificaat bevat een opsomming van materialen voor zowel de dragende constructie als de te dragen beplatingen en de rekenwaarden die gehanteerd moeten worden bij het berekenen van de minimaal benodigde hoeveelheid lijm per m 2 gevelbeplating. Het attest-met-productcertificaat vermeldt dat hierbij rekening is gehouden met aanvullende veiligheidsfactoren, te weten: - een factor 4 voor de berekening op krachten loodrecht op de gevelbeplating (zoals windbelasting) - een factor 10 voor de berekening op verticale krachten evenwijdig aan de gevelbeplating (eigen gewicht beplating). Het attest-met-productcertificaat vermeldt, voor zover van toepassing, welke hechtingsverbeteraar moet worden toegepast. Opmerkingen: 1. Het attest-met-productcertificaat doet geen uitspraak over de sterkte van de gevelbeplating zelf en van de bevestiging van de achterliggende draagconstructie.

BRL 4101, deel 7 dd. 2003-11-01 Pagina 9 Bij het bepalen van de hart-op-hartafstanden van de dragende constructie moet dus niet alleen rekening worden gehouden met de sterkte-eigenschappen van de lijmlaag, maar ook met de specifieke eigenschappen van de gevelbeplating (denk hierbij ook aan vlakheid). Hierbij wordt verwezen naar het bij de betreffende beplatingen behorende specifieke attest-met-productcertificaat of naar de gegevens van de leverancier van de beplating. Zo moet ook rekening worden gehouden met de bevestiging van de achterliggende draagconstructie aan de bouwkundige hoofdconstructie. De plaatafmetingen moeten zodanig worden gekozen dat, ten gevolge van atmosferische invloeden (temperatuur en/of vocht), het maatverschil tussen de gevelbeplating en de draagconstructie een kritische waarde niet overschrijdt, zie Hoofdstuk 4.1.3 2. Indien sprake is van te voorziene extra belastingen in het vlak van de gevel, (bijvoorbeeld ten gevolge van aan de beplating aangebrachte toevoegingen) dient hier bij de berekening van de toe te passen hoeveelheid lijm rekening mee te worden gehouden. Extra belastingen die op de gevelbeplating worden aangebracht, welke niet zijn voorzien en waarvan ook bij nadere beschouwing moet worden geconstateerd dat de toegepaste hoeveelheid lijm niet toereikend is, mogen niet uitsluitend via de lijm worden overgebracht naar de achterliggende constructie. In zo n geval dienen de beplatingen, dan wel de toevoegingen, aan de bouwkundige (hoofd-)constructie te worden bevestigd zonder tussenkomst van de lijm. 3.2. PRESTATIE-EIS MONTAGEBAND Gedurende de eerste 24 uur na de applicatie moet de montageband een trekbelasting op de gevelbeplating van 1 kn/m 2 en een afschuifkracht ter grootte van het gewicht van de gevelbeplating op kunnen nemen. Toelichting: Gedurende de eerste 24 uur na de applicatie is de lijm nog niet in staat de gevraagde bevestiging te realiseren en dient montageband (of een andere voorziening) deze functie over te nemen. De montageband moet daarom in staat zijn een trekbelasting op de gevelbeplating van 1 kn/m 2 en een afschuifkracht ter grootte van het gewicht van de gevelbeplating op te nemen, gedurende minimaal 24 uur. Bij de berekening van constructies kunnen de genoemde waarden gehanteerd worden, waarbij voor de windbelasting een waarde van 1 kn/m 2 mag worden aangehouden. Hierbij wordt ervan uitgegaan, dat het aanbrengen van gevelbeplating niet zal plaatsvinden tijdens extreme weersomstandigheden en dat deze extreme omstandigheden evenmin binnen 24 uur worden verwacht. Indien hierover twijfel bestaat kan een aanvullende tijdelijke voorziening (in de vorm van klemblokjes o.i.d.) uitkomst bieden. Attesteringsonderzoek montageband Van toepassingsvoorbeelden wordt nagegaan welke afschuif- en trekwaarde door de montageband kan worden geleverd, middels onderzoek zoals beschreven in Hoofdstuk 5, deelonderzoek 5.

Pagina 10 dd. 2003-11-01 BRL 4101, deel 7 Attest-met-productcertificaat Het attest-met-productcertificaat vermeldt montageband. de afschuif- en treksterkte van de 4. PRODUCTEIGENSCHAPPEN EN -EISEN. 4.1 PRODUCTEISEN LIJM. 4.1.1 Minimale treksterkte van de lijm. De lijm dient in zijn toepassing een trekkracht (spanning) op te kunnen nemen van minimaal 1,0 N/mm 2 bepaald overeenkomstig Hoofdstuk 5.3. 4.1.2 Minimale afschuifsterkte van de lijm. De lijm dient in zijn toepassing een afschuifkracht (spanning) op te kunnen nemen van 1,0 N/mm 2 bepaald overeenkomstig Hoofdstuk 5.3. 4.1.3 Maximale verplaatsing van de plaat. De lijm dient in zijn toepassing voldoende elastisch te zijn (en te blijven) om krimp en rek van gevelbeplating op te kunnen nemen. De plaatafmetingen moeten zodanig worden gekozen, dat ten gevolge van atmosferische invloeden (temperatuur en/of vocht), het maatverschil tussen de gevelbeplating en de draagconstructie niet groter wordt dan 40 % van de maximale elastische verplaatsing. Zie voor het bepalen van de maximale elastische verplaatsing Hoofdstuk 5.7. Figuur 2: Verplaatsing van lijm. plaat lijm draagconstructie maximale verplaatsing t.g.v. atmosferische invloeden 4.1.4 Maximaal achteruitgangpercentages van de lijm. De lijm dient zijn (sterkte)-eigenschappen duurzaam te behouden. Het achteruitgangpercentage mag maximaal 20% bedragen bepaald overeenkomstig Hoofdstuk 5.4 en 5.5

BRL 4101, deel 7 dd. 2003-11-01 Pagina 11 4.2 MONTAGEBANDEN 4.2.1 Sterkte Montageband De minimale trekwaarde van de montageband bedraagt 0,2 N/mm 2 en de minimale afschuifwaarde bedraagt 0,2 N/mm 2 bepaald overeenkomstig Hoofdstuk 5.6 4.2.2 Dikte Montageband De dikte van de montageband dient ten minste 3 mm te bedragen. Toelichting: Lijmen voor de bevestiging van gevelbeplatingen moeten in staat zijn rek en krimp van beplatingen op te vangen. Daartoe heeft het lijmlichaam een zekere minimale dikte nodig. Deze dikte is vastgesteld op 3 mm. De montageband draagt er zorg voor dat deze dikte altijd minimaal aanwezig is. 4.2.3 Indrukbaarheid Montageband De drukspanning bij 10%, bepaald volgens ISO 844, moet liggen tussen 0,017 N/mm 2 en 0,028 N/mm 2. Toelichting: De montageband moet enerzijds weinig indrukbaar zijn om te verzekeren, dat de lijmdikte bij de applicatie 3 mm zal bedragen, maar moet anderzijds niet te stug zijn om oneffenheden in de ondergrond (draagconstructie) goed te kunnen volgen en dus met voldoende oppervlak kleeft. 4.2.3 Indrukbaarheid Montageband (vervolg) Opmerking: Op basis van, naar het oordeel van de certificatie-instelling voldoende, onderbouwde productinformatie, wordt vastgesteld of de drukspanning bij 10%, bepaald volgens ISO 844, ligt tussen 0,017 N/mm 2 en 0,028 N/mm 2. 4.3 HECHTINGSVERBETERAARS De hechting van de lijm op de gevelbeplating en/of de draagconstructie kan verbeterd worden door een z.g. hechtingsverbeteraar (primer). Het onderzoek van de hechtingsverbeteraar vormt integraal onderdeel van het attesteringsonderzoek van de toepassingsvoorbeelden.

Pagina 12 dd. 2003-11-01 BRL 4101, deel 7 5. BEPALINGSMETHODEN Onderzoeken ten behoeve van de uitvoering van het attesteringsonderzoek en/of de controlekeuringen. 5.1 ALGEMEEN De onderzoeken ten behoeve van het attesteringsonderzoek en/of de controlekeuringen bestaan uit vijf deelonderzoeken: 1. Afschuifsterkte evenwijdig aan het plaatoppervlak en treksterkte loodrecht op het plaatoppervlak van de lijmmethode in de nieuwbouwsituatie na 24 uur. 2. Afschuifsterkte evenwijdig aan het plaatoppervlak en treksterkte loodrecht op het plaatoppervlak van de lijmmethode in de nieuwbouwsituatie na 14 dagen. Opmerking: Bepaalde lijmen kunnen, in combinatie met bepaalde te verlijmen materialen, na 14 dagen nog niet voldoende zijn uitgehard. In dat geval kan op verzoek en in overleg met de aanvrager gekozen worden voor een andere periode. Bij degelijke lijmsystemen verdient het aanbeveling in de applicatiefase de gevelbeplating tijdelijk te bevestigen met een adequate hulpconstructie. 3. Afschuifsterkte evenwijdig aan het plaatoppervlak en treksterkte loodrecht op het plaatoppervlak van de lijmmethode na snelverwering 4. Afschuifsterkte evenwijdig aan het plaatoppervlak en treksterkte loodrecht op het plaatoppervlak van de lijmmethode na mechanische vermoeiing 5. Afschuifsterkte evenwijdig aan het plaatoppervlak en treksterkte loodrecht op het plaatoppervlak van enkel de kleefband. In het kader van het attesteringsonderzoek worden, voor het bepalen van de geschiktheid van de lijmmethode, drie proefpanelen vervaardigd die aan de verschillende deelonderzoeken worden onderworpen. Een paneel volgens figuur 3 (zie pagina 20) ten behoeve van de deelonderzoeken 1 en 2. Twee panelen volgens figuur 4 (zie pagina 21) ten behoeve van de deelonderzoeken 3 en 4 De proefpanelen worden in het laboratorium samengesteld, bij voorkeur door de aanbieder onder toezicht van het laboratorium, conform de verwerkingsvoorschriften van de te certificeren lijm. De proefpanelen zijn opgebouwd uit 4 stroken (250 x 1000 mm) gelijmd op een geschaafd vuren regelwerk of op een regelwerk van aluminium dan wel op een regelwerk van ander materiaal (e.e.a. afhankelijk van de beoogde toepassing). Dit regelwerk is weer gemonteerd op een betonplex plaat (1250 x 1250 mm). Na het bij de deelonderzoeken beschreven tijdverloop worden uit de proefpanelen eerst proefstroken en vervolgens proefstukjes vervaardigd, welke in een universele trek-/ drukbank worden beproefd, met een vervormingsnelheid van 5 mm/min. voor trekbeproevingen en 20 mm/min. voor afschuifbeproevingen tot breuk optreedt. Van proefpaneel 1 wordt na 24 uur conditionering (65% RV / 20 O C) één proefstrook afgezaagd voor het ondergaan van deelonderzoek 1. Uit het restant van proefpaneel 1 worden na 14 dagen conditionering (65% RV / 20 O C) drie proefstroken gezaagd voor het ondergaan van deelonderzoek 2.

BRL 4101, deel 7 dd. 2003-11-01 Pagina 13 De proefpanelen 2 en 3 worden gebruikt voor de uitvoering van respectievelijk deelonderzoek 3 (snelverwering) en deelonderzoek 4 (mechanische vermoeiing). Voorafgaand aan deelonderzoek 3 worden de proefstroken van proefpaneel 2 eenzijdig gefixeerd, zodat uitzetting slechts in een richting mogelijk is. 5.2 DEELONDERZOEK 1; ONDERZOEK NIEUWBOUWSITUATIE NA 24 UUR Deelonderzoek 1 bestaat uit het opzagen van de proefstrook in 16 proefstukken (L = 110 mm) voor afschuifsterkte- en treksterktebeproeving. Van deze proefstukken worden de volgende eigenschappen bepaald: 1. Lijmoppervlak in mm 2 2. Maximale kracht in N (8 x afschuiving; 8 x trek) 3. Afschuifsterkte/ treksterkte in N/mm 2 4. Gemiddelde afschuifsterkte/ treksterkte in N/mm 2 De gemiddelde waarden na 24 uur dienen minimaal 25% te bedragen van de waarden zoals die op grond van de resultaten van deelonderzoek 2 A in het attest-metproductcertificaat zullen worden vermeld. 5.3 DEELONDERZOEK 2; ONDERZOEK NIEUWBOUWSITUATIE NA 14 DAGEN Deelonderzoek 2 bestaat uit het opzagen de proefstroken (250 x 1000 mm) in 48 proefstukken (L = 110 mm) voor afschuifsterkte- en treksterktebeproeving. Van deze proefstukken worden de volgende eigenschappen bepaald: Deelonderzoek 2 A: Van 32 proefstukken: Bij 20 O C: 1. Totale lijmoppervlak in mm 2 2. Maximale kracht in N (16 x afschuiving; 16 x trek) 3. Afschuifsterkte/ treksterkte in N/mm 2 4. Gemiddelde afschuifsterkte/ treksterkte in N/mm 2 5. Rek bij breuk (=verplaatsing / dikte montageband x 100%) De hier gevonden gemiddelden, gecorrigeerd met het bij deelonderzoek 3 gevonden achteruitgang-percentage (alleen voor zover er sprake is van achteruitgang) en naar beneden afgerond op 2 decimalen, zijn de waarden zoals die in het attest met productcertificaat kunnen worden opgenomen. Deelonderzoek 2 B: Van 8 proefstukken: Bij -20 O C: 1. Totale lijmoppervlak in mm 2 2. Maximale kracht in N (4 x afschuiving; 4 x trek) 3. Afschuifsterkte/ treksterkte in N/mm 2 4. Gemiddelde afschuifsterkte/ treksterkte in N/mm 2 Het bij deelonderzoek 2 B gevonden gemiddelde dient minimaal 90% te bedragen van de waarde zoals die in het attest-met-productcertificaat zal worden of is vermeld. Deelonderzoek 2 C: Van 8 proefstukken: Bij 80 O C: 1. Totale lijmoppervlak in mm 2

Pagina 14 dd. 2003-11-01 BRL 4101, deel 7 2. Maximale kracht in N (4 x afschuiving; 4 x trek) 3. Afschuifsterkte/ treksterkte in N/mm 2 4. Gemiddelde afschuifsterkte/ treksterkte in N/mm 2 Het bij deelonderzoek 2 C gevonden gemiddelde dient minimaal 50% te bedragen van de waarde zoals die in het attest-met-productcertificaat zal worden of is vermeld. 5.4 DEELONDERZOEK 3; ONDERZOEK SNELVERWERING Opmerking: deelonderzoeken 3 en 4 mogen ook gecombineerd worden. Deelonderzoek 3 bestaat uit het verweren en vervolgens opzagen van een proefpaneel in 24 proefstukken (L = 110 mm) voor afschuifsterkte- en treksterktebeproeving. De verwering verloopt als volgt: bestralen 8 uur (met IR-lampen; oppervlaktetemperatuur ± 70 C) beregenen 24 uur vriezen 40 uur (temperatuur -10 C) beregenen 8 uur bestralen 8 uur De totale cyclus komt overeen met 1 week en wordt zes maal herhaald. Na deze verweringscycli wordt het element opgezaagd. Van de proefstukken worden de volgende eigenschappen en / of kengetallen bepaald: 1. Totale lijmoppervlak 2. Maximale kracht in N (12 x afschuiving; 12 x trek) 3. Afschuifsterkte/ treksterkte 4. Gemiddelde afschuifsterkte/ treksterkte 5. Achteruitgangpercentage 6. Rek bij breuk (=verplaatsing / dikte montageband x 100%) De waarden na snelverwering moeten aan de volgende minimale waarden voldoen: Afschuifsterkte 1,0 N/mm² Treksterkte 1,0 N/mm² De afname van de waarden t.o.v. de waarden gevonden in deelonderzoek 2A mag niet meer bedragen dan 20%. De achteruitgangpercentages voor zowel trek als afschuiving worden als volgt bepaald: Achteruitgangpercentage = waarde (14 dagen) - waarde na testafloop x 100% waarde (14 dagen)

BRL 4101, deel 7 dd. 2003-11-01 Pagina 15 5.5 DEELONDERZOEK 4; ONDERZOEK MECHANISCHE VERMOEIING Opmerking: deelonderzoeken 3 en 4 mogen ook gecombineerd worden. Deelonderzoek 4 bestaat uit het mechanisch vermoeien van een proefpaneel en het vervolgens in proefstukken zagen voor afschuifsterkte- en treksterktebeproeving. De vermoeiing bestaat uit een mechanische vermoeiing door wisselende windbelasting op het proefpaneel, geplaatst in een proefkast volgens NEN 3660. Hierbij wordt de luchtdruk in de kast 20.000 maal gewisseld tussen Pmin (-290 Pa) en Pmax (450 Pa). De perioden van stijgende en dalende druk dienen 6 ± 3 seconden te duren. Bij het bereiken van de uiterste waarden behoeft geen periode van constante druk te worden aangehouden. Na deze vermoeiing wordt het element opgezaagd in 24 proefstukken (L = 110 mm). Van de proefstukken worden de volgende eigenschappen bepaald: 1. Totale lijmoppervlak 2. Maximale kracht in N (12 x afschuiving; 12 x trek) 3. Afschuifsterkte/ treksterkte 4. Gemiddelde afschuifsterkte/ treksterkte De waarden na vermoeiing moeten aan de volgende minimale waarden voldoen: Afschuifsterkte 1,0 N/mm² Treksterkte 1,0 N/mm² De afname van de waarden t.o.v. de waarden gevonden in deelonderzoek 2A mag niet meer bedragen dan 20%. Daarnaast wordt gekeken naar de aard van de breuk in combinatie met de verkregen kracht. 5.6 DEELONDERZOEK 5; ONDERZOEK MONTAGEBAND Voor dit onderzoek wordt een proefstrook als aangegeven in fig 3. samengesteld conform de verwerkingsvoorschriften, maar zonder het daadwerkelijke lijmsysteem. Deze proefstrook wordt vervolgens direct opgezaagd in 16 proefstukjes (L= 110 mm) en beproefd. Van de proefstukken worden de volgende eigenschappen bepaald: 1. Totale contactoppervlak 2. Maximale kracht in N (8 x afschuiving; 8 x trek) 3. Afschuifsterkte/ treksterkte 4. Gemiddelde afschuifsterkte/ treksterkte De waarden moeten aan de volgende minimale waarden voldoen: Afschuifsterkte 0,2 N/mm² Treksterkte 0,2 N/mm²

Pagina 16 dd. 2003-11-01 BRL 4101, deel 7 5.7 DEELONDERZOEK 6; BEPALING MAXIMALE ELASTISCHE REK VAN LIJM. (Objectieve methode ter bepaling van het elastische deel van de verplaatsing.) Als basis dienen meetgegevens van de afschuifproeven: de verplaatsing (U in mm) en de afschuifspanning ( in N/mm 2 ; deze is gebaseerd op de gemeten kracht gedeeld door het lijmoppervlak). Gesteld wordt dat het verplaatsingsinterval waarbij een afschuifspanning bepaald moet worden uit de gemeten kracht hoogstens 0,1 mm bedraagt (dus liever kleinere intervallen). Een voorbeeld van een meetfile die als basis kan dienen voor de daarop volgende bewerkingen om het elastische deel van de verplaatsing te bepalen is in de volgende tabel gegeven: U (verplaatsing in mm) (schuifspanning in Punt in de grafiek N/mm 2 ) -0,1 0,00 Begin test (kracht nul) 0,0 0,20 0,1 0,41 0,9 1,99 1,0 2,19 A 1,1 2,40 3,5 6,80 U waarbij r 2 > 0,9985 3,6 7,01 U waarbij r 2 > 0,9985; B 3,7 7,18 U waarbij r 2 0,9985) 5,8 9,35 Maximale spanning voor breuk 5,9 0,00 Breuk Meettechnisch is het niet mogelijk om direct in de oorsprong van het spanningverplaatsings-diagram te beginnen (dit is in de tabel geïllustreerd door de verplaatsing bij 0,1 mm te laten beginnen). Om storingen in het begin van de proef (onder andere als gevolg van zettingen) uit te sluiten worden de gegevens vanaf 1 mm verplaatsing gebruikt voor de berekeningen (dit is punt A in figuur 5). De correlatiecoëfficiënt r 2 bij het fitten van een lijn door de meetpunten wordt nu berekend vanaf dit punt tot verplaatsing X, waarbij altijd geldt dat X > 1 mm. Naarmate X toeneemt (steeds meer meetpunten vanaf A), neemt deze r 2, die aanvankelijk vrijwel 1 bedraagt, af als gevolg van het afbuigen van de curve. Het laatste punt dat nog wordt beschouwd als liggend op het rechte gedeelte, is dat punt waarbij nog net geldt dat r 2 > 0,9985. Dit punt (aangegeven met een B in figuur 5) dient als basis voor het berekenen van de gemiddelde /U (deze verhouding tussen de spanning en de verplaatsing geeft de richtingcoëfficiënt van het rechte gedeelte van de curve weer). Vervolgens wordt met alle meetpunten tussen punt A en punt B, met behulp van lineaire regressie de parameters a en b bepaald uit de vergelijking: = a*u + b. Voor alle meetwaarden tussen punt A en B wordt de /U gecorrigeerd berekend door: ( - b) / U (zodat het lineaire gedeelte door de oorsprong loopt). Het gemiddelde van deze waarden bedraagt

BRL 4101, deel 7 dd. 2003-11-01 Pagina 17 a, de standaardafwijking wordt apart berekend (std). Met 95 % betrouwbaarheid kan nu gesteld worden dat het eerste punt voorbij A (U = 1 mm) waarbij geldt: ( - b) / U < (a 2 * std), het punt representeert waarbij de verplaatsing niet meer zuiver elastisch is. Dit is punt C in figuur 5. Door de correctie met tweemaal de standaarddeviatie is een mogelijk storend effect van de spreiding in de meetgegevens geëlimineerd. B C A 1 mm u Figuur 5. Spanning-verplaatsings-diagram

Pagina 18 dd. 2003-11-01 BRL 4101, deel 7 6. EISEN TE STELLEN AAN HET KWALITEITSSYSTEEM. 6.1 ALGEMEEN De houder van het Attest-met-productcertificaat moet inzake de te certificeren onderdelen van gevelbekledingsystemen, dus ook van lijm, een systeem van interne kwaliteitsbewaking hanteren op basis van een op schrift gesteld kwaliteitsplan. Dit plan moet minimaal voldoen aan de hierna gestelde eisen. 6.2 EISEN EN RICHTLIJNEN VOOR HET "KWALITEITSPLAN" Het kwaliteitsplan ten behoeve van het onder certificaat vervaardigen van lijm dient, teneinde menings- en interpretatieverschillen te voorkomen, duidelijk en eenduidig alle gegevens te bevatten die voor een correcte productie van lijm van belang zijn. Voor zover certificaathouder niet zelf produceert, maar dit onder licentie door derden laat uitvoeren dient dit kwaliteitsplan alle gegevens te bevatten die voor een correcte ingangscontrole, waaronder verificatie van specificaties en prestaties, van belang zijn. Aanbeveling Het kwaliteitssysteem van de producent, de (voor productie verantwoordelijke) leverancier dient (bij voorkeur conform de eisen volgens NEN-EN-ISO 9001) met inachtneming van de eisen ten aanzien van het vervaardigen van lijm conform deze BRL, op peil te zijn, teneinde te waarborgen dat het door certificaathouder geleverde product bij voortduring aan de eisen voldoet. 6.3 PROCESBEHEERSING: Aangetoond moet zijn, dat kwaliteitssysteem m.b.t. het productieproces aantoonbaar in overeenstemming is met de werkwijze als vastgelegd in het kwaliteitsplan. In het kwaliteitsplan dient m.b.t. de procesbeheersing te zijn vastgelegd: - welke aspecten worden gecontroleerd; - volgens welke methoden controles worden gedaan; - met welke frequentie controles plaatsvinden; - hoe controle resultaten worden geregistreerd en bewaard; - door welke leverancier(s) halffabrikaten worden geleverd. 6.4 KEURING EN BEPROEVING Bedrijven welke de onder haar verantwoordelijkheid door derden geproduceerde lijm uitsluitend leveren (en eventueel verwerken) dienen middels een systematische en aantoonbare ingangscontrole permanent aan te kunnen tonen, dat de lijm voldoet aan eisen zoals in deze BRL gesteld. Deze ingangscontrole kan vervangen worden door een leveranciersverklaring, mits de producent van de lijm gecertificeerd is volgens ISO 9001 en mits aangetoond kan worden, dat zijn procesbeheersing en eindcontrole in het beschreven kwaliteitssysteem in overeenstemming is met de eisen als welke aan de ingangscontrole van de certificaathouder worden gesteld.

BRL 4101, deel 7 dd. 2003-11-01 Pagina 19 6.5 CORRIGERENDE MAATREGELEN Hieronder wordt tevens begrepen dat de houder moet beschikken over een goed werkende klachtenprocedure d.w.z. dat de houder van een attest-met-productcertificaat een klachtenboek moet bijhouden, waarin hij alle klachten registreert welke betrekking hebben op producten waarop het attest-met-productcertificaat van toepassing is. In het klachtenboek dient per klacht te worden aangegeven op welke wijze analyse van de klacht heeft plaatsgevonden en op welke wijze de klacht werd afgehandeld. Tevens moeten klachten aantoonbaar periodiek worden geëvalueerd. 6.6 VERWERKINGSVOORSCHRIFT VOOR HET LIJMEN VAN GEVELBEPLATING Het verwerkingsvoorschrift dient, teneinde menings- en interpretatieverschillen te voorkomen, volledig, duidelijk en eenduidig alle gegevens te bevatten die voor een correcte verwerking van lijm van belang zijn. 6.6 VERWERKINGSVOORSCHRIFT VOOR HET LIJMEN VAN GEVELBEPLATING (vervolg) Het verwerkingsvoorschrift bevat in ieder geval voorschriften over: * De wijze van voorbehandelen van zowel de draagconstructie als van de gevelbeplating. * De klimatologische omstandigheden waaronder de toepassing van de lijm verantwoord is. * De aan te houden droogtijden. * De aan te houden maten en hart op hart afstanden van de draagconstructie, waarbij ook rekening wordt gehouden c.q. verwezen wordt naar de voorschriften van de fabrikant van de te verwerken plaat. * Het reinigen van overtollige lijmresten. * Het vermijden van directe UV belasting. * De wijze waarop de lijm en de montageband moet worden opgeslagen. * De houdbaarheid van zowel lijm als montageband. 6.7 OPSLAG EN VERPAKKING VAN LIJM EN MONTAGEBAND De verpakking bevat aanwijzingen over de wijze waarop de lijm en de montageband moet worden opgeslagen. Iedere verpakking van een verwerkingseenheid is voorzien van: * Een uiterste verwerkingsdatum. * Het KOMO merkteken met certificaatnummer.

Pagina 20 dd. 2003-11-01 BRL 4101, deel 7 Opmerking: Onder de verpakking van een verwerkingseenheid wordt verstaan die verpakking die behoort bij de kleinste verpakkingseenheid (bij lijm veelal tube of worst ; bij montageband veelal rol.). Restanten mogen niet opnieuw in opslag worden genomen t.b.v. latere verwerking.

BRL 4101, deel 7 dd. 2003-11-01 Pagina 21 7 CONTROLE DOOR DE CERTIFICATIE-INSTELLING 7.1 PERIODIEKE BEOORDELING DOOR DE CERTIFICATIE-INSTELLING Productcertificatie die betrekking heeft op de productie en/of levering van lijm kan zich beperken tot dat deel van de productie, waarin lijmen onder het certificaat worden vervaardigd. De certificatie-instelling verricht onaangekondigd controle-onderzoeken en controleert of de producten vervaardigd en/of gecontroleerd worden overeenkomstig de technische specificatie als vastgelegd in het attest-met-productcertificaat alsmede of het kwaliteitssysteem van de houder aan de eisen van deze BRL voldoet. De certificatieinstelling controleert bovendien of de KOMO merktekens correct op de verpakking zijn aangebracht. Het niet voldoen aan specificaties en/of criteria voor controle in de productie en/of bij ontvangst, zal leiden tot het intrekken van het recht tot het voeren van het attest-met-productcertificaat en beëindiging van het certificatie-overeenkomst, conform het reglement productcertificatie van de certificerende instelling. Over de wijze waarop de controle wordt uitgevoerd, alsmede over de bezoekfrequentie adviseert het College van Deskundigen. Bij inwerking treden van de BRL is de bezoekfrequentie vastgesteld op 2 controlebezoeken per jaar waarbij de controle van de producten plaatsvindt als hierna genoemd. 7.2 CONTROLE TOEGELATEN MATERIAALCOMBINATIES Bij ieder controlebezoek wordt door de controleur van iedere in het attest-metproductcertificaat genoemde lijm een voldoende hoeveelheid meegenomen, inclusief bijbehorende primer, waarmee in een door de certificatie-instelling aangewezen laboratorium voor in elk geval één in het productcertificaat opgenomen materiaalcombinatie twee proefstroken (is 2 x 16 lijmmonsters) worden vervaardigd volgens de richtlijnen van de fabrikant. Voor de proefstroken zie figuur 3 (pagina 20). Na voldoende uitharding worden deze monsters beproefd op relevante eigenschappen. E.e.a. zoals beschreven in hoofdstuk 5, deelonderzoek 2A. Opmerking: Het is daartoe nodig, dat het laboratorium kan beschikken over voldoende materialen (beplatingen) voor de samenstelling van de monsters. Deze materialen dienen door de certificaathouder ter beschikking te worden gesteld en dienen recent te zijn geproduceerd. Het gemiddelde van de gevonden waarden, gecorrigeerd met het voor de betreffende lijm gevonden achteruitgangpercentage dient minimaal 80% te halen van de waarde als vermeld in het attest-met-productcertificaat. Geen enkele gecorrigeerde waarde mag minder zijn dan 60% van de waarde in het attest-met-productcertificaat. Dit ter vaststelling, dat de prestaties van de lijm in bemonsterde toepassingsvoorbeelden overeenstemming zijn met de in hoofdstuk 3 en 4 gestelde eisen.

Pagina 22 dd. 2003-11-01 BRL 4101, deel 7 7.3 CONTROLE LIJM Indien de resultaten van de controlebezoeken volgens 7.2 naar het oordeel van de certificatie-instelling daartoe aanleiding geven kan besloten worden tot een nader onderzoek naar de lijm zelf. Daartoe dient een monster te worden vervaardigd van samenstellingen, waarbij de materialen voor de beplating en draagconstructie dient te bestaan uit een toegelaten materiaal waarvan bekend is, dat het beschikt over een hoge delaminatieweerstand en dat de te onderzoeken lijm hier uitstekend op hecht. Op deze monsters worden door het laboratorium van een onafhankelijke instelling vermoeiings- en snelverweringsbeproevingen uitgevoerd. E.e.a. zoals beschreven in hoofdstuk 5, deelonderzoeken 3 en 4. Het gemiddelde van de gevonden waarden mag niet lager zijn dan 80% van de waarden in het attest-met-productcertificaat. Geen enkele waarde mag minder zijn dan 60% van de waarden zoals opgenomen in het attest-metproductcertificaat. Dit ter vaststelling, dat de prestaties van de lijm in overeenstemming zijn met de eisen in hoofdstuk 3 en 4. Bij afwijkingen groter dan hierboven vermeld dienen de waarden in het attest-met-productcertificaat te worden aangepast. 7.4 CONTROLE MONTAGEBAND Jaarlijks dienen, bij één van de controlebezoeken, de montageband(en) te worden gecontroleerd. Van alle in het attest-met-productcertificaat genoemde banden dient de controleur een voldoende hoeveelheid te verzamelen. Per bandsoort wordt van in elk geval één in het attest-met-productcertificaat opgenomen materiaalcombinatie in een door de certificatie-instelling aangewezen laboratorium monsters vervaardigd waarbij uitsluitend de montageband wordt aangebracht. Op deze monsters wordt door het laboratorium een onderzoek uitgevoerd zoals beschreven in hoofdstuk 5, deelonderzoek 5. Het gemiddelde van de gevonden waarden mag niet lager zijn dan 80% van de waarden in het attest-met-productcertificaat. Geen enkele waarde mag minder zijn dan 60% van de waarden zoals opgenomen in het attest-met-productcertificaat.

BRL 4101, deel 7 dd. 2003-11-01 Pagina 23 8. LIJST VAN VERMELDE DOCUMENTEN Bouwbesluit 2003 /Bouwbesluit Stb. 2001, 410; Stb. 2002, 203, 516, 518, 582 en de Ministeriële Regeling, Stcrt. 2002, 241; Stcrt. 2003,101. NEN 3660: 1988 / Gevelvullingen : Luchtdoorlatendheid, stijfheid en sterkte. Beproevingsmethoden, 2 e druk, juli 1988. NEN 6700:1997 / technische grondslagen voor bouwconstructies-tgb 1990- algemene basiseisen-1 e druk, april 1991, incl. wijzigingsblad NEN 6700/A1, mei 1997 NEN 6702:2001 / technische grondslagen voor bouwconstructies-tgb 1990- belastingen en vervormingen, december 2001 NEN-EN-ISO 9001:2000 / Kwaliteitsmanagementsystemen - Eisen, dec. 2000 ISO 844: 1998 / Cellular plastics - Compression test for rigid materials - Specification ETAG 002 Guideline for European Technical Approvals for Structural Sealant Glazing Systems

Pagina 24 dd. 2003-11-01 BRL 4101, deel 7 Figuur 3: Opbouw proefplaat t.b.v. deelonderzoek 1 en 2 Opzagen tot proefstukjes L=110 mm Opzagen tot proefstroo 25 125 1000 1250 LIJ Montageband testplaat Regelwer Betonplex

BRL 4101, deel 7 dd. 2003-11-01 Pagina 25 Figuur 4: Opbouw proefplaat t.b.v. deelonderzoek 3 en 4 Opzagen tot proefstukjes L=110 mm Opzagen tot proefstroo 25 125 fixatie t.b.v. deelonderzoek 3 1000 1250 LIJ Montageband testplaat Regelwer Betonplex

BIJLAGE 1 M O D E L KOMO Attest-met-productcerticifaat

KOMO Attest -met-productcertificaat Bijlage 1 BRL 4101, deel 7 NAAM FABRIKANT LIJMTYPE: LIJM VOOR DE BEVESTIGING VAN GEVELBEPLATINGEN Nummer Uitgegeven Vervaldatum : ABC'xx.xx.xxx : yy - yy - yyyy : zz - zz - zzzz Certificaathouder Naam Bezoekadres Postadres Postcode + plaats Telefoon: Telefax: Website: Email: VERKLARING VAN ABC Dit attest-met-productcertificaat is op basis van BRL 4101 deel 1 en BRL 4101 deel 7 afgegeven door ABC conform het ABC-Reglement voor Attestering en het ABC-Reglement voor Productcertificatie. ABC verklaart, dat de door Naam fabrikant vervaardigde lijm voor de bevestiging van gevelbeplatingen geschikt is voor de bevestiging van gevelbeplatingen aan draagconstructies als in dit attest-met-productcertificaat omschreven, mits de lijm voor de bevestiging van gevelbeplatingen voldoet aan de in dit attest-met-productcertificaat vastgelegde technische specificatie en mits de toepassing van de lijm voor de bevestiging van gevelbeplatingen geschiedt overeenkomstig de in dit attest-met-productcertificaat vastgelegde voorschriften ABC verklaart, dat het gerechtvaardigd vertrouwen bestaat dat de door Naam fabrikant vervaardigde lijm voor de bevestiging van gevelbeplatingen aan de in dit attest-met-productcertificaat vastgestelde technische specificaties voldoet, mits zij voorzien is van het hieronder afgebeelde KOMO -keurmerk, op een wijze als aangegeven aan ommezijde van dit attest-met-productcertificaat. Door ABC wordt in het kader van dit attest-met-productcertificaat geen controle uitgeoefend op de verwerking van de lijm voor de bevestiging van gevelbeplatingen. Voor de relatie van de uitspraken in dit attest-met-productcertificaat met de voorschriften van het Bouwbesluit wordt verwezen naar het "Overzicht van kwaliteitsverklaringen in de bouw", zoals dit door de Stichting Bouwkwaliteit (SBK) te Rijswijk wordt gepubliceerd. Voor ABC: xxxxxxxxxxxx, directeur LEVERING VAN ONDER DIT ATTEST-MET-PRODUCTCERTIFICAAT De certificaathouder is verplicht de producten waarop dit attest-met-productcertificaat betrekking heeft te voorzien van de identificatie, volgens de specificatie in dit attest-met-productcertificaat. Bij eerste levering van lijm aan de bouw dient een exemplaar van dit attest-met-productcertificaat ten behoeve van de directie aan de bouw meegeleverd te worden. GELDIGHEID VAN DIT ATTEST-MET-PRODUCTCERTIFICAAT Gebruikers van dit attest-met-productcertificaat wordt geadviseerd om bij ABC te informeren of dit document nog geldig is. KOMO -MERK: KOMO is een collectief merk van Stichting Bouwkwaliteit (SBK) ABC Dit attest-met-productcertificaat bestaat uit 5 bladzijden Nadruk verboden

KOMO Attest -met-productcertificaat Lijm voor bevestiging van gevelbeplatingen Nummer : ABC'xx.xx.xxx Bijlage 1- Blad 2 BRL 4101,deel 7 Uitgegeven : yy - yy - yyyy Vervaldatum : zz - zz - zzzz MERKEN en IDENTIFICATIE van het PRODUCT Producten conform dit attest-met-productcertificaat worden geïdentificeerd door deze te voorzien van een identificatie op de verpakking, bestaande uit het teken, c.q. logo van de fabrikant/leverancier, tezamen met het KOMO -merk en vermelding van het certificaatnummer van de attest-met-productcertificaat, e.e.a. zoals hiernaast aangegeven. certificaathouder nummer : ABC 'xx. xx.xxx LOGO XYZ Samenvatting minimum prestaties 1 ) Tabel 1 BOUWBESLUITINGANG Afd. nr. onderwerp grenswaarde/ bepalingsmethode 2.1 Algemene sterkte van de Uiterste grenstoestand, bepaling van de bouwconstructie sterkte na duurzaamheidsbeproevingen 2.12 Beperking ontwikkeling Klasse 1, 2, 3 of 4, volgens NEN 6065 van brand 2.15 Beperking ontstaan van rook Rookdichtheid < 10 m -1, < 5,4 m -1 of < 2,2 m -1, volgens NEN 6066 prestaties volgens kwaliteitsverklaring Treksterkte en afschuifsterkte ten minste 1,0 N/ mm 2 Eventuele vermelding Eventuele vermelding opmerkingen i.v.m. toepassing Ingevolge de regelingen Bouwbesluit als gepubliceerd door het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) is deze door ABC afgegeven kwaliteitsverklaring o.a. in het kader van de bouwvergunning tevens het voldoende bewijs als bedoeld in artikel 1.6 van het Bouwbesluit, mits en voor zover deze kwaliteitsverklaring is opgenomen in de laatste uitgave van het Overzicht van kwaliteitsverklaringen in de bouw, uitgegeven door SBK te Rijswijk. 1 ) Zulks voor zover in dit attest-met-productcertificaat voor bepaalde constructies geen hogere prestaties zijn gegeven. WENKEN VOOR DE AFNEMER 1. Inspecteer bij aflevering van de onder " Technische specificatie" vermelde producten, of: 1 e geleverd is wat is overeengekomen; 2 e de wijze van identificatie juist is; 3 e de producten geen zichtbare beschadigingen en/of gebreken vertonen als gevolg van transport en dergelijke. 2. Controleer of dit attest-met-productcertificaat nog geldig is. Raadpleeg hiertoe de door de Stichting Bouwkwaliteit (SBK) te Rijswijk jaarlijks gepubliceerde lijst van kwaliteitsverklaringen.. In twijfelgevallen ABC. 3. Indien u op grond van het hiervoor gestelde afkeuring overgaat, neem dan contact op met: 1 e Naam fabrikant en zonodig met 2 e ABC.

KOMO Attest -met-productcertificaat Lijm voor bevestiging van gevelbeplatingen Nummer : ABC'xx.xx.xxx Bijlage 1- Blad 3 BRL 4101,deel 7 Uitgegeven : yy - yy - yyyy Vervaldatum : zz - zz - zzzz 1. TECHNISCHE SPECIFICATIE 1.1 Onderwerp Lijm voor de bevestiging van gevelbeplating op basis van MS Polymeren of Polyurethaan en (hulp)-kleefmiddelen, zoals tapes voor de aanvangshechting. 1.2 Identificatie-code Elke verpakkingseenheid van lijm en (hulp)-kleefmiddel is voorzien van een identificatie met certificaatnummer, als vermeld op blad 2 van dit attest-met-productcertificaat. 1.3 Principe van de lijmverbinding in de toepassing Horizontale doorsnede over de verticale aansluiting. Achterliggende bouwconstructie Primer voor draagconstructie Draagconstructie Montageband Lijm Primer voor gevelbeplating Gevelbeplating Opmerking: Om een goede ventilatie achter de beplating te waarborgen wordt in het algemeen geen horizontale lijmverbinding toegepast. Indien wel een horizontale verlijming wordt toegepast (b.v. in verband met vlakheidseisen van de gevelbeplating) dient dit zodanig uitgevoerd te worden, dat een goede ventilatie gewaarborgd blijft. Deze horizontale lijmverbinding wordt geacht niet bij te dragen aan de sterkte van de totale verbinding van de beplating aan de draagconstructie. De lijm levert de in dit attestmet-productcertificaat genoemde prestaties volgens tabel 2, bij een minimale breedte (in gemonteerde toestand) van 12 mm en een dikte van 3 mm. De lijmril wordt in één arbeidsgang aangebracht. Toelichting: De montageband heeft een tweeledig doel, nl.: - draagt er zorg voor, dat de dikte van de lijmril constant is en voldoende is om bewegingen van de gevelbeplating t.g.v. krimpen en uitzetten op te nemen, en - zorgt in de applicatiefase voor een tijdelijke hechting. 1.4 Productspecificatie De technische specificatie van de lijm en de montageband zijn in onderstaande tabellen samengevat: Tabel 1 Tabel 2 LIJM <type> MONTAGEBAND <type> Kleur Treksterkte 2) Houdbaarheid (mnd) Afschuifsterkte 3) Treksterkte 1) Dikte 3 mm Afschuifsterkte 1) Indrukbaarheid 4) Maximale verplaatsing 2) minimumwaarde volgens BRL 0,2 N/mm 2 3) minimumwaarde volgens BRL 0,2 N/mm 2 1) minimumwaarde volgens BRL 1,0 N/mm 2 4) volgens ISO 844 bij 10%